2
Ngarra-Mary angunu-yabang na-Jesus.
Matthew 1:18-25
Anubani-yunggaj na-John nubagi waniimbara-ngambijgaa-yinyung ni-wirrig-gaj, nubagi-yung na-wurrujung na-runggal-yung na-Caesar na-Augustus, ni-yandharrgiiyn lhaawu, ni-yamayn, “Warraarrawindi-lhangu warruburru warra-wurru-wurruj anubani amburru-mij-garrarrina.” Dani-yung ni-yamayn. Anaani-yung wubani-yunggaj, a-wulhu-wulhurr-waj anaani-yung wirriirrarrangi, ana-muwaj. Nubagi-yung naaynbajung ni-buunggawa-maa, na-nimuwaj-jung naagi-yung Quirinius, anubani ni-burri ana-lhal Syria. Wugurru wunu-mayaa naagi-yung ni-governor niga. Warruburru-yung warraarrawindi warra-wurru-wurruj wurru-yanggi, wubani-wuy wugurri-nyinyung-guy arrgi-yung-guy a-lhal, wurru-mulu-ḻibawini, a-lhal-aynbaj-baj a-lhal wurru-mandag-ḏajaarrangi wurru-yanggi. Yagu anaani-yung wugurri-nyinyung ana-muwaj anubani waarrarrini.
Nigaayung naagi-yung na-Joseph, niga ni-yanggi, anubanila ana-Nazareth-gala ni-yanggi. Wubanila-wala a-runggal a-lhal Galilee. Ni-yanggi buguni Judea-wuy, wubani aanga wu-mayini Bethlehem. Marri bagu Bethlehem-duj, nubagi niga na-king David niimbuḻwiyn wu…bani-yunggaj. Nigaayung na-Joseph ni-yanggi anubuguni, nigawi-nyinyung yamba warru-mandag na-David-jinyung.
Ngigaayung ngarraagi-yung ngarra-Mary wunu-lhalamayaa na-Joseph niga. Ngarraagi aḏaba ngi-wurrij-mundurr ngiga. Naawiṉi-yung aḏaba wini-yanggi nguynju yadhu bagu yungguyung ambini-mij-garrarrini wuguṉi, na-nimuwaj-baa. Wini-yanggi Bethlehem-guy. Anubani-yung aḏaba wiij-dhamun.gurrg-maa, wu-wurrij-barubaj-maa, warra-wirrig.
Wini-waliyn aḏaba Bethlehem. Yagu waari ambiniwu-lhangarrmaa nubiṉi-yung anaanga ambini-burri-yinyung ambini-yaay-yinyung, arraarrawindi yamba warraawurru-yung wurru-yanggi anubuguni, wirri-dhaṉgayn anubani-yung anaanga. Wini-burri bagu wubani-rruj wu-bu-burri-rruj a-bulugi, a-gara.
Anubanila-wala aḏaba, ngunu-yabayn na-ni-marayung naagi-yung, ngunu-maḻaamarr-gayn-jinyung niga. Naagi-yung ngunu-warraabaabaa manubama-yung mana-yaaḻi. Anubani ngunu-burriyn wubani-rruj a-lhabara a-bulugi-rruj ngunu-nguni-rruj-jinyung a-marrya, buguni naagi-yung ni-lhabara-ngandhadhi niga.
Warruburru-yung wuu-rangarrii-yinyung ana-jib amburru-yaarri.
Anubani-rruj ana-lhal waadurru-yung wuu-rangarrangi ana-jib miyn.ngu. Wurru-bu-burri aarabarabalu-rruj bagu. Nga anubani-yung angel na-Buunggawa-yinyung wu-rabaliyn. Anubani-yung runggal waabarra-milhangi yuwaagala na-Buunggawa-wala. Anubani-yung waabarra-milhangi wugurri-rruj. Marri wurru-wurri-ḻaḻmayn-bindiyung wugurru warraawurru-yung.
