Baruwa ya P'aulo kwa
TITO
Uthongodhyeri
Baruwa ii yandhikwa ni muhumwi mumwenga wa Jesu aifwaye P'aulo. Naye wamwandhikira Tito, ariye were ni mwanawe wa kiroho (1:4). P'aulo anamuhadza Tito kahi za baruwa arizoandhikira Akorintho na Agalatia. Naye anamuhadza here mut'u mariyehenda kazi hamwenga kuko Bara thithe ra Asia na kuko ts'i ya Ayunani.
Vinadimikika kukala P'aulo wandhika baruwa ii wakathi arihokala a Korintho, manaye kufikira wakathi uu arihokala anandhika baruwa ii were k'adzafika Nikopoli bule (3:12). P'aulo wandhika baruwa ii bada ya kumbola jela haryahu arihofungwa ni Arumi kwa mara ya kwandza.
Lengo ra baruwa ii
P'aulo wandhika baruwa ii ili amulongoze Tito na pia amup'e wadimi wa kupambana na aryahu mario manamupinga (1:5; 2:1, 7-8, 15; 3:9). Pia P'aulo wamwandhikira Tito ili amup'e malagizo fulani dzulu za kuluhiro na dzulu za t'abia mbidzo na pia amwambirize maut'u fulani dzulu za alimu a ulongo. Pia lengo ringine ra P'aulo kwandhika baruwa ii were ni kumwambiriza Tito dzulu za mipangoye iye P'aulo (3:12).
Maut'u garigo mumu
Uvoro 1:1-4
Azee a kanisa mav̱iryazho kukala 1:5-16
Maut'u gav̱iryago kufundishwa 2:1–3:11
Maut'u ga mwisho-mwisho 3:12-15
1
1 1:1-3 Muhumwi: 1 T'imo 2:7Baruwa ii ninayandhika mimi P'aulo, muhumiki wa Mulungu, na muhumwi wa Jesu Masihi. Mimi nahumwa niavize at'u mariotsagulwa ni Mulungu kahi za kumukuluhira Masihi kwao, na kidza niafundishe wo ujeri. Ujeri uu ndiwo undiwoahendya maishi maisha ga kumwagoha Mulungu. 2 1:2 1 P'et 1:3-5; Agal 3:6, 17-18Na pia nahumwa niahendye makale na hakika ya kupata uzima wa kare na kare. Uzima uu walagwa kapindi na kapindi ni Mulungu, na Mulungu k'anena ulongo bule. 3 1:3 3:4; Wakathiwe mwenye: 1 T'imo 2:6Na vivi vikara kwa wakathiwe mwenye, adzawonyesa lwazu-lwazu kukirira na ko kuhubiri wo Uv̱oro Udzo. Na kwa malagizo ga iye Mulungu mwokoli wehu, nagerwa kazi ii ya kuhubiri, kwa kukala iye Mulungu wanona ninakuluhirika kwa kazi iyo.
4 1:4 Tito: 2 Akor 2:13; Mwanangu: 1 T'imo 1:2Baruwa ii ninakwandhikira uwe Tito. Uwe u mwanangu mwenye kahi za kuko kumukuluhira Masihi kwehu. Bai Mulungu Baba, na mwokoli wehu Masihi Jesu, namamuhendye mukale na nema na dheri.
Azee a kanisa mav̱iryazho kukala
5 1:5 Mahe 14:23Chausa cha kukuricha uwe Tito kuko kisiwa cha K'irete, were ni uike t'ot'ot'o garyahu maut'u ambago were gachere ganamala kuikwat'o. Were ni utsagule azee a kanisa kahi za kila mudzi here nirizhokulagiza.
6 1:6-9 1 T'imo 3:2-7; 1 P'et 5:1-4Na vivi ndo muzee wa kanisa av̱iryazho kukala: Iye niakale ni mut'u ariye k'ana kaila kokosi. Na kala wahala niakale ana muche mumwenga thu. Na chamba ana ana, anae nimakale manamukuluhira*1:6 Neno riri kahi za luga ya Kiyunani pia rinadima kumanisha, ‘Aaminifu kwa azhazi ao.’ Masihi, na masikale k'amana lau bule.
