4
Yeesuu ko̱kyɔrɔke̱e̱
(Matiyo 4.1–11; Maak 1.12–13)
Le̱e̱ saŋ ne̱ baa bɔ Yeesuu asuu‑o, Wuribware̱ a sa mò̱ kufwiiŋe timaa‑o bwe̱e̱tɔ. Mò̱ a kiŋŋi le̱e̱ Yo̱o̱daŋ bo̱ŋ‑nɔ‑ɔ, ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a sa ne̱ ɔɔ yɔ ɔ naa o muruwi‑ro kimukee‑ro ŋke aduna. Mfe̱ŋ ne̱ Ɔbɔnsam a kyɔ mò̱‑rɔ ke̱e̱ fe̱yɛ ɔ nya mò̱ bo̱ waa e̱bɔye̱‑rɔ aaa. Ŋke de̱maŋte̱ mɔ pɛɛɛ Yeesuu mo̱ŋ gyi sɛye̱, amo̱se̱‑ɔ saŋ ne̱ ŋke amo̱ a kyo̱ŋ‑ɔ ako̱ŋ de mò̱.
Ne̱ Ɔbɔnsam a tɔwe̱ gywii Yeesuu fe̱yɛ, “Fo̱ i nyi fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱ kase̱ŋtiŋ, amo̱ fe̱raa sa a kibu mɔ buruwi bodobodoo sa fo̱ a fo̱ gyi.”
Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “Baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
 
‘Ateese wo̱re̱ maa sa se̱sɛ ŋkpa.’* Mbraa ke̱be̱e̱sa 8.3.
 
Ne̱ Ɔbɔnsam a yaa mò̱ so̱so̱ to̱ŋ ko̱, puri amo̱‑rɔ ne̱ ɔɔ ba kaye̱‑rɔ e̱maŋ pɛɛɛ bo̱ kaapo̱ Yeesuu. Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ, “Mo̱ e̱ taa kaye̱ mɔ‑rɔ e̱maŋ pɛɛɛ ke̱yaale̱ŋ na e̱mo̱ ke̱dabe̱ a n sa fo̱. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ bo̱ mo̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ ne̱e̱, amo̱se̱‑ɔ mo̱ e̱ taare̱ a n taa e̱mo̱ sa ɔke̱maa ne̱ mo̱ e̱ kpa‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ fo̱ ya kpuni aŋurii suŋ mo̱, e̱mo̱ pɛɛɛ mɔ i kii fo̱ lee.”
Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa Ɔbɔnsam fe̱yɛ, “Baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
 
‘Mo̱nꞌ suŋ mo̱ne̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱ wo̱re̱ kpeŋ.’* Mbraa ke̱be̱e̱sa 6.13.
 
Ne̱ Ɔbɔnsam a be̱e̱ yaa mò̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ, ne̱ ɔɔ taa mò̱ yaa bo̱ ye̱ra Wuribware̱ suŋkpa‑ɔ katwe̱e̱‑rɔ, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii Yeesuu fe̱yɛ, “Fo̱ i nyi fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱ kase̱ŋtiŋ, amo̱ fe̱raa fuwi ywe̱e̱‑rɔ a ŋ ke̱e̱. 10-11 A le̱e̱ fe̱yɛ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
 
‘Wuribware̱ e̱ sa a mò̱ mbɔɔ‑ɔ bo̱ kuŋ fo̱ nɛɛnɛɛ,
na bo̱ so̱rɔ fo̱ bamo̱ asare̱e̱ se̱,
na fo̱ ma nya da ke̱yaa kibu si.’* Kiliŋ 91.11-12.
 
12 Ne̱ Yeesuu a be̱e̱ be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “Ne̱e̱ a bo̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
 
‘Mo̱ne̱ ma kyɔ mo̱ne̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱‑rɔ ke̱e̱,’ ɛ?”* Mbraa ke̱be̱e̱sa 6.16.
 
