Wakè kà tèpa
Apostolo
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Nye wà Luka, wà pwina é wii ê Tii kà Luka. É tapoo pâra wiâ *apostolo Paulo naa nabibiu kâra béârailu kâra pai pâra kà Paulo. Tapoo gée goro nee tii 16.10, âna é wii pâ «Bà pâra…»
É wii wiidà?
Nabibiu kâra *naja 61 ma 65, gée na càùru pai tapoo tâa kà Paulo na karapuu wâ *Roma. (Côo naporomee 27–28.)
É wii tâî?
Tà pwi jè âboro na nee Théophile, pwi jè âboro imaina naa jaa tèpa Roma. Côo naa na autapoo goo ê Tii kà Luka.
Cina é wii?
É tòobàra bétapoo tii kêe. Naa na Tii kà Luka, âna é piwiâ wâro kà Iésu, ma pai bà ma wâro côwâ kêe. Â naa na tii bèeni, tii Apostolo, âna é piwiâ pâ, é pibwiari pâ, ê *Picémara Wâdé gée *Iérusaléma, tia diri napô Judée, ma Samaria, ma tia Roma, pwi ville na dau maina naa gòropuu na pwi pàara bèepwiri. Ba é tâa gò tèpa apostolo ê pàtàmara Nyuâaê Pwicîri, ba na rà pwa i pwi ia é pwa wà Iésu.
Munaa nüma Luka na é paari mwara tà tèpa Roma (na rà tèpa pitûâ na pâ napô na wâru) pâ, wà tèpa cèikî naa goo Iésu, âna rà tèpa âboro na pitòimiri wâro kàra, â càcaa nümarà na rà pagù ê napô.
Dà êre ê tii bèeni?
É tapoo goro pai boome kâra Nyuâaê Pwicîri, naa gò tèpa apostolo (naporomee 2). Naa naporomee 3–12, âna é piwiâ wakè kà Pétéru ma pàra tèpa bée naa na ville Iérusaléma, ma napô *Judée, tiagoro napô na tàmwünyabwerié, wâ *Samaria.
Naa na autapoo goo, âna wà tèpa cèikî naa goo Iésu, âna rà cau tèpa *Juif. Â càcaa nümarà na rà piwiâ popai tà tàpé na càra caa tèpa Juif. Êco na wà Pwiduée, âna é paari tà Pétéru pâ, ê Popai Wâdé, âna kâra diri pâ Ba wâ gòropuu (naporomee 10–11, ma 15).
Jè pûra naa naporomee 9 ê pai todà Paulo, pwi âboro na ia dau tubaèpà tà tèpa cèikî béaa. Â é biié, â é pâra wiâ Iésu. Naa naporomee 13–28, âna wà Luka, âna é piwiâ wakè kà Paulo, naa na âracié pai pâra kêe na pâ napô na wâru. É picémara ê Picémara Wâdé, ma tapoo pâ wâra pwapwicîri, ma pagòo tèpa cèikî wê, tèepaa naa na ville Roma, naa naporomee 28, na ê naja 62.
Ê pâ tii kà Paulo (Roma—Philémon), âna é wii tà tèpa cèikî na pâ ére-bà na ia é mara tâa wê. Êkaa na, ê tii bèeni, Apostolo, âna târa pitòobàra diri pâ tii bèepwiri. Na ê naja 51, é, 52, âna é tâa Korénito naa napô Grèce (Apostolo 18.1–18). Â gée na càùé, na naja 53–55, âna é wii tii 1 Korénito tà tèpa cèikî wê, na pàara na é tâa na ville Éféso. (Côo Apostolo 19.8–10.) Â gée na càùé mwara, na é tâa Roma (piwiâ na Apostolo naporomee 28), â é wii tà tàpé Éféso.
É piwiâ mwara wà Luka naa na tii bèeni ê pâ pwi bèepwiri:
• Ê wâro na wâdé, ma ê picaatâa ma pai pwapwicîri kà tèpa tapoo a cèikî;
• Ê pai tubaèpà tà tèpa cèikî naa Iérusaléma. Gée goo pwiri na rà ipiina ma picémara pitiri ê popai;
• Ê pâ ipwa pupûra kà Pétéru, ma Paulo, ma Étienne.
