47
1 Pwen Yosep ara iya pe iya pwai iyata King tahu Yisip ipa, “Tomo pe nalihu ara hu kantali kol Kenaan pe hu kansa. Husa yasura hu sipsip, hu mbulmwakau, pe iyapolo meltahu masih, pe mahapo hu tora kol Kosen.” 2 Pwen Yosep irakinima nalin hu mayimou pe iwiri hu pe iya pwaingani hu iya mbulmara king. 3 Pe King tahu Yisip ara isike hu ipa, “Mbulya wawu ara tesah ndrokonan?”
Pe yihu pwai iya kili king hupa, “Yapane yowu, yowu ara ndramat para pwokereya hu sipsip, tehe tama yowu hu ngara hu kambusiy koluw.” 4 Pwen yihu pwai iyatan hupa, “Yowu nakoro kol iye hape na, paratesah, mundruwai namandran ara ipwalngani kol Kenaan. Pe ndromwindriu, mepo anandrina hu sipsip towu, ara kinihipwen topwei. Yapane yowu, kapa welem kiso towu, yowu namiliy para yowu kampwan kol Kosen.”
5 Pwen king ipwai iyata Yosep ipa, “Tamam pe nalim hu, ara hu kansa pwen, pe andre hu koro sura wou. 6 Pe wou alohongani hambut pwan hiyan masih hira hapeleheh iripo nondriya pwan Yisip, pe wou apwai kiyatahu para hu kampwan aliy. Kapa anamiliy, hiyan; aiki hu kampwan kol Kosen. Pe kapa hiyeh tahu lohongahu iman para hangna hu mbulmwakau, apwai katahu kasa pe kapwokere to yi.”
7 Pwen Yosep iwiri taman iya kili king, pe yiy itoholi king. 8 Pe king isike yiy ipa, “Hayou tam masahayeh?”
9 Pe Yakop ipwai iyatan ipa, “Hayou to urupo kol pwan ara sangat pe tingui(130) opu. Hayou to ara mullai o, pe ngandrahan hape kopu. Hapeko, hayou ata tumbu hu ara soyon iya iramwaitini hayou to.” 10 Pwen Yakop itoholi king ihipwen, itali yiy pe iyau.
11 Iyamulan, Yosep imbusiy tehe king ipwai iyatan; pe iwiri taman pe nalin hu pe huya huye kol namandran masih Yisip. Pe iyki pwan iya kili hu iro nondriya kol namadran hape Rameses.* Eng: the district of Rameses; TP: long distrik bilong taun Rameses Pe pwan ara, ara hiyan iya, pe iramwaitini pwan masih hira nondriya kol Yisip. 12 Pwen Yosep ara ngara kinimnim kiyata ndrayen hu kiya anandrinai. Pe yiy ngara kiyuk anandrinai kiya kili taman, nalin hu, nambuyu nalin hu, pe noru nalin hu ara iwene hu ko.
Mundruwai namandran ipwalngani kol Yisip
13 Mundruwai namandran irorayah manau pe anandrinai masih para kol ara ihipwen. Tandrohongan ara ipwalngani kol namandran Yisip pe Kenaan kene. 14 Pe hu ndramat masih para kol Yisip pe Kenaan, singayai tahu masih kene ara hupiye topwei iya sowa mbuwa youyou iro hu wum namandran mepo Yosep iro nimnim iya aliy. Pe Yosep iwiri topwe singayai tahu ara, pe iyaikiy iro seu ta king. 15 Pwen singayai tahu ndramat para kol Yisip pe Kenaan ara ihipwen masih, pe hu ndramat para Yisip huya kili Yosep. Pe hupwai iyatan hupa, “Wou ahang yowu anandrinai; kapa pwi, andre mundruwai namandra-namandran iye kipwalngani yowu, pe andre yowu kayos pe kamat koro mbulmaram! Asopwat yowu, paratesah, singayai towu masih ara kinihipwen topwei.”
16 Pwen Yosep ipwai ipa, “Kapa singayai tawawu kinihipwen, kiya, akawiri hu kan ta wawu kisa pe akasulye kaliy pe akapo anandrinai.” 17 Pwen yihu ya yuk hu hos, hu sipsip, hu meme, hu mbulmwakau, pe hu tongkiy tahu ara iya kili Yosep. Pwen hayou ara, ara huro mbusi tehen tora ko, pe huro po anandrinai. 18 Pwen pe hayou ara isayau pe humui huya kili Yosep pe hupwai iyatan hupa, “Yapane yowu, yowu ara kanlahiy para kakulani hapesah mbulmaram pwi. Wou anwiri topwe singayai towu pe hu kan towu masih. Hapesah kinto pwi; melit malndra iripo ndron ara yowu ndramat pe pwane yowu ko. 19 Wou mbunandronge yowu ndramat kamat koro mbulmaram, pe yowu kasura pwane yowu kaya mwomwan masih. Kiya, asowani yowu pe pwane yowu para kasulye anandrinai kaliy. Hiyan para king kiwiri yowu pe pwane yowu kaya pahandran. Akahang yowu mbuwa youyou pe andre yowu kanmat pwi, pe pwane yowu andre kinna mwomwan pwi.”
