13
Ba tuŋ Banaba bɛ Sol
1 Bamii bamu gɛ̀ bee a kintaashɛ ki bamii ba mbɛmɛ le Antiok, nyu ba sɛŋe mwɛɛ mù bo gɛ̀ yuge Nyo jɛme, bo ka yɛyi bamii. Bamii bayu gɛ̀ bee Banaba bɛ Simuŋ wù ba gɛ̀ tɛŋe lɛ wù Yiide, mo Lusu wu Sɛliŋ bɛ Sol mo Manɛŋ wù ba gɛ̀ lɛyɛ wu bɛ Hɛlod wù muh wu nsa. 2 Gɛ̀ bee bo bane mwɛɛ munjile bo buune Nyo, Kiyo ki Yuude ja ki jɛmɛ bo le lɛ, “Bɛŋ baa Banaba bɛ Sol bɛŋ gɛɛ yeye, bo lɛ̂ne lɛme chì nle ntɛɛŋ bo lɛ bo lɛ̂ne.” 3 Bo yu noo, bo ka bo bane gɛh mwɛɛ munjile bo buune, bo gɛ̀ ja bo gɛɛ chiaaŋ yi bo le, bo mo bo chiiŋsɛ bo, bo tu bo gɛɛne.
Banaba bɛ Sol gɛɛŋ Sablu
4 Banaba bɛ Sol mo bo gɛɛne gɛh no Kiyo ki Yuude gɛ̀ tuŋ bo. Bo ja bo boh a kilaantɛŋ kì Sɛlusia le, bo lee a ŋguh wu a joo le, bo daŋsɛ, bo gɛɛne woŋ wù Sablu le. 5 No bo daŋ, bo bu a kilaantɛŋ kì Salami le, bo tu bo jiɛnyi bo feeji jɛ yi Nyo yéh yi buunɛ yi Bajuu le, Joŋ Maliku jiɛnyi bɛ bo, wu fii bo.
6 Bo jiɛnyɛ yi woŋ wu a joo ntɛnɛɛ wuyu le, bo daŋsɛ bo gɛɛŋ bo bu mo a kilaantɛŋ kì Bafo le. Lɛ bo gɛɛŋ bo bu yi muh wu Bajuu wumu le yo, nyu muh wu nfiŋ jee che nyu lɛ Bal Jiso, wu gɛ̀ mbiane lɛ wu le muh wù sɛŋe mwɛɛ mù wu gɛ̀ yuge Nyo jɛme. 7 Wu to wu shee bɛ Sɛgu Bawolu wù muh wù sage woŋ wuyu. Muh wù sage wuyu gɛ̀ kɛme bvufee baaŋ. Wu tɛɛŋ Banaba bɛ Sol nje wu gɛ̀ goone ki wu yû jɛ yi Nyo. 8 Bo to, geenɛ Ɛlima wù muh nfiŋ wɛɛ no jee che le a jɛ yi Glek le, wu mo wu tɛɛnyi bɛ bo, wu mone ki wu gê lɛ keefɛ muh wù sage wɛɛ lee fitele yi Jiso le gɛ. 9 Kiyo ki Yuude yisɛ yi Sol le, wù jee che chimi gɛ̀ bee lɛ Bol, wu noŋ ajii yi muh nfiŋ wɛɛ le, 10 wu jɛmɛ wu le lɛ, “Wo le mwa debele, wo le muh wù banɛ fiɛɛ fichii fì le chuule. Kilɛlɛ bɛ chimbiaŋ le mu chiiŋ fɛ fitele fiuŋ le. Gɛ taŋlo wo nyu nɛ njɛ wo kuse nchiɛɛŋ wù Nyo tûu chimbiaŋ sɛŋ gɛ? 11 Yegɛ yu, mɛɛse kibo ki Nyo le ki gwe ye yo le wo feeŋ, fi lé fi jô kife fɛ wo ka wo yɛŋ juu le.” Kimimia noo, fiɛɛ fimi shii gɛ̀ njɛ kimbɛ, fi baŋe ajii a Ɛlima. Wu mo wu ja wu tu wu monyi lo manjuu, wu goone muh wù chiɛɛji wu. 12 Muh wù sage wɛɛ yɛŋ noo, wu mo wu lee fitele yi Jiso le, no wu gɛ̀ kɛme kiŋgha yi mwɛɛ mù bo gɛ̀ yɛyi kune Tada Jiso.