10 Wugurraayung ana-angel wanggu-magayn, “Gurruwaj, yagi nugurru nurru-ḏirrngawi. Numburraawanggina! Anaani ngana-magana anaani mamanunggu lhaawu. Warraarrawindi-lhangu warra-wurru-wurruj anubani-yung amburru-waḻaaḻarrii anaanila-wala anggu-waṉbina-maynji. 11 Ana-yimbaj naadagu na-wirrinyung niimbuḻwiyn nugurraa yungguyung, wubani-rruj ana-wumurrng na-David-jinyung. Nigaayung nambani-wiri-gana-yinyung nugurru, na-Christ, na-Messiah, na-Buunggawa.” Dani-yung wu-yamaa. 12 “Anaanila-wala anubani-yung aḏaba nugurru numburru-marrbuy. Anubani-yung numbunu-lhangarrmang niga nubagi-yung na-wirrinyung. Anubani-yung ni-warraabaabina nubagi niga yaaḻi, anubani-rruj nguyu-nguyii-rruj a-marrya a-bulugi-rruj a-lhabara, bagu nga, ni-murrgulhaa niga.” Dani-yung wu-yamaa anaani-yung ana-angel, wanggu-magaa.
13 Yagu lhugaajgiyalawaj anubani-yung anaarrawindi ana-angel wu-ngarra-ḏaba-rabaliyn aḏaba, alangi wubani-wuy aḏaba aaynbaj-guy a-angel-wuy wugurru. Anaani-yung aḏaba wugurru ninggu-warraarriwaa na-God. Anaani-yung wu-yamaa,
14 “Anaani nguunu-warraarriwana ngagurru na-God anaarrwar-yinyung.
Yagu warruburru wugurraayung anaaban-duj-jinyung wurru-burraa warra-wurru-wurruj, warruburru wunu-waḻaaḻarrijgana-yinyung niga, warruburru amburru-burraa ambuu-lhamaamura nigawi-rruj,”
Dani-yung wu-yamaa anaani-yung anaarrawindi ana-angel.
15 Yagu anubanila-wala ana-angel aḏaba wu-yanggi wu-ngarra-gagini arrwiyaj. Yagu wugurraayung warraawurru-yung wuu-ranga-rangarrangi-yinyung ana-jib anaani-yung wuu-yambiynjini bagu aḏaba, wurru-yamijgaynjini, “Yingga ngaambu-yaarri Bethlehem-guy, marri ngaambu-milgina, ngaambu-warranggana wubani waaṉbini-yinyung, wubani-yung na-Buunggawa ngarrani-bajijgayn-jinyung,” wurru-yamayn dani-yung.
16 Warraawurru-yung aḏaba lhugaajgiyalawaj wuu-ngarra-ḻaḻagiiyn, marri wurru-yanggi, wurru-nguḻu-nguḻubini. Marri warra-lhangarrmayn, ngarra-Mary marri na-Joseph marri nubagi na-wirrinyung. Wubani-rruj a-bulugi ngunu-nguni-rruj, bagu ni-murrgulhi, ni-lhabara-ngandhadhi, na-Jesus. 17 Marri warraawurru-yung wurraarranggayn. Marri warra-magaa warruburru warra-mulung-arrgi-wuy, anaani wurru-magini anubani-yung wanggu-magaa-yinyung wubani a-angel, anaani-yung ana-lhaawu nubagi-yung-jinyung na-wirrinyung-jinyung.
18 Yagu warruburru warra-mulung-aynbaj wurraawanggini-yinyung, wurru-wurrij-gaḻaaḻarrangi, anubani-yung-jinyung waadurru-yung wurru-magini-yinyung.
19 Ngigaayung ngarraagi-yung ngarra-Mary anaani-yung ngi-wuguuguni-wugij ngi-wawanggini, ngiwu-waṉagaa ana-lhaawu ngi-wandha-wuguuguni ngiga.
20 Yagu warraawurru-yung wurru-ranga-rangarrangi-yinyung aḏaba wurraagiyn. Warraawurru-yung wunu-warraarriwaa na-God-guy. Anaani-yung wurru-yambini anubani-yung-jinyung aniij-mamaaḻang na-God-gala, anubani-yung wurraarra-nani-yinyung marri anubani-yung wurraawanggini-yinyung. Anaani aḏaba wiij-nguynju wubanila-yung-galawaj a-angel-inyung wanggu-magaa wugurru.
