Ko te Ngāue
'a te Kau 'Apōsetoló
Ko te talateú
Ko te Ngāue 'a te Kau 'Apōsetoló ko te hoko atu pē ia 'o te Kōsipelí 'a Luké. 'Oku pehē 'e te tokolahi ko te tohi ko 'ení ne'e hiki 'e Luke ko te toketā faito'o. Ko te tafito'i kaveinga 'o te Tohi Ngāué ke fakahaa'i 'ia te anga tono tataki 'o te fu'aki kau ako 'a Sīsuú 'e te Laumālié Mā'oni'oní 'o notou fakamafola 'ia te ongoongolelei 'o kau kiā Iá “'i Selusalema, mo Siutea kātoa, mo Samēlia, 'io, 'o a'u ki te ngata'anga 'o māmaní” (vahe 1:8). Ko te fakamatala ia ki te lotu faka-Kalisitiané 'i tono fu'aki malanga'i ki te kakai Siú pea hoko atu ai foki ki te kakai hītení, 'o hoko ai pē ia ko te lotu ma'a māmani fuli pē. Ne'e loto ai pē 'ia Luke ke fakapapau'i ange ki te kakai ko 'ē ne'e hiki ma'a nātou tana tohí 'oku kailoa ko he kau fakatupu kovi 'ia te kau Kalisitiané ki te pule'anga Lomá. Ko te lotu faka-Kalisitiané ko te fakakakato ia 'o te lotu faka-Siú.
'E lava ke vahevahe 'ia te Tohi Ngāué ki te konga 'e tolu, 'o mahino mai mei ai 'ia te fakautuutu te mafola atu ki te funga 'o māmaní 'ia te ongoongolelei 'o Sīsū Kalaisí:
1. Ko tono fokotu'u 'o te lotu faka-Kalisitiané 'i Selusalema, hili ange te toetu'u mo te hā'ele ake 'ia Sīsuú;
2. Ko te mafola 'o te lotu faka-Kalisitiané ki te 'ū feitu'u kehekehe 'i Palesitainé;
3. Ko tana mafola lahi atu ki te 'ū fanua 'oku tu'u takai ki te tai Metiteleniané 'o a'u ai pē ki Loma.
Ko te konga mahu'inga 'o te Tohi Ngāué 'ia te hā mai ai te ngāue 'a te Laumālie Mā'oni'oní, 'a ia ne'e hoko mai mo te ivi mālohi ki te kau ako 'a Sīsuú 'i te 'Aho Penitekosí. Pea 'oku tataki 'e te Laumālie Mā'oni'oní 'ia te siasí mo fakaivia 'ia nātou, kae notou toki lava ke malanga 'aki 'ia te ongoongoleleí.
'I te Tohi Ngāué 'oku tou sio ai ki te 'ū malanga, 'a ia 'oku hiki fakanounou ai 'e te kau ako 'a Sīsuú 'ia te fekau 'o te ongoongoleleí. Pea 'oku hā 'i te 'ū me'a 'oku fakamatala ki ai 'i te Tohi Ngāué 'ia te ivi 'o te 'ū malanga ko iá ki te ma'uli 'a te kakai ne'e tuí pea mo te ma'uli 'a te siasí.
