pai pwa pupûra naa gòrojaa
5
(Naporomee 5–7)
Luka 6.17–49, 12.22–34
1 Ûna é côo pâ âboro na wâru wà Iésu, na rà gére me, â é too naa gòrojaa, â é tâaboo, ba na é pacâmurirà. Â rà me naa jaaé tàpé na rà pâra wiâê.
Cidòri nyuâa
2 Â é ina tàra pâ:
3 Ésaïe 57.15«Cidòri nyuâa tàpé na rà ipakîrirà, ba o kàra ê *Mwaciri napwéretòotù!
4 Ésaïe 61.2–3; Auinapàpari 7.17Cidòri nyuâa tàpé na rà i, ba ée mwa patàmarùrà wà Pwiduée!
5 Psaume 37.11Cidòri nyuâa tàpé na moo pwâranümarà, ba o mwa kàra ê gòropuu diri!
6 Ésaïe 55.1–2Cidòri nyuâa tàpé na rà copwa dàra câbawâdé kà Pwiduée, ba ée mwa naa tàra diri pwina nümarà goo!
7 Cidòri nyuâa tàpé na rà imeai, ba ée mwa imeairà wà Pwiduée!
8 Cidòri nyuâa tàpé na tâbawêe pwâranümarà naa goo Pwiduée, ba rà o mwa côoê!
9 Cidòri nyuâa tàpé na rà pinaanapô bèepirà, ba ée mwa tunee tàra wà Pwiduée pâ, tèpa naîê!
10 1 Pétéru 3.14Cidòri nyuâa tàpé na pièpàrirà gée goro pai pitêre dàra kàra ê popai kà Pwiduée. Ba o mwa kàra ê Mwaciri napwéretòotù.
11 1 Pétéru 4.14Cidòri nyuâawà, wiàna rà tobapwâwà ma pièpàriwà, gée goro na guwà tèpa âboro kôo. 12 2 Chroniques 36.16; Apostolo 7.52Ba rà jèe nye wàrapwiri tà tèpa *péroféta na rà pâbéaa kàwà. Â guwà ipwàdée ma piêgòtùru, ba o maina pumara wakè kàwà naanidò *napwéretòotù!»
Guwà tèpa pwéelaa kâra gòropuu
13 Maréko 9.50; Luka 14.34–35«Guwà tèpa còo*Còo—Na pàara biu, âna càcaa po wâdé bwàti ê pâ còo. Ba po dau wâru pâ tòri na tâa na. Na pàra pàara, âna jèe nye ticè nümee, ba jèe pâra gòro jawé, â jèe nye po tâa co ê pâ tòri na. Pwacèwii ê nu na jè pwârü târa kuru, ba, na jè copwaa diri, â jèe ticè nümee, â jè tü târa ja. Wakè kà còo mwara, âna na é cèitiri ma wéaari ê utimuru. Ucina mwara goro ê auipwataâboro kà Pwiduée na câ mwa caa tòotéri. (Côo Lévitique 2.13; Nombres 18.19.) târa gòropuu. Â wiàna ê còo, âna tubatiàu ê nümee, â jè o wànau târa ma jè o pwa ma tèepaa côwâ ê nümee? Bwa. O jèe piticèmuru naa goo. Â o tü naa gòroigé, â rà o mwa pâra gò pâ âboro.
14 Ioane 8.12, 9.5«Guwà tèpa pwéelaa kâra gòropuu, pwacèwii ê jè ville na é tâa gòrojaa, ba o pwacoé ma jè cîdaée. 15 Maréko 4.21; Luka 8.16, 11.33Â ipaiwà mwara naa goo ê jè wâra ânye. Ba câjè caa nuri, ma jè mwa caa naapwàniri ê pwéelaa kêe! Bwa! Jè nye tòpò dòiti. Â é pwéelaa goo diri ê pâ âboro, na rà tâa na ê wâ. 16 Éféso 5.8–9; 1 Pétéru 2.12Â wâdé na wàrapwiri ê pwéelaa kàwà! Wâdé na é tèepaa na ara diri tèpa âboro. Â géewê, âna rà o côo ê pâ muru na wâdé na guwà pwa. Â rà o pwamaina Pwiduée, Caa kàwà, na é wânidò napwéretòotù.»