21 Manaama-yung mana-miyn.nganga marang-aynjaabugij marri muulawaa, naagi-yung aḏaba na-wirrinyung wunu-wulmurr-gaa niga. Yagu naagi-yung niga wunu-mij-gayn na-nimuwaj-jung Jesus. Anu…bani-yunggaj ninggu-mij-gayn naagi-yung ana-angel. Anaani-yung wubani-yunggaj waari-waj angunu-waṉagaa na-wirrinyung, anaani-yung ana-muwaj ninggu-mij-gayn niga.
Na-gujuju-nyung na-Jesus wubani-rruj a-Temple-Maṉngulg-duj.
22 Anubani mana-miyn.nganga aḏaba 30 wurrugu, naawiṉi-yung aḏaba wini-yanggi wubani-wuy a-Temple-Maṉngulg-guy. Wunu-waṉagaa daji naagi-yung na-wirrinyung. Naawiṉi-yung wini-yanggi buguni nguynju yadhu ambiniwu-yandhurrbangaa yungguyung anubani-yung a-lhaawu-runggal na-Moses-jinyung. Ngarraagi-yung arrbidi aḏaba angi-burri ngarra-Mary, anubanila-wala niimbuḻwiyn-gala naagi-yung na-wirrinyung na-Jesus.
Marri naagi-yung wunu-yarrijgini niga wubani-wuy a-Temple-Maṉngulg-guy na-Jesus, wunu-bajiyini marri wunuuni nubagi-wuy na-God-guy. Wurru-yamaa-wugij wugurru warra-wurru-wurruj, wurraandha-wuguuguni, anaani-yung. 23 Anaani wiij-nguynju anubani-yung waarrarrini na-Buunggawa-yinyung wugurru, wiijamana anaani, na-Moses ni-yambini, (Exodus 13:2,12) “Nubagi-yung-maynji na-waḻyinyung, na-wirrinyung, ana-raga-ragij niga aniimbuḻwiyn, nubagi-yung ani-maṉngulg-bindiyung ani-mayina na-Buunggawa-wuy,” wu-yamana anaani ana-wubiba, wu-magina.
24 Wuguṉi wini-waṉbini naawiṉi dani-yung. Anaani-yung wunu-yayn nigawi-wuy na-God-guy, wiijamana anaani wugurru, anaani-rruj wu-waṉbini ana-lhaawu-runggal. Anaani-yung wini-mangi ngurudhu. Anaani wiij-nguynju, anaani ana-wubiba wu-yamana, (Leviticus 12:8) “Ngi-wulawaa ngaa-ḻabarrg-baa, wugurraayung yagu ari anaani wulawaa ana-rumurumuwa-waa,” anaani-rruj wu-yamana ana-wubiba. Yagu anaani-yung wini-wini aḏaba marri wini-nangaa, nguynju yadhu na-God yungguyung ambunu-yandhurrbangaa nubiṉi-yung.
25 Naagi-yung bagu niga yiwanggu-nyung ni-burri aani-rruj a-lhal, Jerusalem. Na-ni-muwaj-jung naagi-yung niga Simeon. Naagi-yung ni-burri maaḻamburrg-bindiyung niga. Naagi-yung nu-yandhurrbangaa nigaaj-bugij na-God. Naagi-yung wurrugu nu-rangarrangi naadagi-yung na-Messiah, nguynju yadhu naadagi-yung ambani-man.galagana yungguyung warruburru-yung warra-Israel. Anaani-rruj Maṉngulg Mawurr wu-burri nigawi-rruj naagi-yung niga na-Simeon.
26 Anaani-yung wu…bani-yunggaj niga ninggu-magaa Maṉngulg Mawurr naagi-yung, “Yagi wurrugu nagang nu-ngawi, wurrugu baambu-narrina… nga. Nagang ba-burraa ba-wiri-wugij, nga naagi banu-nayii na-Messiah, na-runggal-yung na-Buunggawa-yinyung.” Dani-yung wu-yamaa ninggu-magaa ana-Maṉngulg Mawurr anubani-yunggaj niga.