Bol bɛ Banaba gɛɛŋ Antiok wu Bisidia le
13 Bol bɛ ŋgoo ye lee a ŋguh le Bafo, bo daŋ joo yì baaŋ bo bu a kilaantɛŋ kì Bɛlga le woŋ wù Banfilia le. No bo bu yo, Joŋ Maliku chinɛ bo le, wu tu jiŋ Yɛlusalɛm. 14 Bo ja yo, bo fe bo gɛɛŋ a kilaantɛŋ kì Antiok wu Bisidia le. Lɛ to nyu juu chi yuuŋ, bo gɛɛŋ bo lee bo shii yeh yi buunɛ le. 15 Bamii gɛ̀ ja bo tɛɛŋ a Ŋwa wu banchi ba Musɛ le bɛ wu bamii ba ntuŋ wu Nyo bo mɛsɛ, bachiji kikwɛɛ ki yeh yi buunɛ yiyu le mo bo tuŋ ntuŋ fɛ ba Bol le lɛ, “Booŋ ba bwe wese, bɛŋ nɛ kɛme fiɛɛ fì bɛŋ tefɛ bamii yu, bɛŋ jɛmɛ.”
16 Bol mo wu ja we, wu chi bamii bɛ kibo wu mo wu kɛ wu jɛme lɛ, “Bamii ba Ishwala bɛ bamii ba le gɛ Bajuu gɛ ba ŋgvuune tɛ Nyo, bɛŋ yêgɛ bɛŋ yû. 17 Nyo wu bamii ba Ishwala gɛ̀ cha bachiji chiji besa, wu ge kfuu chiboo tu chi kuu sege bo gɛ̀ bee bantolo woŋ wù Ijib le. Wu mo wu bvusɛ bo yo bɛ bvuŋga bwe, 18 wu koo yii bɛ bo, wu tu wu jiiŋe fɛ bo le nchvuuŋ yi biluŋ le mbaanyɛ. 19 Wu gɛ̀ ge ba shiiŋshɛ bituŋ bvusooshwi woŋ wù Kanan le, wu mo wu nya woŋ kwɛɛ tu wuboo. 20 Mwɛɛ munɛ munchii gɛ̀ jo njɛ biluŋ gii yinɛh kicho mbaanshɛŋ (450). No wu nya woŋ kwɛɛ bo le, wu mo wu gɛɛ bamii ba sâge bo. Bo sa bo gɛɛŋ bo bu yi kife kì muh we wu ntuŋ wù Samwe gɛ̀ sage le. 21 Gɛh yi kife kɛɛ le bo gɛ̀ ja bo lɛgɛ ki bo kɛme nyu nfoŋ, Nyo mo wu nya Sol, mwa Kish wu kfuu chi Bɛnjamɛ le. Wu sa bvunfoŋ yi biluŋ le mbaanyɛ. 22 Nyo gɛ̀ shwa wu, wu gɛɛ Dabi Nfoŋ wuboo le. Nyo gɛ̀ bee wu jɛmɛ kune Dabi wunɛ lɛ,
‘Nle n'yɛŋ Dabi wù mwa Jɛsi le nyu fitele fiaŋ.
Wu lé wu gee fiɛɛ fichii fì ŋgoone.’
