14
Jesunyaya Iluntankunytjikitjangku Kulintja
(Matthew-ku 26:1-5; Luke-aku 22:1-2; Johnku 11:45-53)
Ka inma panya Katuwanu Ankunytjanya waṯalpi ilaringu tjiṉṯu kutjaranguṟu ngaṟanytjaku, panya mai pilytja ngalkula aṟa panya irititja kulintjikitjangku.* Panya iritiya Israelkunu tjuṯangku Itjipanya warpungkula wantikatira ankunytjikitjangku mai pilytja palyaṉu, panya taimi wiya mai taḻṯu palyantjaku. Kaya aṟa nyanga palunya kulintjikitjangku yiya kutjupa yiya kutjupa inma palyalpai munuya mai pilytja palyaṟa ngalkupai. Kaya tjukurtjara kuranyitja tjuṯangku munu Moseku tjukurpa nintilpai tjuṯangku kuḻu wangkara kuliningi kampangkaṯu Jesunya witiṟa iluntankunytjikitjangku. Palu puṯuya kuliningi, “Yaaltjingaṟala witilku?” Munuya wangkangi, “Munta wanyula paṯala, ka inma nyangatja wiyariwa. Panya aṉangu winki mulapaya inmaku pitjangu munuya tjinguṟu nganampa mirpaṉarira pikaringkuku nganaṉa Jesunya tjanala miṟangka witinnyangka.”
Minymangku Jesunya nyiṯintja Ngura Piitjanila
(Matthew-ku 26:6-13; Johnku 12:1-8)
Ka Jesunya nyinangi ngura Piitjanila wati ini Simonku waḻingka. Wati nyara paluṟu panya ngaṉmanypa nyinangi miṟi pika puḻkatjara. Ka Jesunya wati nyara palumpa ngurangka nyinanyangka minyma kutjupa pitjangu patala uwila paṉṯi wiṟutjara mani puḻkangka payamilantja. Munu minyma paluṟu patala panya aḻaṟa uwila panya palunya Jesula katangka tjutinu. Kaya aṉangu kutjupa tjuṯangku waḻi pala palula nyinanytjatjanungku nyangu paluṟu alatjinkunyangka munuyanku mirpaṉ-mirpaṉṯu wangkara waṉingi, “Unytjungku alatjiṯu nyangangku mani puḻkatja wiyaṉu. Uti palangku tjalamilanma munu mani mantjiṟa ngaḻṯutjara tjuṯa ungama. Panya aṉangu kutjupangku uwila nyanga palunya payamilantjikitjangku mani puḻka mulapa ungkuku.” Alatjiya wangkangi munuya minyma panya palunya puḻkaṟa wangkara painingi.
Ka Jesulu wangkangu, “Wantiya. Nyaaku nyura minyma nyangatja kuranmananyi? Nyanga paluṟu wiṟu mulapa palyaṉu ngayuku. 7-8 Ka ngaḻṯutjara tjuṯa panya tiṯutjara nyinanyi nyura tjananya ungkunytjaku. Palu ngayulu nyurala tiṯutjara nyinanytja wiya. Ka minyma nyanga paluṟu ngayula tjukaṟurungku wiṟu paṉṯipai tjutinu ngaṉmanytju ngula panya kurulta ngarinytjaku.* Jew tjuṯangkuya tjakangku aṉangu ilunyangka maḻangka uwila wiṟu paṉṯipai puntungka tjutilpai wiṟuringkula ngarinytjaku. Ka Jesulu paluṟunku ilunytjikitjangku kuliṟa nyangatja ngaṉmanytju wangkangi. Kaṉa nyangatja nyurala tjukaṟurungku wangkanyi, ngula aṉangu tjuṯangku ngura winkingka aṉangu tjuṯangka Tjukurpa Palya ngayunyatjara tjakultjunkuku, munuya tjukurpa palunya wangkara minyma nyanga palunyatjara kuḻu wangkaku, kaya manta winkitjangku kulilku.”
