7
Ane̱ŋ ne̱ ade̱daapo̱ a kaapo̱‑ɔ
(Matiyo 15.1–9)
1 Saŋ ko̱, ne̱ Farisii awuye na Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱ ko̱ ne̱ baa le̱e̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ‑ɔ a bo̱ ye̱re̱ muruwaa Yeesuu. 2 Ne̱ baa ŋu fe̱yɛ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ de asare̱e̱ ne̱ Yudaa awuye ase̱ a waa iyisi‑o ba gyi, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ fwe̱e̱ asare̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Farisii awuye‑o yɛ ase̱sɛ fwe̱e̱‑ɔ.
3-4 Farisii awuye e̱ gye̱ ne̱ bo̱ gye̱ Yudaa awuye ŋkpɛɛ na bamo̱ ade̱daapo̱ a e̱kpa‑ɔ ke̱gyase̱ se̱. Ne̱ bamo̱ e̱ mo̱ŋ fwe̱e̱ asare̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ bamo̱ ade̱daapo̱‑ɔ a kaapo̱ bamo̱‑ɔ, bo̱ maa gyi. Bo̱ maa gyi ke̱gya‑rɔ atɔ na bo̱ mo̱ŋ fwe̱e̱ se̱ pwɛɛ. Bo̱ be̱e̱ bo̱ gya bamo̱ ade̱daapo̱ a e̱kpa‑ɔ bwe̱e̱tɔ se̱. Mmo̱ ŋko̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ de ane̱ŋ ne̱ ba fwe̱e̱ bamo̱ ato̱re̱nkyu‑ro na e̱gyare̱‑rɔ na nde̱ŋɛɛ‑rɔ na e̱dade̱sɛye̱‑rɔ‑ɔ.
5 Amo̱se̱‑ɔ ne̱ Farisii awuye‑o na Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱‑ɔ a bise Yeesuu fe̱yɛ, “Nte̱tɔ se̱ ne̱ fo̱ agyase̱po̱‑ɔ maa gya e̱kpa ne̱ ane̱ ade̱daapo̱‑ɔ a kaapo̱ ane̱‑ɔ se̱, ne̱ bo̱ de iyisi asare̱e̱ ba gyi ateese?”
6 Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ne̱ nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye mɔ, saŋ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya a kyo̱rɛɛ ase̱ŋ ko̱ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, mo̱ne̱ ase̱ŋ ne̱ ɔɔ tɔwe̱‑ɔ, ɔ mo̱ŋ ba aye̱ba. Ɔɔ kyo̱rɛɛ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ,
‘Ase̱sɛ mɔ de bamo̱ nnɔ kpaŋkpaŋ ne̱e̱ ba bo̱nyaa mo̱,
amaa bamo̱ ŋkpo̱nɔ mo̱ŋ bo̱ mo̱ se̱.
7 Bamo̱ kusuŋ mɔ ne̱ ba suŋ mo̱‑ɔ gye̱ kwaa,
ke̱ e̱ gye̱ ke̱gya mbraa na amaŋbe̱re̱
ne̱ dimaadi a kaapo̱‑ɔ se̱ dooo.’ ”*Isaya 29.13 (LXX).
8 Ne̱ Yeesuu yɛ, “Mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ e̱kpa ne̱ mo̱ne̱ e̱ kaapo̱. A mo̱ŋ lɛɛ a gye̱ Wuribware̱ ase̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gya se̱.”
9 Ne̱ Yeesuu a kya se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Mo̱ne̱ e̱ fa fe̱yɛ mo̱ne̱ de kanyiase̱ŋ mo̱ne̱ i kine Wuribware̱ a mbraa‑ɔ na mo̱nꞌ nya gya mo̱ne̱ ase̱sɛ a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ e̱ waa nɛɛnɛɛ ne̱e̱ e̱e̱e̱? 10 Mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ ane̱ mbraa‑ɔ ɔsapo̱ Mosis a sa mbraa ne̱e̱ fe̱yɛ,
‘Bu fo̱ se̱ na fo̱ nyi,’*Ke̱le̱e̱ Igyipiti 20.12; Mbraa ke̱be̱e̱sa 5.16.
na ‘Ɔke̱maa ne̱ ɔɔ lo̱ŋ mò̱ se̱ bɛɛɛ mò̱ nyi‑o, bo̱ mɔɔ mò̱.’*Ke̱le̱e̱ Igyipiti 21.17; Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 20.9.
