10
Nintintja 72 Iyantja
Ka nyanga palula maḻangka Mayatja Jesulu ngurkantanu wati 72 kutjupa, munu tjananya kutjara kutjara iyaṉu ngura uwankarakutu palula kuranyu ankunytjaku panya paluṟu ngaṉmanytju kulinu ngula ankunytjikitjangku. Munu paluṟu tjananya alatji wangkara iyaṉu, “Panya aṉangu mungilyi mulapa nyangatja watarku nyinara-waṉinyi Godaku walytjaringkunytjikitja paṯaṟa, palu aṉangu Godaku waṟkaripai maṉkurpa kutju ngaṟanyi palula tjanala ankula tjukurpa tjakultjunkunytjaku tjana kuḻu kuliṟa Godaku walytjaringkunytjaku. Kaya Godala tjapila palumpa waṟkaripai kutjupa tjuṯa ngurkantaṟa iyantjaku nyuranya alpamilaṟa aṉangu ngura winkitjangka Tjukurpa Palya wangkanytjaku. Kaya kuliṟa Godaku mulamularingkula palumpa walytjaringkuku.
“Ala, araya palya. Palu wanyuya kulila panya ngayulu nyuranya iyaṉi tjiipi tjuṯa puṟunypa inuṟa tjuṯangka nguṟur-nguṟurpa. Wantimaya yakutja katiwiyangku munu mani munu tjinatja kuḻu, munuya aṉangu kutjupa tjuṯa iwarangka nyakulampa tjanala ngaṟala wangkanytja wiyangku wantima.
“Munuya tawunu kutjupangka wirkaṟa waḻingka tjarpanytjikitjangku aṉangu waḻi pala palula nyinapai tjuṯangka alatji wangkama, ‘Uwa, Godalu nyuranya kurunpa rapa kanyinma.’ Ka tjinguṟu waḻiku mayatja wati mirpaṉtju nyinanyangkampa Godalu palunya munu palumpa walytja tjuṯa kuḻu kurunpa rapaṟa kanyintja wiyangku wantiku, kaya paluṟuṯu alatjiṯu nyinaku pukuḻpa wiya. Palu tjinguṟu waḻiku mayatja wati pukuḻtju nyinanyangkampa Godalu palunya kurunpa rapaṟa kanyilku palumpa walytja tjuṯa kuḻu. Ka nyura waḻi nyara palula tjarpara palula tjanala tjungu nyinama munuya mai kuka kuḻu ngalkula tjikinma paluṟu tjana nyuranya ungkunyangka. Panya aṉangu kutjupa nyurampa waṟkarinyangka nyura palunya ungkupai, kaya palu puṟunypa nyura aṉangu tjuṯangka ngayuku waṟka palyannyangka paluṟu tjana uti ngapartji nyuranya pukuḻarira ungama. Palya! Kaya tawunu pala palula nyinara, waḻi kutju pala palula ngura tjunkula nyinama waḻi kutjupa tjuṯakutu ankunytja wiya.
“Ka nyura tawunu kutjupangka wirkankunyangka tjinguṟu aṉangu nguratja tjuṯangku pukuḻarira mantjilku, ka tjana nyuranya mai kuka kuḻu ungkunyangkampa pukuḻarira ngalkunma wantinytja wiyangku. Munuya ngura pala palula pikatjara tjuṯa nyakula palyaṟungunma munuya tjanala tjakultjunama alatji, ‘Panya waṯalpi ilaringanyi Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintjaku.’ 10 Palu tjinguṟu nyura tawunu kutjupangka ma-wirkaṟa ka aṉangu nguratjangku nyuranya papulankunyangkampa nyura iwarakutu ara tawunungka nguṟurpa munu tjanala alatji wangka, 11 ‘Nyura nganaṉanya wantinyangkala ulpuru nyanga tjinatja nyurampa nguranguṟu patapataṉi nyuranya nguḻutjunkunytjikitjangku.* Nyanga alatjiya kunyu ulpuru tjinatja patapatalpai nyaa nintintjikitjangku, panya nintintja tjuṯangku puṯu wangkanytjatjanungku tjananya wantinytja, kaya kunyu nyakula nguḻuringkupai. Palu kulinmaya panya waṯalpi ilaringanyi Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintjaku. Palu nyura wantinyi palunya.’ Alatji tjanala wangka nyurala kulilwiyangku wantinyangka.
