Tahi Beebaa a Moses go
Genesis
Hanu dagodo o de beebaa nei
De hagadoonunga o Genesis go “taamada.” Taane ne siia Genesis go Moses, i daha de 1450-1410 b.c. Gai e sisi ai dagodo o de hai o mee, i lo te langi ma henua i lalo alodahi, ma taamada de hai o dangada, ma taamada o de haisala ma de hagaduasala i henua i lalo, aama de hagatoo donu hagaheloongoi a de Maadua ange gi dangada. Genesis e maua i de vvae lua:
1. De mada 1-11: Go de hai o henua i lalo ma mee i lo te langi, ma daalanga o dangada i de masavaa laa — bei Adam ma Eve, Cain ma Abel, Noah ma tolona, aama de hale maolunga o Babel.
2. De mada 12-50: Go taalanga o dubuna madagidagi o de gau Israel. Tangada i mua go Abraham, go taane ne hagadonusia ma de hagallongo ange gi de Maadua. Gai ono dua go daalanga o dana dama go Isaac, ma dono mogobuna go Jacob (aabe go Israel), aama dama daane a Jacob e dinoangahulu ma dogolua, aanei denga daane ne daamada mai ai denga aamuli o Israel. Gai e lagolago hogi mee e sisi i Genesis i dagodo o Joseph, ma de hulo o Jacob ma dono huaabodu gi Egypt.
E lagolago daalanga o dangada e tala i de beebaa nei, gai taalanga hagamogomogo e sisi ai, go dagodo mee a de Maadua ne hai. Taamada o de beebaa nei e tala hagadonu, bolo go de Maadua donu ne haia mee i lo te langi ma henua i lalo, gai de hagaodi o de beebaa nei, e hagatoo donu bolo de Maadua e tilo ange donu ono dangada. Gai de mee laumalie e sisi iai go dagodo o de Maadua ma ana hegau; ia e hagamodu ma de hagaduasala dangada e haia mee dee heohi, gai ia e dagi ma de bale ange ono dangada, aama de hagatau ina olaadeu mouli. De beebaa nei ne sisi e daohi ai taalanga o de gai o dahi huaadangada, ma de hai de gai laa gi dagodo ga hano ai.
Hanu gubu hagamogomogo: “Gai au e hai naa goe gi se huaahenua soa mmao, au e hagamanuuia naa goe; au e hai naa doo ingoo gi maolunga, gai koe e hai naa gi se mee e manuuia ai dangada. Au e hagamanuuia naa dangada e hagamanuuia ina goe, gai e hagamalaia gilaadeu e hagamalaia ina goe; gai denga huaadangada alodahi o henua i lalo e manuuia naa i oo hiidinga” (12.2-3).
Denga vaevaaenga
De hai o henua ma dangada (1.1—2.25)
Taamada de haisala ma de duasala (3.1-24)
Mai i Adam ga dae ai gi Noah (4.1—5.32)
Noah ma tolona (6.1—10.32)
De hale maolunga o Babel (11.1-9)
Mai i Shem ga dae ai gi Abram (11.10-32)
Abraham, Isaac, aama Jacob (12.1—35.29)
Hagadiilinga o Esau (36.1-43)
Joseph ma ono daina daane (37.1—45.28)
De gau Israel i Egypt (46.1—50.26)
1
Taalanga o de hai o mee alodahi
Taamada de hai a de Maadua de langi ma henua i lalo, gai henua i lalo e vinigoso, gai se ngadi mommee, de gohu e haoli honga de moana gelo, gai de Hagasaalunga o de Maadua e aheahe saele i honga vai laa.
Gai de Maadua ga hagadaba, “Gi dahi maalama,” gai gu dahi maalama.*2 Co 4.6 Gai de Maadua gu gidee bolo de maalama gu danuaa; gai ia ga vvae de maalama ma de gohu. Gai de Maadua ga hagaingoo ange de maalama go de laangi, gai de gohu go de boo. Deenei de ahiahi ma taiao o de hagadahi laangi.
Gai de Maadua ga hagadaba, “Gi dahi moana i lo te langi gi vaaea ai denga vai i baasi i lunga ma baasi i lalo.” *2 Pe 3.5 Gai de Maadua ne hai lo te moana i lunga ga vvae ai denga vai i baasi i lunga ma vai i baasi i lalo o de moana laa. Gai gu bei donu ana muna. Gai de Maadua ga hagaingoo ange lo te moana i lunga go de langi. Deenei de ahiahi ma taiao o de hagalua laangi.
Gai de Maadua ga hagadaba, “Denga vai alodahi i lalo de langi gi hulo gi dahi mommee daudahi, gai gi sula age de gelegele mmasa.” Gai gu bei donu ana muna. 10 Gai de Maadua ga hagaingoo ange de gelegele mmasa go de henua, gai denga lausedi go tai. Gai de Maadua gu gidee bolo gu danuaa.
