En Maganda a Bareta a Insulat ni
MATEO
Paliwanag Tungkul ten Libru
En Maganda a Bareta ayun kánni Mateo ay mángsaysay a ti Jesus en katuparan nen impangaku nen Diyos a kaligtasan ten libru hidi nen Dati a Tipan. Ten pamamag-itan nen pággamit ten makpal a bersikulu a gubwat ten Dati a Tipan, impeta nen nángsulat ti iyád a libru a ti Jesus a taga-Nazaret en áorayán a mangtubus ten Israelita hidi, en banuwan a pinili nen Diyos. Peru maski ni ti Jesus ay neenak sakay nabiyag ten Judio hidi, iyád a Maganda a Bareta ay bakán la a para dikodi nan para ten atanan a tolay.
Maayus a nesaysay ten libru ni Mateo en pangyayari hidi ten biyag ni Jesus: en kákkeenak na, en págbinyag sakay págtoksu dikona, en pángngaral na, págtoldu sakay págpapiyya ten tolay hidi ti Galilea, sakay ten iba pa hidi a lugar. Nesaysay bi háddi en páglakbay ni Jesus sapul ti Galilea hanggan ti Jerusalem sakay en pangyayari hidi ten katapusan a sasimba nen biyag na ti lutaiday. Natapos iyád ten kákkepaku na ten kudus, kákkabiyag na a ruway, sakay ten pággutus na ten disepulus na hidi.
Ti iyád a libru ti Jesus ay nepakilala bilang dakila a maistu a tehud a kapangyariyan ten Kautusan nen Diyos sakay mangaral tungkul ten kahariyan dilanget. En mágkahalaga hidi a toldu ni Jesus ti iyád a libru ay nahati ti limma a bahagi: (1) en Sermon ten Bukid a nangtalakay ten katangian hidi, tungkulin, karapatan, sakay en sangpáttán nen tolay hidi a paghariyan nen Diyos (kapitulu 5-7); (2) en tungkulin hidi nen sapulu ay ti duwwa a disepulus tungkul ten dapat di hidi a gamitán (kapitulu 10); (3) en talinhaga hidi tungkul ten pághari nen Diyos (kapitulu 13); (4) en toldu hidi tungkul ten kahulugan nen pagin-essa a disepulus (kapitulu 18); sakay (5) en toldu hidi tungkul ten katapusan nen kasalukuyan sakay en adeni dán a pághari nen Diyos (kapitulu 24-25).
Pinaniwalaan a insulat iyád a libru ni Mateo purumeru ay para ten Judio hidi tánni sumampalataya hidi a ti Jesu-Cristo en tábbig nen nalay di dán a áorayán ten págligtas nen Diyos ten banuwan a pinili na.
Lasán nen Libru
En listaan nen lahi sakay kákkeenak ni Jesu-Cristo 1:1-2:23
En págserbi ni Juan a Mágbinyag 3:1-12
En págbinyag sakay págtoksu kánni Jesus 3:1-13-4:11
En págserbi ni Jesus ti Galilea 4:12-18:35
Sapul ti Galilea hanggan ti Jerusalem 19:1-20:34
En katapusan a sasimba bagu matay ti Jesus 21:1-27:66
En kákkabiyag a ruway sakay káppeta nen Panginoon 28:1-20
1
En Listaan nen Ninunu hidi ni Jesu-Cristo
(Lu. 3:23-38)
1 Iddi en listaan nen ninunu hidi ni Jesu-Cristo a gubwat ten lahi ni David a gubwat bi ten lahi ni Abraham.
2 Ti Abraham ay ama ni Isaac sakay ti Isaac bi en ama ni Jacob. Ti Jacob ay ama ni Juda sakay en kákkapatkaka na hidi a lállaki. 3 Ti Juda ay ama de Fares ay ti Zara (en ina di ay ti Tamar). Sakay ti Fares ay ama ni Esrom a ama ni Aram. 4 Ti Aram ay ama ni Abinadab sakay ti Abinadab ay ama ni Naason a ama ni Salmon. 5 Ti Salmon ay ama ni Booz a en ina na ay ti Rahab. Sakay ti Booz ay ama ni Obed (en ina na ay ti Ruth) a ama ni Jesse 6 a ama bi ni Hari a David.