Ko te kakano 'o te tohí
Ko te teu'i 'o te siasí ke fakamo'oni'i 'ia Sīsū ki māmani (1:1-26)
a. Ko te fekau mo te tala'ofa faka'osi 'a Sīsuú mo Tana hā'ele ake ki hēvaní (1:1-11)
e. Ko te fetongi 'o Siutasí (1:12-26)
Ko te fakamo'oni 'a te siasí 'i Selusalema (2:1—8:3)
Ko te fakamo'oni 'a te siasí 'i Siutea mo Samēlia (8:4—12:25)
Ko te ngāue 'a Paulá (13:1—28:31)
a. Ko te 'uluaki fononga fakamisinale 'a Paulá (13:1—14:28)
e. Ko te fakataha 'a te kau 'apōsetoló 'i Selusalema (15:1-35)
f. Ko te fononga fakamisinale tono ua 'a Paulá (15:36—18:22)
h. Ko te fononga fakamisinale tono tolu 'a Paulá (18:23—21:16)
i. Ko te nofo pōpula 'a Paula 'i Selusalema, Sesalia mo Lomá (21:17—28:31)
1
1 'E Tiofilusi, ko te 'uluaki tohi ne au faí, ko te fakamatala ki te 'ū me'a kotoa pē ne'e fua fai mo ako 'aki 'e Sīsuú,*1:1 Luke 1:1-4 2 'o a'u ki te 'aho ne'e 'ave ai Ia ki lungá, 'i te 'osi ange Tana tuku 'ia te 'ū fekaú 'i te Laumālie Mā'oni'oní, ki te kau 'apōsetolo kua fili 'e Iá. 3 Ko nātou ia foki ne'e fakahaa'i 'Ona ki ai hili Tono feiá, pea lahi mo mahino Tana 'ū fakamo'oni kua ma'uli Iá; he ne'e hā Ia kiā nātou, 'o 'aho fāngofulu, mo Tana lea ki te 'ū me'a ne'e kau ki te Pule'anga 'o te 'Atuá. 4 Pea ne'e kai Ia mo nātou,*1:4 ne'e kai Ia mo nātou, ko ia pe ne'e notou fakataha, ko ia pe 'i te lolotonga Tana nofo mo nātoú. 'o Ina tu'utu'uni ke 'aua na'a notou hiki mei Selusalema, kae talitali ki te tala'ofa 'a te Tamaí, 'ā ē (ne'e me'a mai Ia) “ne'e kotou fanongo ki ai 'iā Aú.*1:4 Luke 24:49 5 He ne'e papitaiso vai pē 'e Sione; kā 'e papitaiso kōtou 'aki 'ia te Laumālie Mā'oni'oní hili te 'ū 'aho si'i.”*1:5 Māt 3:11; Ma'ake 1:8; Luke 3:16; Sione 1:33
Ko te hā'ele ake 'ia Sīsū ki langí
6 Ko ia, 'i te notou fakataha mo Iá, ne'e notou fehu'i kiā Ia, 'o pehē, “'Aliki, 'e Ke toe 'avange 'i te kuonga nei te pule'angá ma'a 'Isileli?”
7 Pea folafola 'e Ia kiā nātou, “'Oku kailoa 'a kōtou ke 'ilo'i 'ia te 'ū taimi mo te 'ū kuonga, 'ā ē kua ta'ofi 'e te Tamaí ki Tana fa'italiha 'A'aná. 8 Kā 'e kotou ma'u pē he mālohi, 'o kā hifo te Laumālie Mā'oni'oní kiā kōtou; pea 'e kotou hoko ko Taku kau fakamo'oni 'i Selusalema, mo Siutea kātoa, mo Samēlia, 'io, 'o a'u ki te ngata'anga 'o māmaní.”*1:8 Māt 28:19; Ma'ake 16:15; Luke 24:47-48 9 Pea 'i Tana folafola peheé, pea lolotonga pē te notou siofia Iá, ne'e 'ave 'Ona ki lunga; pea ne'e 'avake 'Ona 'e te 'aó, 'o pulia meiā nātou.*1:9 Ma'ake 16:19; Luke 24:50-51
10 Pea 'i te notou kei sio fakamama'u ki te langí, 'i te lolotonga Tana 'alu aké, fokifā pē kua tutu'u mai kiā nātou he ongo tangata kofu hinahina. 11 Pea nā iange, “'E kau tangata Kāleli, ko te ā 'oku kotou tutu'u ai, 'o sisio pehē ki te langí? Ko te Sīsū ko ia kua 'avake meiā kōtou ki te langí, 'e toe ha'u, pea 'e hangē tofu pē tono angá ko Tana hā'ele ake ki langi 'ā ē kua kotou toki mamata 'eni ki aí.”
Ko he fetongi 'o Siutasi
12 Pea notou foki leva ki Selusalema, mei te ma'unga ko 'Ōlivé, 'a ia ko tono mama'o mei Selusalemá 'oku fe'unga mo te fononga 'aho Sāpate 'e taha. 13 Pea kua notou hū ki kolo, 'o notou ō ake ki te loki 'i lunga 'a ia ne'e notou nonofo 'i aí: 'ia Pita mo Sione mo Sēmisi mo 'Anitelū, 'ia Filipe mo Tōmasi, 'ia Pātolomiu mo Mātiu, 'ia Sēmisi ko te foha 'o 'Alefiusí, mo Saimone 'o te kautaha mamahi'i fanuá, pea mo Siutasi ko te foha 'o Sēmisí.*1:13 Māt 10:2-4; Ma'ake 3:16-19; Luke 6:14-16 14 Ko nātou 'eni kotoa pē ne'e notou faka'utumauku te notou lotú 'o loto taha; pea 'i ai mo he kau fafine, kae'uma'ā 'ia Mele ko te fa'ē 'a Sīsuú, pea mo Tono 'ū tokouá.
