1 Yeesuu a kaapo̱ lamaŋ abware̱se̱ŋ Wuribware̱ suŋkpa‑ɔ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ le̱e̱ mfe̱ŋ. Mò̱ a le̱e̱ mfe̱ŋ ɔ yɔ‑ɔ, ne̱ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ a ba mò̱ ase̱ fe̱yɛ bo̱ kaapo̱ mò̱ ane̱ŋ ne̱ suŋkpa a akyaŋ‑ɔ bo̱ daŋ‑ɔ. 2 Ne̱ ɔ yɛ, “Yooo. Mo̱ne̱ a ŋu ane̱ŋ ne̱ akyaŋ amo̱ du‑o ooo? Saŋ ko̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ba na afo̱re̱ amo̱ ne̱ baa bo̱ pwɛɛ akyaŋ amo̱‑ɔ ko̱ko̱ŋko̱ gbaa maa sii mfe̱ŋ ne̱ ke̱ ye̱re̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ. Ba gye̱ra amo̱ pɛɛɛ a bo̱ bo̱ da.”

3 Ke̱tɔ a waa kafwe̱e̱‑ɔ, ne̱ Yeesuu a yɔ o te Mfɔ-Ayii ke̱be̱e̱‑ɔ se̱. Ne̱ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ a ba mò̱ ase̱ bamo̱ wo̱re̱, na ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ, ne̱ baa bise mò̱ fe̱yɛ, “Tɔwe̱ gywii ane̱. Saŋ mo̱ ne̱ ase̱ŋ mɔ pɛɛɛ ne̱ fo̱ a tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ Wuribware̱ suŋkpa amo̱ se̱‑ɔ e̱ ba? Ne̱ fo̱ ya yɔ Wuribware̱ ase̱, nte̱tɔ atɔ e̱ gye̱ ne̱ a waa na ane̱ dɛɛ ŋu fe̱yɛ fo̱ kikiŋŋi ba kaye̱ mɔ‑rɔ a tɔ‑rɔ na kaye̱ gye̱ kɛɛ?”

4 Ne̱ Yeesuu a lee kanɔ fe̱yɛ, “Mo̱nꞌ sa se̱ na ɔko̱ ma pe̱nna mo̱ne̱. 5 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ e̱ ba na bo̱ bo̱ pe̱nna mo̱ne̱ ɛ, ‘Mo̱ e̱ gye̱ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱‑ɔ.’ Na bo̱ de mo̱ ke̱nyare̱ ba tɔwe̱ ase̱ŋ na bo̱ pe̱nna ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ. 6 Saŋ amo̱ mo̱ne̱ ya nu e̱kɔ na anaa se̱ me̱raa mo̱ne̱ bɛɛɛ ke̱fɔ ooo, mo̱ne̱ ma sa a amo̱ ase̱ŋ tiri mo̱ne̱, a le̱e̱ fe̱yɛ a waa kanɔ ŋke̱maa a ba ane̱ŋ pwɛɛ. Amaa n gye̱ amo̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ kaye̱ e̱ ba a ka gye̱ kɛɛ ne̱e̱. 7 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ e̱maŋ e̱ kɔ abɛɛ, na swe̱e̱re̱ ko̱ se̱ ase̱sɛ kɔ swe̱e̱re̱ ko̱ mɔ se̱ ase̱sɛ. Na ako̱ŋ ba, na swe̱e̱re̱ le̱e̱ ɔ le̱ŋkpaŋ e̱swe̱e̱re̱ bwe̱e̱tɔ se̱. 8 Amo̱‑ɔ pɛɛɛ du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔkye̱e̱ a duŋwi pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ bo̱ ko̱we̱.

