Saaka wù joŋe kune Jiso no
Joŋ
gɛ̀ Saŋ
Fiɛɛ fì le a Ŋwa wu Joŋ wunɛ le
Saaka wù joŋe wunɛ wù Joŋ gɛ̀ saŋ wu duunyi lɛ Jiso le Jɛ yi Nyo yì gɛ̀ bee fɛŋkɛɛ yì mɛ gɛh lo, lɛ yi gɛ̀ bee yi tu muh wu wuŋ. Ŋwa wuyu kibɛɛ jɛme lɛ saaka wù joŋe wunɛ, ba gɛ̀ saŋ wu lɛ bamii ba tɛŋe taŋlo bo bɛɛŋ lɛ Jiso le Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka, nyu Mwa Nyo, ba leesɛ fitele yi ye ye le, bo ge bo kɛme kinche kì kage gɛ (20:31).
Fiɛɛ fì Joŋ le wu saŋ a ŋwa wunɛ le, wu ka wu biise kune nnya yì le kinche kì kage gɛ kì le nje Kletu. Nnya yinɛ le fitele fi Nyo fì joŋe fì wu dunyi kɛge mɛɛse, fi nyu fɛ bamii ba bɛɛŋ lɛ Jiso le je le, wu le kinchiɛɛŋ, wu le kinche. Je yimi yì Joŋ saŋ ŋwa wunɛ yo le yi le yeye yi duunyi no Jiso gɛ̀ jode mwɛɛ mu bamii kee yi kinche kinɛ le ki wu yɛ̂yi no mwɛɛ mu a kiyo le, mu nyu.
Bikwɛɛ bi mwɛɛ mù le a Ŋwa wunɛ le
1:1-18 Fɛŋkɛɛ kune Jɛ yì gɛ̀ tu muh
1:19-51 Kune Joŋ Nlesɛajoo mo booŋ ba ŋgoo ba Jiso ba fwe
2:1–12:50 Kune no Jiso gɛ̀ jiɛnyi wù gee lɛme che
13:1–19:42 Kune aju a Jiso a fɛkimɛsɛ Yɛlusalɛm bɛ mbebe yo le
20:1-31 Kune no Tada Jiso gɛ̀ bu yi kwe le, wu dunyɛ kikwɛɛ ke bamii be le
21:1-25 Kimɛsɛ: Jiso dunyɛ kikwɛɛ ke booŋ be ba ŋgoo le Galalee
1
Jɛ tu muh wu wuŋ
1 Gɛ̀ bee fɛŋkɛɛ Jɛ nyu wa yu. Jɛ yiyu gɛ̀ bee bɛ Nyo, Jɛ yiyu nyume Nyo. 2 Wu gɛ̀ bee wa fɛŋkɛɛ bɛ Nyo. 3 Nyo gɛ̀ fɛ mwɛɛ munchii fede chiaaŋ ye le. Gɛ fiɛɛ nyu yu fimimia fì Nyo gɛ̀ fɛ njɛ wu le fo sɛŋ gɛ. 4 Wu kɛme kinche yi ye ye le, kinche kiyu le n'yulɛ fɛ bamii le. 5 N'yulɛ wɛɛ baaŋ kijibɛ le, gɛ kijibɛ kiyu taŋlo ki jiŋsɛ wu gɛ.*Kɛnɛ lɛ, kijibɛ kiyu taŋlo ki gɛ kɛɛ wu gɛ.
6 Muh mu le yu wù Nyo gɛ̀ tuŋ jee che nyu lɛ Joŋ. 7 Wu gɛ̀ to ki wu jɛ̂me kune n'yulɛ, wu bɛɛyi jiŋ yi nsa we, ki wu gê bamii bachii lee muntele yi n'yuu wɛɛ le. 8 Gɛ wu wù Joŋ gɛ̀ bee n'yulɛ wɛɛ gɛ. Wu gɛ̀ to ki wu bɛ̂ɛyɛ nyu jiŋ yi nsa wu n'yulɛ wɛɛ. 9 N'yulɛ wù nchiɛɛŋ wù duunyi n'yuu fɛ bamii le bachii gɛ̀ too yi woŋ kfunɛ le.
