Abware̱se̱ŋ Wo̱re̱-ɔ Matiyo 15

Ane̱ŋ ne̱ ade̱daapo̱ a kaapo̱‑ɔ

(Maak 7.1–13)

1 Saŋ ko̱ ne̱ Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱ na Farisii awuye ko̱ ne̱ baa le̱e̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ‑ɔ a ba Yeesuu ase̱ bo̱ bise mò̱ fe̱yɛ, 2 “Nte̱tɔ se̱ ne̱ fo̱ agyase̱po̱‑ɔ maa gya e̱kpa ne̱ ane̱ ade̱daapo̱ a kaapo̱ ane̱‑ɔ se̱? Ke̱tɔ se̱ ne̱ ane̱ a bise amo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ maa fwe̱e̱ asare̱e̱, pwɛɛ dɛɛ gyi ateese.”

3 Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa bamo̱ fe̱yɛ, “To, nte̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ gbaa mo̱ne̱ maa gya Wuribware̱ fɔŋfɔŋ a mbraa‑ɔ se̱, ne̱ mo̱ne̱ gya mo̱ne̱ ase̱sɛ a e̱kpa‑ɔ se̱? 4 Mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ,

‘Bu fo̱ se̱ na fo̱ nyi’,*

na ‘Ɔke̱maa ne̱ ɔɔ lo̱ŋ mò̱ se̱ bɛɛɛ mò̱ nyi‑o, bo̱ mɔɔ mò̱.’*

5-6 Amaa mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ne̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ atanne̱ bɛɛɛ ke̱tɔ timaa ko̱ ne̱ ɔko̱ de a ɔ bo̱ kya mò̱ se̱ na mò̱ nyi‑ro‑o, mò̱ ya taa yaa bo̱ sa Wuribware̱ na mò̱ kusuŋ, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ e̱ bo̱, a kaapo̱ fe̱yɛ se̱sɛ‑ɔ a nya mò̱ e̱ye̱e̱, ne̱ mo̱ne̱ be̱e̱ mo̱ne̱ yɛ mò̱ se̱ na mò̱ nyi kitiri ne̱ ba wu‑o mo̱ŋ lɛɛ a gye̱ mò̱ ase̱ŋ ne̱e̱. Mò̱ ako̱we̱po̱ atanne̱ ke̱sa maa kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ o bu bamo̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ a e̱kpa mɔ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kaapo̱. A mo̱ŋ lɛɛ a gye̱ Wuribware̱ ase̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gya se̱. Ne̱ ŋkee mɔ Wuribware̱ ase̱ŋ mo̱ŋ lɛɛ a gye̱ ko̱tɔko̱ mo̱ne̱ ase̱. 7 Mo̱ne̱ nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye mɔ, saŋ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya a kyo̱rɛɛ ase̱ŋ ko̱ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, mo̱ne̱ ase̱ŋ ne̱ ɔɔ tɔwe̱, ɔ mo̱ŋ ba aye̱ba. Ɔɔ kyo̱rɛɛ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ,

8 ‘Ase̱sɛ mɔ de bamo̱ nnɔ kpaŋkpaŋ ne̱e̱ ba bo̱nyaa mo̱,

amaa bamo̱ ŋkpo̱nɔ mo̱ŋ bo̱ mo̱ se̱.

9 Bamo̱ kusuŋ mɔ ne̱ ba suŋ mo̱‑ɔ gye̱ kwaa,

ke̱ e̱ gye̱ ke̱gya mbraa na amaŋbe̱re̱

ne̱ dimaadi a kaapo̱‑ɔ se̱ dooo.’ ”*

Atɔ ne̱ a waa se̱sɛ iyisi‑o

(Maak 7.14–23)

10-11 Yeesuu a tɔwe̱ ase̱ŋ gywii Farisii awuye‑o na Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱‑ɔ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ be̱e̱ te̱e̱ lamaŋ‑ɔ bo̱ gyaŋŋe̱ mò̱ ase̱, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱nꞌ lɔŋ e̱se̱bɔ, na mo̱nꞌ nu mo̱ ase̱, na mo̱nꞌ nu kaase̱ fe̱yɛ n gye̱ ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ i gyi ɔ waa kame‑ro‑o e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi. Amaa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ le̱e̱ mò̱ kanɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi.”