Judasalu Kulintja Jesunya Palumpa Mirpaṉtju Tjuṯangka Nintintjikitjangku
(Matthew-ku 26:14-16; Luke-aku 22:3-6)
10 Ka nintintja kutju Judas Kaṟiyatanya anu tjukurtjara kuranyitja tjuṯakutu munu tjanala wangkangi, “Ngayulu Jesunya nyurala witintjaku nintilku.” 11 Kaya pukuḻaringu paluṟu wangkanyangka kuliṟa munuya palunya maniku kalkuṉu. Ka palulanguṟu Judasanya anu munu kuliningi, “Yaaltjingaṟaṉa nintilku?” Munu paluṟu rawangku nyakukatingi Jesunya tjanala nintintjikitjangku.
Jesulu Tjana Mai Katuwanu Ankunytjanya Ngalkunytja
(Matthew-ku 26:17-25; Luke-aku 22:7-14,21-23; Johnku 13:21-30)
12 Ka tjiṉṯu panya paluṟu wirkanu inma panya Katuwanu Ankunytjanya palyaṟa kuka lamalama pungkula pauṟa ngalkuntjaku. Ka palumpa nintintja tjuṯangku Jesula tjapinu, “Yaaltjingkala nyuntumpa mai kuka ngaṉmanytju palyalku ngalkula aṟa panya Katuwanu Ankunytjanya kulintjaku?”
13 Ka Jesulu nintintja kutjara iyaṉu wangkara, “Ankula pula tawunungka wirkaṟa nyawa watingku piti minatjara tjaḻiṟa katinyangka, munu pula palunya waṉala. 14 Munu paluṟu waḻingka tjarpanyangka nyupali waṉaṟa tjarpa, munu pula wati waḻiku walytjangka wangka alatji, ‘Nintilpainya mukuringanyi nyuntu ngalila nintintjaku ruuma yaaltjingkala mai panya Katuwanu Ankunytjanya ngalkuku.’ 15 Ka wati nyara paluṟu nyupalila nintilku ruuma katutja taipula kutjupa kutjupa tjuṯatjara nganampa palyaṟa wantinytjatjanungku. Ka pula nyara palula nganampa mai ngaṉmanytju palyala.”
16 Ka pula kulintjatjanu anu munu pula waḻingka wirkaṟa nyangu panya Jesulu wangkanytjanya alatjiṯu. Munu pula mai kuka uwankara ngaṉmanytju palyaṉu aṟa panya Katuwanu Ankunytjanya ngalkula kulintjikitjangku. 17 Ka mungartjirinyangka Jesunya tjana pitjangu nintintja panya 12 kuḻu waḻi panya palulakutu munuya tatiṟa ruumangka tjarpangu. 18 Munuya taipulangka antangku para-ngarira arintaṟa ngalkuningi. Ka Jesulu wangkangu, “Tjukaṟurungkuṉa nyurala wangkanyi panya nyuralanguṟu kutjungku ngayunya tjanala nintilku ngayuku mirpaṉtju tjuṯangka. Wati nyanga paluṟu kuwari ngayula tjungungku ngalkuni.”
19 Kaya nintintja tjuṯangku kuliṟa tjituṟu-tjituṟuringu, munuya kutjungku kutjungku Jesula tjapiningi alatji wangkara, “Nyaa, ngayunyaṉin wangkanyi?”
20 Ka Jesulu wangkangu, “Nyura ngayuku nintintja 12 nyanga anta-ngarinyi munuya ngayula tjungungku mai pitingka nyanga tjaḻatjuṟa ngalkuni, palu nyuralanguṟu wati kutjungku ngayunya tjanala nintilku ngayuku mirpaṉtju tjuṯangka. 21 Uwa, mulapa ngayulu Watiku Katjanya iluku panya alatjirinytjaku nyiringka iriti walkatjunu. Palu ngaḻṯutjara, wati panya ngayunya tjanala nintintjitjanya, panya palumpa pika puḻka mulapa utiringkuku. Wanyunti wati paluṟu iṯi wirkankunytja wiya ngaṟama.” Alatji Jesulu wangkangu.