10 Wu gɛ̀ bee yi woŋ le, woŋ kfunɛ nyu Nyo wù gɛ̀ fɛ fede chiaaŋ ye le, geenɛ bamii ba le ba yi woŋ kfunɛ le gɛ̀ baaŋ kɛɛ gɛ wu gɛ. 11 Wu gɛ̀ to yi woŋ we le, bamii ba be gɛ baaŋ fi gɛ wu gɛ. 12 Geenɛ, bamii bachii ba gɛ̀ fi wu, bo lee muntele yi jee che le, wu nya bvuŋga bo le lɛ bo nyume booŋ ba Nyo. 13 Gɛ booŋ ba Nyo banɛ nyu ba ba boyi bo ba bii nyu kilɛmɛ ki kfuu le gɛ, kɛnɛ no muh goone gɛ, kɛnɛ yi boyɛ chi muh wu wuŋ le gɛ. Ba boyi bo ba bii nyu boyɛ chì le chi Nyo le.
14 Jɛ yiyu gɛ̀ bee yi tu muh wu wuŋ, yi tu yi chee a bee ntɛnɛɛ, a yi yisɛ bɛ kiŋkoŋɛ ki Nyo mo nchiɛɛŋ. Bee yɛŋ bvukugɛ bwe le. Bvukugɛ bvu le bvu Mwa wu mɛ gɛh wu wù ja fɛ Chiji le.
15 Joŋ gɛ̀ bɛɛyɛ jiŋ yi nsa kune wu, wu tu wu jaŋe lɛ, “Wunɛ le muh wù ŋgɛ̀ njɛme kune wu nduu lɛ, ‘Muh wù too a mɛ jiŋ kuge wu fede mɛ, nje wu gɛ̀ bee wa fɛ mɛ nyume.’ ” 16 No wu le wu yisɛ bɛ kiŋkoŋɛ ki Nyo, wu mo wu nyaa bee bachii bɛ kiŋkoŋɛ yi kiŋkoŋɛ le. 17 Bee kee lɛ Nyo gɛ̀ nya banchi fede chiaaŋ yi Musɛ le. Geenɛ, kiŋkoŋɛ ki Nyo bɛ nchiɛɛŋ le ki to ki fede nyu chiaaŋ yi Jiso Kletu le. 18 Gɛ muh nyu yu wu gɛ̀ yu wa wu yɛŋ Nyo le gɛ. Le gɛh Mwa ye wù mɛ gɛh wu maa wu le mbebe yi Chiji le, wu le wu ge bee kɛɛ wu.
Muh wù gɛ̀ bee Joŋ Nlesɛajoo
(Macho 3:1-12; Maliku 1:1-8; Luka 3:1-18)
19 Finɛ le fiɛɛ fì Joŋ gɛ̀ jɛmɛ sege bikwɛɛ bi Bajuu bi Yɛlusalɛm gɛ̀ tuŋ bachiji kintanyɛ bɛ bamii ba Lɛwe lɛ bo biih Joŋ le laa le wu, wu yɛɛŋ lɛ. 20 Joŋ gɛ̀ baaŋ faŋ gɛ̀ ki wu chvûu mbilɛ wuboo gɛ. Wu jɛmɛ bɛ jwe we lɛ, “Gɛ nyu mɛ wù Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka gɛ.” 21 Bo biih wu le lɛ, “Le wo wu yɛɛŋ? Le wo wu Alaja?” Wu chvuu bo le lɛ, “Gɛ mɛ nyume Alaja gɛ.” Bo ka bo biih lɛ, “Le wo wù Muh wu Ntuŋ wù Nyo wɛɛ?”†Bajuu ba duude gɛ̀ chiɛɛne muh wu ntuŋ wu Nyo wu Alaja, lɛ wu kaasɛ wu to wu kɛnyɛ je yi Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka (Mal. 4:5), bamu chiɛɛne muh wu ntuŋ wu Nyo njɛ Musɛ (Dit. 18:15). Wu faŋ. 22 Bo ka bo biih wu le lɛ, “Tu nɛ lɛ le wo wu yɛɛŋ? Wo jɛme lɛ la kune kikwɛɛ kuŋ? Gɛh sɛɛŋ bee be kɛme fiɛɛ fì bee kaasɛ be gɛɛŋ be chvuu bamii ba tuŋ bee le.” 23 Joŋ chvuu bo le no Yosaya wù muh wu ntuŋ wu Nyo gɛ̀ jɛmɛ lɛ,
“Nle jɛ yì jaŋe nchvuuŋ lɛ,
‘Ba najɛ je yi Tada yi nyu chaaŋ.’ ”
24 Bamii banɛ gɛ̀ tuŋ Bafalashii bo. 25 Bo biih Joŋ le lɛ, “Nɛ baaŋ nyu gɛ lɛ wo le Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka gɛ kɛnɛ Alaja gɛ, kɛnɛ Muh wu Ntuŋ wù Nyo wɛɛ gɛ, wo tu leese bamii a joo nje la?” 26 Joŋ chvuu bo le lɛ, “Nleese gɛh fiaŋ bamii nyu a joo, geenɛ muh mu le yu a bɛŋ ntɛnɛɛ bɛŋ kee gɛ wu gɛ. 27 Le wu wù too a mɛ jiŋ, mbaaŋ ŋkojɛ gɛ ki nfaanyɛ kfuu wu balaba be gɛ.” 28 Fiɛɛ finɛ fichii gɛ̀ kooshi nyu Bɛtani Joo yì Jodaŋ le, wuŋ kwɛge fɛ Joŋ gɛ̀ leese bamii fo a joo.