Go tèepaa nau pacoo ê Naèà
17 Roma 3.31«Guwà cibwaa niimiri pâ, go tèepaa nau nama tiàu ê *Naèà kà Moosé, ma ê pâ auina kà tèpa péroféta. Bwa, go tèepaa, ba na go pacoo. 18 Luka 16.17, 21.33Guwà têre bwàti, ba go ina tàwà ê âjupâra pâ: Ûna bwaa tâa ê napwéretòotù ma gòropuu, â o càcaa câtùra cè ji caapwi âmu gée goro ê Naèà, tiagoro na pacoo diri ê pâ namuru.
19 Jacques 2.10«Gée goo pwiri, â wà pwi âboro na é tajii ê ji caapwi naèà na dau kîri, â é picòo tà pàra tàpé ma rà ipwacèwiié, âna wà pwiibà, âna ée dau kîri naa na Mwaciri napwéretòotù. Â wà pwi âboro na é pâra wiâra bwàti ê Naèà, ma picòo tà pàra tàpé ma rà wàrapwiri, âna wà pwiibà, âna ée dau maina naa na Mwaciri napwéretòotù. 20 Üu, wâdé na guwà pitêre dàra ê câbawâdé kà Pwiduée, jii pai pwa kà tèpa *dotée goro ê Naèà ma wà tèpa *Farasaio. Ba wiàna càcaa wàrapwiri, â o câguwà caa tò naa na Mwaciri napwéretòotù.»
Gà naaco putàmu
21 Exode 20.13; Deutéronome 5.17«Guwà tâmogòori bwàti pâ é jèe ina [wà Pwiduée] tà tèpa jojoorojè, pâ: Gà cibwaa tétàmwara âboro.Exode 20.13 Â wà pwina é tétàmwara pwi jèpwi, âna o popaé pâdari pwi a pitèimuru, ma é pwa wârimuru têe. 22 1 Ioane 3.15Â wâgo, âna go ina pâ: Wiàna gà putàmu†Putàmu—Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà ina pâ: Putàmu na ticè âji majoroé. naa goo pwi a cèikî béegà, â gà o mwa coo ara Pwiduée, na ée mwa pitèigà. Â wiàna gà ina tà pwi a cèikî béegà, pâ, “Gà pé pigù!” âna o popagà pâ naa na wâra pitèimuru kà Pwiduée. Â wiàna gà piduri‡Piduri—Insulter. pwi a cèikî béegà, â gà tapacîri wârimuru na dau maina, naa na ére na jèe maagé ma tòina naawê.
23 Maréko 11.25«Jè jèe côo cai ni: Gà pame ê âraimeai'gà naa na wâra pwapwicîri. Â tèepaa me naa na pwâranümagà ê pwina wânabibiu kàu ma wà pwi a cèikî béegà. 24 Â, na wàrapwiri, wâdé na gà tàpo naaco naawê ê âraimeai'gà. Â gà wâjué côwâ, ma gàu mara pinaanapô ma wà pwi aéjii'gà. Â nabwé, â gà mwa wâjué côwâ, ma gà mwa bàra naa i âraimeai'gà.
25 «Wiàna é piciapwâ googà wà pwi jèpwi, â gàu mara pinaanapô ma wàé, wiàna gàu bwaa gére wâ naigé pâ naa na aupitèimuru. Ba é péa panuâgà tà pwi a pitèimuru, na ée mwa panuâgà târa pwàliici ma tòpògà naa na karapuu. 26 Â go ina tâgà ê âjupâra pâ: O câgà caa còobé gée na karapuu, wiàna ina pâ, bwaa câgà caa pé wâri diri ê wârimuru'gà!»
