God Varana Biibiina
Jon
Igirumi
(John)
Vonaviakova
Weni vonaviakovina na ke Jon ita girumi ma wawaya muriyai iterei. Aposol Jon God Varana Biibiina igirumi na ivi akovita da Yesu na God Vonana Makamakii Nonowina. Ma tuna ivi wawayota da dobuwai wawaya kamosiyai imakai. Ma bade Jon ivoneta da ina kayowana da wawaya ini tumaghana da Yesu na God Natuna ma kata Viviyawa, tuna kubiine weni bukana igirumi. Ina kayowana da nani vitumaghaninai na yawasa makamakii nonowina ina panani.
Kunona Jon ivi akovita da God Vonana ma Yesu na sago, muriyai Yesu ina bera ghamaghamasi ivi sisiyei, matakirisi ivi debei da vonavaghata da tuna na God Natuna ma kata Viviyawa. Jon igiruma da Yesu matakira peyarina ibera yavui na muriyai nani berasi tepanai nota ghamaghamasi ivivi beyebeyena. Ma ina vibeyebeyena kamonai na wawaya nevanevana Yesu ivi tumaghanei ma ikivini ma nevanevana na ke iti tumaghanei ma ivi ghaviyei. Ma sapta 13 da ku 17 kamonai Jon ina giruma evonavoneta da muriyai Yesu ita patumi na nani didibarinai kana kivikivina yavata ere nuwaviinisi ivi nuwasago ma ikiiepepisi ma nota rewapanai ivovunaghisi da i nota ke ina peku, iyamna iakovi da ina rabobo. Ma ina giruma turinai Jon evonavoneta da Yesu ipatumi ma ivi tupavirei, ituparatui ma ikikava rabobowai ivomiiri ma irumatara kana kivikivina kurisi.
Jon ina giruma kamonai nota ghamana na Keriso tepanai yawasa makamakii nonowina taviiya. Ma iyavo kava itumaghana da Yesu na keta, vonavaghata ma yawasa na tuna puyona wekarakava eviiviiya. Weni bukana kamonai aviyavisina mara nonowa ita yawasa kamonai emakamakai na eviiviiya ma nani miibiisi tepanai kanuma ina ku nevaneva akova ghamana ibeyebeyena. Kamonai na okowa, parawa, yasegana, sipu kii koyakoyagha yavata, ma greipi uravina amena yavata.
Jon ina nota weni nakanani irereghi.
Sapta 1:1-18 Yesu na vona ma dobu kana yasegana.
Sapta 1:19-51 Jon Yesu ibabataito. Ma Yesu nona wawayisi ivinesi da kana kivikivini.
Sapta 2:1 da ku 12:50 Yesu ibababa ma ina biga iberaberai.
Sapta 13:1 da ku 19:42 Yesu ina biga turina Jerusalem kamonai ma barabaranai.
Sapta 20:1-31 Bada Yesu rabobowai ivomiiri ma wawaya kurisi irumatara.
Sapta 21:1-25 Sisiya ku tepana na Yesu Gariri dobunai irumatara.
1
Keriso na vona ma dobu kana yasegana.
1 Karenai na Vona imakamakai. Tuna na God yavata imakamakai, ma tuna na God. 2 Ma karenai tuna na God yavata. 3 Tuniyai da bera kudubina iyamoni, mikeda tuna kegha na ke sago aviyavisina dobuwai ita yamoni. 4 Tuna gwabinai na yawasa, ma nani yawasina na wawaya i yasegana. 5 Ma yasegana gweyurina nubakutuva kamonai ekarakarata ma nubakutuva ke kovokovoghina da ita ghekuyowei.
6 Ma God ina yonayona ivonatawei, tuna kana vava na Jon Babataito.* Mat 3:1; Mak 1:4; Luk 3:1-2 7 Ipisi da nani yaseganina iti debei da wawaya peyarisi iti tumaghanei. 8 Ipisi da yasegana kurisi iti debei, ma tuna na ke yasegana. 9 Ma wawaya ivi akovisi da yasegana vaghata na ku dobu ina nekiibau da wawaya peyarisi yasegana ina veresi.
10 Namanaki da tuna tepanai God dobu iyamoni ma kegha da ku dobu inekiibau na wawaya dobuwai iveyiyei. 11 Ipisi ina ku dobu vaghata ma ina wawaya kurisi ma kegha da ibarei. 12 Ma wawaya viya kava ina sisiya iviiya ma ivi tumaghana na ti damsi ivonesi da God natunatuna. 13 Ma God natunatuna i yawasa na God gwabinai ipisi. Ma nani yawasina na ke kaekiki mau bo tomowa kawana yavata gwabisiyai ita pisi.
