Titò
tɔ̀ Pɔlɔ̀ andí bhàrʉwà
Yàrɨ́ bhàrʉwà ɔ̀ ɨ̀ nòtù ádrɔ̀drɔ̌ dhu tɨ́ dhu
Yàrɨ́ nɨ́ Pɔlɔ̀ andí Titò tɔ̀ bhàrʉwà, azà kumì dɔ̀ná ɨ̀bhʉ nà atɔ mà azà kumì dɔ̀ná imbò nà atɔ mànà nzínzì ɔ̌ Yěsù ka kʉ́gʉ̀ dhu-dzidɔ̌. Ndɨ Titò nɨ’ɨ̀ ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ Mʉ̀yàhudì, pbɛ́tʉ̀ kǎ’u Yěsù. Ndɨrɔ̀, kǒngónà Pɔlɔ̀ ʉ̀ndà ibí-gʉ̀na nyʉ́ pbɨ̀ndà abhi ɔ̌.
Nɨ́ yàrɨ́ bhàrʉwà Pɔlɔ̀ andí Titò tɔ̀ Krɛ̌tɛ̀ tɔ́ sɔ̀ngà dɔ̀ kà rɨ̌’ɨ̀ rɔ́rɔ̀. Pɔlɔ̀ ʉbhà ka ányɨ̀, ndɨ́nɨ̌ pbàkʉ̀rʉ̌ novó tɨ́ Yěsù ná’ù alɛ nzínzì ɔ̌, ndʉ̀lɨ ányɨ̀ kànɨ́sá dɔ̌.
Bhàrʉwà-nyɨ̀tɨ̀ ka kóhù tɨ́ dhu:
- Bhàrʉwà-dɔ̀kpa (1.1-4).
- Kànɨsà ɔ̌ àkǎ ndɨ̀’ɨ̀ mʉ̀kʉ̀rʉ̌ tɨ́ alɛ-tɨdɔ̀ (1.5-9).
- Pɔlɔ̀ rɨ̌ Titò-nyɨ̀kpɔ́ ìtdyǔ tɨ̀tɔ̀ tɔ́ dhu ùdhě arɨ́ màlímó rɔ̌ rɔ̀ dhu (1.10-16).
- Pɔlɔ̀ rɨ̌ dhu ɔ̀vɔ Titò tɔ̀ kàkǎ ndòngò dhu ùdhe kànɨsà ɔ̌ dhèdhèrɔ̀ alɛ-tɨdɔ̀ mànà tɔ̀ tɨ́ dhu dɔ̌ dhu (2.1-15).
- Yěsù ná’ù alɛ àkǎ ’òkò tɨ́ dhu (3.1-11).
- Bhàrʉwà rǐku dɔ̀ná rɔ̀ ʉyátá mà, ovìta mànà (3.12-15).
1
Pɔlɔ̀ rɨ̌ Titò nóvì dhu
Ɨma Pɔlɔ̀, Kàgàwà bhà ɨnɔ, ndɨrɔ̀ Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà uvitatálɛ, ma màndǐ ndɨ yàrɨ́ bhàrʉwà. Kàgàwà ívì ma ndɨ́nɨ̌ ma mɔnzɨ tɨ́ yà ndɨ̀ ndóvò fɨ̌ndà alɛ dzʉ̀nà rà’ù ndɨ̀, madʉ̀ abádhí àbhʉ rʉ̀nɨ Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ nɔ̀fɔ̀ okota-tɨdɔ̀ dɔ̌ obhónga. Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, abádhí rɨ̌ dhu à’u àbà ɨ̀ ràrɨ̌ dhòdhódhónga tɔ́ ípìrɔ̌nga àbà, àdhàdhɨ̀ yà ɨ̀nzɨ̌ arɨ́ tɨ̀tɔ̀ ʉ̀nɔ Kàgàwà náakɔ̀ ndɨ ípìrɔ̌nga tɔ́ làká àlɛ̌ tɔ̀ mʉ̀hàngʉ́ ɔ̀ rɔ̀ dhu bhěyi. Ndɨ̀ ndàla àkǎkǎ dhu tɨ́ kàsʉmɨ̀ ɔ̌, Kàgàwà ábhʉ ìndrǔ rʉ̀nɨ pbɨ̀ndà ɔtɛ yà ma mʉ́nɔna ìndrǔ tɔ̀ pbɨ̀ndà màkʉ̌rʉ̀-otù ɔ̌. Ndɨ kasʉ nɨ́ yà Kàgàwà àlɛ̌ tɔ́ Ɔ̀gʉ̀ba níbhò fudú ndɨ́nɨ̌ ma mongó tɨ́ ɔ̀nzɨ̀nà.