12 “Panya ngula Tjiṉṯu Maḻatjangka Godalu aṉangu Tjatamanya nguraṟa tjuṯa paiṟa iyalku ngura kurakutu pika puḻkatjara nyinanytjaku. Munu paluṟu aṉangu panya nyuranya wantinytja tjuṯa kuḻu tjanala tjungu paiṟa iyalku, palu ngura nyara palula tjana nyuranya wantinytjatjanungku pika puḻka mulapa mantjilku Tjatamanya nguraṟa tjuṯangka waintaṟa.* Tjatamanya panya tawunu puḻka iriti ngaṟangi Israelta itingka, ka panya aṉangu nyara palula nyinapai tjuṯangku kura puḻka mulapa rawangku palyannyangka Godalu tjananya uwankara pungkula wiyaṉu. Nyawa Genesis 18:20. Nyangatjaṉa mulamulangku nyurala wangkanyi.”
Jesulu Nguḻutjunkunytja Aṉangu Kuliṟa Wantipai Tjuṯa
(Matthew-ku 11:20-24)
13 Ka aṉangu Kuṟatjinta nyinanytja tjuṯangku munu Pitjaitala nyinanytja tjuṯangku kuḻu Jesunya wantingi palumpa mulamularingkunytja wiyangku. Ka Jesulu tjananya wantinyangka puḻkaṟa painingi alatji wangkara, “Nyurampa pika puḻka mulapa ngaṟaku ngura Kuṟatjinta nyinanytja tjuṯaku munu Pitjaitala nyinanytja tjuṯaku kuḻu, panya ngayulu nyurampa ngurangka pikatjara tjuṯa palyaṟunguningi munu miracle kutjupa kutjupa tjuṯa kuḻu witulya puḻkangku palyaningi, ka nyura nyakunytjatjanungku kura tjuṯa wantinytja wiya alatjiṯu munu panya nyura Godalakutu aṟuringkunytja wiyangku wantingi. Tjinguṟu ngayulu ngura panya Tayala pulala Tjaitanta palu puṟunypa ngaṉmanytjulpi palyannyangka, aṉangu ngura nyara palula pulala nyinapai tjuṯa tjinguṟu mapalku kuranguṟu piiwiyaringama, munuya mantara walyku-walykungka tjarpara tjuṉpangka yunpa nyiṯinma, tjananku piiwiyaringkula kura wantinytja nintintjikitjangku.* Panya ngura Tayala pulala Tjaitanta aṉangu Jew wiya tjuṯa nyinangi munuya kura tjuṯa rawangku palyaningi, kaya Israeltanguṟu Godaku wangkatjara tjuṯangku ngura palunya pulanya kuranmankupai. 14 Kulilaya! Ngula tjiṉṯu maḻatjangka Godalu aṉangu uwankara manta winkitja ngurkantaṟa tjaralku, munu paluṟu aṉangu panya ngura Tayanya pulanya Tjaitannga nguraṟa tjuṯa paiṟa iyalku ngura kurakutu pika puḻka mantjintjaku. Munu paluṟu nyuranya kuḻu tjanala tjungu paiṟa iyalku, palu ngura nyara palula nyura pika kutjupa puḻka mulapalta mantjilku aṉangu nyara palula tjanala muṉkara.”
15 Ka Kapunimanya nguraṟa tjuṯangku kuḻu palunya wantingi, ka Jesulu tjananya palu puṟunypaṯu wangkangi alatji, “Ka nyura Kapunimala nyinapai tjuṯangku yaaltji kulini? Godalu wanyu nyuranya ilkaṟikutu katira puḻkanmaṟa tjunkuku? Wiya, paluṟu alatjiṯu nyuranya tjaṟu mulapa waṉiku ngaṯi puḻkakutu.”
