28
Paulanya Nganaṉa Ngura Ini Maltala Nyinanytja
Uwa, mantangkala wankaṟu wirkanu munula nintiringu panya manta nyanga paluṟu uṟu puḻkangka nguṟurpa ngaṟanyi manta ini Maltanya. Ka nyara palula nganaṉanya minangku puyiningi, ka wari puḻkaringu. Kaya aṉangu panya Maltanya nguraṟa tjuṯangku nganaṉanya nyakula nganampa ngaḻṯuringu munulampa waṟu tilinu munulanya wiṟuṟa aṯunymanangi ngura nyara palula nyinanyangka. Ka waṟu tjukutjukuringkunyangka Paulalu ankula waṟu tjiwuru tjuṯa uraṟa ngalya-katingu. Munu paluṟu waṟungka tjunkunytjikitja ilaringu waṟukutu, ka waṟungku kampanyangka liru puṉunguṟu nguḻu ngalya-pakaṉu munu Paulanya manyirka patjaṟa tjakatjuṟa waṟaly-waṟalyngaṟangi. Kaya aṉangu panya Maltanya nguraṟa tjuṯangku nyangangi lirungku patjaṟa waṟaly-waṟalyngaṟanyangka. Munuya wangkangu, “Awari! Wati nyanga paluṟu-manti miriputju alatjiṯumpa, ka nganampa god ini ‘Ngapartji Pungkupainya’ tjinguṟu mukuringanyi paluṟu ilunytjaku. Panya paluṟu uṟungka tjarpara ilunytja wiyaṯu wanka wirkanu, palu nyanga lirungku palunya patjaṉu, ka kuwari nyangalta paluṟu ilunyi.”
Palu Paulalu manyirka waṟungka itingka uri-uritjingaṉu, ka liru panya paluṟu punkaṉu waṟungka ka kampangu. Ka Paulalu lirungku patjannyangka maḻangka wankangkuṯu ngaṟala waṟu nganytjiningi pikatjararingkunytja wiyangku. Kaya aṉangu tjuṯangku puḻkaṟa nyakula kuliningi, “Kuwarinti paluṟu manyirka raa-raaringkuku mununti punkaṟa iluku.” Munuya rawangku alatjiṯu palunya nyangangi, palu kutjupa kutjuparinytja wiya alatjiṯu ngaṟangi. Kaya ilunytja wiya rawa wanka ngaṟanyangka nyakula kampa kutjupa kulinu munuya wangkangu, “Ai! Nyanga paluṟu alatjiṯu-manti god kutjupampa nyinanyi.”
Ka ngura nyara Maltala tjanampa mayatja nyinangi ini Papiliyatjanya. Ka wati nyara palumpa ngura ila ngaṟangi. Ka paluṟu nganaṉanya wiṟungku aḻṯingu palumpa ngurangka ankula ngarinytjaku. Kala ngura nyara palula tjiṉṯu maṉkurpa nyinangi kalanya paluṟu pukuḻṯu alatjiṯu kanyiningi. Ka wati panya palumpa mama ngaṉmanypa pikatjara tjuritja waṟuringkula ngaringi. Ka Paulalu kulinu paluṟu pikatjara ngarinyangka munu palumpa ruumangka tjarpara palumpa Godala tjapiningi. Munu palula manyirka tjunkula palunya palyaṟunguṉu. Kaya nyara palulanguṟu aṉangu pikatjara kutjupa tjuṯangku kulinu munuya tjana kuḻu ngalya-pitjangu Paulalakutu. Ka tjanampa kuḻu Paulalu Godala tjapiṟa tjananya uwankara palyaṟunguṉu. 10 Ka aṉangu ngura nyara palunya nguraṟa tjuṯangkulanya wiṟunmanangi munulanya wiṟu tjuṯa ungangi. Munuya nganaṉa ankunytjikitja ritiringkunyangka paluṟu tjana mai kuka puḻka, kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻu nganaṉanya ungkul'iyaṉu katinytjaku.