Nɨ́ ma màndǐ yàrɨ́ bhàrʉwà ɨndʉ̀ Titǒ. Nyɨ nɨ́ idhùdu nyʉ́, ɔ́yɔ̌ rɔ̀ kɔ́rɔ́ àlɛ̌ ká’ù Yěsù Krɨ́stɔ̀ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀. Àlɛ̌ t’Ábanà Kàgàwà, àlɛ̌ tɔ́ Ɔ̀gʉ̀ba Yěsù Krɨ́stɔ̀ mànà nákǎ ’àso nyɨ, ’àdʉ̀ nyabhʉ nyadɨ màrʉ̀ngà ɔ̌.
Kànɨsà ɔ̌ àkǎ ndɨ̀’ɨ̀ mʉ̀kʉ̀rʉ̌ tɨ́ alɛ-tɨdɔ̀
(Tit 3.7; 1Pɛ́ 5.1-5)
Ma mʉ́bhà nyɨ Krɛ̌tɛ̀ tɔ́ sɔ̀ngà dɔ̀, ndɨ́nɨ̌ nyɨ nyohú tɨ́ ányɨ̀ Kànɨsà ɔ̀nǎ ɨ̀ nʉ́bhǎ dhu-nyɨ̀tɨ̀, ndɨrɔ̀ ndɨ́nɨ̌ nyɨ nyovó tɨ́ pbàkʉ̀rʉ̌ nyʉlɨ Kànɨsà ɔ̌ kɔ́rɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̀nǎ, àdhàdhɨ̀ yà ɨma nyʉ́ ma mɔ́vɔ̀ ɨndʉ̀ dhu bhěyi. Mʉ̀kʉ̀rʉ̌ tɨ́ nyɨ nyóvòna alɛ àkǎ ndɨ̀’ɨ̀ ɨ̀mbǎ nzɛ́rɛ dhu tɨ́ ka kɔ́zʉ̀na dhu rɨ̌’ɨ̀ nyʉnatsì alɛ tɨ́. Kàkǎ ndɨ̀’ɨ̀ atdí tɨ́ arɨ́’ɨ̀ tsìbhálɛ nà alɛ tɨ́. Kàbhà inzo àkǎ ɨ̀’ɨ̀ Yěsù ná’ù alɛ tɨ́, ɨ̀nzɨ̌ ɨ̀’ɨ̀ nzɛ́rɛ mʉ̀tsɔ dɔ̌, ndɨrɔ̀ ngǎtsi nɨ̌ mʉ̀gàyɨ̀ dɔ̌ ka karɔ́bhʉna alɛ tɨ́. Kànɨsà dɔ̌nga àndà arɨ́ ádrʉ̀ngbǎlɛ nákǎ nzá nzɛ́rɛ dhu tɨ́ ka kɔ́zʉ̀na dhu rɨ̀’ɨ̀ nyʉnatsì, ka nɨ́ Kàgàwà nyʉ́ ɨ́lɨ pbɨ̀ndà kasʉ dɔ̌ ádrʉ̀ngbǎlɛ nɨ́dhunɨ̌. Kàkǎ nzá ndɨ̀’ɨ̀ ɔ̀tɛ̌na kɛ̀lɛ̌ nózè kɨrɨ̀ alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ kàkǎ nzá ndɨ̀’ɨ̀ akyɛ arákǒ alɛ tɨ́. Kàkǎ nzá ndɨ̀’ɨ̀ ɨwa óvò alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ kàkǎ nzá ndɨ̀’ɨ̀ àrǐ dɔ̀ arɨ́ dhu ɔ̀nzɨ alɛ tɨ́. Kàkǎ nzá ndɨ̀’ɨ̀ ɨnzá ákǎ otu ɔ̌ ka kóngyèna malɨ̀ átdǔ afína alɛ tɨ́. Pbɛ́tʉ̀ kàkǎ ndɨ̀’ɨ̀ olo àkɔ̌ arɨ́ mběyi alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ ídzìnga nózè ndɔ̀nzɨ̀ ìndrǔ tɔ̀ alɛ tɨ́. Kàkǎ ndɨ̀’ɨ̀ mběyi arɨ́ ɨnga ɨ̀rɛ̀ alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ obhónánga dɔ̌ arɨ́ dhu ɔ̀nzɨ alɛ tɨ́. Kàkǎ ndɨ̀’ɨ̀ Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌ ɨ́lǎ alɛ tɨ́, ndɨrɔ̀ afína ɔ̀tɔ̀ rádʉ̀ alɛ tɨ́. Kànɨsà ʉ̀nda arɨ́ ádrʉ̀ngbǎlɛ nákǎ ndà’ù obhónánga tɔ́ ɔtɛ atdyúna nyʉ́ nà yà fɨ̌ndà ka kúdhe ka dhu bhěyi. Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, kà rǎdʉ̀ ìndrǔ dzʉ̀nà ɔ̀nzɨ̀ mběyi nyʉ́, rɨ̀fʉ obhónánga tɔ́ ɔtɛ, ndàdʉ̀ ’àgò rɨ́ ndɨ̀ nà alɛ nábhʉ rʉ̀nɨ ɨ̀ ka kʉ́trǎ rɔ́ nga.
