Tii tà tèpa
Hébéru
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Câjè caa tâmogòori ê nee pwi a wii ê pwi tii bèeni. Êco na jè tâmogòori pâ, nye pwi jè *Juif, na é cèikî naa goo wà Iésu. É pwi a tâmogòori bwàti ê pwapwicîri kà tèpa Juif, ma ê *Aamwari Béaa. Â é pwi âboro na é tâmogòori bwàti pai pwa tii naa na grec, ba ê pai wii kêe, âna dau wâdé.
É wii wiidà?
Béaa kâra *naja 70. Ba, na pwi naja bèepwiri, âna wà tèpa coda roma, âna rà tanoori ê *Wâra pwapwicîri kà tèpa Juif wâ *Iérusaléma, â rà pacoo diri pâ *ârapwaailò kà tèpa Juif na é ina wà pwi a wii tii bèeni. (Côo naporomee 9 ma 10.)
É wii tâî?
Tà tèpa Juif—tèpa ‘*Hébéru’—na rà jèe cèikî naa goo Iésu. Pwiri rà naanaimari pâ popai kêe na wâru, naa na caapwi tii, ba na rà naa târa jè wâra pwapwicîri.
Cina é wii?
É wii, ba na rà tâmogòori bwàti ê wakè na é pwa wà Iésu ba kàra. Â é pagòorà, ba na rà cimwü ma pidàpwicâarirà, ba rà gére wâro na pàara na pitubaèpà tàra.
Dà êre ê tii bèeni?
Diri pâ naèà ma pâ ârapwaailò kà tèpa Juif naa na ê *Aamwari Béaa, âna rà tâbawêe nabàni naa goo Iésu Kériso. Ba wà Pwiduée, âna é pwa tà tèpa âboro ê *auipwataâboro na bwaa âmuê. Â é nama é pwi âji a pwa ârapwaailò kêe na caapwi co, wà Iésu Kériso. Wàé na é pwi a pame ê pâ *aupwényunyuâari kâra auipwataâboro, â wàé pwi a-ipa popai naa nabibiu kâjè tèpa âboro ma wà Pwiduée. Ba é pwi âji âboro, â é pwi âji naî Pwiduée mwara, na é caapwi co. Ba é tâa jaa Pwiduée Caa, gée na biu, â dàra gòiri awé. Êco na é boome naani gòropuu, â é pa naiiri âboro. Â é pwa ê ârapwaailò na tâbawêe, na é pipanuâê târa pwâra bà. Â joro ê domii kêe na é bà naa goro *satauro, târa pwanauri diri pâ èpà kâjè. Â gée goo Kériso, â pâri ma jè medari Pwiduée naa na ipwàdée. Â câ mwa caa pâri ma jè pwa cè jè ârapwaailò.
Pai pitàgoo tii Hébéru
Iésu Kériso, âna é piwéna jii diri (1.1–4.13)
É piwéna jii tèpa angela (1.4–14)
É pame pai udò na dau pwényuâa (2.1–18)
É piwéna jii Moosé wà Iésu (3.1–6)
Âji pinaanapô jaa Pwiduée na é pame Iésu (3.7–4.14)
É pwi a-ipa popai nabibiu kâjè ma Pwiduée (4.14–10.18)
É pa naîri âboro â é pitêre dà Pwiduée (4.14–5.10)
Pai patêre tèpa cèikî (5.11–6.12)
É pacoo auinabéaa wà Pwiduée (6.13–20)
Melkisédek, âna é ânuu Iésu Kériso (7.1–28)
É pwi a pwa ârapwaailò maina kâjè wà Iésu Kériso (8.1–13)
Càcaa pâri pâ ârapwaailò béaa târa ma pwanauri pâ èpà (9.1–10)
Tâbawêe ârapwaailò kà Iésu (9.11–28)
É wacaapwi pwa ârapwaailò Kériso (10.1–18)
Câmu tà tèpa cèikî (10.19–13.25)
Jè ipwacèwii cèikî kà tèpa Isaraéla biu (11.1–40)