Joŋ dunyɛ Mwa Shoŋ wù Nyo bamii le
29 Akfuuŋ bu a yuu, Joŋ yɛŋ Jiso too, wu mo wu jɛmɛ lɛ, “Bɛŋ bîjɛ bɛŋ yɛ̂ŋ, wunɛ le Mwa Shoŋ wù Nyo wù chiaase bimbefɛ bi yi nshɛŋ le! 30 Le wu wù nchi njɛme kune wu, nduu lɛ, ‘Muh mu too wɛ a mɛ jiŋ wu kuge wu fede mɛ, nje wu gɛ̀ bee wa fɛ mɛ nyume.’ 31 Gɛ mɛ kibɛɛ ŋgɛ̀ ŋkee wu gɛ. Geenɛ, ŋgɛ̀ nto nleese bamii a joo fi le lɛ bamii ba Ishwala kɛɛ wu.” 32 Joŋ gɛ̀ bee wu ka wu jɛmɛ ki wu bɛ̂ɛ jiŋ yi nsa we wu duu lɛ, “Ŋgɛ̀ n'yɛŋ Kiyo shiide ki too fɛwe njɛ kibɛmbɛ, ki to ye ye le. 33 Gɛ mɛ kibɛɛ ŋgɛ̀ ŋkee wu gɛ. Geenɛ, muh wu gɛ̀ tuŋ mɛ lɛ nto nleese bamii a joo gɛ̀ jɛmɛ mɛne lɛ, ‘Muh wù wo lé wo yɛ̂ŋ Kiyo shiide fɛwe ki too yi ye ye le, le wu wù lé wu gê wu lêese bamii chiaaŋ yi Kiyo ki Yuude le.’ 34 Finɛ le fiɛɛ fì ŋgɛ̀ n'yɛŋ, mbɛɛyi jiŋ yi nsa wuyu nduu lɛ muh wunɛ le Mwa Nyo.”
Booŋ ba ŋgoo ba Jiso ba fwe
35 Akfuuŋ bu ayuu, Joŋ ka wu lɛme gɛh fɛɛ fɛ wu gɛ̀ lɛme bɛ booŋ be ba ŋgoo ba bafɛɛ fo. 36 Wu ja wu yɛŋ no Jiso jiɛnyi wu fede, wu mo wu jɛmɛ lɛ, “Bɛŋ bîjɛ bɛŋ yɛ̂ŋ, wunɛ le Mwa Shoŋ wu Nyo!”
37 Booŋ be ba ŋgoo ba bafɛɛ banɛ doo bo yu no wu jɛme noo, bo mo bo ja bo tu bo bii Jiso le. 38 Jiso kaasɛ ye wu yɛŋ no bo bii, wu biih bo le lɛ, “Bɛŋ goone nyu la?” Bo biih wu le lɛ, “Labai, wo chee faaŋ?” (Jee chi Labai chinɛ le lɛ, “Muh wu N'yɛyɛ wù Baaŋ.”) 39 Jiso chvuu bo le lɛ, “Bɛŋ tô bɛŋ yɛ̂ŋ.” Bo mo bo gɛɛŋ bo yɛŋ fɛ wu gɛ̀ chee fo. Bɛ bo mo bo nyu shwaa akfuuŋ jiiŋ. Kife kì bo gɛ̀ bi wu le gɛ̀ bee wa gɛh njɛ juu bikaa binɛh fɛnfu. 40 Muh wu mumwaa ŋgoo yi bamii ba bafɛɛ ba gɛ̀ yu no Joŋ jɛme bo mo bo bii Jiso le, gɛ̀ bee Andulu wù mwa bwe Samoŋ Bita. 41 Andulu wɛɛ mo wu gɛɛŋ wu gooŋ mwa bwe wu Samoŋ, wu sɛɛŋ wu le lɛ, “Bee le be yɛŋ wa Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka le” (fì le lɛ le Kletu). 42 Noo, wu mo wu jo Samoŋ wu gɛɛŋ bɛ wu fɛ Jiso le. Jiso bijɛ wu nɛ tuŋŋ, wu jɛmɛ lɛ, “Le wo wù Samoŋ wù mwa Joŋ. Ba lé ba tɛ̂ŋe wa wo lɛ Sɛfa.” (Jee chi Sɛfa chinɛ le lɛ Bita).‡Chi le lɛ Tɛdɛ.
