Uv̱oro Udzo here arizhouora
JOHANA
Uthongodhyeri
Uv̱oro uu Udzo wa Jesu wandhikwa ni muhumwi wa Jesu ariyeifwa Johana. Johana were ni mumwenga wa aryahu anafundzi mariokala hehi-hehi na Jesu. Kahi za chuwo kiki dzina ahendzaro kuhumira sana ni “Mwanafundzi ariyehendzwa ni Jesu.”
Johana kahi za chuwo kiki anafwambira Jesu were ni h'ani. Muryango wa kwandza una jibu ra swali riro. Johana anaamba Jesu were ni Neno na kidza were ni Mulungu. Vit'u zhosi zhaumbwa ni iye na ni zhakwe iye (1:3). Kidza Jesu ndiye Mwana Ng'ondzi wa Mulungu ausaye dambi ya urumwengu (1:29). Jesu yuyu ndiye iye ariye manabii mandhika maut'u manji dzuluze (1:45). Kwa kundhika uv̱oro uu Johana anafwanyesa viryahu Jesu arizhokala akinena na kuhenda haha dhuniani. Kahi chuwo kiki Johana anafwanyesa miujiza mifungahe inyesayo kukala ni jeri Jesu ni Mwana wa Mulungu (2:1–12:50).
Lengo ra Johana kwandhika chuwo kiki ni kwamba fukuluhire kukala Jesu ndiye Masihi na kidza ni Mwana wa Mulungu na fukikuluhira fupate uzima wa kare na kare (20:31). Johana anafwanyesa lwazu kukala ngira ya kupatira uzima i kahi za 3:16, “Kwa mana Mulungu wauhendza urumwengu zhomu hatha akimulazha Mwanawe wa h'akeye ili kila amukuluhiraye asingamike, ela akale na uzima wa kare na kare.”
Maut'u garigo mumu
Jesu ni Neno na kidza ni Mulungu 1:1-18
Johana Mubat'izaji na mafundishoge 1:19-34
Jesu anatsagula anafundzie 1:35-51
Miujiza mifungahe ya Jesu 2:1–12:50
Wiki ya mwisho ya Jesu: Kuhukumiwakwe na kufwakwe 13:1–19:42
Kufufuka kwa Jesu 20:1-10
Jesu anaambolera anafundzie 20:11–21:25
1
Jesu nde Neno
1:1-2 Mwan 1:1–2:4; Joh 17:5; Afil 2:6; 1 Joh 1:1-2; Ugun 19:13-16Haho chaho kwakala neno, na iye Neno wakala kwa Mulungu, na ye Neno wakala ni Mulungu. Hangu ho chaho ye Neno were a kwa Mulungu. 1:3-4 1:9-10; 5:26; 1 Akor 8:6; Akol 1:16-17; Aebu 1:2; Ugun 3:14Vit'u zhosi zhaumbwa kwa kukirira kwakwe. Na k'ahana kit'u hatha kimwenga kirichoumbwa hasiho kukirira kwakwe. Iye Neno were nde chaho cha uzima, na uzima uu wareha mulangaza kwa anadamu. 1:5 Mwan 1:3-4Mulangaza uu, unang'ala kizani na kiza k'akiwadimire.
1:6 Math' 3:1Bai kwereko mut'u mumwenga ariyehumwa ni Mulungu, dzinare ni Johana. Mut'u yuyu wakudza kwamba aambirize at'u dzulu za wo mulangaza, kwamba kukirira kwa iye Johana at'u osi madime kukuluhira. 1:8 1:20Iye mwenye were siye mulangaza bule, ela wakudzaambiriza at'u dzulu za uwo mulangaza. 1:9-10 8:12; 17:25; 1 Joh 2:8Na uwo mulangaza wa jeri ung'alirawo kila mut'u, were unadza urumwenguni. 10 Iye were a urumwenguni, na uwo urumwengu waumbwa kukirira na iye, ela kidza o at'u a urumwengu k'amamumanyire bule. 11 Mut'u iye wakudza kwa a kwakwe enye, ela o mario akwe k'amamuhokerere. 12  1:12 1 Joh 3:1; Agal 3:26; 4:5Ela mwero wa osi aryahu mariomuhokera na kumukuluhira waap'a wadimi wa kukala ana a Mulungu. 13  1:13 3:3, 5-6; 1 P'et 1:23; 1 Joh 3:9Ana aa k'amazhalirwe kwa ngira ya kibinadamu, hedu kwa mahendzo ga mut'u, ela mazhalwa ni Mulungu. 14  1:14 Agal 4:4; Afil 2:7; 1 T'imo 3:16; Aebu 2:14; 1 Joh 4:2; Hukiona ngumaye: Math' 17:2, Joh 2:11; 1 Joh 1:1-3K'uzhona zho, Neno akikala mut'u na akitoa hamwenga naswi. Bai hukiona ngumaye. Nguma ii were ni yakwe kwa kukala were nde Mwana wa h'akeye kula kwa babaye, naye were adzere nema na ujeri.