Popai goro tapàgà piéa
27 Exode 20.14; Deutéronome 5.18«Guwà tâmogòori bwàti pâ é jèe ina [wà Pwiduée] pâ: Gà cibwaa toomura (gà cibwaa cîâa jii tô wâdàgà, é, wà pwi éagà).Exode 20.14
28 «Â wâgo, âna go ina pâ: Wiàna gà ucâri wâdà pwi jèpwi, â gà wâdéarié, â pwacèwii na gàu jèe pipuu. 29 Mataio 18.9; Maréko 9.47Ba wiàna majoroé ê âraporomeegà, na gà pitanami goo, ma gà pwa na èpà, â gà èrù tâjii, â gà tütâjii naaiti jiigà! Ba o wâdé ba kâgà wiàna tiàu jè ére naiigà, jii wiàna tâbawêe ê naiigà, â tügà naa na ére na gà pwamaagé côo naawê§Ucina co goo ê pwina nama jè pwa na èpà. Ba wâdé na jè tütâjii naaiti jiijè.! 30 Mataio 18.8; Maréko 9.43 wiàna majoroé ê îgà étò na gà pwa na èpà, â gà tépàgà, â gà tütâjii naaiti jiigà! Ba bwaa wâdé ba kâgà wiàna tiàu ê jè ére naiigà, jii wiàna tâbawêe ê naiigà, â gà pâra naa na ére na jè maagé ma tòina naawê!»
31 Deutéronome 24.1–4; Maréko 10.4«Jèe ina mwara pâ: Wà pwina é tü târa ê wâdèe, âna wâdé na é pwa cè tii târa ma pitapàgà piéa.Deutéronome 24.1 32 Êco na wâgo, âna go ina pâ: Gà cibwaa tü tà tô wâdàgà na càcaa tô a toomura*Na càcaa tô atoomura—é, Êco wiàna tô ilàri na ia pwicîri ma gàu piéa. (câé caa cîâa jiigà). Ba gà péa panuâê, ba na é toomura, wiàna é jèu piéa ma cè pwi jèpwi. Â wà mwara pwi jè âboro na é popaé ma é wâdèe, âna é toomura†Na pàara kà Iésu, âna maina kamu kâra ilàri na pitapàgà piéa. Ipaiwà mwara wiàna nye ticè èpà na é pwa. Wiàna é piéa côwâ, â o càcaa dau wâdé ê béârailu kâra pai pitâa kêe ma pwi jè âboro, gée goro ê pwâra kamu kêe. Ê popai bèeni kà Iésu, âna pwiri pai ina wèe pâ, wâdé tà Pwiduée na câgàu caa tapàgà piéa. Êco na, wiàna ticè pai pwa wèe ma gàu pitànaima, â gà tòimiri ê nee tô wâdàgà, â gà cibwaa nama é kamu wiàna ticè èpà na é pwa..»
Popai goro ipwataâboro
33 1 Korénito 7.10–11Exode 20.7; Lévitique 19.12; Nombres 30.3; Deutéronome 23.22«Guwà tâmogòori bwàti pâ é jèe ina wà Pwiduée tà tèpa jojoorojè, pâ: Gà cibwaa pwâ goo ê pai pwataâboro'gà. Wâdé na gà pacoo ê *auipwataâboro'gà na ara Pwi Ukai.Lévitique 19.12 34 Ésaïe 66.1; Mataio 23.22; Jacques 5.12Â wâgo, âna go ina pâ: Wiàna gà *ipwataâboro, â gà cibwaa ina neere ére pwicîri, ba na *paâjupâra ê auipwataâboro'gà.