Pai pitàgoo tii Apostolo
É cùru tèpa cèikî wà Iésu ba na rà paâjupâraê pitiri (1.1–2.13)
Ipwabwàtirà (1.1–26)
Rà tòpi Nyuâaê Pwicîri (2.1–13)
Paâjupâra Iésu naa Iérusaléma (2.14–7.59)
Pétéru (2.14–5.42)
Étienne (6.1–7.59)
Paâjupâra Iésu naa Judée ma Samaria (8.1–9.43)
Todà Paulo (8.1–9.31)
Paâjupâra Iésu tà tàpé na càra caa tèpa Juif (10.1–12.25)
Pétéru (10.1–11.18)
Tubaèpà tàra (12.1–25)
Pai pâra kà Paulo (13.1–21.26)
Paâjupâra Iésu tiagoo tèpa Roma (21.27–28.31)
Tâjùru Paulo (21.27–23.35)
Paulo naa Césarée ma Roma (24.1–28.31)
1
Gée na càùru pai wâro côwâ kà Iésu
1 Luka 1.3Théophile*Théophile—É wii ê tii bèeni wà Luka tà pwi jè âboro imaina na nee Théophile., naa na ê tapoo tii kôo, âna go piwiâ tâgà diri ê pwina é pwa wà Iésu, ma é pacâmuri gée na autapoo goo, 2 Maréko 16.19; Luka 24.49–51tiagoro ê tòotù na dàgòtùé too naa *napwéretòotù. Béaa kâra ê pai too kêe, âna é naa tà tèpa âboro ê pâ naèà kêe, goro ê pàtàmara ê Nyuâaê Pwicîri. Wà tèpa âboro bèepwiri, âna é jèe pitòrigarirà, ba naa tèpa *apostolo kêe.
É ina pai me kâra Nyuâaê Pwicîri
3 Luka 24.36–49; Apostolo 10.41Gée na càùru ê pai bà kêe, â é piâpàparié tàra. Â wâru ê pâ muru na é pwa, ba na é paari tàra pâ é jèe wâro côwâ. Â é pipaarié tàra na pàra pàara naa na 40 tòotù, â é picémara ê *Mwaciri kà Pwiduée. 4 Luka 24.49; Ioane 14.16–17; Apostolo 2.33Ûna é bwaa tâa jaarà, â é ina tàra pâ: «Guwà cibwaa pâra gée *Iérusaléma, ba na guwà tapacîri i pwi, na ia é jèe ina béaa wà Caa, â ia go jèe ina tàwà mwara. 5 Mataio 3.11Ba wà Ioane, âna é *piupwaa goro jawé. Â napwa naa goowà, âna càcaa dàra wâru cè pâ tòotù, â o *upwaawà goro ê Nyuâaê Pwicîri.»
É too naa napwéretòotù
6 Luka 24.21Ûna rà caatâa wà tèpa apostolo ma wà Iésu, â rà tawèerié pâ: «Pwi Ukai, o napwiri na gà o tòpò côwâ ê mwaciri wâ *Isaraéla?»
7 Maréko 13.32Â é tòpi tàra pâ: «Càcaa wâguwà na, na guwà tâmogòori ê pâ pàara ma tòotù na é tòpò wà Caa wiâra ê câbawâdé kêe. 8 Mataio 28.19; Luka 24.48Êco na guwà o tòpi ê pàtàmara ê *Nyuâaê Pwicîri, na ée mwa me naa gòwà, ba na guwà o mwa tèpa *paâjupâraô na Iérusaléma, ma naa na diri ê pâ ére wâ napô *Judée ma Samaria, ma tia pwâadàra ê gòropuu.»
9 Gée na càùru na é ina tàra pwiri, â càùé too jiirà naa napwéretòotù. Â tiàué naa na pé nee.
10 Ûna rà bwaa nye tàgére niâ too wiâê, â rà pò goo tupédu âboro na ru coona ârabwée pwaa†Tupédu âboro… Pai ina wèe pâ, tupédu angela. Côo mwara Neeremuru (Vocabulaire)., 11 Mataio 26.64; Luka 21.27â ru ina tàra pâ: «I tàpé Galilée, cina guwà tàgére coo awé? Cina guwà tàgére côo ê napwéretòotù? Guwà nye côo ê pai too kà Iésu bèeni naa napwéretòotù, â na o mwa wàrapwiri cè pai wâjué côwâ kêe‡Pai wâjué côwâ kêe—Rà ina mwara wà tèpa ijiao pâ: Pai wâjué kêe côwâ..»
Pai tòotéri Judas
12 Luka 24.50–53Wà tèpa apostolo, âna rà wâjué côwâ gée gòrojaa Élaio§Gòrojaa Élaio—Mont des Oliviers., pâ naa Iérusaléma, tàpo wâna caapwi kilomètre. 13 Mataio 10.2–4Ûna rà tèepaa pâ, â rà too naa na ê pwi naditàrawâ na tâdòiti wâna ê pwârawâ na rà mu ciburà tâa wê. Wà tàpéebà, âna wà Pétéru, Ioane, Jacques ma André, Filipo ma Toma, Barthélemy ma Mataio, Jacques pwina naî Alphée, Simona pwi Zélote*Zélote—Pwi âji âboro Judée na nümee na é paêgò tèpa Roma gée napô kêe. Côo mwara Judée, Roma naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii., ma wà Jude pwina naî wà Jacques. 14 Â rà caajurirà, â rà nye tà pwapwicîri taaci, wàilà ma pa ilàri, ma wà Maria nyaa kà Iésu, ma wà tèpa jii Iésu.
