13
Ri Jesús cutzijoj ri c'utbal chrij ri ticol ija'
Pa ri k'ij ri' ri Jesús xel lok cho ja, xe' c'u chuchi' ri mar, xt'uyi c'u chila'. Xquimulij c'u quib q'uia winak ruc', je ri' chi xoc bi ri Are' pa jun barco, xt'uyi c'u chupam. Conojel ri winak xecanaj can cho ri ulew chuchi' ri mar. Xeucoj c'u tak c'utbal che qui tijoxic ri winak chquij q'uia u wäch tak no'j, xubij chque: Xel bi jun ticol ija' cho rachoch, xe' chubanic u tico'n, —xcha chque. Aretak tajin cujopij ri ija', xkaj jubik' ri ija' pa ri be. Xeopan c'u ri chicop ajuwocaj. Querapapic xekajic, xa xquitij bi ri ija'. Xkaj chi jubik' xol tak ri abaj, ri man c'o tä wi q'uia ulew. Chanim c'ut xq'uiy ri jubik' ija' ri' rumal chi man pim tä ri ulew. Aretak c'ut xel lok ri k'ij, xec'at ri alaj tak tico'n rumal, xechaki'jic rumal chi man kas tä c'u c'o qui xera'. Xkaj chi c'u jubik' ri ija' pa tak ri k'ayes ri c'o qui q'uixol. Xeq'uiy c'u ri k'ayes, xequijik'isaj ri tico'n. Are c'u ri niq'uiaj ija' chic xekaj pa utzalaj ulew. Sibalaj xewächinic. E c'o jujun tico'n xquiya jujun ciento qui wäch pa tak ri qui jolom ri trico chquijujunal, e c'o c'u jule' chic xquiya oxc'al qui wäch pa tak ri jujun qui jolom. Ri niq'uiaj tico'n chic xquiya juwinak lajuj qui wäch chquijujunal, —xcha ri Jesús chque ri winak. We ri ix quijiquiba ri iwanima' chutatabexic ri nu tzij, ¡chitatabej ba'! —xcha chque.
Ri Jesús cubij chque ru tijoxelab jas qui patän ri c'utbal ri cucojo
10 Ru tijoxelab ri Jesús xekeb ruc', xquita' che: ¿Jas che cuc' tak c'utbal quetzijobej la ri winak? —xecha che.
11 Ri Jesús xch'awic, xubij chque: Ri ix yo'm chiwe rumal ri Dios ri retamaxic ri man quetam tä ri niq'uiaj winak chic chrij ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak. Man ya'tal tä c'u chque ri e are' chi cäquich'ob wa'. 12 Ri winak ri c'o c'o ruc', cäyi' chi na niq'uiaj che rech cänimar ri c'o ruc'. Are c'u ri winak ri man c'o tä c'o ruc', ri jubik' ri c'o ruc' quesax na che. 13 Rumal ri' queintzijobej ri winak cuc' tak c'utbal, rumal chi pune jakal ri qui wak'äch, man quecowin tä chuch'obic ri cäquilo, je' ta ne chi man queca'y taj. Pune cäquitatabej ri kas tzij, man cäquich'ob tä ri' ri qui tatabem. Je' ta ne chi man cäquita tä ri quinbij. 14 Are c'u je' cäbantaj na wa' cuc' ri e are' jas ri xubij ri ka mam Isaías ri k'alajisal re ru Lok' Pixab ri Dios:
Ri ix, pune quitatabej ri kas tzij,
man quich'ob taj.
Pune quixca'yic, man quich'ob tä
ri quiwilo.
15 Je ri', rumal chi abajarinak
ri canima' we winak ri'.
Man utz tä quetow tzij.
Qui tz'apim c'u ri qui wak'äch
rech man queca'y taj.
Je' u banom ri canima'
rech man cäquita taj,
rech man cäkaj tä ri nu tzij pa canima',
rech man quinquitzucuj taj rech queincunaj,
—xcha ri Dios chuchi' ri k'alajisal re ru Lok' Pixab.
16 Are c'u ri iwe ix, sibalaj utz iwe, rumal chi tajin quiwil ri tajin quinbano, tajin quita ri tajin quinbij. 17 Kas tzij quinbij chiwe chi e q'uia k'alajisal tak re ru Lok' Pixab ri Dios, xukuje' e q'uia utzalaj tak winak xcaj xquilo jas ri tajin quiwil ix cämic, man xquil tä c'ut. Xcaj xquita jas ri tajin quita ix cämic, man xquita tä c'ut, —xcha ri Jesús chque ru tijoxelab.