16 Munu Jesulu palumpa nintintja tjuṯangka wangkangu, “Kutjupangku nyurala kuliṟampa ngayula kuḻu kulini, ka kutjupangku nyuranya wantirampa ngayunya kuḻu wantinyi munu paluṟu ngayunya wantira ngayunya panya iyantjanya kuḻu wantinyi.” Alatji Jesulu tjanala wangkangu munu tjananya wituṟa iyaṉu. Kaya anu ngura uwankarakutu.
Nintintja Panya 72 Maḻaku Pitjanytja
17 Ka ngula wati panya 72 paluṟu ngurkantaṟa iyantja tjuṯa maḻaku pitjangu pukuḻpa alatjiṯu munuya tjakultjunu palula alatji wangkara, “Mayatja! Mamu tjuṯangkulanya nganaṉanya wangaṉarangku kulilpai nganaṉa nyuntunya ini wangkara tjananya painnyangka.”
18 Ka Jesulu tjanala wangkangu, “Ngayulu nyangu Satannga ilkaṟinguṟu punkannyangka, panya paluṟu aṉangu tjuṯa mayatjangku kanyintjatjanungku kuwari tjananya kanyintja wiyaringu. 19 Panya ngayulu nyuranya puḻkaṟa witulyanu, ka kutjupangku nyuranya puṯu alatjiṯu kuralku. Panya nyura liru tjuṯa munu pitikataḻi tjuṯa kuḻu kantuṟa puuntankunyangkaya nyuranya patjaṟa pikatjarantja wiya. Ka mamu Satantu nyuranya arkaṟa witulyangku kurannyangka nyura kuṉpu puḻka ngaṟaku, ka paluṟu nyuranya puṯu alatjiṯu kuralku ngayulu nyuranya witulyankunyangka. 20 Palu nyura uti mamu tjuṯangku nyurala wangaṉarangku kulinnyangka pukuḻarinytja wiyangku wantima, palu uti nyura pukuḻarima panya ngura ilkaṟingka nyurampa ini tjuṯa nyiringka walkatjunkunytja ngaṟanyangka.”
Jesulu Pukuḻarira Mamala Wangkanytja
(Matthew-ku 11:25-27; 13:16-17)
21 Munu palulanguṟu Jesulu Kurunpa Miḻmiḻngatjarangku puḻkaṟa pukuḻarira palumpa mamangka wangkangu alatji, “Uwa Mama, nyuntun Mayatja puḻka mulapa nyinanyi ilkaṟiku mantaku aṉangu uwankaraku munu ilkaṟitja uwankaraku kuḻu. Kaṉa nyuntunya kuwari mirawaṉira waḻkuṉi, panya nyuntun tjukurpa nyanga wiṟu utinu aṉangu ngurpa tjuṯangka munun nintipuka tjuṯangka utintja wiyangku kutitjuṟa wantingu. Uwa Mama, mulapa panyan nyanga palunya alatji palyaṉu nyuntu mukuringkula.”
22 Munu palulanguṟu Jesulu aṉangu tjuṯangka wangkangu alatji, “Panya Mamaluṉi uwankara alatjiṯu wangkara utinu. Ngayuluṉa palumpa katja ka paluṟu kutju ngayuku ninti nyinanyi, ka palu puṟunypa ngayulu kutju palumpa ninti mulapa nyinanyi. Palu ngayulu aṉangu kutjupa tjuṯa ngurkantaṟa nintilku, kaya paluṟu tjana kuḻu Mamaku nintiringkula nyinaku ngayulu nintinnyangka kutju.”