22 Ka tjana ngalkunnyangka Jesulu mai pilytja mantjinu munu pukuḻarira Godanya waḻkuṟa wangkangu, “Wiṟungkulanyan mai nyangatja ungu.” Munu kaṯantaṟa palumpa nintintja tjuṯa ungu wangkara, “Mantjiṟaya ngalkula. Nyangatja ngayulu puntu.” 23 Munu palulanguṟu walpayaṯa wainatjara mantjinu munu pukuḻarira Godanya waḻkuṟa wangkangu, “Wiṟungkulanyan waina nyangatja ungu.” Munu tjananya ungu, kaya kutju-kutjungku uwankarangku tjikiningi paluṟu kuḻu. 24 Ka Jesulu wangkangu, “Nyangatja ngayulu milkaḻi aṉangu tjuṯaku tjutinytja, panya nyanga paluṟu nintini kalkuntja kuwaritja Godalu aṉangu tjuṯaku palyantja. 25 Kaṉa nyurala tjukaṟurungku wangkanyi, panya ngayulu waina piṟuku tjikintja wiya mantangka nyanga nyinara, palu ngula kutjuṉa tjikilku waina kuwaritja, Mama Godalu mayatjangku palumpa walytja uwankara tjunguṟa kanyinnyangka.” Alatji Jesulu tjanala wangkangi.
26 Munuya palulanguṟu ngalkula tjikintjatjanungku inma kutju inkara wiyaringkula ma-pakaṟa anu apu panya Alipatjaralakutu.
Jesulu Peternya Ngurparingkunytjaku Wangkanytja
(Matthew-ku 26:31-35; Luke-aku 22:31-34; Johnku 13:36-38)
27 Munuya apu Alipatjarala wirkanu, ka Jesulu wangkangu tjanala, “Nyura uwankara ngayulanguṟu ankula wiyaringkuku, panya nyiringka iriti walkatjunkunytja ngaṟanyi alatji,
‘Ngayuluṉa tjiipi tjuṯaku tjapata pungkula iluntankuku, kaya tjiipi tjuṯa ankula wiyaringkuku.’ * Tjakaṟayaku 13:7
28 Palu ngayulu ilunytjatjanu wankaringkula pakaṟa nyurala kuranyu ankuku Galileelakutu.”
29 Ka Peterlu wangkangu, “Wiya, tjanantiya nyuntunya wantikatiku, palu ngayulu nyuntunya wantikatinytja wiya alatjiṯu.”
30 Ka Jesulu wangkangu Peterla, “Wiya, tjukaṟurungkuṉa nyuntunya wangkanyi, panya munga nyanga kuwari tjiṉṯu pakantja kuwaripangka nyuntu ngayuku maṉkuraṟa ngurparingkuku, munun palulanguṟu kulilku tjuki kutjara-aṟa wangkanyangka.”
31 Ka Peterlu puḻkaṟa alatjiṯu tungun-tunguntu wangkangi, “Wiya, ngayulu nyuntumpa ngurparingkunytja wiya. Tjinguṟuli nyuntu ngaliṯu iluku. Palatja palya.” Kaya nintintja panya kutjupa tjuṯangku tjukurpa palu puṟunypaṯu wangkangu.
Jesulu Godala Tjapintja Ngura Katjimanila
(Matthew-ku 26:36-46; Luke-aku 22:39-46)
32 Munuya apu Alipatjarala tatiṟa ngura ini Katjimanila wirkanu, ka Jesulu wangkangu palumpa nintintja tjuṯangka, “Nyangangkaya nyinama paṯaṟa kaṉa nyarangka tjukutjuku ankula Godala tjapila.” 33 Munu paluṟu katingu wati maṉkurpa Peternya Jamesanya Johnnga. Munu nyara palulalta paluṟu puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira tjuni tjulypilyaringu. 34 Munu wangkangu tjanala, “Tjuniṉa tjulypilyaringu munuṉi kurunpa paku puḻkaringkula nguwanpa ilunyi. Kaya wanyu nyangangka nyinara wankangku nyangama kunkunpa wiyangku, kaṉa Mamala tjapila.” 35-36 Munu paluṟu paṯupaṯu nguwanpa ilaṯu ankula mantangka waṯungaṟakatira Godala tjapiningi tjituṟu-tjituṟu puḻkangku alatji wangkara, “Uwa Mama, nyuntu panya kutjupa kutjupa uwankara palyalpai nyinanyi. Wanyu tjananya ngayuku mirpaṉtju panya tjuṯa markula ngayunya pungkunytjaku-tawara. Palu wiya, nyuntu mukuringkula palya wantir'iyala ngayunya pungkunytjaku, kaṉa palula tjanalanguṟu kumpintja wiya, panya ngayulu mukuringanyi nyuntu mukuringkunytjitja kutju palyantjikitja.”