13 Saŋ ne̱ Ɔbɔnsam‑ɔ a kyɔ mò̱‑rɔ ke̱e̱ e̱kpa amo̱ se̱ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ yɔwe̱ mò̱ o gywii saŋ ko̱ be̱e̱.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a le̱e̱ mò̱ kusuŋ kaase̱ Galile̱ya‑ɔ
(Matiyo 4.12–17; Maak 1.14–15)
14 Ne̱ Yeesuu a kiŋŋi yɔ Galile̱ya swe̱e̱re̱ se̱, na Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ke̱yaale̱ŋ bo̱ mò̱ ase̱. Ne̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ bo̱ ifuri amo̱ se̱‑ɔ a nu mò̱ se̱. 15 Ne̱ ɔɔ kaapo̱ ase̱sɛ abware̱se̱ŋ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑ɔ‑rɔ, ne̱ ɔke̱maa a kyo̱rɔ mò̱.
Ane̱ŋ ne̱ Nasarɛt awuye a kine Yeesuu‑o
(Matiyo 13.53–58; Maak 6.1–6)
16 Ne̱ Yeesuu a yɔ Nasarɛt maŋ‑nɔ mfe̱ŋ ne̱ baa be̱ra mò̱‑ɔ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔ kyɔ ɔ waa‑ɔ, kukyure kake a fo̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ yɔ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ. Ne̱ baa ko̱re̱ mò̱ fe̱yɛ ɔ kare̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ gywii bamo̱. Ne̱ ɔɔ ko̱so̱ a ɔ kare̱. 17 Ne̱ abre̱sɛ‑ɔ ɔko̱ a taa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ ke̱be̱gya ko̱ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya a kyo̱rɛɛ‑ɔ sa Yeesuu. Ne̱ ɔɔ saŋŋe̱ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ. Ne̱ oo ŋu to̱ŋ ko̱ ne̱ kyaamɛɛ‑ɔ a kyo̱rɛɛ fe̱yɛ,
 
18 “Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o te mo̱ se̱,
a le̱e̱ fe̱yɛ oo lee mo̱ suŋ ne̱e̱ fe̱yɛ
ŋ ya tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ timaa gywii atiripo̱.
Oo suŋ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ tɔwe̱ gywii bamo̱ ne̱ baa tii bamo̱‑ɔ
fe̱yɛ ba nya bamo̱ e̱ye̱e̱,
na n tɔwe̱ gywii ate̱napo̱
fe̱yɛ bamo̱ akatɔ i buŋŋi.
Oo suŋ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ kya
bamo̱ ne̱ baa waa bamo̱ bo̱rɔkraa‑ɔ‑rɔ.
19 Na n tɔwe̱ gywii ɔke̱maa fe̱yɛ saŋ a fo̱
fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ ba a ɔ bo̱ mo̱rɔwe̱ mò̱ ase̱sɛ.”* Isaya 61.1-2 (LXX).
 