9 Saŋ amo̱‑ɔ ba kperi ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ mo̱ agyase̱po̱‑ɔ se̱ na bo̱ kra mo̱ne̱, na bo̱ sa a bo̱ko̱ waa mo̱ne̱ bo̱rɔkraa mɔɔ. Kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ i kperi mo̱ se̱ na bo̱ kisi mo̱ne̱. 10 Saŋ amo̱‑ɔ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ be̱e̱ ba kiŋŋi kamɛɛ, na bo̱ ma lɛɛ gya mo̱ e̱kpa‑ɔ se̱. Na bo̱ gyi abɛɛ kidiburo, na bo̱ kisi abɛɛ. 11 Na aye̱bapo̱ bwe̱e̱tɔ ba na bo̱ pe̱nna bo̱ko̱ tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Wuribware̱ akyaamɛɛ. 12 Ane̱ŋ a atɔ‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ a sa a e̱bɔye̱ saŋŋe̱‑rɔ bo̱rɔ kaye̱, na bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ bwe̱e̱tɔ yɔwe̱ bamo̱ bɛɛko̱‑ana ase̱ŋ ke̱kpa. 13 Amaa mo̱ e̱ mo̱rɔwe̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ taare̱ a o nyite, na ɔ ye̱re̱ keŋkeŋ bo̱ fo̱ ase̱ŋ amo̱ kɛɛ‑ɔ. 14 Amaa pwɛɛ na kaye̱ dɛɛ gye̱ kɛɛɛ, ase̱sɛ pɛɛɛ i nu ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Wuribware̱ se̱ a kuwure‑o si. Abware̱se̱ŋ ko̱tɔwe̱ mɔ e̱ kaapo̱ bamo̱ fe̱yɛ kaye̱ e̱ kpa a ka fo̱ kamo̱ kɛɛ.”

15 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Atɔ mɔ ne̱ mo̱ a de̱ŋ tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ pɛɛɛ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ nu mo̱ ase̱ nɛɛnɛɛ. Wuribware̱ kyaamɛɛ Daniyɛl a kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, ‘Saŋ ko̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ba ne̱ mo̱ne̱ ado̱ŋ e̱ ba iyisi atɔ ko̱ a bo̱ bo̱ ye̱ra Wuribware̱ suŋkpa‑rɔ na bo̱ bo̱ sa a suŋkpa‑ɔ nye̱ra.’ ”*Daniyɛl 9.27; 11.31; 12.11. (Fo̱ ne̱ fo̱ e̱ kare̱ amo̱‑ɔ, fo̱ a nu kaase̱ aaa?) 16 “Saŋ amo̱‑ɔ bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, a tiri fe̱yɛ bo̱ se̱re̱ yɔ abe̱e̱‑rɔ. 17 Na bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ kawu‑o ma kpo̱ne̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ kiŋŋi yɔ lɔŋ‑nɔ fe̱yɛ ba ya taa ko̱tɔko̱. 18 Na bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ ndɔɔ‑rɔ‑ɔ ma kiŋŋi ba pe̱ fe̱yɛ ba ba a bo̱ bo̱ taa bamo̱ awaagya. 19 Ŋke nsi amo̱ adaŋpo̱kye̱e̱ na atrapo̱ i ŋu ase̱ŋ ne̱e̱ fɛɛ. 20 Mo̱nꞌ ko̱re̱ Wuribware̱ fe̱yɛ saŋ ya fo̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ se̱re̱, amɔ a maa waa kukyure kake, bɛɛɛ saŋ ne̱ kpa kutu bo̱ le̱ŋ‑ɔ. 21 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ saŋ amo̱ a ase̱ŋ‑ɔ e̱ waa le̱ŋ bwe̱e̱tɔ a kyo̱ŋ ase̱ŋ ke̱maa ne̱ aa kyɔ waa le̱e̱ hare̱e̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱ kaye̱‑ɔ bo̱ fo̱ ndɔɔ‑ɔ. Ase̱ŋ ko̱ mɔ maa lɛɛ ba na a du fe̱yɛ amo̱ daa. 22 Amaa Wuribware̱ a te̱ŋ ŋke ne̱ weetee ase̱ŋ amo̱ e̱ waa‑ɔ se̱. Ɔ dɛɛ ɔ mo̱ŋ te̱ŋ‑ɔ se̱ fe̱raa ne̱e̱, weetee ɔko̱ maa saŋ kaye̱ mɔ‑rɔ. Bo̱ le̱e̱ bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a lee sa mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ se̱ ne̱ ɔɔ te̱ŋ ŋke‑o si.

23 Saŋ amo̱ ɔko̱ ya tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ, ‘Ke̱e̱ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ‑o e̱ ye̱re̱ mfe̱e̱‑ɔ,’ bɛɛɛ ‘Mò̱ e̱ ye̱re̱ nno̱ŋ‑ɔ,’ mo̱ne̱ ma kɔɔre̱ mò̱ gyi. 24 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ bo̱ko̱ e̱ ba a bo̱ bo̱ pe̱nna mo̱ne̱ fe̱yɛ bamo̱ e̱ gye̱ Kristoo‑o, na bo̱ko̱ mɔ pe̱nna fe̱yɛ bamo̱ e̱ gye̱ Wuribware̱ a akyaamɛɛ‑ɔ bo̱ko̱. Ba ba a bo̱ bo̱ waa akpe̱ŋe̱ye̱e̱tɔ dabe̱ dabe̱ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ bamo̱ e̱le̱ŋ‑ɔ a le̱e̱ Wuribware̱ ase̱‑ɔ, na bo̱ nya pe̱nna bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a lee sa mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ gbaa. Bamo̱ e̱ taare̱ fe̱raa de. 25 To, mo̱ a tɔwe̱ ke̱tɔ ke̱maa gywii mo̱ne̱ pwɛɛ a saŋ amo̱ dɛɛ fo̱. Ne̱e̱ mo̱ne̱ a nu ɛ?