37 Munu tjapiṟa wiyaringkula maḻaku pitjala nyangu nintintja panya maṉkurpa kunkunpa ngarinyangka munu wangkangu Simon Peterla, “Simon, kunkunpan ngarinyi? Puṯun wankangku nyanganyi rawa nguwantu?” 38 Munu tjananya piṟuku wangkangu, “Wankangkuya nyangama munuya Mamala tjapinma nyuranya anga-kanyintjaku mamungku nyuranya kurantjaku-tawara, panya nyura puḻkaṟa mukuringanyi wanka nyinanytjikitja, palu kuṟu nyura pilu-pilu ngaṟanyi.” 39 Munu tjanala wangkanytjatjanu piṟuku maḻaku anu munu Godala piṟuku tjapiningi tjukurpa panya palu puṟunypaṯu wangkara. 40 Munu tjapiṟa wiyaringkula maḻaku pitjangu panya tjanalakutu munu tjananya nyangu piṟuku kunkunpa ngarinyangka panya kuṟuya pilu-pilu mulapa ngaṟangi. Munuya paluṟu pitjanyangka wankaringkula nyakula kuṉṯaringu palula wangkanytjaku. 41-42 Ka piṟuku anu aṟakutu panya, munu tjapiṟa wiyaringkula maḻaku pitjangu munu wangkangu tjanala, “Kunkunpaṯu nyura ngarinyi? Alatjiṯu nyura kunkunarira pakuwiyaringu. Nyawaltaya pakaṟa. Pala wirkakatinguya ngayuku panya mirpaṉtju tjuṯa, ngayunya tjanala nintintjikitjangku Watiku panya Katjanya. Walaya pakala kala ara. Wati panya paluṟu pitjangu ngayunya nintintjikitja wati kura tjuṯangku witintjaku.”
Jesunya Witintja
(Matthew-ku 26:47-56; Luke-aku 22:47-53; Johnku 18:3-12)
43 Ka Jesunya kuwaripaṯu tjanala ngaṟala wangkanyangka Judasanya palumpa panya nintintja wirkanu wati tjuṯatjara, munuya paluṟu tjana tjuḻa waṟatjara tjutinypatjara kuḻukuḻu pitjangu, panya tjukurtjara kuranyitja tjuṯangku munu Moseku tjukurpa nintilpai tjuṯangku, tjiḻpi kutjupa tjuṯangku kuḻu tjananya wituṟa iyaṉu Jesunya witintjaku.
44 Ka wati panya palula tjanala Judasalu ngaṉmanytju wangkangu tjana ngalya-pitjanytja kuwaripangka alatji, “Ngayuluṉawi mitamita kutjara nyunytjula wati palunya, kaya nyunytjunnyangka nyakulampa witilalta munuya katira uwa mayatja tjuṯa.” 45 Munu palulanguṟu Judasanya Jesula tjanala wirkaṟa palulakutu pitjangu munu wangkangu, “Awa, Nintilpai.” Munu palula ilaringkula palunya nguku kutjara nyunytjuṉu. 46 Kaya wati panya paluṟu tjana nyunytjunnyangka nyakula Jesunya mapalku witiṟa wayaṟuruṉu.
47 Ka kutjupangku ila ngaṟanytjatjanungku Jesunya ngalkintjikitjangku tjuḻa waṟa ilaṉu munu wati tjukurtjara puḻkaku waṟkaripai pungkula pina kaṯaṉu, ka punkaṉu mantangka. 48 Ka Jesulu tjanala wangkangu alatji, “Nyaaku nyura pitjangu tjuḻatjara tjutinypatjara ngayunya wati pikaṯi-palku kuliṟa witintjikitja? 49 Rawa panyaṉa nyurala tjungu nyinangi timpulangka, kaṉi nyura nyakula wantingi. Palu tjukurpa panyatjalta nyangatja utiringu, panya nyiringka iriti walkatjunkunytja ngaṟanyi ngayunya witintjaku ka nyanga kuwari utiringu.”
50 Kaya palulanguṟulta nintintja tjuṯangku palunya wantikatira nguḻu wirtjapakaṉu. 51-52 Palu wati kutjupangku mantara piṟantjarangku palunya itiwanungku waṉaṟinangi. Kaya palunya kuḻu witintjikitjangku mantara kutju witiṉu, ka araltjaṟa wantikatira nikiti alatjiṯu nguḻu wirtjapakaṉu.