15  1:15 1:24-27, 30; 5:31-34, 36Kwa vizho Johana wamboza ushahidhi dzuluze, akiluta mumiro akiamba, “Yuyu nde yuyahu niriyekala ninamwamba nirihoamba kukala, ‘Iye adzaye nyuma zangu be ni mubomu kuriko mimi, kwa kukala wakalako hatha kabila mimi sidzakalako.’ ”
16 Bai siswi hosi fwahokera nema ya kukup'ulirwa kula kwa uthimiri wa kwakwe. 17  1:17 7:19; Kumbo 31:18Kwani Sheria yalazhwa kukirira kwa Musa, ela nema na ujeri zhakudza kukirira kwa Jesu Masihi. 18  1:18 6:46; 14:8-9; Kumbo 33:20; Math' 11:27; 1 T'imo 6:16; 1 Joh 4:12K'ahana mut'u ariyemona Mulungu, ela ye Mulungu Mwana, ariye ni Mwana wa h'akeye ariye lagani hakwe nde ariyehumanyisa iye Mulungu.
Johana anaathayarisha at'u
Math'ayo 3:1-12; Mariko 1:1-8; Luka 3:1-18
19  1:19-27 5:33Bai vivi ndizho Johana arizhoamba wakathi Ayahudi marihoahuma alombi na Alawi kula Jerusalemu kwamba makamuze maambe, “U h'ani we?” 20  1:20 3:28Marihofika kuko, Johana k'akahalire kuadzigidzya, ela waambira lwazu-lwazu akiamba, “Mimi si iye Masihi bule.” 21  1:21 Math' 2:14; Joh 6:14Marihosikira vizho makimuza kaheri makiamba, “Vikara u h'ani? U Elija?” Johana akidzigidzya akiamba, “Mimi si Elija bule.” Makimuza kaheri makiamba, “We u iye nabii?” Johana akiadzigidzya akiamba, “Hatha bule.”
22 Mwisho kamare makimuza makiamba, “Vikara u h'ani? Hup'e jibu hukaambire aryahu at'u madziohuhuma. Vidze unaambadze dzuluzo?”
23  1:23 Isa 40:3Johana akidzigidzya akiamba, “Here nabii Isaya arizhonena,
Mimi ni mut'u alutaye mumiro ko nyika na kuamba,
‘Mutengezereni Bwana ngira ya kugoloka.’ ”
24 O at'u mariokwenda kwa Johana, were madzahumwa ni Mafarisayo. 25  1:25-26 1:33; Math' 21:25Bai makimuza Johana makiamba, “Kala k'u Masihi na k'u Elija, hedu ye nabii humutharizaye, mbona unabat'iza at'u?”
26 Johana akiadzigidzya akiamba, “Mimi ninabat'iza at'u kwa madzi, ela kahikahi zenu haimire mut'u musiyemumanya. 27  1:27 1:15; Mahe 13:25Na iye bai ndiye adzaye nyuma yangu ambaye mimi siv̱irya hatha kumuvula virahuzhe.” 28  1:28 10:40; Math' 3:13Maut'u gaga gahendeka kuko Beth'ania, nyangamo ya hiri ya muho wa Jorodani arikokala Johana anabat'iza at'u.
Jesu ndiye Mwana Ng'ondzi wa Mulungu
29  1:29 1:36; Isa 53:6-7; 1 P'et 1:19; 1 Joh 2:2; Ugun 5:6Siku ya hiriye Johana akimona Jesu anadza na arihomona akiamba, “Lolani thiyu ye Mwana Ng'ondzi wa Mulungu ausaye dambi ya urumwengu. 30  1:30 1:15Yuyu ndiye niriyekala ninaamba haho nirihonena nikiamba, ‘Iye mut'u adzaye nyuma zangu, ni mubomu kuriko mimi, mana wakalako hatha kabila mimi sidzakalako.’ 31 Mut'u mimi sidimire kumanya kala andakala h'ani, ela nakudza nibat'ize at'u na madzi kwamba adime kuonyeswa kwa Aiziraeli.”