26 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ɔko̱ ya tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ, ‘Ke̱e̱, Kristoo bo̱ kimukee‑ro nno̱ŋ,’ mo̱ne̱ ma kaŋ yɔ mfe̱ŋ ya de̱e̱re̱. Bɛɛɛ ɔko̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ, ‘Ɔɔ kwe̱e̱rɔ ke̱kyaŋ mɔ‑rɔ mfe̱e̱,’ mo̱ne̱ ma kaŋ kɔɔre̱ mò̱ gyi. 27 Mo̱ e̱ tɔwe̱ a n gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ, ane̱ŋ ne̱ e̱lɛɛlɛɛ i gyi awo̱re̱‑rɔ le̱e̱ kyɔwe̱ le̱e̱kpa ya bo̱ fo̱ kyɔwe̱ twɛɛkpa‑ɔ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱, dimaadi mò̱ gyi‑o, e̱ ba na ɔke̱maa ŋu mo̱. 28 Ŋ yɛ, mfe̱ŋ ne̱ fo̱ ya ŋu apate̱yɛ i fuwi ba muruwi‑ro, a kaapo̱ fe̱yɛ kifuniŋ da mfe̱ŋ.”

29 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Ŋke amo̱‑rɔ saŋ ne̱ ase̱ŋ dabe̱ amo̱ a kyo̱ŋ‑ɔ,

32 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Mo̱nꞌ sa a figi kiyii kaapo̱ mo̱ne̱ kanyiase̱ŋ. Mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ ke̱mo̱ ya ba ke̱ e̱ kpa a ke̱ pɔwe̱, amɔ ke̱kyaare̱ e̱ kpa a ke̱ fo̱. 33 To, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ ya ŋu fe̱yɛ ase̱ŋ mɔ pɛɛɛ e̱ waa, amɔ mo̱nꞌ pini fe̱yɛ saŋ e̱ kpa a ɔ fo̱ fe̱yɛ m be̱e̱ kiŋŋi ba. 34 Mo̱ i gyi mo̱ne̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ndɔɔ a kaye̱ mɔ‑rɔ a ase̱sɛ‑ɔ bo̱ko̱ i ŋu saŋ ne̱ atɔ mɔ e̱ ba‑ɔ. 35 So̱so̱ na swe̱e̱re̱ pɛɛɛ ase̱ŋ e̱ kyo̱ŋ, amaa mo̱ ase̱ŋ fe̱raa maa kyo̱ŋ daa.”

36 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ kaapo̱ mò̱ kikiŋŋi ba‑ɔ ase̱ŋ. Ne̱ ɔ yɛ, “Amaa ɔko̱ mo̱ŋ nyi kake nsi ne̱ mo̱ i kiŋŋi a m ba‑ɔ. Wuribware̱ mbɔɔ‑ɔ, bɛɛɛ mo̱, dimaadi mò̱ gyi‑o, gbaa mo̱ŋ nyi kake suyo‑o. Amɔ ane̱ se̱ Wuribware̱ wo̱re̱ kpeŋ i nyi. 37 Ane̱ŋ ne̱ aa dɛɛ waa ane̱ ɔde̱daapo̱ Nowaa mbe̱e̱ se̱‑ɔ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱, dimaadi mò̱ gyi‑o, kikiŋŋi ba‑ɔ e̱ waa. 38-39 Nowaa mbe̱e̱ amo̱ se̱‑ɔ, ɔke̱maa maa se̱ o gyi ateese na o nuu nta, na anyare̱ na akye̱e̱ e̱ waare̱e̱ ane̱ŋ‑aaa, na bo̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ ase̱ŋ e̱ to̱ bamo̱ ya bo̱ fo̱ kake ne̱ Nowaa a lwee mò̱ ko̱re̱e̱ dabe̱ dabe̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, ne̱ kufwiiri a bo̱ twe̱e̱ mɔɔ bamo̱ pɛɛɛ. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱, dimaadi mò̱ gyi‑o, i fu‑ro a m ba.