12 Ne̱ Yeesuu agyase̱po̱‑ɔ a ba mò̱ ase̱ bo̱ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ, “Fo̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ ase̱ŋ ne̱ fo̱ a tɔwe̱‑ɔ se̱‑ɔ, Farisii awuye‑o iduŋ a fwii fo̱ se̱ aaa?”

13 Ne̱ Yeesuu a da ke̱kpare̱ mɔ bo̱ lee kanɔ fe̱yɛ, “Ke̱tɔdwii ke̱maa ne̱ Wuribware̱, n se̱ ne̱ ɔ bo̱ so̱so̱‑ɔ, mo̱ŋ dwii‑o o kyuwi. 14 Farisii awuye‑o fe̱raa, mo̱ne̱ ma kaŋ be̱ŋŋaa bamo̱. Bo̱ yɛ bo̱ gye̱ te̱napo̱ kayii‑ro akrapo̱ ne̱e̱. Amaa bamo̱ fɔŋfɔŋ mo̱ŋ ke̱e̱. Te̱napo̱ ya kra te̱napo̱ kiyii‑ro a ɔ gye̱ mò̱ ŋkpɛɛ, bamo̱ pɛɛɛ e̱ le̱e̱ a bo̱ le̱e̱ da ke̱maŋtaŋ‑nɔ.”

15 Ne̱ Peetroo yɛ, “Fo̱ yɛ n gye̱ ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ i gyi ɔ waa kame‑ro‑o e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi, kaapo̱ ane̱ ke̱mo̱ kaase̱.”

16 Ne̱ Yeesuu yɛ, “Ntɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ du fe̱yɛ ase̱sɛ amo̱‑ɔ ne̱e̱? 17 Ntɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ nu ase̱ŋ amo̱ kaase̱‑ɔ ne̱e̱? Mo̱nꞌ nu fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ i gyi‑o i lwee mò̱ kanɔ‑rɔ ne̱e̱ na ko̱ yɔ mò̱ kame‑ro na ŋkee ɔ kɔɔ bo̱ twe̱e̱. 18 Amaa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ le̱e̱ mò̱ kanɔ‑rɔ‑ɔ fe̱raa a le̱e̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ ne̱e̱. Ke̱mo̱ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa ne̱ ɔ waa iyisi. 19 A le̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ ne̱ mfɛɛre̱ bɔye̱ e̱ le̱e̱, ne̱ ka sa ne̱ ɔ mɔɔ mò̱ bɛɛko̱, ne̱ ɔ waa kakye̱e̱kpa bɛɛɛ kanyare̱kpa, ne̱ o ywii, ne̱ ɔ te̱ŋ mò̱ bɛɛko̱ kanɔ, ne̱ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ bɔye̱ o kye mò̱ bɛɛko̱. 20 Ane̱ŋ a atɔ mɔ e̱ gye̱ ne̱ a sa ne̱ se̱sɛ e̱ waa iyisi. Amaa mò̱ ya gyi ateese na ɔ mo̱ŋ fwe̱e̱ asare̱e̱, a maa taare̱ a a sa a ɔ waa iyisi.”