Ti David ay ama ni Solomon (en ina na ay ti Batseba a nabiluwan ni Urias). 7 Ti Solomon ay ama ni Roboam a ama ni Abias sakay ti Abias ay ama ni Asa. 8 Ti Asa ay ama ni Josafat a ama ni Joram. Sakay ti Joram ay ama ni Ozias. 9 Ti Ozias ay ama ni Jotam a ama ni Acaz sakay ti Acaz ay ama ni Ezequias. 10 Ti Ezequias ay ama ni Manases, ti Manases ay ama ni Amos sakay ti Amos ay ama ni Josias. 11 Sakay ti Josias ay ama ni Jeconias sakay en kákkapatkaka na hidi a lállaki. Neenak dán hidi ten panahun a pinuwersa nen taga-Babilonia hidi en Israelita hidi a iyangay ten bansa di.
12 Nadid káttapos nen panahun a puwersadu a kákkeangay nen Israelita hidi ti Babilonia ay nagin anak ni Jeconias ti Salatiel a ama ni Zorobabel. 13 Ti Zorobabel ay ama ni Abiud. Ti Abiud ay ama ni Eliquim sakay ti Eliquim ay ama ni Azor. 14 Ti Azor ay ama ni Sadoc. Ti Sadoc ay ama ni Aquim sakay ti Aquim ay ama ni Eliud. 15 Ti Eliud ay ama ni Eleazar; ti Eleazar ay ama ni Matan. Ti Matan ay ama ni Jacob. 16 Sakay ti Jacob ay ama ni Jose a kabinga ni Maria. Ti Maria ay ina ni Jesus a dáddulawán a Cristo.
17 Kaya tehud a sapulu ay ti áppat a salinlahi sapul kánni Abraham hanggan kánni David. Sakay sapulu ay ti áppat a salinlahi sapul kánni David hanggan ten panahun nen puwersadu a kákkeangay nen Israelita hidi ti Babilonia. Sakay tehud bi a sapulu ay ti áppat a salinlahi sapul ten puwersadu a kákkeangay ti Babilonia hanggan kánni Cristo.
En Kákkeenak ni Jesu-Cristo
(Lu. 2:1-7)
18 Kona háddi en nangyari ten kákkeenak ni Jesu-Cristo. Ti Maria a ina ni Jesus sakay ti Jose ay nagkasundu dán hidi a magkabinga. Peru bagu hidi a nagagum ay mabuktet dán ti Maria (iyud ay nangyari ten pamamag-itan nen kapangyariyan nen Banal a Ispiritu.) 19 Ti Jose a magin kabinga ni Maria ay matuwid a tolay. Gapu awan na gustu a mapasaniki ti Maria ten kakpalan ay binalak na a hiwalayan ti palihim.*1:19 Ten Judio hidi, en bábbi oni lállaki a nagkasundu dán a magpakasal ay ibilang di hidi a magkabinga dán maski ni awan palla hidi nagagum. 20 Peru mentras a áisipán na iyud ay minetidug siya sakay en anghel nen Panginoon ay pummeta dikona ten pamamag-itan ni tagináp sakay kinagi nen anghel, “Jose a gubwat ten lahi ni David, dyan ka manteng a tulusán a pakasalan ti Maria gapu en buktet na ay ten pamamag-itan nen kapangyariyan nen Banal a Ispiritu. 21 Magenak siya ti essa a lállaki sakay ngaranan mu a Jesus, gapu siya en mángligtas ten tolay na hidi ten kasalanan di hidi.”
22 Nangyari i atananid a iyud tánni matupad en kinagi nen Panginoon ten pamamag-itan nen propeta a,
23 “Mágsanig kam! Maglihi en essa a birhen sakay magenak siya ti essa a lállaki,
sakay ngaranan siya a Emmanuel.”
(En kahulugan ni iyád ay “Kaguman tam en Diyos.”)
24 Nadid, ten dikona a malukag ti Jose ay sinunud na en utus nen anghel nen Panginoon dikona sakay inagum na ti Maria. 25 Peru awan inarikad ni Jose ti Maria hanggan dikona a awan meenak en anak a lállaki. Ten dikona a neenak en anak ay nginaranan ni Jose a Jesus.
*1:19 1:19 Ten Judio hidi, en bábbi oni lállaki a nagkasundu dán a magpakasal ay ibilang di hidi a magkabinga dán maski ni awan palla hidi nagagum.