CHILONGU CHA NYANYI CHIYANDIKIWILI NA
MATEYI
ULONGULELU
Chilongu cha Nyanyi ngimu wayandikili Mateyi ndi chitabu chimu gati ya fitabu mchechi mulilaghanu lya Shonu cheni chikusasambula ngalilu ya Yesu Kilistu. Kila chitabu chimu chikukemiwa Injili mana yaki “Chilongu cha Nyanyi”. Fitabu Mateyi na Maliku na Lukasi na Yohani fiyandikiwa pawonikili Yesu. Yivapwembukili vamanya ha chipindi liki chayandikiwili chitabu achi, lakini pamongapa yaveli kucha milongu sita kukandila pawonikili Yesu. Wuwula wula pala pavayandikilili pamanyikili ha, lakini vatangalili vakashili kucha chiyandikiwa Palesitina na pamongapa yaveli kucha mumbwani ya Yelusalemu.
Yayandikili aveli Mateyi, mweni aveli msumula mbiya chipindi Yesu aveli akali hela kumluva ghavi ndumindumi waki. Mweni kandi amanyikili kwa litawa lya Levi. Mateyi ndi yumu wa vandundami lilongu na vavili na mweni ayandikili ili Vayawudi vayisomi. Ayi yikuwesha kuwoneka lipala hela kwa nendu ya ngumbungumbu milongu sita mumayandiku va mulilaghanu lya shonu. Mweni ayilatili kulangusha kucha Yesu aveli Mkombola, Mkombola yashawuliwili na Chapanga, mweni vamutungili kucha dawoneki. Mateyi kandi ayandikili nendu kwilata wutwa wa Chapanga. Vayawudi vamanyili mkombola kuva mutwa wa mumlima. Mateyi alangushili kwa kuhimulila kwa chiganu ndambu wuyiveli kafwawuti gati ya wutwa wa pamlima na wula wutwa mng'alili wa Chapanga.
Chilongu cha nyanyi ngimu wayandikili Mateyi ndi chitabu chinofu cha kukandila lilaghanu lya Shonu kwanongwa ya ngumbungumbu shaki shosi sha lilaghanu lya Dahili. Chikuhasha malaghanu mavili. Kandi yivapwembukili vadeta kucha Mateyi akayeshili kuyesha kugola ngimu wufivelili fitabu fya Musa, fyeni ndi fitabu fya kwaa muhanu fya lilaghanu lya dahili. Kulandula kwa Yesu pachidunda (Mateyi sula ya 5-7) yikuwesha kulinganila na Chapanga akumgayila Malawu Musa (Ngumbungumbu sula ya 19:3-23:33).
Fivelili mugati kwa chikata.
Mateyi akukanda Chilongu cha Nyanyi kwa kuwomba kwilata kuwoneka kwa Yesu Kilistu na kukanda kwa ngimbaniku yaki musula ya 1-4.
Pambeli Mateyi akuhimulila ngimbaniku ya Yesu na ng'ulilu shaki musula sha 5-25.3.
Sula ya mbelu Mateyi yiilata gati ya ngimbaniku ya Yesu munjifwa na kushukuka sula ya (26-28).
1
Lukolu lwa Yesu Kilistu
Lukasi 3:23-38
Yesu Kilistu afumili mulukolu lwa Dawudi na Dawudi afumili mulukolu lwa Ibulahimu. Alu ndi lulalanda lwa lukolu lwaki.
Ibulahimu kamulela Isaka na
Isaka kamulela Yakobi
na Yakobi kamulela Yuda na vakulumundu.
Yuda amlelili Pelesi na Zela,
mawau aveli Tamali. Pelesi kamulela Hesilomi,
na Hesilomi kamulela Lami na
Lami kamulela Aminadabu
na Aminadabu kamulela Nashoni
na Nashoni kamulela Salumoni na
Salumoni kamulela Boasi, mamundu Boasi aveli Lahabu.
Boasi na Lutu vaveli valeli va Obedi.
Na Obedi kamulela Yesi.
Yesi kamulela Mutwa Dawudi.
Na Dawudi kamulela Solumoni, mawaki Solumoni mwanja mtasi aveli mdala wa Uliya.
Solumoni kamulela Lehoboamu
na Lehoboamu kamulela Abiya
na Abiya kamulela Asa,
na Asa kamulela Yehoshafati
na Yehoshafati kamulela Yolamu
na Yolamu kamulela Usia.
Na Usia kamulela Yofamu,
na Yofamu amlelili Ahasi,
na Ahasi kamulela Hezekia.
10 Na Hezekia kamulela Manasi,
na Manasi kamulela Amosi,
na Amosi kamulela Yosia.
11 Na Yosia kamulela Yekomia na vahaja vaki fyosi afi fyaveli chipindi Vayawudi pavatoliwili vavanda kuyenda Babiloni.
12 Vayawudi pavatoliwili kala kuuvanda kuluhamila aku Babiloni,
Yekonia kamulela Shealitieli,
Shealitieli kamulela Zelubabeli.
13 Na Zelubabeli kamulela Abyudi,
na Abyudi kamulela Eliyakimu,
na Eliyakimu kamulela Azoli.
14 Azoli kamulela Sadoki
na Sadoki kamulela Akimu
na Akimu kamulela Eliyudi.
15 Eliyudi kamulela Eliyazali
na Eliyazali na mweni kamulela Matani
na Matani kamlela Yakobi.
16 Yakobi kamulela Yosefu bambu waki Maliya na Maliya kamulela Yesu yivamkema Kilistu.
17 Topi kwavelili na fileli lilongu na mchechi kukandila Ibulahimu mbaka Dawudi, Fileli lilongu mchechi tangila Dawudi mbaka kuluhamila kula Babiloni, kwaveli na fileli lilongu na mchechi kukandila kutoliwa kuyenda kula Babiloni mbaka chipindi cha Kilistu Mgombola.
Kuwoneka kwa Yesu Kilistu
Lukasi 2:1-7
18 Topi ndi wawonikili Yesu Kilistu. Maliya mamudu Yesu aveli nondi ya Yosefu. Ngajila tanila kumufika amanyikili kala kucha aveli na suliya yapatili kwa uwesu wa Mfuki Mng'alili. 19 Yosefu nondi yaki Maliya aveli goleki, alemili kumupa soni nondi waki pawelu. Kwanongwa ayi ayiholili amuleki kwa chifisu. 20 Paghaveyi akwihola chilongu achi, topi, makungu wa Bambu kamwisila mung'onju, kamuwombela, “Yosefu wa lukolu lwa Dawudi kotoo kutila kumheta Maliya kwanongwa kana suliya kwa uwesu wa Mfuki Mng'alili. 21 Dayihongeshi mwana mlumi na yuwi dawumupi litawa Yesu, kwanongwa mweni ndi davalowoli vandu vaki kufuma mu sambi shawu.”
22 Topi afi fyosi fiva ili chivi chila chilongu cha detili Bambu kwa lishu lya mbuyi wa Chapanga kucha, 23 “Muyenji dayimi yinda na daamuleli mwana mlumi na davamkemi litawa lyaki Imanueli” Mana yaki, “Chapanga kava pamu na yufwi.”
24 Topi, Yosefu payimukili, kamuheta Maliya kucha makungu wa Bambu Chapanga wamuwombilili. 25 Yosefu kawonja ha na Maliya mbaka pawonikili mwana. Topi Yosefu kamupa litawa lya Yesu mwana yula yawonikili.