Jè ipwacèwii Iésu, â jè cimwü (12.1–29)
Bénabwé popai (13.1–25)
iésu kériso âna é piwéna jii diri
1
(Naporomee 1.1–4.13)
1 Na pàara biu, âna é pipatùrari*Pipatùrari—Patùra. wà tèpa jojoorojè†Jojoorojè—Wà pwi awii ê tii bèeni, âna é pwi jè Juif, â é wii tà pàra tàpé na rà tèpa Juif mwara.  rà jèe cau cèikî naa goo wà Kériso. wà Pwiduée, na rà naigé mee tèpa *péroféta kêe goro pàra pai pwa wèe na wâru. 2 Ioane 1.3Â, na pàara nabà—naa na pâ bénabwé tòotù—âna é patùrajè, goo wà Pwina naîê. Ba gée gooé, âna wà Pwiduée, âna é tapoo ê napwéretòotù ma ê gòropuu, bau diri pâ muru na tâa na.  nye wàé kaa na é pitòrigarié wà Pwiduée, ba na ée mwa panuâ têe diri pâ pwiibà. 3 Apostolo 2.33–34; Kolosé 1.20; Hébéru 8.1Na jè côo Pwina naîê, â jè côo ê pai muugère ma pai maina kà Pwiduée Caa. Ba ipaiwà wàilu naa na diri pai pwa wèe. Diri pâ muru, âna rà cau tèepaa ma wâro, gée goro ê popai kêe, na dau pwa pàtàmee.
Nye wàé kaa, Pwina naîê, na ia é cèitiri ê pâ èpà kâjè. Â gée na càùé, â é wâjué côwâ naa jaa Pwiduée, na é wânidò *napwéretòotù. Â wà Pwiduée—wà Pwina dau pwa pàtàmee—âna é nama é tâaboo naa gòro âji îê [ba na é pitûâ kâra diri pâ muru].
É piwéna jii tèpa angela
4 Filipi 2.9Wà Pwiduée, âna é nama é piwéna‡É piwéna—é, É jèe piwéna, é, É pâ nau piwéna. jii diri tèpa *angela, wà Pwina naîê.  é naa têe pwi neere âboro, na dau pwamuru naa goo, jii diri pâ neere âboro. 5 2 Samuel 7.14; 1 Chroniques 17.13; Apostolo 13.33Ba câé mu caa ina tà pwi jè angela wà Pwiduée pâ:
Wàéni popai kôo,
na go ina nabà:
Gà pwina naîô,
â go pwi caa'gà.
Psaume 2.7
é,
Go o pwi Caa kêe,
â ée mwa pwi naîô.
2 Samuel 7.14
6 Roma 8.29Ûna é paari Pwina naîê, tà tàpé na rà tâa jaaé, â é naa têe ê tàrù kà pwi ciàra èpo§Ûna é paari Pwina naîê… Grec: Ûna é popa Pwi ciàra èpo naa na gòropuu {monde}. Munaa ê pai pitèpa Kériso, é, pai wâjué côwâ kêe na jè tòotù. Ê popai monde ni, âna pai ina wèe pâ: Autâa, é, napô, é, mwaciri. Pwiri naani gòropuu, é wâpà wiàna wânidò napwéretòotù., â é pitûâri pâ:
Wâdé na wà diri tèpa angela kôo,
âna rà o cau ipwamainaê diri.
Psaume 97.7
7 Psaume 104.4Napwa naa goo tèpa angela kêe, âna é ina wà Pwiduée:
Go nama rà pwacèwii ê pwéretòotù;
Rà o pwacèwii ê doromara ânye.
Psaume 104.4
8 Psaume 45.7–8Êco na wàéni ê pwina é ina naa goo wà Pwina naîê:
Wâgà co [Pwina naîô]
O ticè pwâadàra
ê Mwaciri'gà.
Gà mwa Pwi Ukai
dàra gòiri awé.
O *tàrù ê pai pitûâ'gà.
9 Gà wâdéari ê tàrù,
â gà miiri ê èpà.
 wâgo, Pwiduée Caa'gà,
âna go jèe pitòrigarigà†Pitòrigarigà—Grec: Oint. Côo note goo Luka 4.18.
jii diri tèpa béegà.