20 Yeesuu a kare̱ gywii bamo̱ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ bɔɔ wo̱re̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ laŋŋaa sa ɔbre̱sɛ ne̱ ɔɔ taa sa mò̱‑ɔ. Ne̱ ŋkee ɔɔ kye̱na ko̱re̱ bamo̱ se̱, ne̱ ɔɔ le̱e̱ ɔ kaapo̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ. Ne̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ e̱ de̱e̱re̱ mò̱ diŋŋ. 21 Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “N gye̱ fe̱yɛ Isaya a tɔwe̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kuŋu si ase̱ŋ ne̱e̱. Ɔ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ba na ɔ waa atɔ mɔ pɛɛɛ ne̱ mo̱ne̱ a nu mo̱ a kare̱‑ɔ. Ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ndɔɔ a kake mɔ ɔko̱ e̱ waa ane̱ŋ a atɔ mɔ mo̱ne̱ akatɔ‑rɔ.”
22 Ne̱ bamo̱ pɛɛɛ akatɔ a gyi mò̱ se̱, ne̱ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ o nyi se̱ŋsa e̱sa‑ɔ se̱. Ne̱ baa kuri gywii abɛɛ, “N gye̱ ane̱ aye̱po̱ Yo̱sɛf mò̱ gyi‑o ne̱e̱ e̱e̱e̱?”
23 Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ da ke̱kpare̱ mɔ a mo̱nꞌ bo̱ kye mo̱ fe̱yɛ, ‘Ɔkyapo̱, kya fo̱ e̱ye̱e̱,’ na mo̱nꞌ tɔwe̱ gywii mo̱ fe̱yɛ ŋ waa atɔ ne̱ mo̱ne̱ a nu fe̱yɛ mo̱ a waa Kapaaniyum maŋ‑nɔ‑ɔ mo̱ fɔŋfɔŋ aye̱ mfe̱e̱.
24 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ba bu Wuribware̱ kyaamɛɛ to̱ŋ ke̱maa, amɔ mò̱ fɔŋfɔŋ aye̱ wo̱re̱. 25 Bɛɛɛ mo̱ e̱ ba aye̱ba aaa? Mo̱nꞌ nyiŋŋi Wuribware̱ kyaamɛɛ Iliya ke̱be̱e̱‑ɔ se̱, saŋ‑ɔ bware̱ a ye̱re̱ e̱wo̱re̱ nsu nsa na ke̱be̱gya, ne̱ ako̱ŋ a ba bwe̱e̱tɔ swe̱e̱re̱‑ɔ pɛɛɛ se̱‑ɔ.* 1 Awure 17.1, 18.1. 26 Saŋ amo̱‑ɔ akpenlekye̱e̱ kyɔ bwe̱e̱tɔ Isireelii swe̱e̱re̱ se̱. Amaa Wuribware̱ mo̱ŋ suŋ Iliya fe̱yɛ ɔ kya bamo̱‑rɔ. Kpenlekye̱e̱ ko̱ŋko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ Isireeliinyi ne̱ o te Sarafat maŋ‑nɔ‑ɔ ase̱ wo̱re̱ ne̱ Wuribware̱ a suŋ mò̱. 27 Ne̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Ilisa be̱e̱ ɔ bo̱‑rɔ‑ɔ, ne̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ e̱ lɔ ke̱bwatɔ ane̱ Isireelii swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, Ilisa mo̱ŋ sa a ɔko̱ kpaare̱, amɔ ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Naamaŋ ne̱ ɔɔ le̱e̱ Siriya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ wo̱re̱ kpeŋ.* 2 Awure 5 1-14.
28 Amo̱ fe̱raa bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ a nu ane̱ŋ ne̱ ɔ tɔwe̱‑ɔ, ne̱ bamo̱ iduŋ a fwii. 29 Ne̱ baa ko̱so̱ gyiiri mò̱ le̱e̱ bamo̱ maŋ‑ɔ‑rɔ. Maŋ‑ɔ mɔ dɔŋ ke̱be̱e̱ ko̱ se̱. Amɔ bo̱ yɛ ba twe̱e̱ mò̱ a bo̱ bo̱ waa ke̱be̱e̱‑ɔ kaase̱ a ke̱maŋtaŋ‑ɔ‑rɔ ne̱e̱. 30 Amaa Yeesuu a bo̱rɔ bamo̱ pɛɛɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ kyo̱ŋ ne̱e̱, me̱raa mò̱ kpa se̱ o yii yɔwe̱ bamo̱ mfe̱ŋ.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ibrisi te mò̱ se̱‑ɔ
(Maak 1.21–28)
31 Ne̱ Yeesuu a yɔ Kapaaniyum maŋ‑nɔ Galile̱ya swe̱e̱re̱ se̱. Kukyure kake‑o, ne̱ ɔɔ ya kaapo̱ abware̱se̱ŋ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ. 32 Ne̱ ase̱sɛ ne̱ baa nu ane̱ŋ ne̱ ɔɔ kaapo̱‑ɔ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a gye̱ Wuribware̱ mbraa ɔsapo̱‑ɔ.