27 Ngijang anaani-yung aḏaba ninggu-magaa Maṉngulg Mawurr nigawi-wuy. Nigaayung naagi-yung ni-yanggi aḏaba wubani-wuy a-Temple-Maṉngulg-guy. Wuguṉiiyung nga-rriibi-yung marri naadagi-yung na-ninyarra-yung, naagi-yung aḏaba wunu-yarrijgini na-wirrinyung na-Jesus wubani-wuy a-lhigiḏi-wuy. Naawiṉi-yung ambunaa-gaṉbini wuguṉi, wu-yamana yamba anaani ana-lhaawu-runggal. Anaani-yung wurru-waṉbini warra-wurru-wurruj wugurru wurru-yamaa.
28 Nigaayung naagi-yung na-Simeon wani-raganmayn, marri nu-miyn na-Jesus, marri nu-mijgalalini niga marri nu-warraarriwaa nigawi-wuy na-God-guy. Marri ni-yamayn niga,
29 “Buunggawa, ngaya anaani ngunu-yandhurrbangaa nagang. Nimba-lharrgang aḏaba ngaya, anaani ngaya nga-ngawang, ngaya yamba anaani nga-lhamaamura nga-burraa.
Wiij-nguynju wudani-yung-jii nimba-magaa-yii nagang.
30 Ngaya aḏaba nganu-nani ngayawi-nyinyung-gala ama-bagaḻang-gala,
naagi ngaambani-wiri-gana-yinyung, naagi nunu-lharrgang-jinyung niga.
31 Nagang nunu-lharrgang anubagala naagi, warraawurru yungguyung warraarrawindi-lhangu warra-wurru-wurruj, wugurru ambunu-nayii yadhu niga.
32 Ani-yamana niga nguynju yaga wu-lhalmbaarrii-yii.
Ani-wij-garrarra-gana yungguyung niga warraarrawindi-wuy warra-Gentile-wuy niga.
Marri nurru anaani, nugawi-nyinyung aḏaba warra-wurru-wurruj warra-Israel,
nurru warruburru warra-mulung-arrgi-yung aḏaba nambambi-warraarriwana, yagu yamba niga-waj yamba aḏaba dagi-yung.”
33 Dani-yung niga ni-yamaa na-Simeon.
Naawiṉi-yung, nga-rriibi-yung marri naagi-yung na-ninyarra-yung, wuguṉi wini-wurrij-gaḻaaḻarrangi aadani-yung.
34-35 Na-Simeon nigaayung ni-yamayn, “Na-God niga-waj nambaniigajij-majgana nugurru aadanu.” Ngijang ngu-magayn ngarra-Mary-wuy, “Ba-wawanggina nagang. Naagi-yung na-wirrinyung, ambani-maṉmani arraarrawindi warra-wurru-wurruj niga, yagu wugurraayung warra-mulung-aynbaj wugurru waari wani-maṉmi, amburru-jadugiiyn, anaani warra-Israel. Yagu niga anubani ambani-bajiyina-yinyung warra-wurru-wurruj, yagu niga ambunaandirrii. Yagu nugaayung aadanu Mary, ba-wurrij-galadi-wina windiyung-maynji, nguynju yaga wudanu a-galiwanga-yii anggaadhugang nugawi-wuy, danu nga anggiijamana wugurru ba-wurrij-galadi-wina-maynji nagang aadanu. Warra-wurru-wurruj warruburru-yung wurraawanggina wij-miḏaamimi-windiyung wugurri-wala anaandhiri-wala wurraawanggina-yinyung. Yagu niga naagi-yung ani-wij-garrarra-gana aḏaba.” Dani-yung yigaj ni-yamaa, naagi-yung na-Simeon, na-nidhaawu-yung.