Jesunya Jewku Mayatja Tjuṯangka Kuranyu Ngaṟanytja
(Matthew-ku 26:57-68; Luke-aku 22:54-55,63-71; Johnku 18:13-14,19-24)
53 Munuya Jesunya witiṟa ma-katingu tjukurtjara puḻkaku waḻikutu. Kaya tjukurtjara kuranyitja tjuṯa, Moseku tjukurpa nintilpai tjuṯa munu tjiḻpi kutjupa tjuṯa kuḻukuḻu waḻi nyara palula unngu tjunguringu. 54 Ka Peterlu Jesunya tjananya maḻawanungku kumpiṟa waṉaningi palula tjanala ilaringkunytja wiyangku munu waḻi panya palula wirkaṟa ma-tjarpangu yaatangka munu wati timpula anga-kanyilpai tjuṯangka tjunguringkula ngaṟala waṟu nganytjiningi.
55-56 Kaya tjukurtjara kuranyitja tjuṯa munu tjiḻpi kantjulpa uwankara tjunguringkula waḻi unngu nyinara wangkangi munuya aṉangu tjuṯa nguriṟa aḻṯira tjanala tjapiningi, “Wanyulanya tjakultjura Jesulu panya ngaṉmanytju wangkanytja tjuṯa, kala kuliṟa palunya ngurkantara.” Alatji tjana tjapiningi panya tjana mukuringangi aṉangu tjuṯangku Jesulu kura palyantja ngunti wangkanytjaku tjanala kuliṟa palunya iluntankunytjikitja. Kaya aṉangu tjuṯangku kantjulpa tjuṯangku aḻṯinyangka pitjala tjukurpa Jesunyatjara wangkangi, palu ngunti-nguntiya wangkangi, ka tjukurpa tjana wangkanytja tjungu mulapa ngaṟanytja wiya kutjupa kutjupa ngaṟangi. Kaya puṯu nguriningi aṉangu kutjarangku pitjala tjukurpa kutju wangkanytjaku.
57 Ka palulanguṟu wati maṉkurtu pakaṟa ngunti wangkangi Jesunya kurantjikitjangku. 58 Alatjiya wangkangi, “Nganaṉa kulinu wati nyanga paluṟu mungaṯu wangkanyangka alatji, ‘Ngayulu timpula nyanga puḻkanya wati tjuṯangku palyantjitja piḻuntankuku, munuṉa ngayulu tjiṉṯu maṉkurarira palyalku timpula kutjupa watingku palyantjitja wiya.’ Alatji wangkanyangkala kuliningi.” 59 Palu palumpa tjanampa tjukurpa kuḻu tjungu palu puṟunypa ngaṟanytja wiya.
60 Ka wati panya tjukurtjara puḻka pakaṉu munu aṉangu tjuṯangka kuranyunguṟu tjapinu Jesula, “Nyuntun kulini? Wati nyanga tjuṯangkuntaya wangkanyi kulintjatjanungku. Mulapa nyangantu nyuntunya tjukaṟurungku wangkanyi? Wanyulanya tjakultjura.”
61 Palu Jesunya wangkawiya alatjiṯu ngaṟangi. Ka wati panya tjukurtjara puḻkangku piṟuku wangkangu, “Mulapan wanyu Christanya panya Godalu kalkuntjanya nganampa Wankaṟunkupainya panya Mayatja Godaku katja?”
62 Ka wangkangu, “Uwaṉa. Ka panya nyura ngula uwankarangku ngayunya nyakuku, Watiku Katjanya Godala witulya puḻkangka itingka nyinanyangka mayatja puḻka, munuṉi nyura nyakuku ilkaṟinguṟu ngangkaḻingka pitjanyangka.”
63-64 Ka wati tjukurtjara puḻkangku tjukurpa nyangatja kuliṟa mirpaṉarira mantara paluṟunku tjilpirpungu munu wangkangu, “Ala palatja! Wanyula wanti kutjupa tjuṯa aḻṯinytja wiyangku piṟuku pitjala palunya wangkara kuranmankunytjaku. Panya kuwari nyangala nganaṉa alatjiṯulta kulinu paluṟunku walytjangku Godanyanmankunyangka.* Moseku tjukurtu puḻkaṟa pailpai aṉangungku walytjangku Godanyanmankunytja wiyangku wantinytjaku. Nyawa Exodus 20:2-7. Ka nyura yaaltji kulini?”