11 Gai de Maadua ga hagadaba, “Gi ssomo age i honga de henua denga hagadaagangaa manu ssomo alodahi: manu iai golee ma manu ssomo e hhaa mai ai hua gai, dahi manu ma ono hua aama ono golee.” Gai gu bei donu ana muna. 12 Gai gu ssomo age denga hagadaagangaa manu ssomo alodahi i honga de gelegele: manu iai golee, dahi manu ma ono golee, ma manu ssomo e hhaa mai ai hua gai, dahi manu ma ono hua. Gai de Maadua gu gidee bolo gu danuaa. 13 Deenei de ahiahi ma taiao o de hagadolu laangi.
14 Gai de Maadua ga hagadaba, “Gi hanu mee hagamaalama i lo te langi i lunga, e vvae ai de laangi ma de boo, gai mee nei ga hagailonga ai denga masavaa, ma laangi aama ngadau. 15 Gai gilaadeu ga hagamaalama ai lo te langi i lunga aama honga henua i lalo.” Gai gu bei donu ana muna. 16 Gai de Maadua ga hai e lua mee hagamaalama nnui: de mee hagamaalama laumalie e hagamaalama ai de laangi, gai de mee hagamaalama damaa mee e hagamaalama ai de boo. Ia ne hai hogi denga heduu. 17 Gai de Maadua ne dugu mee nei i lo te langi i lunga gi hagamaalama ina ai honga henua i lalo, 18 ma de hagamaalama ai de laangi ma de boo, ma de vvae ai de maalama ma de gohu. Gai de Maadua gu gidee bolo gu danuaa. 19 Deenei de ahiahi ma taiao o de hagahaa laangi.
20 Gai de Maadua ga hagadaba, “Lo te lausedi gi honu i denga hagadaagangaa mamu ma mee alodahi e mouli i kilaa, gai denga manu llele gi llele saele i lo te moana i lunga.” 21 Gai de Maadua ga hai denga hagadaagangaa mamu nnui i lo te dai ma mee alodahi e mouli ma e ngalungaalue saele ma de nnoho i lausedi, dahi manu ma dahi manu ma ono dagodo. Ia ne hai hogi denga hagadaagangaa manu llele alodahi, dahi manu lele ma ono dagodo. Gai de Maadua gu gidee bolo gu danuaa. 22 Gai de Maadua ga hagamanuuia mee nei ga hagadaba, “Goodou hagadili mage haoa ai lo te dai, gai denga manu llele gi hagadili gi haoa ai honga de henua.” 23 Deenei de ahiahi ma taiao o de hagalima laangi.
24 Gai de Maadua ga hagadaba, “Denga hagadaagangaa manu alodahi gi hagadili gi haoa ai honga de henua; go manu haangai, ma manu vaaligiligi e nnoho ma de tolo saele i honga de gelegele, ma manu lodo henua, dahi manu ma ono dagodo.” Gai gu bei donu ana muna. 25 Gai de Maadua ga hai denga manu lodo henua, ma manu haangai, ma manu vaaligiligi e nnoho ma de tolo saele i honga de gelegele, dahi manu ma ono dagodo. Gai de Maadua ne gidee bolo gu danuaa.
26 Gai de Maadua ga hagadaba, “Gidaadeu ga hai tangada gi bei odaadeu hagadulagi ma odaadeu dagodo donu; gai gilaadeu ga dagi ai denga mamu i lausedi, ma manu llele i lo te moana i lunga, ma manu haangai, ma manu lodo henua alodahi, ma manu vaaligiligi e nnoho ma de tolo saele i honga de gelegele.” *1 Co 11.7
27 Gai de Maadua ne hai tangada
ga hagadulagi ange gi ono dagodo donu,
ia ne hai tangada gi bei hagadulagi o de Maadua;
ia ne hai taane ma de hine.*Mat 19.4; Mark 10.6*Gen 5.1-2
28 Gai de Maadua ne hagamanuuia gilaau, ga hai ange, “Gooluu hagadili gi soa, haoa ai henua i lalo ga huahua ai. Gai gooluu ga dagi ai denga mamu i lausedi, ma manu llele i lo te moana i lunga, aama manu dolodolo alodahi i honga de henua.”
29 Gai de Maadua ne hai ange, “Tilo, au gu gaavadu gi gooluu denga manu ssomo vaaligiligi iai hua ma golee i honga de gelegele alodahi, ma manu ssomo nnui iai hua ma golee e gaimee ai gooluu. 30 Gai au ne gaavange denga manu ssomo gi denga manu dolodolo alodahi, ma manu llele alodahi i lo te moana i lunga, ma manu alodahi e nnoho ma de tolo saele i honga de gelegele, aama mee alodahi e mouli e gaimee ai gilaadeu.” Gai gu bei donu ana muna.
31 Gai de Maadua ga tilo huu mee alodahi aana gu hai, gai ia gu gidee bolo gu danuaa mmao. Deenei de ahiahi ma taiao o de hagaono laangi.

*1:3 2 Co 4.6

*1:6 2 Pe 3.5

*1:26 1 Co 11.7

*1:27 Mat 19.4; Mark 10.6

*1:27 Gen 5.1-2