11-12 Amaa mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ne̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ i de atanne̱ bɛɛɛ ke̱tɔ timaa ko̱ a ɔ bo̱ kya mò̱ se̱ na mò̱ nyi‑ro, ne̱ mò̱ ya tɛɛ tɔwe̱ fe̱yɛ, ‘Ke̱ gye̱ Ko̱re̱baŋ ne̱e̱’ (kaase̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ɔɔ kyɔ taa amo̱ sa Wuribware̱ na mò̱ kusuŋ, mbe̱yɔmɔ fe̱raa Wuribware̱ e̱ bo̱), mo̱ne̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ‑ɔ a nya mò̱ e̱ye̱e̱. Ne̱ mo̱ne̱ be̱e̱ mo̱ne̱ yɛ mò̱ se̱ na mò̱ nyi kitiri ne̱ ba wu‑o mo̱ŋ lɛɛ ke̱ gye̱ mò̱ ase̱ŋ ne̱e̱. Mò̱ ako̱we̱po̱‑ɔ atanne̱ ke̱sa maa kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ o bu bamo̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? 13 Mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ a e̱kpa mɔ ne̱ mo̱ne̱ a kaapo̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a ase̱ŋ‑ɔ mo̱ŋ lɛɛ a gye̱ ko̱tɔko̱ mo̱ne̱ ase̱. Mfaanɛɛ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa atɔ bwe̱e̱tɔ ne̱ a mo̱ŋ bo̱ daŋ‑ɔ mo̱ne̱ i tii si.”
Atɔ ne̱ a waa se̱sɛ iyisi‑o
(Matiyo 15.10–20)
14 Yeesuu a tɔwe̱ ase̱ŋ gywii Farisii awuye‑o na Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱‑ɔ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ be̱e̱ te̱e̱ lamaŋ‑ɔ bo̱ gyaŋŋe̱ mò̱ ase̱, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ne̱ pɛɛɛ nu mo̱ ase̱ na mo̱nꞌ nu kaase̱ fe̱yɛ 15 n gye̱ ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ i gyi ɔ waa kame‑ro‑o e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi. Amaa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ le̱e̱ mò̱ kanɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi.” [ 16 Amo̱se̱‑ɔ ɔke̱maa ne̱ o de e̱se̱bɔ‑ɔ, o nu.]
17 Mò̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ le̱e̱ ase̱sɛ amo̱ ase̱, ne̱ oo lwee lɔŋ‑nɔ. Ne̱ mò̱ agyase̱po̱‑ɔ yɛ ɔ kaapo̱ bamo̱ ke̱kpare̱ ne̱ ɔɔ da bamo̱‑ɔ kaase̱. 18 Ne̱ Yeesuu yɛ, “Ntɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ du fe̱yɛ ase̱sɛ amo̱‑ɔ ne̱e̱? Ntɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ nu ase̱ŋ amo̱ kaase̱‑ɔ ne̱e̱? Mo̱nꞌ nu fe̱yɛ n gye̱ se̱sɛ a ke̱tɔ ne̱ o gyi‑o e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa iyisi, 19 a le̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ kakpo̱nɔ‑rɔ ne̱ atɔ gyisɛ e̱ yɔ. Amaa a yɔ kame‑ro ne̱e̱, na ɔ kɔ bo̱ twe̱e̱.” Yeesuu a tɔwe̱ amo̱‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ sa se̱sɛ kpa ne̱e̱ fe̱yɛ o gyi ke̱tɔ ke̱maa.
20 Mfe̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya se̱ fe̱yɛ, “Se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ e̱ gye̱ ne̱ ka sa ne̱ ɔ waa iyisi. 21 A le̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ ne̱ mfɛɛre̱ bɔye̱ e̱ le̱e̱, ne̱ ka sa ne̱ ɔ waa kakye̱e̱kpa bɛɛɛ kanyare̱kpa, ne̱ o ywii, ne̱ ɔ mɔɔ mò̱ bɛɛko̱, 22 ne̱ o pee akatɔ ɔ kpa atɔ, ne̱ o kisi mò̱ bɛɛko̱, ne̱ ɔ pe̱nna mò̱ bɛɛko̱, ne̱ ɔ ka ko̱kwe̱e̱, ne̱ ɔ te̱ŋ mò̱ bɛɛko̱ kanɔ, ne̱ ɔ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱, ne̱ ɔ waa nsape̱nnase̱ŋ, ne̱ ɔ waa ase̱ŋ bɔye̱ ke̱maa. 23 Asuŋ bɔye̱ na ase̱ŋ bɔye̱ mɔ pɛɛɛ a le̱e̱ nyiŋkpasɛ kakpo̱nɔ‑rɔ ne̱e̱, ne̱ a sa ne̱ ɔ waa iyisi.”
