Mahendo ga
AHUMWI
Uthongodhyeri
Chuwo kiki chandhikwa ni mwanafundzi mumwenga wa Jesu ariyeifwa Luka. Luka yuyu nde yuyahu ariyendhika chuwo cha Uv̱oro Udzo kiifwacho LUKA. Kulengana na here zho chuwo kirizho, vinanyesa lwazu kukala chuwo kiki cha Mahendo ga Ahumwi ni chongezo cha kiryahu chuwo cha LUKA. Luka were ni dhakitari. Ukishoma chuwo cha Akolosai 4:14, undaona kukala P'aulo anamuhadza kwa dzina ra dhakitari.
Umuhimu wa chuwo kiki
Chuwo kiki ni muhimu kwa kukala kinaendereza uwo Uv̱oro wa Luka uriwo kahi za kicho chuwo cha kwakwe cha kwandza. Kahi za Chuwo cha kwandza cha Luka, iye Luka wandhika garyahu arigohenda Jesu hangu arihoandza kaziye muhaka uryahu wakathi ariohalwa achenda dzulu mulunguni. Kahi za kino chuwo cha Mahendo ga Ahumwi cho kinasumurira gago garigothuwiriza, haswa sana-sana arigohenda P'aulo.
Pia chuwo kiki kinafwanyesa viryahu kanisa ra kwandza ririzhokala kahi za iryahu miaka 30 ya kwandza. Kiki chuwo kinaika musinji dzulu za viryahu kanisa rorosi riv̱iryazho kulongozwa. Kidza kinaika lwazu kamare kukala Umasihia were si wa Ayahudi h'akeye, ela ni wa kila mut'u, na pia k'akuna kit'u kidimacho kupinga Umasihia na kikafanikiwa.
Maut'u garigo mumu
Kuhubiriwa kwa Uv̱oro Udzo kuko Jerusalemu 1:1–8:3
Kufika kwa Uv̱oro Udzo kuko Judea na Samaria 8:4–12:25
Charo cha kwandza cha P'aulo kwendahubiri 15:36–18:22
Mukut'ano wa Jerusalemu 15:1-35
Charo cha hiri cha P'aulo kwendahubiri 18:23–21:16
Kugwirwa kwa P'aulo kuko Jerusalemu 21:17–23:22
P'aulo anahirikwa Kaisaria 23:23–26:32
P'aulo anahirikwa Rumi 27:1–28:31
1
Jesu anenda mulunguni
1:1 Luk 1:1-4Kwa muheshimiwa Th'eofilo. Kahi za kiryahu chuwo changu cha kwandza naora dzulu za go maut'u gosi arigogahenda Jesu na arigogafundisha hangu mwandzo, 1:2-3 10:41; 13:31; 28:23; Luk 24:36-42, 46-51; 1 T'imo 3:16muhaka arihohalwa achenda mulunguni. Naye kabila k'adzangwe kuhalwa kwenda mulunguni, waap'a malagizo kwa nguvu za Roho Mweri o ahumwie ariokala waatsagula. Bai bada ya kufwakwe, wadzionyesa lwazu kwa at'u aa k'ana nyinji zenye, kwa muda wa siku mirongo mine kunyesa kukala wafufuka jeri. Naye lola waonewa ni o at'u ao na akinena nao dzulu za wo uthawali wa Mulungu. 1:4-5 Luk 3:16; 24:49; Joh 14:16Bai siku mwenga Jesu arihokala a hamwenga nao, waalagiza akiambira vivi, “At'u ninwi samboleni bule mumu Jerusalemu, ela kalani mumu mutharize yo zawadi ya Roho Mweri iriyolagwa ni ye Baba, ambayo mwaisikira nikiihadza-hadza. Kwani Johana wabat'iza at'u kwa madzi, ela k'avindatoa bule ninwi mundabat'izwa kwa Roho Mweri.”
1:6 Luk 24:21Vikara o ahumwi marihothunganana hamwenga na Jesu, mamuza makiamba, “Vidze Bwana, vino ndo undawudzya uthawali kwa Aiziraeli hedu?” 1:7 Mar 13:32Jesu akiadzigidzya akiamba, “At'u ninwi si kazi yenu kumanya makathi, hedu hatha siku arizozika Baba kwa wadimiwe here arizhoona mwenye. 1:8 Luk 24:47-48; Mashahidhi angu: 1:21-22; 2:32; 3:15; 5:32; 10:39; Joh 15:27Ela bai haho Roho Mweri andihomudzirira dzulu zenu, be mundahokera nguvu, nanwi mundakala mashahidhi angu haha Jerusalemu, na Judea yosi na Samaria na hatha kahi za urumwengu muzima.”
1:9 Luk 24:51; Joh 6:62; 1 P'et 3:22Naye arihotosa kunena gaga, akinulwa kwenda dzulu kuno manalola na gonya akifinikirwa ni ingu nao k'amadimire kumona kaheri. 10  1:10 Luk 24:4Bai marihokala machere kukodola matso kulola ko dzulu mulunguni arikokala Jesu anenda, lola hambola anaalume airi mariokala madzavala nguwo nyaruhe tse, nao makiima hehi na o anafundzi a Jesu. 11  1:11 Luk 21:27; Ugun 1:7Bai aa at'u airi makiamba, “H'enwi at'u a Galilaya, mbona muthii haha kulola ko dzulu mulunguni? H'aya bai Jesu yuyu mwenye adziyeuswa mbere zenu na kwenda mulunguni, be andauya dza vizho zhenye mudzizhomona anenda.”