36 Bagu ngigaayung ngajiwanggu-nyung ngayi-nyung ngi-burri, ngarraagi-yung ngunaa-ja-jambini-yinyung na-God, ngarra-ngarrimuwaj-jung ngiga ngi-mayini Anna. Naagi-yung na-ninyarra-yung ni-mayini niga Phanuel, nigawi-nyinyung warru-mandag Asher-yinyung. Yagu ngarraagi-yung ngiga ngi-ngajiwanggu-windiyung aḏaba. Ngarraagi-yung anubani-yunggaj ngiga ngiiynji-yaay naagi-yung aynjaabu-nyung waḻyinyung marang-aynjaabugij marri muulaynbaj manaarmag, marri nubagi-yung niga ni-ngawiiyn aḏaba wubani-yunggaj. 37 Ngarraagi-yung ngi-ngayi ngiga. Aḏaba ngarraagi-yung ngi-burri 84 manaarmag, ngi-burri ngiga. Ngarraagi-yung ngi-bu-burri wubani-rruj a-Temple-Maṉngulg-duj ngi-wuguuguni. Ngarraagi-yung ngunu-warraarriwaa na-God. Malgarrawindi waari angi-ngunu-nguni ngiga ana-marrya, ngi-wandha-wuguuguni-wugij ngunu-yamba-yambini nigawi-wuy na-God, ana-miyn.ngu marri anaarrarra.
38 Wuguṉiiyung naawiṉi-yung anubani-yumbaa na-Joseph marri ngarra-Mary, bagu wuguṉiiyung wini-burri. Ngarrubagi-yung ngigaayung ngarra-ngajiwanggu-nyung ngarra-Anna anuwagala aḏaba ngi-yanggi bagu ngi-waliyn ngiga. Ngunu-nani niga na-wirrinyung, marri “Yuu, nga,” ngi-yamayn nigawi-wuy na-God-guy. Ngarraagi ngiga ngi-yambini-wugij naagi-yung na-Jesus-inyung ana-lhaawu, warruburru-yung-guy warra-wurru-wurruj warra-Israel. Ngi-yambini, ngi-yamayn “Nugurru yuga nurru-marrbuy? Na-God ngarrani-lhalamayaa-yinyung, aynbajung na-runggal-yung ani-yaarri, ngambani-muḻugu-wana-yinyung, ngurraambu-narrina ngagurru anaani. Niga dagi-yung nga, naadagu na-wirrinyung.” Dani-yung ngi-yamaa ngiga ngarra-ngajiwanggu-nyung, ana-lhaawu.
Na-Jesus ani-warradii.
39 Anubanila-wala, ngarra-Mary marri naagi-yung na-Joseph, winiwu-yandhurrbangaa anaani-yung ana-lhaawu-runggal na-Buunggawa-yinyung, anaani aḏaba wu-jadugiiyn. Wurrugu marri malgadhaadharri, anubani winiigiyn yuuguni Galilee-wuy, wubani-yung aanga-wuy, wu-mayini ana-lhal, Nazareth.
40 Naagi-yung niga na-wirrinyung bagu ni-warradangi… nga ni-mali-waḏa-waḏaḏ-mayn. Aḏaba anubani-yung ni-marrbuy-windiyung ni-wijangani-yinyung niga. Na-God niga ni-waḻaaḻarrangi nigawi-wuy.
Na-Jesus na-wulmurr-inyung ani-burraa ana-Temple-Maṉngulg-duj.
41 Naawiṉi-yung na-Jesus-inyung na-ninyarra-yung marri nga-rriibi-yung wini-wuguuguni wini-yangga-yanggi-magaa, winiwu-milgini anaagalhal-aḻirr, wubani a-Jerusalem-guy wini-yangga-yanggi wuguṉi buguni. Anubani-yung warraarrawindi wurru-muṉḏugaa-magaa, wunu-warraarriwaa na-God. Anaani-yung wiijamaa, anubani-yunggaj wanggu-rangga-ḻaabini anubani ana-angel, wurru-yaay-maynji mana-miyn.nganga ana-Egypt-duj, marri na-God wani-wiri-gayn wugurru.
42 Anubani-yung na-Jesus aḏaba 12 ni-burri anaagalhal-aḻirr, buguni aḏaba wurru-yanggi, nguynju yaga warruburru-yung-jii wugurru yaga warra-mulung-arrgi-yung-jii.