Ɔkye̱e̱ ko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi‑o a ko̱kɔɔre̱gyi‑o
(Matiyo 15.21–28)
24 Yeesuu a le̱e̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ oo ywii le̱e̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ Isireelii swe̱e̱re̱ se̱ yɔ ifuri ko̱ ne̱ ɔ da ɔ maa Tiro maŋ‑ɔ se̱, ya kyure kafwe̱e̱. Mò̱ a fo̱ maŋ ko̱ se̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ oo lwee lɔŋ ko̱‑rɔ na ase̱sɛ ma nya ŋu fe̱yɛ ɔ bo̱ mfe̱ŋ. Amaa ɔ mo̱ŋ taare̱ kwe̱e̱rɔ mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ ase̱sɛ kuŋu mò̱ se̱. 25-26 Ɔkye̱e̱ ko̱ a de̱ŋ ŋu mò̱ a ba‑ɔ, ne̱ ɔɔ ba mò̱ ase̱. Ɔkye̱e̱ mɔ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi, ɔ gye̱ Siriya-Fonikiyanyi. Ɔ sa Griiki‑ro ne̱e̱. Ibrisi ko̱ te ɔkye̱e̱‑ɔ mò̱ kayaagyi kye̱e̱sɛ se̱. Ne̱ ɔɔ ba Yeesuu ase̱ mfe̱ŋ bo̱ kpuni aŋurii, ne̱ ɔɔ ko̱re̱ Yeesuu fe̱yɛ ɔ gya ibrisi ne̱ i te mò̱ gyi‑o si‑o.
27 Amaa Yeesuu a be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “N de ateese mo̱ e̱ sa Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana. Ne̱ mo̱ ya taa ako̱ sa bamo̱ ne̱ ane̱ ase̱sɛ e̱ te̱e̱ fe̱yɛ igyono‑o, a bware aaa? Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana i gyi pwɛɛ.”
28 Ne̱ ɔkye̱e̱ amo̱ yɛ, “To, mo̱ a nu, mo̱ nyaŋpe̱, amaa igyono maa kisi ŋyaagyi a nnɔwo̱re̱ ne̱ ŋ ya le̱e̱ da swe̱e̱re̱‑ɔ kigyi.”
29 Mò̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ, ne̱ Yeesuu mɔ a be̱e̱ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ, “Ane̱ŋ ne̱ fo̱ a be̱ŋŋaa mo̱ nɛɛnɛɛ‑ɔ se̱‑ɔ, kiŋŋi nare̱ pe̱. Fo̱ e̱ ya to̱ fe̱yɛ ibrisi‑o a ko̱so̱ fo̱ gyi‑o si.”
30 Kase̱ŋtiŋ, ɔɔ ya to̱ fe̱yɛ mò̱ gyi‑o da mpaa se̱ na ibrisi‑o a ko̱so̱ mò̱ se̱.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya ɔko̱ ne̱ ɔ gye̱ kpawu na kamu‑o
31 Amo̱‑ɔ kamɛɛ‑ɔ, ne̱ Yeesuu a le̱e̱ Tiro a ifuri‑o si bo̱rɔ Sidɔŋ maŋ ya kyo̱ŋ Galile̱ya ke̱pare̱ dabe̱‑ɔ se̱ ya yɔ Dekapolis ifuri si. 32 Mfe̱ŋ ne̱ ase̱sɛ ko̱ a baa ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ɔ gye̱ kpawu na kamu‑o bo̱ ko̱re̱ Yeesuu fe̱yɛ ɔ ba mò̱ ke̱sare̱e̱ bo̱ dabo̱rɔ mò̱ na ɔ kpaare̱.
33 Ne̱ Yeesuu a taa ɔlɔpo̱‑ɔ le̱e̱ lamaŋ‑ɔ‑rɔ yɔ keri si. Ne̱ ɔɔ ba mò̱ asare̱e̱gyi waa mò̱ e̱se̱bɔ‑rɔ, ne̱ ɔɔ twe̱e̱ ko̱kyɔne̱ we̱e̱ mò̱ fɔŋfɔŋ ke̱sare̱e̱gyi si, ne̱ ɔ bo̱ dabo̱rɔ ɔnyare̱‑ɔ gyeepu si. 34 Ne̱ Yeesuu a de̱e̱re̱ so̱so̱, ne̱ oo keŋŋi‑ro, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii ɔnyare̱‑ɔ Heebrii se̱ŋsa‑rɔ fe̱yɛ, “Ifata.” Kaase̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ, “Taye̱.” 35 Mfe̱ŋ ne̱ ɔnyare̱‑ɔ e̱se̱bɔ a taye̱, ne̱ oo nu ase̱ŋ, ne̱ ɔɔ be̱e̱ le̱e̱ ɔ sa se̱ŋsa nɛɛnɛɛ.
36 Ne̱ Yeesuu a tɔwe̱ gywii ase̱sɛ ne̱ baa taa ɔlɔpo̱‑ɔ baa‑ɔ fe̱yɛ bo̱ ma kaŋ tɔwe̱ ase̱ŋ‑ɔ gywii ɔko̱. Amaa mò̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ gbaa, ne̱ baa le̱e̱ ba tɔwe̱ ba gywii ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ. 37 Ne̱ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱ ne̱ baa tɔwe̱ ase̱ŋ‑ɔ gywii bamo̱‑ɔ. Ne̱ bo̱ yɛ, “Ke̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ waa mò̱ ke̱tɔ ke̱maa nɛɛnɛɛ‑ɔ. Ɔ taye̱ akpawu e̱se̱bɔ, ne̱ ɔ kya mmu, ne̱ ba sa se̱ŋsa nɛɛnɛɛ.”