Matiasi anatsagulwa ahale hat'u ha Juda
12  1:12 Luk 24:52Ndo makiuya ko Jerusalemu kula ko murima uifwao Murima wa Mizeituni. Na kula kuko muhaka Jerusalemu were ni here kilomita mwenga* 1:12 Haha go maneno genye ga Kiyunani ganaamba, ‘were ni mwendo wa siku ya Sabato na magulu.’ vivi. 13  1:13 Luk 6:14-16K'uzhona zho, marihofika makikwera kahi za cho chumba cha gorofani ambamo ndo marimokala makikala. Bai ao mariokwendangira kahi za chumba kicho were ni, P'et'ero, na Johana, na Jakobu, na Anderea, na Filipu na T'omasi, Bath'olomayo na Math'ayo, Jakobu mwana wa Alifayo na Simoni Muhehezi, na Juda mwana wa Jakobu. 14  1:14 Luk 23:49At'u aa makala na umwenga, kahi za kuvoya kwa chadi kwenda-kwenda, nao were ma hamwenga na o anaache ambao mumwenga wao ni Maryamu mameye Jesu, na nduguze Jesu a kilume.
15 Bai bada ya siku mbiri t'ahu, P'et'ero waungarara mbere za o at'u mariomukuluhira Jesu. Na ao mariokala haho were manafika gana na mirongo miri. 16  1:16 Zabu 41:9Bai P'et'ero akiamba, “Ndugu zangu, go Maoro were k'agana budhi kuthimira. Kahi za go Maoro, ye Roho Mweri wanena kukirira na kanwa ka Daudi dzulu za Juda ariye nde ariyeahirika o at'u kwendamugwira Jesu. 17 Juda watsagulwa kahi za uhumiki uu, kwa vizho were ni mumwenga wehu.”
18  1:18-19 Math' 27:3-8(Naye Juda akigula munda na zo p'esa arizorifwa kwa wo uwiwe. Bai akigwa haho na kwa kitswa, akipashuka na go mahumboge gosi gakithuruka. 19 Kila mut'u mo Jerusalemu wausikira wo uv̱oro uu, kwa vizho makiup'a dzina ra kikwao uryahu munda makiwiha “Akelidama” ambazho manaye ni “Munda wa milatso.”)
20  1:20 Zabu 69:25; 109:8P'et'ero akienderera kunena akiamba, “Kwani zhaorwa kahi za chuwo cha Zaburi,
‘Makaloge nigakale gandzo;
na hasikaleho mut'u yoyosi kuishi mumo bule.’ ”
“Na kidza zhaorwa kukala,
‘Nahambole mut'u mungine ahale uimiriziwe.’
21-22  1:21-22 Luk 1:2; 3:21; 24:51“Kwa vizho ni lazima hupate mut'u andiyedziunga naswi na akale shahidhi wa kufufuka kwa Bwana Jesu. Mut'u yuyu niakale ni mumwenga wa aryahu anaalume ambao madzakala hamwenga naswi kahi za muda wosini ambawo Bwana Jesu wakala hamwenga naswi. Kula wakathi arihobat'izwa ni Johana muhaka wakathi uryahu ambawo Jesu wauswa kwehu na achenda dzulu mulunguni.”
23 Bai o ahumwi makiika anaalume airi, Josefu ariyeifwa Barisaba (ambaye dzinare ringine were ni Jusito) na Matiasi. 24  1:24 Joh 2:24-25Gonya makivoya makiamba, “H'ewe Bwana, uwe unamanya moyo wa kila mut'u. H'aya fwanyese kahi za aa at'u airi, ni h'ani udziyemutsagula 25 ahale ino nafasi ya kazi ya uhumwi iriyorichwa ni Juda, na achenda ko arikokala anav̱irya kwenda.” 26  1:26 Ndhum 16:33K'uzhona zho makipiga k'ura, na yo k'ura ikimugwerera Matiasi. Kwa vizho Matiasi akihala hat'u ha Juda na akikala mumwenga wa o ahumwi kumi na airi.

1:1 1:1 Luk 1:1-4

1:2 1:2-3 10:41; 13:31; 28:23; Luk 24:36-42, 46-51; 1 T'imo 3:16

1:4 1:4-5 Luk 3:16; 24:49; Joh 14:16

1:6 1:6 Luk 24:21

1:7 1:7 Mar 13:32

1:8 1:8 Luk 24:47-48; Mashahidhi angu: 1:21-22; 2:32; 3:15; 5:32; 10:39; Joh 15:27

1:9 1:9 Luk 24:51; Joh 6:62; 1 P'et 3:22

1:10 1:10 Luk 24:4

1:11 1:11 Luk 21:27; Ugun 1:7

1:12 1:12 Luk 24:52

*1:12 1:12 Haha go maneno genye ga Kiyunani ganaamba, ‘were ni mwendo wa siku ya Sabato na magulu.’

1:13 1:13 Luk 6:14-16

1:14 1:14 Luk 23:49

1:16 1:16 Zabu 41:9

1:18 1:18-19 Math' 27:3-8

1:20 1:20 Zabu 69:25; 109:8

1:21-22 1:21-22 Luk 1:2; 3:21; 24:51

1:24 1:24 Joh 2:24-25

1:26 1:26 Ndhum 16:33