Pɔlɔ̀ rɨ̌ dhu ùdhě tɨ̀tɔ̀ tɔ́ màlímó dɔ̌ dhu
10 Obhó tɨ́, Yěsù ná’ù Pbàyàhúdí nzínzì ɔ̌, ɨ̀nzɨ̌ arɨ́ Kànɨsà tɔ́ ádrɔ̀drɔ̌ alɛ rǔdhěna dhu ɨ̀fʉ̌ alɛ rɨ̌’ɨ̀ ìnè ibí nyʉ́. Abádhí rɨ̌ ɨnzá àkǎ dhu ùdhě ìndrǔ tɔ̀, ’àdʉ̀ ìndrǔ àbhʉ rà’ù tɨ̀tɔ̀ tɔ́ ɔtɛ. 11 Nɨ́, dhu àkǎ nyabhʉ abádhí rɨ̀nɛ̀, abádhí rǒwu ɨdzá alɛ nʉ́gɛrɛ rɔ̌ kɔ́rɔ́ ɨnzá àkǎ kudhe ìndrǔ tɔ̀ dhu-otù ɔ̌, ndɨ́nɨ̌ ’ongyé tɨ́ malɨ̀ ɨnzá àkǎ otu ɔ̌ nɨ́dhunɨ̌. 12 Abádhí nzínzì ɔ̌ atdí alɛ, abádhí tɔ́ atdí nabì nyʉ́ nɔ́vɔ̀ dhu ndàtɨ: «Krɛ̌tɛ̀ ɔ̌ bhà narɨ́ tɨ̀tɔ̀ ʉ̀nɔ arɨ́ alɛ. Abádhí arɨ́ ’ɔ̀nzɨ ɔ̀rɔ̌rʉ̀ ɨ̀zǎ bhěyi. Abádhí ózè nzá ’ɔ̀nzɨ̀ atdí kasʉ mà, pbɛ́tʉ̀ abádhí ózè nɨ́ ɔ̀nyʉ̀ ɔ̀nyʉ ɨ̀’ɨ́ dhu kɛ̀lɛ̌.» 13 Nɨ́ wɔ̀ alɛ ʉ̀nɔ̀ dhu nɨ́ obhó dhu nyʉ́. Ndɨ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀ nɨ́ ndɨ, dhu àkǎ nyɔrʉ̀ ɔbɨ nyʉ́ nà ɨ alɛ dɔ̌, ndɨ́nɨ̌ fɨ̀yɔ́ a’uta ɨ’ɨ tɨ́ otùna ɔ̌, 14 ɨ̀nzɨ̌ ɨ̀ nʉmbɛ̀ tɨ́ Pbàyàhúdí aráwɛ̌na angyinǎ rɔ̀ ʉ́dà dhu t’ɨ́rɨta rɔ̌, ndɨrɔ̀ ɨ̀nzɨ̌ ’adʉ̀ tɨ́ obhónga rɔ̌rɔ̀ úwǐ alɛ tɔ́ ʉyátá nɨ́fʉ. 15 Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌ ɨ́lǎ alɛ tɔ̀, kɔ́rɔ́ dhu ɨ̀lǎ wà. Pbɛ́tʉ̀ Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌ ɔ́tɨ̀ alɛ mà, yà ɨnzá ka ná’ù alɛ mànà tɔ̀, kɔ́rɔ́ dhu rɨ̌’ɨ̀ ìndrǔ ɨ̀tɨ̌ rɨ́ dhu tɨ́, abádhí tɔ́ ɨnga t’ʉ́nɨta mà, abádhí tɔ́ ɨnga t’ɨ́rɛ̀ta mànà nɔ́tɨ̀ wà Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌ nɨ́dhunɨ̌. 16 Abádhí arɨ́ ’àtɨ ɨwà ɨ̀ ʉ́nɨ Kàgàwà dhu tɨ́, pbɛ́tʉ̀ abádhí-kàsʉ̌ nɨ́tɛ̀ wà dhu kpangba ɨnzá abádhí rʉ́nɨ Kàgàwà. Abádhí nɨ́ kɔ́rɔ́ alɛ ɔ́ndrɔ̀ alɛ. Abádhí arɨ́ nzɨ̌ Kàgàwà ɨ̀fʉ̌, ndɨrɔ̀ abádhí rɔ̌nzɨna atdí ídzì dhu mà rɨ̌’ɨ̀ mbǎ.