23 Munu palulanguṟu Jesulu maḻakukutuṟa palumpa nintintja tjuṯangka kutju wangkangu alatji, “Nyura panya ngayunya kuṟu walytjangku nyanganyi. Pala palulanguṟu nyura puḻkaṟa pukuḻarinyi. 24 Panya wangkatjara tjuṯa munu mayatja puḻka tjuṯa kuḻuya puḻkaṟa mukuringangi nyura nyanga nyakunytjanya nyakunytjikitja, palu nyakunytja wiyaṯuya ngaṉmanypa wiyaringu. Munuya nyura puṟunytju kulintjikitja mukuringangi palu kulintja wiyaṯuya ngaṉmanypa wiyaringu.”
Wati Palya Tjamiṟiyanya Nguraṟa
25 Ka wati kutjungku Moseku tjukurpa nintilpaingku pakaṟa Jesunya ngunti arkaṟa tjapiningi alatji wangkara, “Nintilpai, nyaalkuṉa wanka tiṯutjara nyinanytjikitjangku?”
26 Ka Jesulu ngapartji palula wangkangu, “Nyaa nyiringka walkatjunkunytja ngaṟanyi? Nyara palunyan nyakula wangkara yaaltji-yaaltji kulilpai?”
27 Ka wati panya paluṟu wangkangu, “Alatji ngaṟanyi,
‘Mayatja Godaku puḻkaṟa mukuringama kurunpa winki, munu palunya kutju pukuḻmankunytjikitjangku kuliṟa tiṯutjarangku wiṟu palyanma.’ * Deuteronomy 6:5
Ka kutjupa kuḻu ngaṟanyi alatji,
‘Aṉangu kutjupa tjuṯaku puḻkaṟa mukuringama nyuntunku mukuringkunytja puṟunypa.’ ” * Leviticus 19:18
28 Ka Jesulu palula wangkangu, “Tjukaṟurungkun wangkanyi. Alatjinama munun wanka tiṯutjara nyinaku.”
29 Ka wati paluṟu Jesulu palunya palyanmankunytjaku mukuringkula piṟuku tjapinu palula, “Palu aṉangu nganaku tjanampaṉa wanyu mukulya puḻka nyinama?”
30 Ka Jesulu ngapartji palula tjukurpa wangkangu aṟa utintjikitjangku nyanga alatji, “Wati kutju iwarangka anangi Jerusalemalanguṟu Jericholakutu. Kaya wati tjulyalpai tjuṯangku palunya nguṟurpa nyangu munuya mantara araltjaṟa palunya pungkula nguwanpa iluntanu munuya iwarangka itingka uti wantikatingu ilunytjaku, ka paluṟu ngaringi. 31 Ka palula maḻangka wati tjukurtjara iwara panya palula pitjangi munu wati panya pikatjara ngarinyangka nyakula wantikatira kaṯakutjara anu kampa kutjupawanu. 32 Ka palula maḻangka wati kutjupa timpulangka waṟkaripai pitjangu wati Levikunu, munu palu puṟunypaṯu nyakukatira anu kampa kutjupawanu.
33 “Ka wati Tjamiṟiyanya nguraṟa iwara panya palulaṯu pitjangi tangkiyitjara,* Jew tjuṯa tjaka aṉangu Tjamiṟiyanya nguraṟa tjuṯaku kuraringkupai. munu nyangu wati panya pikatjara ngarinyangka munu palumpa puḻkaṟa ngaḻṯuringu. 34 Munu palulakutu ankula palunya mantjiṟa pika tjuṯa uwilangka nyiṯinu wainangka kuḻu munu paṉṯitjingka karpinu. Munu palulanguṟu wati panya pikatjara palunya tangkiyingka utitjunkula katingu waḻi ruuma tjuṯatjarakutu munu palunya ruuma kutjungka piitangka ngaritjunkula wiṟuṟa kanyiningi.
