SHISOWERU SHIWAGIRA SHAKALEMBITI
LUKA
ULONGOLERU
Shisoweru Shiwagira shakalembiti Luka ndo shintola shimu wamu pa vintora vyamsheshi vya Lipatanu lya Syayi vyaviyowelera makaliru ga Yesu Kristu. Kila shimu shishemwa “Injili, mana yakuwi Shisoweru Shiwagira.” Avi ndo vintora vyavilembitwi Pakuhowa kwa Yesu, vintora vyeni ndo Matayu na Mariku na Luka na Yohani. Luka kalembiti ndiri matakuliru kuusu makaliru ga Yesu hera, kumbiti viraa kalembiti kuusu vitwatira vyeni wantumintumi wa Yesu wavitenditi pakuhowa na kuzyuka kwa Yesu. Vitwatira avi vyavitenditwi viwera mushintola sha Matendu ga wantumintumi. Kwahera yakayimana tarehi teratera ya Shisoweru Shiwagira ntambu yakashilembiti Luka, ama pahala pashilembitwi. Wabetula wamonga wajimilirana kuwera Shisoweru Shiwagira ashi shilembitwi mushinja sha malongu saba Pakwiyuka Yesu.
Mlemba gwa Shisoweru Shiwagira ashi ndo Luka, mweni kaweriti bwana mganga. Umana wa ulemba wakuwi na ntambu ya matakuliru gakuwi galanguziya kuwera kaweriti muntu mbetula. Luka kafiriti kulemba matakuliru ganakaka kuusu makaliru ga Yesu kwa kutakulira vitwatira ntambu yavilawiriti su wamonga wapati utanga pawagabetula (Luka 1:1-3). Luka kaweriti ndiri Muyawudi (Wakolosayi 4:10-14), na kalembiti kwantambu walii yawawera Wayawudi ndiri mewavimani. Shitwatira ashi shilanguziya paweru pakavitakulira vitiba vya Shiyawudi (Luka 1:8).
Shisoweru Shiwagira shakashilembiti Luka ndo shintola shashilifana na vintora vya Matayu na Mariku, kwantambu ilii vintora avi vitakulira vitwatira viraa vilii muntambu yayilifana. Pa vintora vitatu, Luka ndo yakatakulira nakamu visoweru vya kwiyuka kwa Yohani Mbatiza. Luka katakulira kwa kugolokera kuusu ulekiziwu (Shipandi sha 3:3, 11:4, 17:3-4, 23:34, 24:47) na viraa maluwa (Shipandi sha 3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32).
Yagaweramu
Luka kankulaviya ULONGOLERU wa Shisoweru Shiwagira shakuwi na kutakulira toziya ya kushilemba, shipandi sha 1:1-4.
Shakapanu kankuvitakulira visoweru vya kuyiwuka kwa Yesu na ntambu yakatandiritwi kuusu utenderu, Shipandi sha 1:5-4:13.
Musemu nkulu yayisigariti mu Shisoweru Shiwagira, Shipandi sha 4:14 mpaka shipandi sha 21:38, Luka kankutakulira mahengu Yesu gakatenditi, shikulu nentu ndo mauzauza gakatenditi na vitwatira vyakafunditi.
Muvipandi viwili vya upeleru, Shipandi sha 22 mpaka shipandi sha 24, Luka kankutakulira kuusu Yesu ntambu yakahowiti na ntambu yakasilitwi na ntambu yakazyukiti.
1
Mtuwa Teufili.
Wantu wavua wajeriti kulemba vitwatira vyavitendikiti pakati pa twenga. Walembiti ntambu yawatugambiriti vilii vyawaviwoniti kwa masu gawu kwanjira pavyanjiti, na walii yawabweriti Shisoweru Shiwagira. Su mkulu Teufili, toziya nuvigendiriti weri vitwatira vyoseri avi kwanjira pavyanjiti, mona ifaa na neni nukulemberi weri ntambu yayirawiriti. Ntenda hangu, su na gwenga gupati kuvimana nakaka toziya ya vitwatira avi vyanukufunditi.