32  1:32 Math' 3:16Gonya Johana achamboza ushahidhi akiamba, “Naona ye Roho akitserera kula mulunguni dza here giya na akimuthulama. 33 Sikamumanyire, ela ye ariyenihuma nibat'ize at'u na madzi wanambira vivi, ‘Ye mut'u ambaye undaona Roho anatserera na kumuthulama, be ndiye iye andebat'iza at'u kwa Roho Mweri.’ 34  1:34 Mwana wa Mulungu: 1:49; 5:18-23; 10:36; 11:27; 20:31; Math' 3:17; 27:54; Mahe 9:20Nami nidzazhona na ninamboza ushahidhi kwamba yuyu nde Mwana wa Mulungu.”
Anafundzi a Jesu a kwandza-kwandza
Math'ayo 4:18-22; Mariko 1:16; Luka 5:2-11
35 Bai siku ya hiriye kaheri, Johana were aimire haho na anafundzie airi, 36  1:36 1:29bai arihomona Jesu anatsembera akiamba, “Lolani thiye ye Mwana Ng'ondzi wa Mulungu.” 37 O anafundzi airi makimusikira Johana ananena vivi, makimuricha na makimuthuwa Jesu.
38 Jesu akigaluka na akiaona o anafundzi airi manamuthuwa, akiauza akiamba, “Munamalani nwi?” Makidzigidzya makiamba, “Ukalahi kwani Rabi?” (Rabi manaye ni mwalimu.) 39 Jesu akiamba, “Ndzoni muhaone hedu.” Kwa vizho machenda naye na makiona ho akalaho na makikala hamwenga naye siku iyo. Ganakala gaga were ni murongo wa saa kumi za dziloni.
40  1:40-42 Math' 4:18-20Mumwenga wa aryahu airi mariomusikira Johana ananena na machenda na Jesu, were ni Anderea, nduguye Simoni P'et'ero. 41  1:41 4:25Kit'u cha kwandza arichohenda Anderea wakwendamona nduguye Simoni na akimwambira vivi, “Hudzamona ye Masihi bewe.” (Mana ya Masihi ni mut'u ariyetsagulwa ni Mulungu.)
42  1:42 Math' 10:2; 16:18Gonya Anderea akimuhirika Simoni kwa Jesu. Bai Jesu akimulola na akiamba, “Uwe u Simoni mwana wa Johana, ela dzinaro rindakala K'efa.” (K'efa manaye ni P'et'ero yani iwe.)
43 Siku ya hiriye akiona baha ende Galilaya. Bai akimona Filipu, na Jesu akimwamba Filipu, “Nithuwa hedu.” 44 Filipu wakala ni mut'u wa Beth'isaida, kut'u arikotoa Anderea na P'et'ero.
45  1:45 Kumbu 18:15; Isa 9:5; 42:1-4; Izik 34:23; Mik 5:2-4Ndo Filipu akiuka kwenda kwa Nath'anieli na achendamwamba, “Nath'anieli hudzamona iye ambaye Musa waora maut'u dzuluze kahi za cho chuwo cha Sheria, na kidza ambaye manabii maora dzuluze. Dzinare ni Jesu wa Nazareth'i, mwana wa Josefu.”
46 Nath'anieli arihosikira vizho akiuza akiamba, “Vino kuna kit'u kidzo kidimacho kwambola kula Nazareth'i jeri?” Filipu akimwamba, “Ndzo ulole.”
47 Jesu arihomona Nath'anieli anamudzirira akiamba, “Lolani, thiyu Muiziraeli jeri-jeri ambaye k'ana ulongo wowosi ndanimwe.”
48 Nath'anieli akimuza akiamba, “Udzanimanyadze?” Jesu akidzigidzya akiamba, “Nidzakona haryahu udzihokala u ts'ini za uryahu mutini. Na hatha Filipu were k'adzakwiha.”
49  1:49 1:34; 12:13; Math' 27:42Nath'anieli akimudzigidzya akiamba, “Rabi, uwe u Mwana wa Mulungu, u muthawali wa Iziraeli.”
50 Jesu akiamba, “Unakuluhira kwa kukala nidzakwambira dzakona udzihokala u ts'ini za mutini? Be undaona maut'u mabomu kukira gaga.” 51 Jesu akienderera kunena akiamba, “Ninamwambira ujeri, mundaona mulunguni ku lwazu na malaika a Mulungu manambuka na kutharamuka kwa Mwana wa Mudamu.”