7 Kwa kukala bishopu ni mut'u wa kuimirira kazi ya Mulungu, suthi akale k'ana kaila kokosi. Asikale mut'u wa kudzionya, hedu mut'u wa roho ya hehi. Kidza asikale murevi, hedu mut'u wa kuhendza k'ondo. Pia iye vizho, asikale mut'u wa kuhumira ngira zisizofwaha kupatira p'esa. 8 Ela bishopu niakale ni mut'u mutseki. Kidza niakale ni mut'u ahendzaye kuhenda madzo, mwenye akili na adimaye kudzizulia na mai. Maisha ga kwakwe nigakale ni ga hachi na ga kumufwahiza Mulungu. 9 1:9 2:1; 1 T'imo 1:10H'aya zho mbai, suthi akale ni mut'u ariye go mafundisho ga jeri arigogapata wagagwira ngwa. Vivi vindamuhendya adime kuap'a moyo at'u angine na gago mafundisho ga jeri, na pia aanyese aryahu magapingao haryahu makoseraho.
10 1:10-16 3:9-11; 1 T'imo 1:3-71:10 1 T'imo 1:6Kwani kuko kuna at'u anji masiosikira, manakenga at'u na kunena maneno ga kizuzu. Haswa mahendao kit'u kicho, ni aryahu at'u maambao kukala kila mut'u ariye si Muyahudi na wamukuluhira Jesu suthi angizwe lwembeni. 11 1:11 1 T'imo 6:5; 2 T'imo 3:6At'u aa ni manyamazwe kamare, kwa kukala madzayononga midzi ya at'u kwa kufundisha maut'u gasigov̱irya. Nao manahenda vivi kwa lengo ra kupata p'esa. 12 Mumwenga wao, nabii wao mwenye kula kuko K'irete waamba kukala “Ak'irete ni alongo siku zosi, ma here nyama a tsakani, ni akaha na madziotona.”
13 1:13 2 T'imo 4:2Na vizho arizhonena be ni jeri kamare. Kwa ut'u uu adumulire ili kuluhiro rao rikale imara na, 14 1:14 3:9; 1 T'imo 1:14masisirikize ngano za Kiyahudi hedu kugwira malagizo ga at'u mario k'amendzi ujeri.
15 1:15 1 T'imo 1:5; Math' 15:11; Arum 14:14, 20K'akuna kit'u kikolo kwa at'u mario ni aeri mioyoni mwao. Kidza k'akuna kit'u kieri kwa at'u mario ni akolo na masiokuluhira, kwa kukala maazo gao na mioyo yao vidzahakwa nyenye.†1:15 Haha, P'aulo anaonekana ananena dzulu za mafundisho ga Kiyahudi ga kuhusu vit'u vikolo virizho were k'aviriwa hedu kugutw'a. 16 1:16 2 T'imo 3:5; 1 Joh 2:4At'u aa manaamba kukala manamumanya Mulungu, ela zho vihendo zhao vinanyesa kukala k'amamwendzi bule. Madzaola na k'amasikira, kidza k'amafwaha kwa ut'u wowosi udzo.
1:1 1:1-3 Muhumwi: 1 T'imo 2:7
1:2 1:2 1 P'et 1:3-5; Agal 3:6, 17-18
1:3 1:3 3:4; Wakathiwe mwenye: 1 T'imo 2:6
1:4 1:4 Tito: 2 Akor 2:13; Mwanangu: 1 T'imo 1:2
1:5 1:5 Mahe 14:23
1:6 1:6-9 1 T'imo 3:2-7; 1 P'et 5:1-4
*1:6 1:6 Neno riri kahi za luga ya Kiyunani pia rinadima kumanisha, ‘Aaminifu kwa azhazi ao.’
1:9 1:9 2:1; 1 T'imo 1:10
1:10 1:10-16 3:9-11; 1 T'imo 1:3-7
1:10 1:10 1 T'imo 1:6
1:11 1:11 1 T'imo 6:5; 2 T'imo 3:6
1:13 1:13 2 T'imo 4:2
1:14 1:14 3:9; 1 T'imo 1:14
1:15 1:15 1 T'imo 1:5; Math' 15:11; Arum 14:14, 20
†1:15 1:15 Haha, P'aulo anaonekana ananena dzulu za mafundisho ga Kiyahudi ga kuhusu vit'u vikolo virizho were k'aviriwa hedu kugutw'a.
1:16 1:16 2 T'imo 3:5; 1 Joh 2:4