Kaya uwankarangku wangkara palyanmanu, “Wiya, wati nyangatja kura mulapa. Utila iluntankunytjaku iyanma.”
65 Kaya kutjupa tjuṯangku palunya wiṯalytjunangi munuya kuṟu raikingka karpiṟa palunya maṟa kapuṯurira pungangi kutjupangku kutjupangku munuya palunya ngalypa-ngalyparingkula wangkangi, “Nyuntu wati wangkatjarangku nintingku wangka, nganalunta panyatja pungu?” Ka wati panya timpula anga-kanyilpai tjuṯangku ngapartji Jesunya puḻkaṟa maṟangku pungangi.
Peternya Jesuku Ngurparingkunytja
(Matthew-ku 26:69-75; Luke-aku 22:56-62; Johnku 18:15-18,25-27)
66 Ka panya Peterlu nyara palulaṯu ngaṟala waṟu nganytjiningi yaatangka uṟilta, ka wati tjukurtjara puḻkaku waṟkaripai kungkawaṟa palula itiwanu wati-pitjangu. 67 Munu Peternya nyakula ngaṟakatingu munu papulaṟa kuliningi, “Ai, ngananya nyangatja?” Munu palunya wangkangu, “Munta-uwa, nyuntu panya Jesula tjungutja wati panya Nazarethanya nguraṟangka.”
68 Ka Peterlu ngurparingkula wangkangu, “Wampa, puṯuṉa kulini. Ngayulu ngurpa palumpa. Nyaakun ngayula tjapini?” Munu palulanguṟu ma-pakaṟa kaita tjaangka ngaṟangi.
69 Ka maḻangka kungkawaṟa panya paluṟu Peternya kaita tjaangka ngaṟanyangka nyakula piṟuku wangkangu kutjupa tjuṯangka alatji, “Mulapa wati nyaratja Jesula tjungu para-ngaṟapai.” 70 Palu Peternya piṟuku ngurparingu.
Ka palulanguṟu aṉangu tjuṯangku palula itingka ngaṟanytjatjanungku palunya piṟuku wangkangu alatji, “Wiya nguntin ngurparinganyi. Nyuntun Galileenya nguraṟa alatjiṯu munun Jesula tjungu para-ngaṟapai.”
71 Ka Peterlu mirpaṉarira wangkangu, “Wiya, ngayulu ngurpa alatjiṯu wati nyara palumpa. Tjukaṟurungkuṉa nyurala wangkanyi. Tjinguṟuṉa ngunti wangkarampa, kaṉi palya Godalu pungkuku.”
72 Ka paluṟu wangkanyangka tjuki wangkangu, ka Peterlu kulinu Jesulu panya ngaṉmanytju wangkanytja alatji, “Panya tjuḻpu kutjara-aṟa wangkanyangka kuwaripangka, nyuntu ngayunya maṉkuraṟangku ngurpanmankuku.” Munu nyangatja kuliṟa paluṟu puḻkaṟa tjituṟu-tjituṟurira ulangu.

*14:1 Panya iritiya Israelkunu tjuṯangku Itjipanya warpungkula wantikatira ankunytjikitjangku mai pilytja palyaṉu, panya taimi wiya mai taḻṯu palyantjaku. Kaya aṟa nyanga palunya kulintjikitjangku yiya kutjupa yiya kutjupa inma palyalpai munuya mai pilytja palyaṟa ngalkupai.

*14:7-8 Jew tjuṯangkuya tjakangku aṉangu ilunyangka maḻangka uwila wiṟu paṉṯipai puntungka tjutilpai wiṟuringkula ngarinytjaku. Ka Jesulu paluṟunku ilunytjikitjangku kuliṟa nyangatja ngaṉmanytju wangkangi.

*14:27 Tjakaṟayaku 13:7

*14:63-64 Moseku tjukurtu puḻkaṟa pailpai aṉangungku walytjangku Godanyanmankunytja wiyangku wantinytjaku. Nyawa Exodus 20:2-7.