14 Ma Vonana ivi wawaya da yavata tamakii patapata. Tuna na God Natuna sago kava na kana kadara kakitai. Ma agabiibai ma vonavaghata gwabinai irakata kirakai.
15 Jon namada ivoneta bo, “Weni wawayina avivi sisiyei na, ‘Tuna murikuwai ina pisi. Ma ighekuyoweku, iyamna imakamakai ma muriyai da atupuwa.’ ”
16 Ma ina agabiibai kudubina peyarita damina taviiviiya ma ina vibiibiina mara nonowa everevereta. 17 Vonaviyoyovana na God ivi damani Moses kurina da iti debei wawaya kurisi. Ma agabiibai ma vonavaghata na Yesu Keriso* Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’ gwabinai ipisi. 18 Ke meyani wawaya sago God ita kitai. Natuna sago kava na God yavata ivi kovokovoghana. Tuna ina Mamai yavata na sago. Ma ivi akakovita da God na iyai.
Jon Babataito ina vibeyebeyena.
(Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-18)
19 Jiu damsi i babada ghamaghamasi Jerusalem kamonai taparoro babadisi ma Livai damsi ivonatawesi Jon kurina ma ivi tarakiiyanei bo, “Tam na iyai?”
20 Ma Jon ke ita bara bo ita yabumana ma ivi debe meyei, ivonapotesi bo, “Taku na ke God ina Vivinevine Wawayina.”
21 Ma ivi tarakiiyanei bo, “Nakanani na tam iyai? Tam peroveta Elaidiya bo?”* Deut 18:15, 18; Mal 4:5
Ma ivonapotesi bo, “Kegha, taku ke tuna.”
“Tam na nani perovetina kakoyakoyaghi bo?”† Deut 18:15 kamonai Moses igiruma da mara sago peroveta ghamanakina ina nekiibau kurisi. Ma Jiu damsi patana da nani perovetina ekoyakoyaghi. Tuna kubiine wawaya Jon ivi tarakiiyanei da tuna vaghina wawayina bo kegha.
Ma ivonapotesi bo, “Kegha.”
22 Ma damsi ivona bo, “Nakanani na tam iyai? Kevonekai da kana vovira akii babada kurisi ma kana vonesi da tam iyai.”
23 Jon ivonapotesi ikikava peroveta Aisaya igiruma na nakanani ivonesi bo,
“Taku na wawaya gamona warereyai erurukwatu,
‘Keta maninina koberai, Bada kubiine.’ ”* Isa 40:3
24 Ma Perisi damsi wawaya viya ivonatawesi ma 25 ivi tarakiiyanei bo, “Mikeda tam ke Keriso, ke Elaidiya bo ke peroveta na avi kubiine kebababataito?”
26 Ma Jon ivonapotesi bo, “Taku okowai abababataito. Ma kamomiyai wawaya sago ke kotakovi. 27 Tuna tomowina murikuwai epipisi. Ighekuyoweku, taku ke wawaya kiimataniku da kaena kana terepapara ata rupami.”
28 Weni berasi peyarina itupuwa Betaniyai, Jodan okowina nevanai, Jon nani dobunai ibababataito.
God ina sipu gegeyina.
29 Ma mara itome na Jon, Yesu ikitai ipipisi kurina na ivona bo, “Kokitai, God Ina Sipu Gegeyina epipisi da dobu ina berabero ina viitawei. 30 Weni wawayina avivi sisiyei maranai avona bo, ‘Tomowina murikuwai epipisi na ighekuyoweku, tuna namada imakamakai ma muriyai da atupuwa.’ 31 Taku bade ke atakovi da tuna na nakanani, ma apisi da okowai abababataito, iyamna aidebei da Israel inakovi da tuna iyai.”
32 Ma Jon aviyavisina matanai ikitai na ivi debei, ivona bo “Kanuma Vovokaravina akitai nakanani ma gabubu kunumai ioru da tomowina ku tepana. 33 Taku patana da ke atakovi da tuna iyai ma kegha da Wawayina ivonataweku da okowai abababataito tuna ivoneku bo, ‘Tomowina kuna kitai ma Kanuma Vovokaravina inoru ku tepana na tuna wawayina Kanuma Vovokaravina ina veremi.’ 34 Taku akitai na aidebei da tuna na God Natuna.”
Nona wawayisi Yesu ivinesi da kana kivikivina.