Kwiwuka kwa Yohani Mbatiza kwankubwerwa
Shipindi sha Herodi mfalumi gwa Yudeya, kuweriti na mkulu gwa numba ya Mlungu litawu lyakuwi wamshema Zakariya, yakaweriti gwa shipinga sha watambika sha Abiya. Mdala gwakuwi litawu lyakuwi wamshema Elizabeti nayomberi kaweriti gwa shiyiwuku sha mtambika Aruni. Na woseri wawili waweriti wantu wa matendu gaherepa kulongolu kwa Mlungu, walikala pawagajimira malagaliru goseri ga Mtuwa. Kumbiti weriti wahera nonu, toziya Elizabeti kaweriti mpendi, vinu woseri wawili waweriti wagogolu.
Lishaka limu Zakariya kaweriti kankutenda lihengu lyakuwi lya utambika Mnumba nkulu ya Mlungu, toziya shiweriti shipindi shakuwi sha kutambika. Kulawirana na vitiba vya watambika, Zakariya kasyagulitwi kwa kugalambuziya simbi kwingira Mnumba nkulu ya Mlungu su katumiziyi ubani. 10 Shipindi Zakariya pakaweriti kankutumiziya ubani, lipinga lya wantu waweriti walivaga pamuhera kunja wankumluwa Mlungu.
11 Ntumintumi gwa kumpindi gwa Mtuwa kamlawiriti Zakariya, kagolokiti uwega wa kumliwu pashitalawanda sha kutambikira ubani. 12 Zakariya pakamwoniti, kalilimuka, kaweriti na lyoga. 13 Kumbiti ntumintumi gwa kumpindi kamgambiriti, “Nagutira Zakariya! Mlungu kapikanira kala kuluwa kwaku. Mdala gwaku Elizabeti hakakuleleri mwana mpalu. Na mwana ayu litawu lyakuwi gumshemi Yohani. 14 Yomberi hakaweri nemeru na nemeleru kwaku, wantu wavuwa hawaweri na nemeleru kwa kwiwuka kwakuwi. 15 Yomberi hakaweri mkulu pamasu pa Mtuwa, hakalandi ndiri divayi ama ujimbi, yomberi hakamemi Rohu Mnanagala kwanjira mumtima mwa mawu gwakuwi. 16 Hakawatendi wantu wavuwa wa Israeli wamuwuyiri Mtuwa Mlungu gwawu. 17 Yomberi hakamlongoleri Mtuwa, hakaweri na makakala pamuhera na uwezu ntambu yakaweriti Eliya mbuyi gwa Mlungu. Hakawajegi kayi pamuhera wana na watati, hakawawuziyi wantu yawamjimira ndiri Mlungu kuwera na maholu ga wantu yawamfiriziya Mlungu na kumtandira Mtuwa wantu yawasyagulitwi.”
18 Zakariya kamkosiya ntumintumi gwa kumpindi, “Hanuvimani hashi shisoweru ashi? Toziya neni pamuhera na mdala gwangu twawagogolu.”
19 Ntumintumi gwa kumpindi kamwankula, “Neni Gaburieli yangoloka kulongolu kwa Mlungu, ndo kantuma ntakuli na gwenga na kukugambira shisoweru ashi shiwagira. 20 Vinu guloli! Toziya gujimira ndiri shisoweru shangu, ashi hashitendeki kwa shipindi shakuwi, vinu haguweri bubu, haguwezi ndiri kutakula mpaka lishaka lilii pashilawira shisoweru ashi.”
21 Lipinga lya wantu liweriti lyankumuhepera Zakariya na walikangasha kwa kukawa kwakuwi mulii Mnumba nkulu ya Mlungu. 22 Pakalawiti kasinditi kutakula nawomberi, nayomberi kendereyiti kuwalanguziya kwa mawoku hera, nawomberi wavimaniti kuwera kawoniti shintu Mnumba nkulu ya Mlungu.
23 Pashiperiti kala shipindi shakuwi sha kutenda lihengu Mnumba nkulu ya Mlungu, kagenditi ukaya kwakuwi. 24 Pa mashaka galii mdala gwakuwi Elizabeti kawera na yinda, kalikaliti mnumba kwa myezi muhanu, 25 kalitakuliti, “Vinu Mtuwa kamonera lusungu kwa kumusilira soni zyangu kulongolu kwa wantu.”