Ri Jesús cubij chque ru tijoxelab jas quel cubij ri c'utbal chrij ri ticol ija'
18 Chitatabej ba' jas quel cubij ri c'utbal chrij ri ticol ija', —xcha chque. 19 Ri ija' ri xekaj pa ri be, e are wa' jas ri winak ri cäquitatabej ru Lok' Pixab ri Dios chrij ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, man cäquich'ob tä c'ut. Chanim cäpe ri Itzel, cäresaj c'u bi ri tzij ri xkaj pa canima'. 20 Ri ija' ri xekaj xol tak ri abaj, e are wa' jas ri winak ri cäquita ru Tzij ri Dios ruc' quicotemal, je'l cäquito. 21 Rumal c'ut chi man kas tä c'o ri qui xera', xa quieb oxib k'ij cäquich'ijo. Aretak c'ut cäquichaplej u rikic c'äx, craj queyok'ic rumal rech ru Tzij ri Dios, chanim quetzak canok. 22 Ri ija' ri xekaj pa tak ri k'ayes ri c'o qui q'uixol, e are wa' jas ri winak ri cäquita ru Tzij ri Dios, are c'u cäquilij na ri jastak rech we uwächulew ri', quesubtaj rumal ri k'inomal. Are c'u wa' cäjik'isan ru Tzij ri Dios, man cäwächin tä c'u ri' pa ri canima'. 23 Are c'u ri ija' ri xekaj pa utzalaj ulew, e are wa' jas ri winak ri cäquita ru Tzij ri Dios, cäquich'obo. Cäquiya c'u q'uia qui wäch. E je' jas ri ija' ri xquiya jujun ciento qui wäch chquijujunal, niq'uiaj chic e je' jas ri ija' ri xquiya oxc'al qui wäch chquijujunal, jujun chic e je' jas ri ija' ri xquiya juwinak lajuj qui wäch chquijujunal, —xcha chque.
Waral cäkil wi ri c'utbal chrij ri itzel k'ayes ri xq'uiy xol tak ri trico
24 Ri Jesús xucoj jun c'utbal chic chquiwäch: Ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, are junam ruc' jun achi ri xutic utzalaj ija' pa ri rulew. 25 Xpe c'u jun u c'ulel ri ajchak'el ri tico'n. Aretak conojel tajin quewaric, xoc bi pa ri ulew, xutica c'u can itzel tak k'ayes xol tak ri trico. Te c'u ri' xe'c. 26 Aretak xq'uiy ri trico, xechomakir ru jolom, xukuje' xeq'uiy ri itzel tak k'ayes. 27 Xebe' c'u ri ajchaquib, xequibij che ri qui patrón: “Tat, we kas utz ri ija' ri xtic la, ¿jawije' c'ut xpe wi wa' we itzel k'ayes ri'?” —xecha che. 28 Xubij c'u ri patrón chque: “Xa c'o jun nu c'ulel xbanow wa',” —xcha chque. Ri ajchaquib xquibij che ri qui patrón: “¿A caj la chi quekabok ri itzel tak k'ayes?” —xecha che. 29 Ri patrón xubij chque: “Man utz tä ri' we je' quibano, rumal chi we ne quibok bi ri trico junam ruc' ri itzel k'ayes. 30 Cheq'uiy na ri itzel tak k'ayes junam ruc' ri trico, chiweyej na c'ä curik ri k'atoj. Queintak c'u na bi ri ajchaquib rech nabe cäquimol ri itzel tak k'ayes, cäquixim pa tak yataj, te c'u ri' cäquiporoj. Are c'u ri trico cäquic'ol na pa ri nu c'uja,” —xcha chque.
Ri Jesús cutzijoj ri c'utbal chrij ri ija' re mostaza
31 Ri Jesús xucoj chi jun c'utbal chquiwäch, xubij: Ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, junam wa' ruc' ri ija' re ri tico'n ri cäbix “mostaza” che, ri cutic jun achi pa ri rulew. 32 Kas tzij ri ija' ri' are ri sibalaj nitz' na chquiwäch conojel tak u wäch ija'. Aretak c'ut cäq'uiyic, are nim na que' chquiwäch conojel tak ri tico'n. Cuban jun nimalaj che', je ri' chi ri chicop ajuwocaj cäca'n ri qui soc xol tak ru k'ab, quemu'jan chupam, —xcha ri Jesús chque.