Jiso tɛɛŋ Filib bɛ Natanya
43 Akfuuŋ gɛ̀ bu a yuu, Jiso yɛŋ lɛ wu lé wu gɛ̂ɛŋ kimbe kì Galalee le. Wu gɛɛŋ wu yɛŋ Filib le, wu jɛme wu le lɛ, “Wo bîi mɛne.” 44 Filib wunɛ gɛ̀ bee muh wu a kilaantɛŋ kì Bɛsada le. Kilaantɛŋ kinɛ le ki Andulu bɛ Bita. 45 Filib gɛɛŋ wu gooŋ Natanya wu jɛmɛ wu le lɛ, “Bee le be yɛŋ wa muh wù Musɛ gɛ̀ saŋ a Ŋwa wu banchi le kune wu, bɛ wù bamii ba ntuŋ wu Nyo gɛ̀ saŋ tɛ kune wu. Muh wunɛ le Jiso wu Nasalɛ wù mwa Yosɛf.” 46 Natanya chvuu wu le lɛ, “Fiɛɛ fì joŋe taŋlo fi bu Nasalɛ?” Filib jɛmɛ wu le lɛ, “To wo yɛŋ.” 47 Jiso ja wu yɛŋ Natanya too, wu jɛme kune wu lɛ, “Bɛŋ jîŋɛ bɛŋ yɛ̂ŋ, muh wunɛ le muh wu Ishwala wù nchiɛɛŋ. Gɛ kinche ki chimbiaŋ nyu ye ye le gɛ.” 48 Natanya biih Jiso le lɛ, “Wo ge nɛɛ fɛ wo kɛɛ mɛ nɛ?” Jiso chvuu wu le lɛ, “No Filib be too ki wu tɛ̂ɛŋ wo, mbee n'yɛŋ wa wo le fɛ kinyi ki kite ki fig kɛɛ le.”§Kite ki “fig” le ki woŋ wù Ishwala ba jii muntaŋ muyu. 49 Natanya chvuu wu le lɛ, “Labai, wo le Mwa Nyo! Wo le Nfoŋ wu Ishwala!” 50 Jiso jɛmɛ wu le lɛ, “Wo fɛnɛ bɛmɛ mɛne mɛɛse nje mɛ le ndu wo le lɛ mbe n'yɛŋ wa wo le fɛ kinyi ki kite kɛɛ le? Wo lé wo yɛ̂ŋ mwɛɛ mù kuge mù fede munɛ le.” 51 Jiso ka wu jɛmɛ wu le lɛ, “Nsɛŋe bɛŋ nchiɛɛŋ nchiɛɛŋ lɛ bɛŋ lé bɛŋ gê bɛŋ yɛ̂ŋ kibvulɛ gwenyɛ, banchɛndaa ba Nyo bɛɛne, bo boge yi muh wù jee che le Mwamuh le.”
*1:5 Kɛnɛ lɛ, kijibɛ kiyu taŋlo ki gɛ kɛɛ wu gɛ.
†1:21 Bajuu ba duude gɛ̀ chiɛɛne muh wu ntuŋ wu Nyo wu Alaja, lɛ wu kaasɛ wu to wu kɛnyɛ je yi Mbvusɛ wù Nyo gɛ̀ ka (Mal. 4:5), bamu chiɛɛne muh wu ntuŋ wu Nyo njɛ Musɛ (Dit. 18:15).
‡1:42 Chi le lɛ Tɛdɛ.
§1:48 Kite ki “fig” le ki woŋ wù Ishwala ba jii muntaŋ muyu.