Kwiwukwa kwa Yesu kwankubwerwa
26 Yinda ya Elizabeti pasokiti myezi sita, Mlungu kamtumiti Gaburieli ntumintumi gwa kumpindi kagendi mpaka Galilaya, lushi lwa Nazareti. 27 Kaweriti na shisoweru kwa muhinga bikira yakahetitwi na muntu yawamshema Yosefu, gwa shiyiwuku sha Dawudi, litawu lyakuwi ayu bikira ndo Mariya. 28 Ntumintumi gwa kumpindi kamwiziriti Mariya na kumulamusiya, “Gwakashina? Ponga iweri pamuhera na gwenga! Mtuwa kapamuhera na gwenga, kakupanana upendelewu.”
29 Mariya kalisheliti nentu, toziya ya shisoweru sha ntumintumi gwa kumpindi, kaliholiti mumoyu pakalikosiya, “Kulamusiya aku kwana mana gaa?” 30 Ntumintumi gwa kumpindi kamgambiriti Mariya, “Nagutira Mariya, Mlungu kakupapanana manemu. 31 Guloli, haguweri na yinda na kwiwula mwana mpalu na litawu lyakuwi hagumshemi Yesu. 32 Ayu hakaweri mkulu, hawamshemi mwana gwa Mlungu na Mtuwa Mlungu hakampanani shibanta sha ufalumi sha Dawudi mbuyi gwakuwi. 33 Hakakolimlima lukolu lwa Yakobu mashaka goseri na ufalumi wakuwi hapeni uweri na upeleru.”
34 Mariya kamgambiriti ntumintumi gwa kumpindi, “Neni haneliwoni na mpalu! Hashiweri ashi shisoweru ashi?”
35 Ntumintumi gwa kumpindi kamuwankula, “Rohu Mnanagala hakizi kwaku na makakala ga Mlungu hagakwizili. Toziya ayi mwana hakiwukili hakaweri mnanagala, hakashemwi Mwana gwa Mlungu. 36 Gumuholi mlongu gwaku Elizabeti, yomberi yawamshemiti mpendi kumbiti hakaleri mwana mpalu muugogolu wakuwi na mwezi agu ndo mwezi gwa sita kwa yinda yakuwi. 37 Toziya kwahera shintu shashikamala kwa Mlungu.”
38 Mariya katakula, “Neni na ntumintumi gwa Mtuwa! Iweri kwa neni ntambu ya gulongiti.” Ntumintumi gwa kumpindi kawukiti na kugenda zakuwi.
Mariya kankumtyangira Elizabeti
39 Mashaka galii Mariya kawukiti kagenditi mpaka isi ya mulugongu lwa Yudeya. 40 Aku kingiriti mnumba mwa Zakariya na kamlamsiyiti Elizabeti. 41 Elizabeti pakapikaniriti ntambu Mariya yakamlamsiyiti, nonu kadunkula mumtima mwakuwi. Elizabeti kamemiti Rohu Mnanagala, 42 Elizabeti kalonga, “Gutekelerwa gwenga pakati pa wadala woseri na katekelerwi mwana hakiwukili mumtima mwaku. 43 Neni na gaa ata mawu gwa Mtuwa gwangu kanizili neni? 44 Nakugambira, palaa pampikaniriti ntambu yagunamusiyiti, nonu kadunkula kwa kunemelera mumtima mwangu. 45 Mbaka gwenga toziya gujimira kuwera havitendeki vitwatira vyakakugambiriti Mtuwa.”
Lwimbu lwa Mariya
46 Mariya kalonga,
“Moyu gwangu gumkwisa Mtuwa,
47 Na rohu yangu yankunemelera,
Toziya Mlungu ndo Mlopoziya gwangu.
48 Toziya kamonera lusungu neni ntumintumi gwakuwi.
Kwanjira vinu wantu woseri hawalongi Mlungu kantekelera,
49 Toziya ya shintu shikulu shakantendera Mlungu.
Litawu lyakuwi linanagala.
50 Kawalanguziya lusungu lwakuwi
Kwa walii yawampanana ligoya kwa shiyiwuku na shiyiwuku.
51 Katenda vitwatira vikulu kwa liwoku lyakuwi,
Kawapalasiya yawawera na msindu pamuhera na mipangu ya myoyu yawu.
52 Kawasulusiya yawawera na likakala mu ukolamlima wawu,
Na kawakweniziya wananagala.