35 Mara itome ma Jon kana kivikivina ruwa yavata patana da nani gawarinai imakamakai. 36 Ma Jon ikitai da Yesu ibaba inenae na ivona bo, “Kokitai, tuna na God ina Sipu Gegeyina.”
37 Kana kivikivina ruwa ina sisiya ivi yanei na inae da Yesu ikivini. 38 Yesu imiiritavire ikitisi da ikivikivini na ivi tarakiiyanesi bo, “Aviyavisina kokayokayowei?”
Ma damsi ivonapotei bo, “Rabai (iyamna vibeyebeyena wawayina), tam na meni dobunai kemakamakai?”
39 Yesu ivonapotesi bo, “Kopisi da kona kitai.” Ma tuna na namada ravi madeghinai. Damsi ikivini inae da ina makamakai ikitai, ma yavata nani dobunai imakii kupom.
40 Nani kamonai na Anduru, (tuna Saimon Pita tina kikei.) Maranai Jon Babataito ina sisiya ivi yanei na Yesu ikivini. 41 Ma yaghiyaghinai Anduru inae da ina tuwa Saimon ipanani ma ivonei bo, “God ina Vivinevine Wawayina kapanani.” (Tuna iyamna Keriso.) 42 Ma irutini ipisi Yesu kurina.
Yesu ikitai ma ivona bo, “Tam Jon natuna Saimon, wawaya ina kwatum da Kepas.” Ma nani vavana Grik gamosiyai na Pita. (Kepas ma Pita ivi ruwa na iyamsi ‘wakima.’)
Yesu Piripo da Nataniyera ikwatusi.
43 Mara itome na Yesu ivi karei da ita nae ku Gariri. Ibaba inenae da Piripo ipanani na ivonei bo, “Kekiviniku.” 44 Piripo na Anduru da Pita nakanani, peyarisi i kwanatu na Betsaida. 45 Ma Piripo inae da Nataniyera ipanani ma ivonei bo, “Wawayina kapanani. Moses vonaviyoyovana kamonai igirugirumi ma bade peroperoveta i giruma kamonai ivivi sisiyei. Tuna Yesu, Nasaret wawaya, Josepa natuna.”
46 Nataniyera ivona bo, “Nasaret. Kamonai aviyavisina biibiina ina tupuwa?”
Ma Piripo ivonapotei bo, “Kepisi da kuna kitai.”
47 Maranai Yesu Nataniyera ikitai ipipisi na ivona bo, “Weni tomowina tuna Israel vaghata. Tuna na wawaya kiimatanina.”
48 Ma Nataniyera ivona bo, “Ikikava kuakoviku?”
Yesu ivonapotei bo, “Muriyai da Piripo ita kwatum na akitim koweya rogunai kumakamakai.”
49 Ma Nataniyera ivonakiiyaragha bo, “Bada, tam God Natuna, Israel kana Kiivavo.”
50 Yesu ivonapotei bo, “Avonem da akitim koweya rogunai kumakamakai, tuna kubiine kuvi tumaghaneku, bo? Karakava bera ghamaghamasi kuna kitai ke nakanani ma weni berana.” 51 Ma ivonesi bo, “Vonavaghata avonavonemi da karakava kona kitai da kunuma ina tamotate ma God ina aneya ina gheghae ma inororu Wawaya Natusi kurina.”‡ Wawaya Natusi na iyamna God ina Vivinevine Wawayina, wawaya kii Viviyawa, Keriso bo Mesaya. Mara viya Yesu iteregavui da tuna mani ivivi sisiya meyei. Nani marasiyai ivonavona da tuna na ‘Wawaya Natusi,’ sisiyina ivi matakira da kunumai ioru ku dobu da ivi wawayota. * Gen 28:12
*1:6: Mat 3:1; Mak 1:4; Luk 3:1-2
*1:17: Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’
*1:21: Deut 18:15, 18; Mal 4:5
†1:21: Deut 18:15 kamonai Moses igiruma da mara sago peroveta ghamanakina ina nekiibau kurisi. Ma Jiu damsi patana da nani perovetina ekoyakoyaghi. Tuna kubiine wawaya Jon ivi tarakiiyanei da tuna vaghina wawayina bo kegha.
*1:23: Isa 40:3
‡1:51: Wawaya Natusi na iyamna God ina Vivinevine Wawayina, wawaya kii Viviyawa, Keriso bo Mesaya. Mara viya Yesu iteregavui da tuna mani ivivi sisiya meyei. Nani marasiyai ivonavona da tuna na ‘Wawaya Natusi,’ sisiyina ivi matakira da kunumai ioru ku dobu da ivi wawayota.