35 “Munu tjiṉṯungka wati panya Tjamiṟiyanya nguraṟangku mani ungu wati panya waḻiku mayatja. Munu palula wangkangu, ‘Nyangatjaṉanta unganyi nyuntu wati nyangatja wiṟuṟa kanyintjaku. Ka tjinguṟu mani nyanga palunya wiyaringkunyangkampa rawangkuṯu kanyinma wantinytja wiyangku, panya ngayuluṉanta ngula maḻaku pitjala nyuntunya piṟuku mani kutjupa ungkuku nyuntu rawangku kanyinnyangka.’ ”
36 Munu Jesulu aṟa nyanga palunya wangkara wiyaringkula wati panya Moseku tjukurpa nintilpaingka tjapiṟa wangkangu, “Yaaltjin kulini wati nyanga maṉkurnguṟu? Nyuntu ngurkantara, ngananya wanyu wati panya pikatjaraku puḻkaṟa mukuringu?”
37 Ka paluṟu ngapartji palula wangkangu, “Panya paluṟu, panya pikatjara ngarinyangka nyakula ngaḻṯuringu munu alpamilaṉu.”
Ka Jesulu wangkangu palula, “Ka nyuntu kuḻu wati panya paluṟu palyantja puṟunypa ankula palyanma, munu aṉangu kutjupa tjuṯa ngaḻṯuringkula alpamilanma.”
Jesunya Mary-la Marthala Pulala Nyinanytja
38 Ka ngula Jesunya munu palumpa nintintja tjuṯa kuḻu iwarangka ankula nguṟurpa wirkanu ngura tjukutjukungka. Ka minyma kutjupangku ini Marthalu Jesunya nyakula aḻṯingu pitjala palumpa waḻingka unytju nyinara mai ngalkula pakuwiyaringkunytjaku. 39 Ka Jesunya waḻingka tjarpara nyinakatinyangka Marthaku maḻanypa minyma ini Mary-nya palula itingka nyinakatingu munu paluṟu nyinara kuliningi Jesulu palula tjukurpa wangkanyangka. 40 Ka Marthanya maingka puḻkaṟa waṟkaringi munu pakuringkula palumpa maḻanypaku unngu mirpaṉaringi nguwanpa munu pitjala Jesula wangkangu, “Mayatja, ngayuku maḻanytjuṉi wantikatingu kutju waṟkarinytjaku. Ka nyuntu wanyu kulintja wiya ngayulu kutju puḻkaṟa waṟkarinyangka? Wanyu wangka palunya kali tjungungku mai palyala.”
41 Palu Jesulu palunya wangkangu, “Martha, Martha! Nyangatja nyuntu kutjupa kutjupa tjuṯa rawangku kuliṟa tjituṟu-tjituṟurinyi. 42 Palu kutju ngaṟanyi nyuntu puḻkaṟa kulintjaku. Ka nyangatja Mary-lu tjukaṟurungku ngurkantanu munu panya ngayulu tjukurpa wangkanyangka nyinara kulini, ka kutjupangku palunya puṯu aḻṯinyi.”

*10:11 Nyanga alatjiya kunyu ulpuru tjinatja patapatalpai nyaa nintintjikitjangku, panya nintintja tjuṯangku puṯu wangkanytjatjanungku tjananya wantinytja, kaya kunyu nyakula nguḻuringkupai.

*10:12 Tjatamanya panya tawunu puḻka iriti ngaṟangi Israelta itingka, ka panya aṉangu nyara palula nyinapai tjuṯangku kura puḻka mulapa rawangku palyannyangka Godalu tjananya uwankara pungkula wiyaṉu. Nyawa Genesis 18:20.

*10:13 Panya ngura Tayala pulala Tjaitanta aṉangu Jew wiya tjuṯa nyinangi munuya kura tjuṯa rawangku palyaningi, kaya Israeltanguṟu Godaku wangkatjara tjuṯangku ngura palunya pulanya kuranmankupai.

*10:27 Deuteronomy 6:5

*10:27 Leviticus 19:18

*10:33 Jew tjuṯa tjaka aṉangu Tjamiṟiyanya nguraṟa tjuṯaku kuraringkupai.