53 Yawawera na njala kawayikutiziya vintu viherepa,
Na walunda kawawusiya mawoku hera.
54 Katenda shakatakuliti kwa wambuyi wetu wagona,
Kiza kumtanga Israeli ntumintumi gwakuwi.
55 Ntambu vyakawagambiriti wambuyi wetu,
Aburahamu na wiwuka wakuwi mashaka goseri!”
56 Mariya kalikaliti pamuhera na Elizabeti kwa shipindi sha myezi mitatu, shakapanu kawuyiti ukaya kwakuwi.
Kwiwuka kwa Yohani Mbatiza
57 Shipindi sha Elizabeti kwiwura shisokiti, kiwuliti mwana mpalu. 58 Wantu wapakwegera wakuwi na walongu wakuwi pawapikaniriti visoweru viherepa vya kulikangasha Mtuwa vyakavitenditi kwa Elizabeti, womberi wanemeleriti pamuhera na yomberi.
59 Palipititi lijuwa limu, womberi wiziti kumwingiziya jandu mwana, wafira kumpanana litawu lya tati gwakuwi, Zakariya. 60 Kumbiti mawu gwakuwi kalonga, “Hangu ndiri! Litawu lyakuwi hawamshemi Yohani.”
61 Wamgambira, “Kwehera muntu muwalongu waku yawamshema litawu ali!” 62 Wamlanguziyiti langaliru tati gwakuwi, wavimana ntambu hakamshemi.
63 Zakariya kaluwiti shibawu na kalemba hangu, “Litawu lyakuwi ndo Yohani.” Kila muntu kalikangasha. 64 Pala palii Zakariya kanjiti kayi kutakula, kanjiti kumkwisa Mlungu. 65 Lyoga lyayingiriti woseri yawalikaliti pakwegera nayomberi na visoweru avi vyoseri vyeniyiti muisi yoseri ya mulugongu mwa Yudeya. 66 Woseri yawapikaniriti vitwatira avi, waliholiti mumyoyu mwawu pawalonga, “Mwana ayu hakaweri gwa ntambu gaa?.” Toziya nakaka makakala ga Mtuwa hagaweri pamuhera nayomberi.
Lwimbu lwa umbuyi lwa Zakariya
67 Zakariya, tati gwa Yohani kamemiziwiti Rohu Mnanagala, katungiti shisoweru shiwagira sha Mlungu.
68 Tumkwisi Mtuwa, Mlungu gwa Israeli!
Kiza kuwatanga wantu wakuwi na kuwakombola.
69 Katupanana mlopoziya mkulu
Mushiyiwuku sha Dawudi ntumintumi gwakuwi.
70 Gambira ntambu yakawagambiriti
wambuyi wa Mlungu wananagala kwanjira kwanja.
71 Hakatulopoziyi kulawa mumawoku mwa wangondu wetu
na kutulaviya kulawa mumakakala mwa woseri yawatufira ndiri.
72 Kalongiti hakawawoneri lusungu wambuyi wetu,
na kulihola lipatanu lyakuwi linanagala.
73 Kulirapa kwakamlapiriti Aburahamu mbuyi gwetu,
74 kuwera hakatutangi twenga tulopoziwi kulawa kwa wangondu wetu.
Katugambira tumtenderi Mlungu pota na lyoga, 75 tuweri wananagala yatumfiriziya Mlungu
mashaka goseri ga makaliru getu.
 
76 “Na gwenga mwana gwangu, hawakushemi mbuyi gwa Mlungu kakumpindi nentu.
Toziya hagumlongoleri Mtuwa
kumnyawila njira yakuwi, 77 haguwagambiri wantu wakuwi kuwera hawalopoziwi
kwa kuwawusilira vidoda vyawu.
78 Mlungu gwetu mnanagala na yakawera na lusungu.
Hakatulavilili gulangala gwa ulopoziya kulawa kumpindi,
79 na kawalangazira woseri yawalikala muluwindu lwa kuhowa,
na kuwalonguziya magulu getu munjira ya ponga.”
80 Mwana kendereyiti kukula nshimba na kuwera na makakala murohu. Kalikaliti kushiwala mpaka lishaka lya kuliranguziya mweni kwa wantu wa Israeli.