Itendwa
Ya Achandundame
Kilongoi
Kitabu chi Itendwa ngi milando nhwalo gu kutumbula kikuta cha bandu abunhwamini Kilisto na bandu benia pabakwela kuboka ku Yelusalemu mpaka ku Yudea na ku Samalia na mpaka kwiye kilambo yene, andi yene Yesu pabalengelanga akinapunji bakwe tangu nukujabwaje kumbengu (Itendwa 1:8). Kitabu chenje kiandikigwa na Luka uyo jwaandika kitabu chu Nhwalo Gwambone guandikigwe na Luka. Ojwakiba nng'anga na ojwaingikia kukipola muno nu kuiandika ilebe andi pikiba. Luka nganhwandakila Teofilo kitabu chi itendwa cheno ni kitabu chu Nhwalo Gwambone oguandikigwa na Luka. Teofilo jwenio akiba Nng'iliki, nambu kitabu chenie kipemaligwa kiandikigwa gambu ga bandu boa abunhwamini Kilisto pamwe na Akagiliki boa na Akayahudi (Lipungu lya 1:1).
Kitabu chenje kipemeligwa kiandikigwa kati ja chaka cha 60-64 kuboka pukubelekwa Kilisto, kitabu chenje pikipela kilaya Paulo akiba tango mukipungo. Uyo Luka atyanga pamwe na ndundame Paulo na ipemeliligwa kitabu chenje kiandikigwa ku Antiokia. Kitabu chi Itendwa ngu kujendekea kukitabu chu Nhwalo Gwambone guandikigwa na Luka kitumbu papa patoligwa Yesu kujenda kumbengu. Kupala kwa Luka kuandika kitabu chenje kubi telatu nu ukwako kukuandika Nhwalo Gwambone. Ampala Teofilo, pamwe na bandu abakiba bakajonjakeka mukunhwamini Kilisto bamanye kwambone kwa gababoligwe yene ngaandika tela kila kilebe pikipitile mukutama kwa Yesu padunia nu kwela kwa imani ju kunhwamini Kilisto.
Kitabu chi Itendwa kitubeki kilandanakio cha bandu abatumbula kunhwamini Kilisto ni kibonekana na mana ga bandu kutama mukunhwamini Kilisto. Kilandanakio cha achandundame kitulaya ndela ju kuyobalela makakala gi Uhuke jwa Chwapi mukutangacha Nhwalo Gwambone kwa bandu bange.
Agabi mukitabu
Pukutumbula Uhuke jwa Chwapi aika kwa akinapunji na bandu abunhwamini Kilisto batumbu kujonjekeka (Lipungu lya 1:1-8:1).
Kabe bandu abunhwamini Kilisto bapotekigwa nu kutumbu kujomboka kuboka ku Yelusalemu kujenda kukilambo chenge (Lipungu lya 8:2-12:23).
Kubokapenia Paulo atumbu myanja jakwe ji kimisheni (Lipungu lya 12:24-14:28).
Kabe libalacha likongana ku Yelusalemu agabapaligwa kutenda ku bandu abatumbu kunhwamini Kilisto (Lipungu lya 15:1-35).
Kabe Paulo abwele mwanja gwakwe gwa pabena gu kimisheni (Lipungu lya 15:36-18:22).
Kubokapenia ajenda mwanja gwakwe gu kimisheni gwa patatu (Lipungu lya 18:23-20:38).
Kabe Paulo bampukila ku Yelusalemu (Lipungu lya 21-26).
Pukujomolela Paulo bampeleka ku Loma (Lipungu lya 27-28).
1
1 Mana Teofilo,
Mukitabu chango chinalongola kuandika minhalo joa ejakamula Yesu nu kubola kuboka patumbula maengo gakwe, 2 mpaka lichoba elyatoligwa kujenda kumbengu. Apakiba tango nukutoligwaje kujenda kumbengu, ngabapeganga malagilo achandundame abapambuligwe kupetela Uhuke jwa Chwapi. 3 Ku kingobu cha machoba makomi ncheche kuboka pa kiu chakwe ngabapitilanga pajingi kwa ndela ndu kulaya akiba mmomi. Ngabammona na jwombe ngalongela nabo nhwalo gwa Kingwana cha Nnoongo. 4 Na apabakongana pamwe, ngabaamulicha yene, “Makabokaje Kuyelusalemu, nambu nnendelange hupo jibalagila Awawa, ejinnyoininga nakalongela. 5 Yohana abaticha kwa mache, nambu kuboka pa machoba machoko, mangweto mammatichigwa ku Uhuke jwa Chwapi.”