33 Amɔ saŋ amo̱ ɔnyare̱ ko̱ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ mfe̱ŋ, ne̱ ibrisi te mò̱ se̱. Ne̱ ɔnyare̱‑ɔ a faa‑rɔ keŋkeŋ fe̱yɛ, 34 “Aa! Yeesuu Nasarɛte̱nyi, nte̱tɔ ne̱ fo̱ e̱ kpa ane̱ ase̱ mfe̱e̱? Fo̱ a ba a fo̱ bo̱ mɔɔ ane̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Ŋ nyi se̱sɛ ne̱ fo̱ gye̱‑ɔ. Fo̱ e̱ gye̱ ke̱yaafɔre̱ timaa ne̱ Wuribware̱ a lee suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱‑ɔ.”
35 Ne̱ Yeesuu a faa ibrisi‑o si fe̱yɛ, “Laatɔ na fo̱ ko̱so̱ ɔnyare̱ amo̱ se̱.”
Ne̱ ibrisi amo̱ a twe̱e̱ ɔnyare̱‑ɔ bo̱ da bamo̱ akatɔ‑rɔ mfe̱ŋ, ne̱ e̱ ya ko̱so̱ mò̱ se̱, na e̱ mo̱ŋ waa mò̱ sɛye̱.
36 Ne̱ ase̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱, ne̱ bo̱ yɛ, “Nte̱tɔ ase̱ŋ ne̱e̱, ne̱ ɔ sa se̱ŋsa ane̱ŋ‑ɔ ne̱e̱? Ɔnyare̱ amo̱ de ibrisi pɛɛɛ mɔ se̱ ke̱yaale̱ŋ, hare̱e̱ mò̱ ya tɔwe̱ ase̱ŋ, na e̱ ko̱so̱ se̱sɛ se̱.” 37 Ne̱ Yeesuu ke̱nyare̱ a yɔ mfe̱ŋ a ifuri‑o pɛɛɛ se̱.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya alɔpo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ
(Matiyo 8.14–17; Maak 1.29–34)
38 Ne̱ Yeesuu a le̱e̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ yɔ Simɔŋ lɔŋ‑nɔ. Simɔŋ mɔ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ gya Yeesuu si‑o ɔko̱ ne̱e̱. Saŋ amo̱ na Simɔŋ mò̱ saa kye̱e̱sɛ e̱ lɔ fekyu, ne̱ mò̱ kayo̱wɔre̱ a be̱re̱ gya bwe̱e̱tɔ. Ne̱ baa ko̱re̱ Yeesuu fe̱yɛ ɔ kya mò̱‑rɔ. 39 Ne̱ Yeesuu a ya ye̱re̱ mfe̱ŋ ne̱ ɔkye̱e̱ amo̱ da ɔ lɔ‑ɔ. Ne̱ ɔɔ sa kanɔ fe̱yɛ fekyu‑o yɔwe̱ ɔkye̱e̱‑ɔ. Ne̱ ɔɔ kpaare̱, ne̱ ɔɔ ko̱so̱ puri amo̱‑rɔ waa ateese sa bamo̱.
40 Saŋ ne̱ kyɔwe̱ e̱ twɛɛ‑ɔ, ne̱ ase̱sɛ a baa bamo̱ anyipo̱ ne̱ ba lɔ alɔgyi alɔgyi‑o Yeesuu ase̱, ne̱ ɔɔ ba mò̱ asare̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ bamo̱ se̱ ako̱ ako̱, ne̱ bamo̱ ɔke̱maa a kpaare̱. 41 Ne̱ Yeesuu a be̱e̱ gya ibrisi bo̱ ko̱so̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ se̱, na ibrisi‑o e̱ fɛɛ‑rɔ e̱e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱.” Amaa ɔ mo̱ŋ sa a e̱ be̱e̱ sa se̱ŋsa ko̱, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ i nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱‑ɔ ne̱e̱.
Ke̱tɔ se̱ ne̱ Yeesuu a tɔwe̱ abware̱se̱ŋ ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑nɔ‑ɔ
(Maak 1.35–39)
42 Ke̱mo̱ kaye̱ ŋke gye̱gyaye̱ kese‑ro, ne̱ Yeesuu a le̱e̱ maŋ‑ɔ‑rɔ yɔ kɛɛ se̱ mfe̱ŋ ne̱ ɔko̱ mo̱ŋ bo̱, ne̱ a du diŋŋ‑o. Amo̱ fe̱raa ne̱ ase̱sɛ a le̱e̱ ba buwi ba kpa mò̱. Bamo̱ a ya ŋu mò̱‑ɔ, ŋkee bo̱ ma lɛɛ kpa fe̱yɛ ɔ le̱e̱ bamo̱ ase̱ mfe̱ŋ. 43 Amaa ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ, “A tiri fe̱yɛ n tɔwe̱ Wuribware̱ a kuwure‑o‑ro a ase̱ŋ timaa‑o gywii e̱maŋ ko̱ gbaa se̱ awuye, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a suŋ mo̱ a m bo̱ waa‑ɔ ne̱e̱.” 44 Amo̱se̱‑ɔ ne̱ ɔɔ me̱raa se̱ ɔ naa ɔ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ Yudaa awuye e̱maŋ se̱ ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑nɔ.

*4:4 Mbraa ke̱be̱e̱sa 8.3.

*4:8 Mbraa ke̱be̱e̱sa 6.13.

*4:10-11 Kiliŋ 91.11-12.

*4:12 Mbraa ke̱be̱e̱sa 6.16.

*4:19 Isaya 61.1-2 (LXX).

*4:25 1 Awure 17.1, 18.1.

*4:27 2 Awure 5 1-14.