BALUWA YA PAULO KWA
WALUMI
ULONGOELO
Kitabu cha Waloma chawandikagwa ni mwigala ulosi Paulo mwo lupisi lwe miyaka ya milongo mishano na mine kubula milongo mishano na mnane kulawa aho Yesu eze elekwe. Paulo andaga akei kutalamkila mzi wa Loma, kwaivo awawandikilaga baluwa ino vileke awenk'he malagizo want'hu wose wamhuwile Kilisito, Wayahudi na hi Wayahudi wa uko Loma. Paulo awandikaga baluwa ino akanda mwo mzi wa Kolinso uko ekalaga mwo lupisi ulo. Paulo awandikaga baluwa ino vileke want'hu we isi zose wamhuwile na kumwiva Yesu Kilisito 16:26.
Kitabu cha Waloma ni kitabu kwa want'hu wose wakumhuwila Kilisito wakwikala kila hant'hu na kwa kila lupisi, kwaivo Paulo atambalise vedi, uyokozi kikuupata kwa sila ya Yesu Kilisito. Naho Paulo kailunganya Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito ne Ndagano ya kale. Wamanyi wengi wagamba msitali utozile kitabu iki ni 1:16, uwo ukugamba, “Hikuionela soni Mbuli Yedi, kwaviya ni ludole lwa Mnungu lukwigala uyokozi kwa want'hu wose wakuhuwila, nk'hongo Wayahudi, na want'hu hi Wayahudi.” Hant'hu ha nk'hongo mwe kitabu cha Waloma 1-12, chatigiza mbuli zo umanyi wa Mnungu, hant'hu ha kaidi naho mwe kitabu cha Waloma 13-15 chatigiza malagizo ya udamanyi mwo wikazi wa want'hu wamhuwile Kilisito.
Yemndani
Paulo kakonga kuwandika baluwa yakwe kwa kuwagambila want'hu kugamba yehe ni ye yuhi na kulonga kugamba amuwandikila ani 1:1-15.
Akajika awandika ivo want'hu weli na malema yawe na ivo ikudahika kuyokolwa kwa sila ya Yesu Kilisito 1:16-36
Yeze yajike ayo, Paulo alagiza malagizo ya udamanyi mwo wikazi wa want'hu wamhuwile Kilisito 12:1-15:13
Abindiliza kitabu cha Waloma kwa kulava ndamsa nyingi kwa want'hu we mwe difyo dya wahuwila wa Kilisito uko Loma 16.
1
1 Miye Paulo, mtumwa ywa Yesu Kilisito nitangwe ni Mnungu kunda mwigala ulosi naho nisagulwe niwabilikize want'hu Mbuli Yedi.
2 Aho kale Mnungu alaganaga na want'hu Mbuli Yedi ino kombokela walotezi wakwe mwa Mawandiko Yakukile. 3 Mbuli Yedi ino yalonga mbuli za Mwana Mnungu, mwo unt'hu wakwe andaga mwelekwa ywa lukolo lwa Daudi, 4 mna Muye Akukile aho eze amuuyule alagisaga kugamba Zumbe ywetu Yesu Kilisito ni Mwana Mnungu mta udahi. 5 Kombokela yehe, kihokela uwedi na kakitenda wegala ulosi, vileke kiwatende want'hu we isi zose wahuwile na kumwiva. 6 Ino ni hamwenga na nyuwe mkwikala Loma, nyuwe mwitangwe ni Mnungu kunda want'hu wa Yesu Kilisito.
7 Naivo nawawandikilani nyuwe nyose mwi Loma muungiswe ni Mnungu, no kuwetanga nyuwe mnde want'hu wakwe.
Uwedi no utondowazi wa Mnungu Tati yetu na Zumbe Yesu Kilisito vinde na nyuwe.
Kumtogola Mnungu.
8 Nk'hongo ya yose, namtogola Mnungu kwajili yenyu nyose kwa sila ya Yesu Kilisito, kwaviya mhuwi wenyu wevika mwe isi yose. 9 Mnungu uyo miye humdamanyila ndima kwo moyo wangu wose, mwo kubilikiza Mbuli Yedi ya Mwanawe niye muwona ywangu kugamba hikuleka kuwalombezelani, 10 namlombeza Mnungu kugamba nenibule uko kwenyu hapata luneka kwa ivo Mnungu naaunge. 11 Kwaviya namunk'hwa kwiza kuwaona vileke niwatendeni mhokele vipe va kimuye va kuwatendani mtoge. 12 Icho hulonga ni iki, miye nigelwe moyo kwa sila yo mhuwi wenyu name niwageleni moyo kwa sila yo mhuwi wangu.