40 Kake nsi ne̱ mo̱ i kiŋŋi a m ba‑ɔ, mo̱ e̱ ba a m bo̱ to̱ anyare̱ anyɔ na ba dɔɔ ko̱dɔɔ‑rɔ. Na n lee ɔko̱ŋko̱ yaa mo̱ ase̱ yɔwe̱ ɔko̱ŋko̱ mɔ bo̱ sii. 41 Na akye̱e̱ anyɔ ko̱ mɔ bo̱ to̱ŋ ko̱ŋko̱ ba kwɛɛ abwaye, na m bo̱ lee ɔko̱ŋko̱ yɔwe̱ mò̱ bɛɛko̱‑ɔ bo̱ sii.

42 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ɔke̱maa sa mò̱ e̱ye̱e̱ se̱. Mo̱nꞌ waa siraa, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi saŋ ne̱ mo̱ne̱ nyaŋpe̱ e̱ ba‑ɔ. 43 Mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ lɔŋ wuye dɛɛ o nyi saŋ ne̱ oyu de ɔ ba‑ɔ ne̱e̱, weetee ɔ maa di idi na ɔ yɔwe̱ mò̱ lɔŋ‑ɔ sa oyu‑o na ɔ bo̱ lweero ya ywii mò̱. 44 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ gbaa, mo̱nꞌ waa siraa, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱, dimaadi mò̱ gyi‑o, bo̱ ba‑ɔ, mo̱ i fu‑ro a m ba ne̱e̱.”

45 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ tɔwe̱ gywii mò̱ agyase̱po̱‑ɔ fe̱yɛ, “Mo̱ a fu‑ro a m ba se̱‑ɔ, mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ne̱ ke̱yaafɔre̱ ne̱ mo̱ ase̱ o nyi ase̱ŋ, ne̱ o bware‑o. Mo̱nꞌ sa a ane̱ taa fe̱yɛ nyaŋpe̱ ko̱ e̱ kpa a o tu kpa, ne̱ ɔɔ taa ke̱yaafɔre̱ ko̱ fe̱yɛ ɔ bo̱ de̱e̱re̱ mò̱ lɔŋ na mò̱ ayaafɔre̱ ne̱ baa saŋ‑ɔ se̱, na bo̱ nya nya ateese gyi saŋ ne̱ a bware fe̱yɛ bo̱ gyi‑o. 46 Mò̱ nyaŋpe̱ ya kiŋŋi ba pe̱ bo̱ to̱ fe̱yɛ ke̱yaafɔre̱ amo̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ ɔ waa‑ɔ, ane̱ŋ a ke̱yaafɔre̱‑ɔ akatɔ i gyi. 47 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ a waa kanɔ ŋke̱maa mò̱ nyaŋpe̱ e̱ taa mò̱ kapo̱tɛɛ pɛɛɛ na ɔ bo̱ sa mò̱ ke̱yaafɔre̱ amo̱ a ɔ de̱e̱re̱ se̱ sa mò̱. 48-49 Amaa n taa fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ke̱yaafɔre̱ bɔye̱, amo̱ fe̱raa ɔ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ nyaŋpe̱‑ɔ a kyee na kikiŋŋi ba‑ɔ se̱‑ɔ, ɔ le̱e̱ kaase̱ a ɔ daye̱ mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ayaafɔre̱ ne̱ bo̱ bo̱ lɔŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ, na o gyi ateese ne̱ ɔ kpa‑ɔ, na mò̱ aa atabwe̱e̱po̱ kye̱na nuu nta ba bwe̱e̱. 50 Nte̱tɔ ne̱ mò̱ nyaŋpe̱‑ɔ e̱ waa? Mò̱ nyaŋpe̱‑ɔ i kiŋŋi a ɔ ba kake ne̱ ke̱yaafɔre̱‑ɔ maa de̱e̱re̱ mò̱ kpa‑ɔ na saŋ ne̱ ɔ mo̱ŋ nyi‑o. 51 Na mò̱ nyaŋpe̱ bo̱ da mò̱ bwe̱e̱tɔ gyiiri mò̱ ke̱se̱bɔ, na ɔ gya mò̱ yaa mfe̱ŋ ne̱ nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye i ŋu ase̱ŋ‑ɔ. Mfe̱ŋ‑ɔ o su bwe̱e̱tɔ, na o duŋwi mò̱ kanɔ.”