É patùra tèpa cèikî wà Pétéru
15 Na pwi jè tòotù, âna po 120 wàilà tèpa cèikî na rà picaatâa, â é cimadò gée nabibiu kàra wà Pétéru, â é ina tàra pâ: 16-17 Psaume 41.10«Tèpa aéjii kôo, wâdé na coo ê auinapopai naa na Tii Pwicîri, na é pinaigé mee ê Nyuâaê Pwicîri na ia é tùra goo wà *Davita. Ba é jèe ina béaa pâ wà Judas—pwi jè apostolo béebà—âna ée mwa pwi naigé mee, ma rà tâjùru wà Iésu.»
18 Mataio 27.3–8(Napwa naa goo wà Judas, âna é pa ê napuu goo wâri wàra pai icuri kêe wà Iésu, â é tûu, â tabòaa ê naaê, â tabaêgò ê pâ wâgooé. 19 Ê pwi jèkutâ bèepwiri, âna rà capai tâmogòori diri wà tèpa âboro na ville Iérusaléma, â rà pwa ma neere ê pwi ére-bà pâ Hakeldama, na pai ina wèe naa na pairà pâ ‘napuu na pwa domii na’.)
20 Psaume 69.26, 109.8[Â é tòobàra pâ wà Pétéru, â é ina pâ]: «Ba jèe wii naa na tii Salamo pâ:
O ticia pwârawâ kêe.
O ticè cèna ée mwa tâa wê.
Psaume 69.26
«Â jèe wii mwara pâ:
É tòotérié pwi jèpwi.
É popa wakè kêe.
 wâdé na wàra.
Psaume 109.8
21-22 Mataio 16.19; Maréko 1.9; Ioane 15.27«Êkaa na wâdé na pwa cè pwi jè béebà, ba na pwi jè a *paâjupâra ê pai wâro côwâ kà Iésu. Wâdé na wà pwi âboro-bà, âna pwi jè ârapàara tàpé na rà mu nye ciburà pâra wiâjè, naa na pàara na é bwaa tâa jaajè wà Pwi Ukai kâjè—tapoo na é piupwaa wà Ioane; tiagoro ê pai too kà Iésu naa napwéretòotù.»
Rà pitòrigari Matthias
23 Rà pitòrigari tupédu ârailu—wà Ioséfa na nee Barsabbas, jè nee mwara Justus, ma wà Matthias. 24 Â rà capai pwapwicîri, â rà ina pâ: «Pwi Ukai, wâgà na gà tâmogòori ê pwâranümara diri ê pâ âboro; gà paari tâbà cè pwi âboro na gà jèe pitòrigarié naa na tupédu âboro bèeni, 25 ma é pa wakè kà Judas ma pwi apostolo. Ba é jèe panuâ ê wakè kêe wà Judas, â é jèe pâra naa na ê pwi ére kêe. [Ba é jèe tòpi ê pumara wakè kêe na èpà.]»
26 Â rà càù noo kâra tii†Noo kâra tii—Tirage au sort. Wâni Kalédoni, âna jè pwa goro noo kâra tii, êco na wà tèpa ijiao kà tèpa Juif, âna rà pwa goro atü. naa gooru, â wâru noo kâra tii kà wà Matthias, â rà naaê gée, ma pwi bée wà tèpa 11 apostolo.
1:1 Luka 1.3
*1:1 Théophile—É wii ê tii bèeni wà Luka tà pwi jè âboro imaina na nee Théophile.
1:2 Maréko 16.19; Luka 24.49–51
1:3 Luka 24.36–49; Apostolo 10.41
1:4 Luka 24.49; Ioane 14.16–17; Apostolo 2.33
1:5 Mataio 3.11
1:6 Luka 24.21
1:7 Maréko 13.32
1:8 Mataio 28.19; Luka 24.48
†1:10 Tupédu âboro… Pai ina wèe pâ, tupédu angela. Côo mwara Neeremuru (Vocabulaire).
1:11 Mataio 26.64; Luka 21.27
‡1:11 Pai wâjué côwâ kêe—Rà ina mwara wà tèpa ijiao pâ: Pai wâjué kêe côwâ.
1:12 Luka 24.50–53
§1:12 Gòrojaa Élaio—Mont des Oliviers.
1:13 Mataio 10.2–4
*1:13 Zélote—Pwi âji âboro Judée na nümee na é paêgò tèpa Roma gée napô kêe. Côo mwara Judée, Roma naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii.
1:16-17 Psaume 41.10
1:18 Mataio 27.3–8
1:20 Psaume 69.26, 109.8
1:21-22 Mataio 16.19; Maréko 1.9; Ioane 15.27
†1:26 Noo kâra tii—Tirage au sort. Wâni Kalédoni, âna jè pwa goro noo kâra tii, êco na wà tèpa ijiao kà tèpa Juif, âna rà pwa goro atü.