23 Gɛ̀ bee a kfuu chi Nfoŋ Dabi wunɛ le wù Nyo gɛ̀ bvusɛ Mbvusɛ, wu nya bamii ba Ishwala le no wu gɛ̀ ka wa. Mbvusɛ wunɛ nyu Jiso. 24 Fɛ Jiso wunɛ kɛ lɛme che gɛ̀ bee Joŋ feeji wa bamii bachii ba Ishwala le lɛ bo kusɛ muntele muboo wu leesɛ bo a joo. 25 Joŋ gɛ̀ bee wa ki wu mɛ̂sɛ lɛme che, wu gɛ̀ ja wu biih bamii le lɛ, ‘Bɛŋ kwaji lɛ nle yɛɛŋ? Gɛ n'ya nyume muh wù bɛŋ chiɛɛne gɛ. Muh wu too a mɛ jiŋ, mbaaŋ ŋkojɛ gɛ muh wu le no ŋgvuumɛ nfaanyɛ jé ye gɛ.’ ”
26 Bol gɛɛŋ fwe wu jɛmɛ lɛ, “Booŋ bwɛɛŋ ba le a kfuu chi Ablaham le mo bɛŋ bamii bachii ba le gɛ Bajuu gɛ ba ŋgvuune tɛ Nyo, Nyo gɛ̀ chiiŋsɛ ntuŋ wunɛ wu taŋlo wu bvusɛ bamii yu nyu besabɛŋ. 27 Geenɛ, bamii ba Yɛlusalɛm bɛ bamii baboo bo sage woŋ, bo faŋ ki bo jo Jiso njɛ Mbvusɛ. Bo ka bo faŋ ki bo kɛɛ kinyi ki mwɛɛ mù bamii ba ntuŋ wu Nyo gɛ̀ saŋ kune wu. Nyu gɛ mu mù bo gɛ̀ shee bo tɛŋe aju a yuuŋ le achii. Bo gɛ̀ doo bo jɛme lɛ ba yuuyɛ wu noo, finɛ fiɛɛ mo fi ge fi to fi kojɛ no bamii ba ntuŋ wu Nyo gɛ̀ jɛmɛ. 28 No bo gɛ̀ baaŋ yɛŋ gɛ jialɛ chì taŋlo bo yuuyɛ wu yu gɛ, bo gɛɛŋ fwe bo jɛmɛ Balɛt le lɛ ba yuuyɛ wu. 29 Bo gɛ̀ ge fiɛɛ fichii no Ŋwa wu Nyo gɛ̀ jɛme kune Jiso, bo shiishɛ wu yi kintaaŋ le bo gɛɛŋ bo leesɛ wu a jɛŋ. 30 Geenɛ, Nyo kaasɛ wu bvusɛ wu yi kwe le. 31 Wu dunyɛ kikwɛɛ ke yi aju a duude le, bamii ba bɛ bo gɛ̀ ja Galalee bo gɛɛŋ Yɛlusalɛm. Le bo ba feeji kune wu mɛɛse bamii ba Ishwala le.
32 Noo, bee tu be nyu tɛ fɛnɛ mɛɛse ki be feeji saaka wù joŋe wunɛ bɛŋ le. Saaka wunɛ le lɛ, fiɛɛ fì Nyo gɛ̀ ka wa bachiji chiji bamii ba Ishwala yu, 33 le wu ge wa fi to fi kojɛ mɛɛse kife kesa besabɛŋ le, besabɛŋ ba le booŋ baboo. Finɛ kooji no Nyo gɛ̀ bvusɛ Jiso yi kwe le. Ba le ba saŋ wa kune fiɛɛ finɛ a Ŋwa wu N'yuusɛ le bimbe bifɛɛ, Nyo jɛme lɛ,
‘Wo le mwa yaŋ,
abɛŋ nle chijo.’
34 Kune mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ bvusɛ Jiso yi kwe le lɛ keefɛ wu fo gɛ, Nyo gɛ̀ jɛme a yinɛ je le lɛ,
‘Nlé ŋgê nnyâ bɛŋ kimbonɛ kì le kaŋ,
ki ŋgɛ ŋkawa Dabi yu, wu lee.’
35 Fi le ba ka ba saŋ a kijusɛ kimi le a Ŋwa wu N'yuusɛ le Dabi jɛme lɛ,
‘Gɛ wo nyu wo ge wo chinɛ Mwa yo wu lɛme wù Yuude le,
wu fo a jɛŋ gɛ.’
36 Fi kune Dabi le lɛ wu gɛ̀ lɛŋ lɛme che chì Nyo gɛ̀ nya wu le yi kife ke le, wu ge wu kwe ba jiiyɛ wu mbebe bachiji le, wu fo. 37 Geenɛ, muh wunɛ wù Nyo gɛ̀ bvusɛ yi kwe le gɛ̀ baaŋ fo gɛ a jɛŋ gɛ.