«Gà cibwaa ina “napwéretòotù” ba autâa pwicîri kà Pwiduée; 35 Psaume 48.3; Ésaïe 66.1é, “gòropuu” ba aucò kêe; é, “*Iérusaléma” ba ville kêe, wàé na é Ukai maina kâjè. 36 Â gà cibwaa ina mwara pâ: “Go ipwataâboro gòro pûruô” ba càcaa wâgà na gà tâmogòori nama pwaa, é, duu ê caapwi wàrapûrugà. 37 Wiàna nümagà na gà üuri, â gà ina co pâ “üu”. Â wiàna tàutâgà, â gà ina co pâ “bwa”. Ba cè gòobèreè, âna me gée jaa *Caatana, wà Pwi âboro èpà.»
Popai goro pitôowârimuru‡Pitôowârimuru—Vengeance.
38 Exode 21.24; Lévitique 24.20; Deutéronome 19.21«Guwà tâmogòori pâ jèe ina pâ: Âraporomee târa âraporomee, ma poropwâ târa poropwâ§Âraporomee târa âraporomee… Ba na rà cibwaa piwéna jii ê pwina é pwa tàra wà pwi jèpwi..Exode 21.24
39 «Êco na wâgo, âna go ina pâ: Wiàna é pwa na èpà tâgà wà pwi jè âboro, â gà cibwaa pitôowâri têe. Â wiàna é tamagéri ê upwaégà étò, â gà panuâ têe mwara jèpwi. 40 Â wiàna é popagà pâ naa na wâra pitèimuru pwi jè âboro, ma é popa cimiici'gà, â gà naa têe mwara ê palito'gà. 41 Â wiàna é tacoo googà wà pwi jè [coda roma] ma gà popa ê atà kêe naa na caapwi kilomètre, â gà popa naa na ârailu kilomètres. 42 Wiàna é ilari jiigà cè jè muru, wà pwi jè âboro, â gà naa têe. Â wiàna é ilari târa mwa pitôowâri, â gà cibwaa iauri jiié.»
Gà meaari tèpa èpàrigà!
43 Lévitique 19.18«Guwà tâmogòori bwàti ê auina bèeni: Gà meaari tèpa jèneregà.Lévitique 19.18 Â rà ina mwara [pàra tàpé] pâ: “Â gà èpàri tàpé na rà èpàrigà.” 44 Exode 23.4–5; Luka 23.34; Apostolo 7.60; Roma 12.14,20Êco na wâgo, âna go ina pâ: Gà meaari tàpé na rà èpàrigà*Gà meaari tàpé na rà èpàrigà—Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà naagée pâ popai bèeni: Â gà pwényunyuâari tàpé na rà pinajajaigà, â gà pwa na wâdé tà tàpé na rà miirigà., â gà pwapwicîri ba kà tàpé na rà pwa tâgà na èpà. 45 Â wiàna gà wàrapwiri, â gà pwi âji naî pwi Caa'gà, na é wânidò napwéretòotù. Ba é nye nama té ê tòotù kêe, naa gò tàpé na rà wâdé, ma wà tàpé na rà èpà. Â é nye nama popaa, naa gò tàpé na rà papwicîriê, ma wà tàpé na càra caa papwicîriê.
46 «Ba wiàna gà wâdéari co tàpé na rà wâdéarigà, â cina gà tapacîri cè câmagà†Câma—Récompense. Pumara wakè. jii Pwiduée? Ba wà tèpa *tò mwani wâripû [na rà tèpa pwâ ma iau] âna rà nye pwa mwara ê pwiibà. 47  wiàna gà nye pwabwàcu ma pacidòri co tèpa béegà, â pé dà cèna gà pwa cèna piwéna? Ba wà tàpé na càra caa tâmogòori Pwiduée, âna rà nye pwa mwara ê pwiibà! 48 Lévitique 19.2; Deutéronome 18.13 wâgà, âna wâdé na gà tâbawêe naa na pimeaari kà Pwiduée.  gà ipwacèwii pwi Caa'gà na é wânidò napwéretòotù, na é tâbawêe.»