15 Pea 'i te 'ū 'aho ko iá ne'e tu'u ake 'ia Pita 'i te ha'oha'onga 'o te kāingá, (ko te lau fakataha 'o te kakaí ko te toko teau mo te toko uangofulu,) pea iange 'e ia, 16 “'E kāinga, ne'e pau ke hoko 'ia te Folafolá, 'a ia ne'e 'uluaki folafola 'aki 'e te Laumālie Mā'oni'oní 'i te fofonga 'o Tēvitá, 'o kau kiā Siutasi, 'a ia ne'e tataki 'ia nātou ne'e puke 'ia Sīsuú. 17 He ne'e 'osi lau ia mo tātou, pea ne'e 'i ai tono tufakanga 'i te ngāue nei.”
18 (Pea ko te siana ko iá ne'e ma'u 'e ia he konga kelekele 'aki te totongi 'o tana kākaá; 'o tō tū'ulu ia, pea mafahi tono fatú, pea fu'u mahua ki tu'a tono to'oto'ongá.*1:18-19 Māt 27:3-8 19 Pea ne'e faifaí pea 'ilo ki ai 'e te kakai kotoa pē ne'e nofo 'i Selusalemá; ko ia ne'e hingoa ai te 'api ko iá 'i te notou leá ko 'Akeletama, 'a ia 'oku tatau mo te 'Api 'o te Toto).
20 “He kua tohi 'i te tohi Saamé, ‘Ke lala tono loto'aá, pea ke 'aua na'a nofo ai he taha,’ pea, ‘Ke ma'u he taha kehe tono lakangá.’*1:20 Saame 69:25; 109:8
21 Ko ia ai, 'oku totonu ke fokotu'u he taha 'i te kau tangata kua kau mo tātou, 'i te lolotonga te felemofafo 'a te 'Aliki ko Sīsuú 'iā tātoú, 22 'o fai mei te Papitaiso 'a Sioné†1:22 mei te Papitaiso 'a Sioné, ko ia pe mei tono papitaiso 'e Sioné. 'o a'u ki te 'aho 'o Tono 'avake meiā tātoú — 'io, ke 'i ai he toko taha 'i te kakai nei ke hoko ko te fakamo'oni 'o Tana toetu'ú, fakataha mo mātou.”*1:22 Māt 3:16; Ma'ake 1:9; 16:19; Luke 3:21; 24:51
23 Pea notou fili ai he toko ua: ko Siosifa ne'e ui ko Pasapa, 'a ia ne'e fakahingoa foki ko Siusitasa, pea mo Mataiasi. 24 Pea notou hū 'o pehē, “'Aliki, ko Koe ia 'oku tokaima'ananga ki ai 'ia te loto 'o te kakai kotoa pē; ke Ke fakahaa'i pe ko te fea he taha 'i te ongo me'a nei kua Ke filí, 25 ke ma'u te potungāue faka'apōsetolo nei 'a ē ne'e laka mei ai 'ia Siutasi ke 'alu ki tono feitu'u 'o'oná.” 26 Pea notou talotalo ma'a nāua, pea tonu kiā Mataiasi. Pea ne'e lau fakataha ia mo te kau hongofulu mā taha 'apōsetoló.
*1:1 1:1 Luke 1:1-4
*1:4 1:4 ne'e kai Ia mo nātou, ko ia pe ne'e notou fakataha, ko ia pe 'i te lolotonga Tana nofo mo nātoú.
*1:4 1:4 Luke 24:49
*1:5 1:5 Māt 3:11; Ma'ake 1:8; Luke 3:16; Sione 1:33
*1:8 1:8 Māt 28:19; Ma'ake 16:15; Luke 24:47-48
*1:9 1:9 Ma'ake 16:19; Luke 24:50-51
*1:13 1:13 Māt 10:2-4; Ma'ake 3:16-19; Luke 6:14-16
*1:18 1:18-19 Māt 27:3-8
*1:20 1:20 Saame 69:25; 109:8
†1:22 1:22 mei te Papitaiso 'a Sioné, ko ia pe mei tono papitaiso 'e Sioné.
*1:22 1:22 Māt 3:16; Ma'ake 1:9; 16:19; Luke 3:21; 24:51