1:1 1:1-2 Mwan 1:1–2:4; Joh 17:5; Afil 2:6; 1 Joh 1:1-2; Ugun 19:13-16

1:3 1:3-4 1:9-10; 5:26; 1 Akor 8:6; Akol 1:16-17; Aebu 1:2; Ugun 3:14

1:5 1:5 Mwan 1:3-4

1:6 1:6 Math' 3:1

1:8 1:8 1:20

1:9 1:9-10 8:12; 17:25; 1 Joh 2:8

1:12 1:12 1 Joh 3:1; Agal 3:26; 4:5

1:13 1:13 3:3, 5-6; 1 P'et 1:23; 1 Joh 3:9

1:14 1:14 Agal 4:4; Afil 2:7; 1 T'imo 3:16; Aebu 2:14; 1 Joh 4:2; Hukiona ngumaye: Math' 17:2, Joh 2:11; 1 Joh 1:1-3

1:15 1:15 1:24-27, 30; 5:31-34, 36

1:17 1:17 7:19; Kumbo 31:18

1:18 1:18 6:46; 14:8-9; Kumbo 33:20; Math' 11:27; 1 T'imo 6:16; 1 Joh 4:12

1:19 1:19-27 5:33

1:20 1:20 3:28

1:21 1:21 Math' 2:14; Joh 6:14

1:23 1:23 Isa 40:3

1:25 1:25-26 1:33; Math' 21:25

1:27 1:27 1:15; Mahe 13:25

1:28 1:28 10:40; Math' 3:13

1:29 1:29 1:36; Isa 53:6-7; 1 P'et 1:19; 1 Joh 2:2; Ugun 5:6

1:30 1:30 1:15

1:32 1:32 Math' 3:16

1:34 1:34 Mwana wa Mulungu: 1:49; 5:18-23; 10:36; 11:27; 20:31; Math' 3:17; 27:54; Mahe 9:20

1:36 1:36 1:29

1:40 1:40-42 Math' 4:18-20

1:41 1:41 4:25

1:42 1:42 Math' 10:2; 16:18

1:45 1:45 Kumbu 18:15; Isa 9:5; 42:1-4; Izik 34:23; Mik 5:2-4

1:49 1:49 1:34; 12:13; Math' 27:42