38 Noo, booŋ ba bwɛɛŋ, bɛŋ mo bɛŋ kêe chuule lɛ saaka wunɛ wù ba feeji lɛ Nyo lɛɛshi bimbefɛ bi bamii wu lɛɛshi nje Jiso wunɛ. 39 Muh wù leese fitele fie yi Jiso le, le wu bonɛ wa yi bimbefɛ bie le bichii, le fiɛɛ fì taŋlo nchi wu Musɛ gɛ ge gɛ. 40 Noo, bɛŋ yɛ̂ne lɛ keefɛ fiɛɛ fì ba saŋ a ŋwa wu bamii ba ntuŋ wu Nyo le fi koo bɛŋ gɛ. Ba jɛme yo lɛ,
41 ‘Bɛŋ yêgɛ bɛŋ yû bɛŋ ba chwɛɛse Nyo.
De lé yi gê yi yûŋ bɛŋ, bɛŋ kweeyɛ.
Nlé ŋgê môŋ fiɛɛ yi kife kena le,
nyu fi muh be jɛme lo bɛŋ le, bɛŋ gɛ bɛɛŋ gɛ.’ ”
42 Bol bɛ Banaba gɛ̀ doo bo bude yeh yi buunɛ yiyu le, bamii bayu tu bo lɛgɛ lɛ bo ka bo to gɛh juu chi yuuŋ chì too le bo ka bo jɛme mwɛɛ munɛ. 43 Bamii gɛ̀ doo bo bu yeh yi buunɛ le, bamii ba duude ba gɛ̀ bee Bajuu bɛ bamii ba gɛ̀ kusɛ bo tu bamii ba mbɛmɛ ba Bajuu le, tu bo bii Bol bɛ Banaba le. Bo tu bo jɛme bo teede bamii bayu le lɛ bo yûge gɛh nyu Nyo le, lɛ bo mɛ gɛh bo nyu yi nfii wù Nyo le.
44 Lɛ to nyu juu chi yuuŋ chì bii chiɛɛ le, gɛ̀ shɛɛ gɛh shige kilaantɛŋ kichii gɛ̀ bu ki to ki yu jɛ yi Nyo. 45 Bajuu yɛŋ no kinchvu ki bamii taashɛ noo, bo tu bo bɛɛnɛ kindoŋ, bo tɛɛnyi fiɛɛ fì Bol be jɛme le, bo naanyi wu. 46 Bol bɛ Banaba tu bo jɛme lo bo faane gɛ, bo duu lɛ, “Fi le chuule lɛ bee ya be fejɛ jɛ yi Nyo nyu bɛŋ Bajuu le. No bɛŋ le bɛŋ laasɛ lo, bɛŋ jo bikwɛɛ biɛna lɛ bɛŋ baaŋ kojɛ gɛ ki bɛŋ kɛ̂me kinche kì kage gɛ, tu bee lé be fîisɛ fiesa be feeji nyu bamii ba le gɛ Bajuu le gɛ. 47 Le no Nyo le wu jɛme bee le, wu gɛ̀ duu lɛ,
‘Nle ntomɛ wo lɛ wo nyume kin'yesɛ yi bamii ba le gɛ Bajuu gɛ,
wo lé wo gê wo bvûsɛ bamii ba le abu a woŋ le achii bo bonɛ.’ ”
48 Bamii ba le gɛ Bajuu gɛ yu noo, bo tu bo yuge njoŋ, bo bɛɛŋse jɛ yi Tada. Bamii ba duude bɛɛŋ saaka wɛɛ le, nyu ba Nyo gɛ̀ cha wa lɛ bo lé bo kɛ̂me kinche kì kage gɛ.
49 Jɛ yi Tada mo yi jiɛnyɛ woŋ kwɛɛ le wuchii. 50 Geenɛ, Bajuu mo bo ja bo bɛɛse bachiji ntɛ bɛ bikɛse ba baaŋ baaŋ, bikɛse banɛ nyu bo, bo gɛ̀ bee bo too yeh yi buunɛ le, bo tu bo banɛ Bol bɛ Banaba, bo mo bo kuŋ bo lɛ bo ja yo. 51 Bo doo bo jade noo, bo kaajɛ bibvunɛ yi bikaa biboo le lɛ le njiŋɛ wu fiɛɛ fì bo moŋ, bo mo bo gɛɛŋ a kilaantɛŋ kì Ikoniuŋ le. 52 Ŋgoo yi bamii ba mbɛmɛ lɛ shɛɛ yi tu yi nyu fiboo yi yuge njoŋ baaŋ, Kiyo ki Yuude nyu ki yisɛ ye yiboo le.