Ɔkye̱e̱ ko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi‑o a ko̱kɔɔre̱gyi‑o

(Maak 7.24–30)

21 Yeesuu a le̱e̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ oo ywii le̱e̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ Isireelii awuye swe̱e̱re̱ se̱ yɔ ifuri ko̱ ne̱ ɔ da ɔ maa Tiro na Sidɔŋ e̱maŋ‑ɔ se̱, na ɔ ya kyure kafwe̱e̱. 22 Amaa ɔkye̱e̱ ko̱ a ŋu mò̱ a ba‑ɔ, ne̱ ɔɔ ba mò̱ ase̱. Ɔkye̱e̱ mɔ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi, ɔ gye̱ Kanaŋnyi, ne̱ o te ifuri amo̱ se̱‑ɔ. Ne̱ ɔɔ ko̱re̱ Yeesuu fe̱yɛ, “Mo̱ nyaŋpe̱, Deefid mò̱ nana, ŋu mo̱ e̱wɛɛ na fo̱ kya mo̱‑rɔ. Ibrisi ko̱ te mo̱ kayaagyi kye̱e̱sɛ se̱, ne̱ e̱e̱ tɔɔraa mò̱ bwe̱e̱tɔ.”

23 Amaa Yeesuu mo̱ŋ be̱ŋŋaa mò̱. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ oo su ɔ ko̱re̱ mò̱ ane̱ŋ‑aaa. Ne̱ ŋkee Yeesuu agyase̱po̱‑ɔ a bo̱ ko̱re̱ mò̱ fe̱yɛ, “Ane̱ nyaŋpe̱, gya ɔkye̱e̱ amo̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ gya ane̱ se̱ ane̱ŋ‑aaa, na ɔ maa yɔwe̱ e̱lawo̱ mɔ ko̱waa.”

24 Ne̱ ŋkee Yeesuu a tɔwe̱ gywii ɔkye̱e̱‑ɔ fe̱yɛ, “Fo̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ kusuŋ ne̱ Wuribware̱ a suŋ mo̱ a m bo̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ŋ yɔ mo̱ fɔŋfɔŋ Isireelii awuye ne̱ baa fo̱‑ɔ ase̱, na m bo̱ buwi bamo̱ kiŋŋaa baa Wuribware̱ ase̱ aaa?”

25 Mfe̱ŋ ne̱ ɔkye̱e̱‑ɔ a bo̱ kpuni aŋurii Yeesuu ayaa‑rɔ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Mo̱ nyaŋpe̱, mo̱ e̱ ko̱re̱ fo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ fo̱ bo̱ kya mo̱‑rɔ.”

26 Ne̱ Yeesuu yɛ, “N de ateese mo̱ e̱ sa Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana. Ne̱ mo̱ ya taa ako̱ sa bamo̱ ne̱ ane̱ ase̱sɛ e̱ te̱e̱ fe̱yɛ igyono‑o, a bware aaa?”

27 Ne̱ ɔkye̱e̱‑ɔ yɛ, “To, mo̱ a nu, mo̱ nyaŋpe̱, amaa igyono maa kisi bamo̱ anyaŋpe̱ a anɔwo̱re̱ ne̱ a le̱e̱ a da swe̱e̱re̱‑ɔ kigyi.”

28 Mò̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ, ne̱ Yeesuu mɔ a be̱e̱ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ, “Ɔpe̱kye̱e̱, fo̱ a kɔɔre̱ mo̱ gyi bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, ke̱tɔ ne̱ fo̱ a ko̱re̱ mo̱‑ɔ, fo̱ e̱ nya.” Puri amo̱‑rɔ ne̱ ɔkye̱e̱‑ɔ mò̱ gyi kye̱e̱sɛ‑ɔ a kpaare̱.

Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a be̱e̱ kya alɔpo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ

29 Ne̱ Yeesuu a le̱e̱ mfe̱ŋ kiŋŋi yɔ Galile̱ya swe̱e̱re̱ se̱ ɔ naa mfe̱ŋ a ke̱pare̱ dabe̱‑ɔ e̱kɛɛkɛɛ se̱. Ne̱ ɔɔ de̱e̱ ke̱be̱e̱ ko̱ kafwe̱e̱ ya kye̱na. 30 Mfe̱ŋ‑ɔ ne̱ ase̱sɛ biribiri a ba mò̱ ase̱. Bamo̱ bo̱ko̱ a baa agyabɔɔ na ate̱napo̱ na asare̱e̱ wusɛ awuye na mmu na bamo̱ ne̱ ba lɔ alɔgyi e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱‑ɔ mò̱ akatɔ‑rɔ. Ne̱ ɔɔ kya bamo̱. 31 Lamaŋ ne̱ baa ba Yeesuu ase̱‑ɔ a ŋu ane̱ŋ ne̱ puri amo̱‑rɔ mmu a sa se̱ŋsa, ne̱ asare̱e̱ wusɛ awuye a asare̱e̱‑ɔ a kpaare̱, ne̱ agyabɔɔ a ko̱so̱ nare̱ bamo̱ ayaa se̱, ne̱ ate̱napo̱ akatɔ a buŋŋi‑o, ne̱ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱, ne̱ baa kyo̱rɔ Wuribware̱, ne̱ bo̱ yɛ, “Ane̱ Isireelii awuye a nyaŋpe̱‑ɔ ke̱yaale̱ŋ kyɔ bwe̱e̱tɔ.”

Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a sa ase̱sɛ ŋkpe̱ŋ nna ateese‑o

(Maak 8.1–10)

32 Ne̱ ŋkee Yeesuu a te̱e̱ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ baa mò̱ ase̱, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “Ase̱sɛ mɔ ase̱ŋ bo̱ mo̱ e̱wɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a ba mo̱ ase̱ mfe̱e̱‑ɔ ŋke nsa ne̱e̱. Amo̱se̱‑ɔ bamo̱ ateese pɛɛɛ a lo̱we̱. Ne̱ mo̱‑ɔ mo̱ ya sa ne̱ baa yɔ e̱pe̱ na mo̱ŋ sa bamo̱ ateese, ako̱ŋ e̱ mɔɔ bo̱ko̱ kpa‑rɔ.”

33 Ne̱ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ a be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “Kimukee mɔ‑rɔ mfe̱ne̱ ne̱ ɔko̱ e̱ nya ase̱sɛ de̱maŋte̱ mɔ kanɔ se̱ ateese?”

34 To, ne̱ Yeesuu a bise bamo̱ fe̱yɛ, “Bodobodoo akuri afe̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ de?”

Ne̱ bo̱ yɛ, “Ane̱ de bodobodoo akuri asunoo na ŋkiŋgyi ngyingyii kafwe̱e̱.”

35 Ne̱ Yeesuu a sa ne̱ lamaŋ‑ɔ a kye̱na swe̱e̱re̱. 36 Ne̱ ɔɔ taa bodobodoo akuri asunoo amo̱ na ŋkiŋgyi amo̱, ne̱ ɔɔ sa Wuribware̱ aŋsɛ we̱e̱ se̱. Ne̱ ɔɔ te̱ŋŋe̱‑rɔ, ne̱ ɔɔ taa sa mò̱ agyase̱po̱‑ɔ fe̱yɛ bo̱ ke‑ro sa bamo̱. Ne̱ baa ke‑ro sa ase̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ. 37 Ne̱ bamo̱ pɛɛɛ a gyi ateese amo̱ kpo̱ne̱. Ne̱ ŋkee mò̱ agyase̱po̱‑ɔ a ya swii ateese mpupuriase̱e̱‑ɔ bo̱ bo̱rɔ ake adabe̱ asunoo. 38 Akye̱e̱ na ŋyaagyi e̱ mo̱ŋ tii si, anyare̱ ne̱ baa gyi ateese amo̱‑ɔ wo̱re̱ bo̱ ŋkpe̱ŋ nna.

39 Yeesuu a sa ne̱ ase̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ mɔ a brawe̱‑rɔ‑ɔ, ne̱ oo lwee ko̱re̱e̱‑rɔ ya daŋ nkyu‑o nno̱ŋ a bo̱ŋbe̱‑ɔ se̱ me̱raa maŋ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Magadaŋ‑ɔ.

*15:4 Ke̱le̱e̱ Igyipiti 20.12; Mbraa ke̱be̱e̱sa 5.16.

*15:4 Ke̱le̱e̱ Igyipiti 21.17; Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 20.9.

*15:9 Isaya 29.13 (LXX).