5:3 Ésaïe 57.15
5:4 Ésaïe 61.2–3; Auinapàpari 7.17
5:5 Psaume 37.11
5:6 Ésaïe 55.1–2
5:10 1 Pétéru 3.14
5:11 1 Pétéru 4.14
5:12 2 Chroniques 36.16; Apostolo 7.52
5:13 Maréko 9.50; Luka 14.34–35
*5:13 Còo—Na pàara biu, âna càcaa po wâdé bwàti ê pâ còo. Ba po dau wâru pâ tòri na tâa na. Na pàra pàara, âna jèe nye ticè nümee, ba jèe pâra gòro jawé, â jèe nye po tâa co ê pâ tòri na. Pwacèwii ê nu na jè pwârü târa kuru, ba, na jè copwaa diri, â jèe ticè nümee, â jè tü târa ja. Wakè kà còo mwara, âna na é cèitiri ma wéaari ê utimuru. Ucina mwara goro ê auipwataâboro kà Pwiduée na câ mwa caa tòotéri. (Côo Lévitique 2.13; Nombres 18.19.)
5:14 Ioane 8.12, 9.5
5:15 Maréko 4.21; Luka 8.16, 11.33
5:16 Éféso 5.8–9; 1 Pétéru 2.12
5:17 Roma 3.31
5:18 Luka 16.17, 21.33
5:19 Jacques 2.10
5:21 Exode 20.13; Deutéronome 5.17
5:22 1 Ioane 3.15
†5:22 Putàmu—Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà ina pâ: Putàmu na ticè âji majoroé.
‡5:22 Piduri—Insulter.
5:23 Maréko 11.25
5:27 Exode 20.14; Deutéronome 5.18
5:29 Mataio 18.9; Maréko 9.47
§5:29 Ucina co goo ê pwina nama jè pwa na èpà. Ba wâdé na jè tütâjii naaiti jiijè.
5:30 Mataio 18.8; Maréko 9.43
5:31 Deutéronome 24.1–4; Maréko 10.4
*5:32 Na càcaa tô atoomura—é, Êco wiàna tô ilàri na ia pwicîri ma gàu piéa.
†5:32 Na pàara kà Iésu, âna maina kamu kâra ilàri na pitapàgà piéa. Ipaiwà mwara wiàna nye ticè èpà na é pwa. Wiàna é piéa côwâ, â o càcaa dau wâdé ê béârailu kâra pai pitâa kêe ma pwi jè âboro, gée goro ê pwâra kamu kêe. Ê popai bèeni kà Iésu, âna pwiri pai ina wèe pâ, wâdé tà Pwiduée na câgàu caa tapàgà piéa. Êco na, wiàna ticè pai pwa wèe ma gàu pitànaima, â gà tòimiri ê nee tô wâdàgà, â gà cibwaa nama é kamu wiàna ticè èpà na é pwa.
5:33 1 Korénito 7.10–11
5:33 Exode 20.7; Lévitique 19.12; Nombres 30.3; Deutéronome 23.22
5:34 Ésaïe 66.1; Mataio 23.22; Jacques 5.12
5:35 Psaume 48.3; Ésaïe 66.1
‡5:37 Pitôowârimuru—Vengeance.
5:38 Exode 21.24; Lévitique 24.20; Deutéronome 19.21
§5:38 Âraporomee târa âraporomee… Ba na rà cibwaa piwéna jii ê pwina é pwa tàra wà pwi jèpwi.
5:43 Lévitique 19.18
5:44 Exode 23.4–5; Luka 23.34; Apostolo 7.60; Roma 12.14,20
*5:44 Gà meaari tàpé na rà èpàrigà—Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà naagée pâ popai bèeni: Â gà pwényunyuâari tàpé na rà pinajajaigà, â gà pwa na wâdé tà tàpé na rà miirigà.
†5:46 Câma—Récompense. Pumara wakè.
5:48 Lévitique 19.2; Deutéronome 18.13