Paulanya Rome-lakutu Ankunytja
11 Kala ngura nyara Maltala piṟa maṉkurpa nyinanytjatjanu pauta kutjupangka tatinu piṟuku ankunytjikitja Rome-alakutu. Pauta nyanga paluṟu panya ngura Alika-tjantu-ṟiyalanguṟu ngaṉmanypa pitjangu Maltalakutu munu wari panya puḻka ngaṟala wiyaringkunytjaku paṯaṟa ngaṟangi ngura panya manta tjukutjuku palula. Ka pauta nyanga palula kuranyu watiwati kutjara puṉunguṟu palyantja ngaṟangi, panya palumpa tjanampa god ini nyanga pula Kaatjanya munu Palatjanya pula kuṯaṟara. 12 Kala pauta palula tatiṟa ma-pakaṉu alinytjara munula ankula manta kutjupangka wirkanu ngura ini Tjaiṟa-kuutjala, munula nyara palula nyinangi tjiṉṯu maṉkurpa. 13 Munula ngura nyara palulanguṟu piṟuku ma-pakaṉu alinytjara munula ankula manta kutjupangka wirkanu manta puḻkangka ini Italila munula ngura tawunu ini Rikiyamala wirkaṟa ngaringu munga kutju. Ka mungawinki waḻpa puḻka wangkangi uḻpaṟiranguṟu, munulanya wala puḻkangku uṉṯuningi alinytjara ankunyangka kala nyara palulanguṟu tjiṉṯu kutju wiyaringkula wirkanu ngura ini Putiyalila. 14 Munula ngura nyara palula pautanguṟu ukalingkula aṉangu Jesuku walytja kutjupa tjuṯa nguriṟa nyangu, kalanya paluṟu tjana tjapinu palula tjanala tjiṟirpi 7 nyinanytjaku. Kala tjiṟirpi 7 ngaṟala wiyaringkula nyara palulanguṟulta tjina anu Rome-lakutu. 15 Kaya Jesuku walytja Rome-ala nyinapai tjuṯangku kulinu nganaṉa nguṟurpa pitjanytja munuya ngaparikatira nganampa nguṟurpa paṯaṉingi tjara kutjupa ngura ini Apiyatjala tjuwa tjuṯangka itingka, ka tjara kutjupa paṯaṉingi ngura ini Ngaripai Maṉkurtjarala. Kaya paluṟu tjana nganampa ngaparikatira paṯannyangka Paulalu nyakula puḻkaṟa pukuḻaringu munu Godanya pukuḻarira waḻkuningi.
Paulanya Rome-la Wirkankunytja
16 Munula nyara palulanguṟu Rome-lalta wirkanu. Ka tjaultjiku mayatjangku Paulanya tjailangka tjarpatjunkuwiyangku wantingu munu waḻi kutjupangka mauṉṯalpa tjunu kutju nyinanytjaku, ka tjaultji kutju palula tjungu nyinangi munu palunya aṯunymanangi kampangkaṯu ankunytjaku-tawara.
17 Ka ngura nyara palula tjiṉṯu maṉkurpa nyinanytjatjanungku Paulalu wati kutju wituṟa iyaṉu ankula Jew nyara palunya nguraṟa tjuṯaku mayatja tjuṯa aḻṯinytjaku wati panya kuranyitja tjuṯa. Kaya pitjala palula tjunguringkula nyinakatingi. Ka tjanala wangkangu Paulalu alatji, “Walytja tjuṯa! Ngayulu kura kutjupa kutjupa palyantja wiyaṯu ngayuku walytja tjuṯa kurantjikitjangku. Munuṉa nganampa tjamu tjuṯaku kuḻu aṟa tjuṯa kuralwiyaṯu. Palu ngayunyaṉiya Jerusalemala witiṉu tjukurtjara kuranyitja tjuṯangku munuṉiya tjaultji tjuṯa ungu tjailangka tjunkunytjaku.
18 “Ka paluṟu tjana ngayunya puḻkaṟa tjapiṟa nguriningi munuṉiya puṯu kuliningi, ‘Nyaanguṟula wati nyangatja iluntankuku? Panya nyanga paluṟu kura palyantja wiyaṯu.’ Munuya kuliningi ngayunya walatjunkunytjikitjangku. 19 Palu Jew tjuṯa ngura nyara palunya nguraṟa tjuṯaya mukuringkunytja wiyaṯu ngayunya walatjunkunytjaku. Kaṉa palulanguṟu tjaultjiku mayatjangka tjapinu ngura nyanga Rome-lakutu ngayunya iyantjaku, panya ngayulu mukuringangi mayatja panya Tjiitjalu ngayuku aṟa ngayulu wangkanyangka kuliṟa ngurkantankunytjaku. Palu ngayulu ngayuku walytja tjuṯa kuranmankunytjikitja pitjanytja wiyaṯu. 20 Kaṉa nyanga palunya tjakultjunkunytjikitjangku kuwari nyuranya aḻṯingu. Panya nganaṉa Jew tjuṯangku rawangku paṯaningi Godalu kalkuntjitjaku nganaṉalakutu wankaṟunkupainya iyantjaku. Kaṉa paluṟu panya pitjanytjitjaku mulamularinganyi alatjiṯu, kaṉiya tjukurpa nyanga palulanguṟu ngayunya tjiinangka karpintjaku ungu.”
21 Kaya Jew tjuṯangku wangkangu, “Nganaṉa Jerusalemalanguṟu lita mantjintja wiyaṯu tjukurpa nyuntunyatjara. Ka nganampa walytja kutjupa ngura nyara palulanguṟu pitjala nyuntunyatjara wangkara kuranmankunytja wiyaṯu. 22 Palu nganaṉa kulinu tjukurpa nyangatja kutju panya aṉangu tjuṯangkuya kunyu ngura winkitjangku Jesuku walytja tjuṯa kuranmankupai nyinanyi. Palulanguṟula mukuringanyi nyuntu wangkanyangka kulintjikitja.”