Yesu atoligwa kujenda kumbengu
(Maluko 16:19-20; Luka 24:50-53)
6 Achandundame apabakongana na Yesu, ngabankonya, “Angwana, kingobu chenje nga echampakabukia Kingwana Kuisilaeli?”
7 Yesu ngabalengela, “Mangobu na minhalo jenie gabi mukinala cha Awawa bango, na mpaligweje kumanya gapakube lii. 8 Nambu kingobu Uhuke jwa Chwapi apapakunhwikilila mangweto, mpakube na makakala na mpakube makachaili bango kati ja Yelusalemu na kati ja kilambo choa cha Yudea na Samalia na mpaka kujipei dunia.” 9 Yesu kuboka pukulenga genia, boa bakiba bakannolekea, ngatoligwa kujenda kumbengu, ni liunde ngilinhwekelela bakammonangaje.
10 Apabakibanga tango bakalolanga kunani kuliunde apakiba akajabula, kingobu ucho ngababonanga bandu abena abakibanga bakwindangite ngobo nhuu bajemangite papipi nabo, 11 nukulenga, “Mangweto bandu ba ku Galilaya! Mboni nnyemangite kongo makalolanga kunani kumbengu? Yesu jwenio ojwatoligwe kuboka kwinu kujenda kumbengu akaika kabe anda apamammona akajenda kumbengu.”
Matia achaguligwa akamule paali pa Yuda
(Matayo 27:3-10)
12 Penia achandundame ngababujanga Kuyelusalemu kuboke kukitombi echikikemigwa kitombi cha Mizeituni echikibi papipi kuboka kunnyini. 13 Apabaikanga kunnyini ngabajingilanga muchumbi kugolofa mubatamangaga, bakibanga Petulo na Yohana na Yakobo na Andulea na Filipo na Tomasi na Batolomayo na Matayo na Yakobo mwana jwa Alufayo na Simoni Zelote na Yuda mwana jwa Yakobo. 14 Bamba boa ngabajendekea ukongana pamwe nu kugongalela, pamwe na akikege ndu, na Maliamu umamundu Yesu, na akalongamundu.
15 Machoba machoko mwenakandae, kukiba na ngongano ja abajeketilinge, boa bakabandakila kuika bandu makomi komi na makomi mabele, na Petulo ngajema nnongi jabe, 16 ngalenga, “Akalongabango, ikiba mpaka oti Majandiko ga Chwapi, galenganile, Uhuke jwa Chwapi alongela kupetela Daudi ngalondola minhalo ja Yuda, ojwa balongelea abampukila Yesu. 17 Yuda akiba jumwe kati jito twe mana akate kupembuligwa tukamule pamwe na maengo aga.”
18 Jwenio ngaemela nng'onda kuloi gwapata kwa ndela mbaja, ngagwe munng'onda gwenio, ngapachuka lutumbo na matumbo gakwe ngagapita panja. 19 Kila mundu jwa Yelusalemu ngaujoa nhwalo gwenio, na yene kukilonge chabe ngubukema nng'onda gwenio Hakeli Dama, mana gakwe “Nng'onda gwa Myai.”
20 Petulo ngalenga, “Magambu, iandikigwe mukitabu cha Zabuli,
‘Nyumba jabe jiigala jika,
aitamaje mundu jwajoa nkati jakwe.’
Kabe iandikigwe,
‘Mundu jonge atola paali pa liengo lyakwe.’
21 “Kuyene, ipaligwa tumpambule mundu jumwe kati ja abalongwana natwenga machoba goa Nngwana Yesu apakiba akatama na twenga. 22 Jwenio apaligwa kube jumwe jwa abakiba munkenga gwito kingobu Angwana apabakiba bakatyanga pamwe natwe, kuboka kingobu Yohana akabaticha mpaka lichoba lyale Yesu apatoligwa kuboka kwito kujenda kumbengu. Jwenio aba pamwe na twe kuchalakicha kuyoka kwake Yesu Kilisto ojwapambuligwe na Nnoongo.”
23 Pena ngabalenga maina ga bandu abele, Yusufu ojwakemigwa Basaba andaje Yusto, na jonge akiba Matia. 24 Ngabagongalela, “Angwana, mwe mijimanyi myojo ja bandu boa. Yene, mutulangile jwa kati ja abele bamba ojwamanchagwile 25 atole paali pa liengo lya undundame elialilekite Yuda ngajenda paali pakwe mwene.” 26 Penia, ngabaoma kiumbuumbu kuchagula kati ja bandu abele, na ojwachaguligwa akiba Matia, ngabammeka munkenga gwa achandundame komi na jumwe.