43 Anubani-yumbaa wunu-warraarriwaa na-God, marri aḏaba wu-jadugiiyn, naawiṉi-yung aḏaba winiigiyn wuguṉi. Yagu niga naagi-yung na-wulmurr-inyung na-Jesus niga bagu-waj aḏaba ni-burri Jerusalem-gaj, ni-baldhiyn. Yagu naagi-yung na-ninyarra-yung marri nga-rriibi-yung anubani-yung aḏaba wini-maḻaḻadi naadagi-yung wuguṉi. 44 Anaani wuguṉi yingga winiin-jamayn bagu wurraanggarra-yanggi warruburru-yung-guy warra-mulung-arrgi-yung-guy niga. Wurru-yangga-yanggi… nga aynjaabugij ngarraaḻirr wurru-yanggi-yinyung wugurru.
Wini-yanggi, nga bagu wunaa-garra-garranggaa aḏaba wuguṉi warruburru-wuy warra-mulung-arrgi-yung-guy. 45 Yagu waari ambunu-lhangarrmaa. Wurru-yaay aḏaba anubani-yung. Anubani-yung wuguṉi winiigiyn-gaj-bugij Jerusalem-guy. Buguni aḏaba wunaa-galhaga-lharrmangi. Nga bagu wurrugu wini-yaay.
46 Wunaa-galhaga-lharrmangi-wugij wini-warra-garranggaa… nga wini-yanggi wubani a-Temple-Maṉngulg-guy. Nga bagu warra-yiyini-yinyung warruburru-yung warra-waḻya-waḻya wurru-burri. Nga bagu niga na-Jesus ni-burri nigaayunggaj, waani-lhangarrmayn bagu aḏaba. Niga wani-yaynjangani marri anubani wani-yambiḻibiḻingaani bani-yung wani-yambalmaa niga.
47 Yagu warruburru-yung warra-wurru-wurruj anubani-yung wurraawanggini bagu wurru-burri, wurru-wurrij-gaḻaaḻarrangi, wurru-yamaa, “Naagi-yung ni-marrbuy niga anaani yagu! Marri naagi-yung wani-maga-magaa niga,” wurru-yamaa warruburru-yung.
48 Naawiṉi-yung na-Joseph marri ngarra-Mary wunu-nayn niga, marri naawiṉi-yung wini-wurri-ḻaḻmayn aḏaba. Ngarraagi-yung nga-rriibi-yung ngi-yamayn nigawi-wuy, “Marig, yuga a-yangi yungguyung nagang nu-midaarr-gaṉibiyn, nimbaarruyn niiṉi aadanu? Nagang na-ninyarra marri ngaya anaani, ngunaa-galhaga-lharrmangi nugawi-wuy, anaani-yung niini-wurrij-galadi-wini-windiyung.” Dani-yung ngi-yamayn ngiga.
49 Nigaayung ni-yamayn, “Nuguṉi ajigala ngirrii-galhaga-lharrmangi? Yuga waari nuguṉi nimbini-marrbuy-magaa yaaji ngaya nga-burri, anaani-rruj na-Baba-rruj a-wumurrng, anaani wiij-maṉdhina, anaani-rruj nga-burri ngaya?” 50 Dani-yung ni-yamayn. Yagu naawiṉi-yung anaani waari ambini-marrbuy-maa, wuguṉi.
51 Anubanila-wala aḏaba wurraanggarra-yanggi, wuguṉi-wuy. Wurru-yanggi aḏaba yuuguni Nazareth-guy. Naagi-yung niga wani-yandhurrbangaa naadiṉi-yung-guy. Yagu ngarraagi-yung nga-rriibi-yung ngiga ngi-wawanggini-wugij anubani-yung ana-lhaawu, waari anaani-yung angi-warandhalabini ngiga, ngi-wijanga-yangani-wugij.
52 Anubanila-wala, anubani-yung na-Jesus naagi-yung niga yingga ni-warradiyn aḏaba, anubani-yung ni-marrbuy-dhini arrawindi. Na-God niga ni-waḻaaḻarrangi nigawi-wuy. Wugurraayunggaj warraawurru-yung warra-wurru-wurruj nigawi-wuy wurraaḻaaḻarrangi.