20 Pwen iro tandrohongan ara, Yosep isowani topwe pwan masih tahu Yisip. Yihu ndramat masih kene para Yisip ara huiki topwe pwanehu masih ara iya pwane king; paratesah, mundruwai namandran ara irayah namandran iya. 21 Pe Yosep ara imbusi hu ndramira Yisip masih ara husarayah ndramat para poya mbulya king, iro mbusungo kol sahin iya matne sahin para Yisip.† Ndramat hayah para tapaiwani nongna kol, ara hu ratuluwi nongan ara tehe toro: “Pe Yosep ara imbusi hu ndramat masih para kol Yisip pe hutali pwan tahu pe husa huro nondriya hu kol namandran.” Eng: Some translators think this verse means “he moved the people into the cities” TP: “Na Josep i mekim olgeta manmeri long olgeta hap bilong Yisip i lusim graun bilong ol na i go i stap long ol taun.” 22 Hapeko pwan tahu pris opu ara Yosep kinsowaniy pwi; paratesah, king ngara kiyuk singayai kiya kili hu pris, pe yihu sowani anandrinahu iya aliy. Tehen tora ko pe hu pris kaniyki pwanehu kinna kili king pwi.
23 Pwen Yosep ipwai iya kili hu ndramat ipa, “Mahapo yo kunsowani pwan tawawu masih. Pe wawu ara kansarayah ndramat para poya mbulya king o mwaihei. Iye ara mbuwa youyou tawawu; akawiriy kaya pe akayahasiy kiya pinge wawu. 24 Pe kapa anandrinai kiro piyang kiman, pwen wawu kawiri piyang hasai kiro nondriya piyang mayimisai pe akaikiy kiya kili king. Pe piyang mahaasai iro ndron ara ata wawu para akahas paiwe yi, pe para sohoya wawu pe noru wawu hu.”
25 Pwen hu ndramat hupwai hupa, “Yapane yowu, wou ara asopwat yowu hiyan iya, pe mahapo yowu masih topo hiyan o. Kapa welem kiso towu, pwen hiyan para yowu karayah ndramat para poya mbulya king.”
26 Pwen Yosep iyki pwandrendrehe handra pwokeyan, iya kili hu ndramat para Yisip pe pwandrendrehe ara, ara ita ipoo isa mannen mahapo.‡ Nongan ara ipa “pwandrendrehe ara ita ipoo isa mannen mahapo” ara kiniwong kinna lang torou mahapo pwi. Iwong iya lang mepo sehe ndramat iratuluwi nongan aro. Eng: The reference to the fact that this law of Joseph’s is “still in force today” does not refer to our modern time, but to the time when the writer wrote this book. TP: Dispela tok “i kam inap nau” i no tok long taim bilong yumi. Nogat. Em i tok long taim bilong man i raitim dispela buk. Pwandrendrehe ara ipwai tehe hu kawiri piyang hasai kiro nondriya piyang mayimisai pe hu kaikiy kiya kili king. Hapeko pwanehu pris opu ara king kinwiriy pwi.
Yosep ipwatisingiy tehe andre kiyaroni Yakop kiya Kenaan
27 Pe noru Yisrayel hu ara humpwan Yisip iro nondriya kol Kosen, pe huwiri pwan iho ariya. Pe hupo noruhu ara soyo-soyon iya pe ndromwoyahu ara iya hitun iya.
28 Pe Yakop impwan Yisip hayou songui pe andrtoyoh (17), pe hayou tan masih iyawule ara irayah sangat haangui pe andrtoyoh (147). 29 Yiy ihingorowei tehe pakeh nakimat, pwen pe iyoh Yosep isa kili yiy. Pe ipwai iyatan ipa, “Kapa welem kiso to ndrokonan, kiya, aiki nimam kiya pahandra mbupo pe apwatisingiy ndrokonan kisa kili yo tehe andre ambusi hiyan iya kisa kili yo. Mbuna aroni yo kuro Yisip. 30 Pe kapa kumat kasura tomo hu kanmat, pwen awiri nombuwe kiya mawen kol Yisip pe aroni yo kiyapolo tumbu hu.” Pe Yosep isomwi yiy ipa, “Andre kumbusiy tehe anpwai.”
31 Pe Yakop ipwai paiwe ipa, “Wou arandranga paingan tehe andre ambusiy ndrokonan tehe kunpwai.” Pwen Yosep irandranga paingan, pe Yakop itukuruhu pe payan iya pwan ndrita yokyok.
*47:11: Eng: the district of Rameses; TP: long distrik bilong taun Rameses
†47:21: Ndramat hayah para tapaiwani nongna kol, ara hu ratuluwi nongan ara tehe toro: “Pe Yosep ara imbusi hu ndramat masih para kol Yisip pe hutali pwan tahu pe husa huro nondriya hu kol namandran.” Eng: Some translators think this verse means “he moved the people into the cities” TP: “Na Josep i mekim olgeta manmeri long olgeta hap bilong Yisip i lusim graun bilong ol na i go i stap long ol taun.”
‡47:26: Nongan ara ipa “pwandrendrehe ara ita ipoo isa mannen mahapo” ara kiniwong kinna lang torou mahapo pwi. Iwong iya lang mepo sehe ndramat iratuluwi nongan aro. Eng: The reference to the fact that this law of Joseph’s is “still in force today” does not refer to our modern time, but to the time when the writer wrote this book. TP: Dispela tok “i kam inap nau” i no tok long taim bilong yumi. Nogat. Em i tok long taim bilong man i raitim dispela buk.