13 Wandugu zangu, naunga mmanye kugamba nk'hanana nyingi nehiunga kwiza kuwatalamkila, mna hata ivi hikindilwa. Nehaungisa niwatende want'hu wamhuwile Yesu Kilisito uko kwenyu enga viya nitendile kwa want'hu wa si nt'huhu. 14 Natigizwa kuwabilikiza want'hu wose, Wayunani na wa si nt'huhu, wasomile na hewesomile. 15 Nivo vikuleka namunk'hwa kubilikiza Mbuli Yedi kwenyu nyuwe mkwikala Loma.
Udahi we Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito.
16 Hikuionela soni Mbuli Yedi, kwaviya ni ludole lwa Mnungu lukwigala uyokozi kwa wose wakuhuwila, nk'hongo Wayahudi, na want'hu hi Wayahudi. 17 Kwaviya Mbuli Yedi yalagisa ivo Mnungu akuwazumila want'hu wande wedi hameso hakwe, mbuli ino yadamanywa kwa mhuwi du. Kukongela nk'hongo kubula kwo uheelo, enga viya iwandikwe, “Mnt'hu azumilwe kunda ywedi hameso ha Mnungu neekale kwa mhuwi.”
Malema ya want'hu
18 Kulawa kwe mbingu Mnungu kalaviliza maya yakwe kwa wose wasaguke na wakudamanya mbuli ziihile na kwa wiihi wawe watenda ikindedi kisekumanyika. 19 Kwaviya, mbuli zose za Mnungu zikudaha kumanyika zigubulwa kwawe, Mnungu mwenye niye agubule. 20 Kukongela kuumbwa kwe isi, udahi wakwe wa ulo na ulo no umnungu wakwe, hamwenga na kunda havikuoneka kwa meso, vamanyika pwilili. Want'hu wadaha kuwona na kumanya mbuli izo kwombokela vint'hu aumbile Mnungu, kwaivo haihali sila yoyose ya kukegombela. 21 Hata uneva wamanya kugamba eyuko Mnungu mna hawakumtunya enga Mnungu, naho hawakumtogola, vituhu vakwe fanyanyi zawe zinda hi kint'hu, ne mioyo yawe ina uhezi imemile lwiza. 22 Waketogola kunda wabala mna kumbe wahezi. 23 Waleka kumvika Mnungu akwikala ulo na ulo, mna wahitukila kuvika mahili yekale enga mnt'hu heekwikala ulo na ulo na mahili yekale enga madege na makala na viumbwa vikutambala.
24 Kwaivo Mnungu kawaleka wakegele usavu woho wenye kwa kutimila kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwe mioyo yawe, no kutendelana mbuli za soni mwe mili yawe. 25 Wauhitula ukindedi mwa Mnungu kunda udant'hi, wavika no kudamanyila ndima vint'hu viumbigwe no kumleka Muumbi mwenye, uyo awagilwe kutogolwa ulo na ulo! Taile.
26 Kwaivo, Mnungu kawaleka watimile kumunk'hwamunk'hwa kwawe kwa soni, wavele nao waleka kuwamunk'hila wagosi, niyo wamunk'hilana woho kwa woho. 27 Wagosi nawo waleka kuwamunk'hila wavele niyo wakonga kumunk'hilana woho kwa woho, watendelana mbuli za soni, na ivo wakegaila masulumizo yadya yawawagile kwo wavu wawe wakudamanya.
28 Kwaviya want'hu walemela kummanya Mnungu mwe zifanyanyi zawe mna niyo Mnungu awaleka watimile fanyanyi zawe ziihile, wadamanye mbuli ziya wakulemezwa kudamanya. 29 Wamema wiihi wi hengi, na kudamanya yaihile na ugubaguba na ubanangi naho wamema finju na ukomi na nk'humbizi na want'hu wakudant'hiliza. Naho ni wateti, 30 na wakuwalonga watuhu viihile na wakumwiihiya Mnungu naho wank'hani na hi waivi naho wakukeduvya na wefenyi naho wafanyanya sila zi hengi zo kutenda wiihi naho hewekuweva welesi wawe, 31 wahezi naho heweina mhuwi na heweena mbazi naho hawana lukunde. 32 Wamanya kugamba miko ya Mnungu yagamba want'hu wakudamanya ayo wawagilwa kubanika. Mna hamwenga na ayo wagendeela kudamanya du, mna wawazumila wadya wakuyadamanya ayo.