Go wicèpwiri ê jawé ûrea
naa gòro pûrugà.
Go nama rà pipwamainagà;
go naa tâgà ê pipwàdée,
na dau maina awé.
Psaume 45.7–8
10 Psaume 102.26–28É ina mwara wà Pwiduée, naa goo Pwina naîê pâ:
Naa na autapoo goo,
na gà pwi a tòpò
ê pàara gòropuu.
Gà pwi a bari
iri napwéretòotù.
11 O mwa tiàu
ê gòropuu diri,
ma napwéretòotù,
ma diri pwina tâa na.
Êco na nye wâgà co
na o mwa tâa awé.
12 Gà o cùurà
pwacèwii ârabwée;
Gà o pipîrirà
pwacèwii dòro aupuu.
 nye wâgà co,
na gà nye tà tâa awé;
Gà nye tà wâro
dàra gòiri!
Psaume 102.26–28
13 Psaume 110.1Â wàéni jè muru na ia é ina wà Pwiduée:
“Gà me ma gà tâa ni.
Tâa ni gòro îô étò.
[Go naa tâgà ê pitûâ.
O pwamainagà awé.]
Go nama gà còogai
tèpa ipaa dàgà.”
Psaume 110.1
Gona guwà niimiri pâ, é ina pwiri tà pwi jè angela kêe? [Bwa! É ina pwiri tà Pwina naîê!]
14 Psaume 34.8, 91.11Ba napwa naa goo wà tèpa angela, âna rà tèpa ênawéna co. Ba é cùrurà wà Pwiduée, ba na rà pitu tâjè, wàijè na ée mwa pa-udòjè, [ma naa tâjè ê *âji wâro jaaé].
*1:1 Pipatùrari—Patùra.
†1:1 Jojoorojè—Wà pwi awii ê tii bèeni, âna é pwi jè Juif, â é wii tà pàra tàpé na rà tèpa Juif mwara. Â rà jèe cau cèikî naa goo wà Kériso.
1:2 Ioane 1.3
1:3 Apostolo 2.33–34; Kolosé 1.20; Hébéru 8.1
1:4 Filipi 2.9
‡1:4 É piwéna—é, É jèe piwéna, é, É pâ nau piwéna.
1:5 2 Samuel 7.14; 1 Chroniques 17.13; Apostolo 13.33
1:6 Roma 8.29
§1:6 Ûna é paari Pwina naîê… Grec: Ûna é popa Pwi ciàra èpo naa na gòropuu {monde}. Munaa ê pai pitèpa Kériso, é, pai wâjué côwâ kêe na jè tòotù. Ê popai monde ni, âna pai ina wèe pâ: Autâa, é, napô, é, mwaciri. Pwiri naani gòropuu, é wâpà wiàna wânidò napwéretòotù.
1:7 Psaume 104.4
1:8 Psaume 45.7–8
*1:8 Wâgà Pwiduée—Ê pâ popai bèepwiri gée na Psaume 45, âna popai kà pwi jè apwanyabi, goo ê pai piéa kà pwi jè ukai. Naani, âna é ina wà pwina é wii ê tii tà tèpa Hébéru, pâ, wà Pwiduée Caa, âna é ina pwiri tà Iésu Kériso, Pwina naîê. É wàrapwiri wà Pwiduée, ba na é paari tà tèpa âboro pâ, wà Iésu, âna é pwi ukai kâra gòropuu diri.
†1:9 Pitòrigarigà—Grec: Oint. Côo note goo Luka 4.18.
1:10 Psaume 102.26–28
‡1:10 Nye wâgà, Pwi Ukai—Ê pâ popai bèepwiri gée na Psaume 102, âna popai kà pwi jè âboro tà Pwiduée. Naani, âna é ina wà pwina é wii ê tii tà tèpa Hébéru pâ, wà Pwiduée Caa, âna é ina pwiri tà Pwina naîê, Iésu Kériso.
1:13 Psaume 110.1
1:14 Psaume 34.8, 91.11