23 Munuya Paulalu tjana tjiṉṯu ngurkantanu piṟuku tjunguringkula wangkanytjikitjangku. Munuya tjiṉṯu panya palula wati panya Jew kuranyitja winki tjunguringkula anu waḻi panya Paulanya nyinanytjitjakutu. Ka Paulalu tjanala kaḻaḻa waṟa wangkara mungartjiringu. Munu tjanala nyanga alatji wangkangi, panya Godalu aṉangu tjuṯa palumpa mulamularingkunyangka kutju walytjanmaṟa mayatjarira kanyilpai. Munu palunya tjananya Jesuku puḻkaṟa mulamularingkunytjaku wangkangi tjukurpa nyangatja, “Panya Godalu iriti wankaṟunkupainya iyantjikitjangku kalkuṉu. Ka kalkuntja panya paluṟu wirkanu. Paluṟu panya ini Jesunya. Panya kalkuntjitja nyanga palunya Moselu tjana wangkatjara tjuṯangku iriti nyiringka walkatjunu, ka nganampa kuliṟa mulamularingkunytjaku ngaṟanyi.” Alatji Paulalu tjananya wangkangi tjana walytjangku kuliṟa mulamularingkunytjaku Jesuku.
24 Kaya tjara mulamularingu paluṟu wangkanyangka, palu kutjupa tjuṯangkuya mulamularingkunytja wiyangku wantingi. 25 Munuya palulanguṟu wangkara pika-pikaringkula tjara-tjararingu munuya pakaṟa ankunytjikitjangku kuliningi. Palu Paulalu piṟuku tjukurpa kutju tjanala alatji wangkangu, “Panya Kurunpa Miḻmiḻṯu wati wangkatjara Aitjayalawanungku nyuntumpa nganampa panya tjamupitingka tjukaṟurungku wangkangi. Alatji paluṟu Aitjayala wangkangu,
26 ‘Ankula wangka aṉangu nyanga tjuṯangka nyanga alatji,
“Nyura tjukurpa wangkanyangka rawangku kulilku, palu nyura kuliṟa kuliṟa puṯu alatjiṯu tjukurku nintiringkuku.
Munu nyura piṟuku kuṟungku rawangku nyakula nyakula puṯu alatjiṯu ngurkantankuku.
27 Panya aṉangu nyanga paluṟu tjanaya kurunpa wituwituringu tjukurpa tjukaṟuru kulintjaku-tawara.
Paluṟu tjanaya pinangku puṯu kulilpai,
munuya kuṟungku kuḻu puṯu nyakupai kuṟu patiringkunytjatjanungku.
Tjinguṟu tjana tjukaṟurungku kuliṟampa mulamularingama alatjiṯu kuṟu aḻangku nyakunytjatjanungku,
munu pinangku kulintjatjanungku kuḻu.
Munu tjinguṟu paluṟu tjana kulintja palyangkumpa tjukurpa uwankara wangkanyangka tjukaṟurungku kulinma.
Munuya nyanga alatji palyaṟampa, kampa kutjuparinytjatjanu ngayulakutu maḻaku aṟuringama.
Kaṉa palulanguṟu tjananya palyaṟungunma.” ’ * Aitjayaku 6:9-10
28-29 Ka panya nyurampa ngaṟanyi kuwari nyanga alatjiṯu nintiringkunytjaku munu kulintjaku panya Godalu wankaṟunkupainya iyaṉu aṉangu Jew wiya tjuṯaku kuḻu nyurampa kutjuku wiya. Ka nyara paluṟu tjana wangaṉarangku kulilku.”* Wati kutjupangku kunyu verse 29 walkatjunu munu maḻa tjunguṉu Luke-aku tjukurta nyanga alatji – Ka Paulalu tjukurpa nyanga palunya wangkanyangka wati panya Jew tjuṯa pakaṟa uwankara anu munuya paluṟu tjananku mirpaṉarira ngaparku wangkangi.
30 Ka Paulanya waḻi panya palula rawa alatjiṯu nyinangi yiya kutjara, munu payamilalkatingi waḻi nyara palula nyinanytjikitjangku. Munu aṉangu tjuṯa palunya nyakunytjikitja pitjanyangka paluṟu waḻi nyara palula tjananya tjarpatjunkupai. 31 Munu paluṟu Godaku tjukurpa tjakultjuṟa aṉangu tjuṯangka Jesunyatjara wangkapai. Munu tjanala alatji tjakultjunkupai panya Godalu aṉangu tjuṯa Jesuku mulamularingkunyangka walytjanmankupai munu palunya tjananya mayatjarira kanyilpai. Uwa, paluṟu nguḻu wiyangku rapangku alatjiṯu tjukurpa nyanga palunya wangkapai. Kaya aṉangu kutjupa tjuṯangku palunya pailwiyangku wantipai paluṟu tjukurpa wangkanyangka.

*28:27 Aitjayaku 6:9-10

*28:28-29 Wati kutjupangku kunyu verse 29 walkatjunu munu maḻa tjunguṉu Luke-aku tjukurta nyanga alatji – Ka Paulalu tjukurpa nyanga palunya wangkanyangka wati panya Jew tjuṯa pakaṟa uwankara anu munuya paluṟu tjananku mirpaṉarira ngaparku wangkangi.