Waral cäkil wi ri c'utbal chrij ri ch'äm re caxlan wa
33 Ri Jesús xucoj chi jun c'utbal chquiwäch, xubij: Ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, are je' jas ri ch'äm ri cuya jun ixok ruc' oxib pajbal c'äj, rech cuq'uiyisaj ronojel ri k'or re caxlan wa, —xcha ri Jesús chque.
Waral cäkil wi ri qui patän ri c'utbal ri cucoj ri Jesús
34 Ronojel wa' we tzij ri' xubij ri Jesús chque ri winak cuc' tak c'utbal. Xak xuwi cuc' tak c'utbal xeutzijobej ri winak. 35 Je' xbantaj wa' rech kas je' quel wi jas ri xubij ri k'alajisal re ru Lok' Pixab ri Dios ri Tz'ibtal canok:
Quintzijon na cuc' tak c'utbal,
quinbij na ri man etamtal taj
tzaretak ri Dios xuban ri cajulew,
—xcha ri'.
Ri Jesús cuk'alajisaj ri quel cubij ri c'utbal chrij ri itzel k'ayes xol tak ri trico
36 Xtäni c'u ri Jesús che ru tzij, xeutak bi ri winak cho tak ri cachoch, ri Are' c'ut xoc pa ja. Are c'u ri tijoxelab xquirik quib ruc', xquibij che: Bij la chke jas quel cubij ri c'utbal chrij ri itzel k'ayes ri xtic can pa ri ulew, —xecha che.
37 Ri Jesús xubij chque: Ri cäticow ri utzalaj ija', in ri' ri Ralc'ual ri Dios ri Kas Winak. 38 Ri ulew are ronojel ruwächulew. Ri utzalaj ija' e are wa' ri winak ri cätakan ri Dios pa qui wi'. Ri itzel k'ayes e are wa' ri winak ri e rech ri itzel. 39 Ri c'ulel ri xticow ri itzel k'ayes, are ri Itzel wa'. Ri k'atoj quel cubij ri q'uisbal re ruwächulew aretak cäq'uis ronojel. Ri quebanow ri k'atoj e are' ri ángeles. 40 Je' jas ri cäban che ri itzel k'ayes, cämolic, cäq'uiäk pa ri k'ak', are c'u je' cäban na pa ri q'uisbal re ruwächulew. 41 Ri in, in ri' ri Ralc'ual ri Dios ri Kas Winak, queintak na lok ri nu ángeles che qui molic conojel ri winak ri quequitakchi'j niq'uiaj winak chic che mac, xukuje' ri banal tak etzelal. 42 Quequiq'uiäk c'u na bi pa ri nimalaj k'ak', jawije' quebok' wi na, cäquikuch'uch'ej na ri qui ware. 43 Are c'u ri cäca'n ri craj ri Dios, queopan na jawije' ri cätakan wi ri ka Tat chila' chicaj. Quejuluw na je' jas ri k'ij. We quijiquiba ri iwanima' chutatabexic ri quinbij, ¡chitatabej ba'! —xcha ri Jesús chque ru tijoxelab.
Waral cäkil wi ri c'utbal chrij ri k'inomal ri muktalic
44 Ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, quinjunamaj ruc' jun coxon puak ri muktalic. Cäriktaj c'u ri puak rumal jun achi. Ri are' cumuk chi c'u can jumul chic chila'. Rumal ru quicotemal que'c, cuq'uiyij ronojel ri jastak re, culok' ri ulew, —cächa'.
Waral cäkil wi ri c'utbal chrij ri perla ri pakal rajil
45 Xukuje' quinjunamaj ru takanic ri Dios ruc' jun ajc'ay ri cutzucuj je'lalaj tak abaj ri quejuluwic. 46 Aretak curik jun ri sibalaj pakal rajil, que'c, cuq'uiyij ronojel ri jastak re, culok' ri perla ri xuriko, —cächa'.
Waral cäkil wi ri c'utbal chrij ri c'at chapäbal cär
47 Xukuje' quinjunamaj ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak ruc' jun c'at chapäbal cär ri cäq'uiäk bi pa ri ja', queboc c'u ronojel qui wäch cär chupam. 48 Aretak nojinak chi ri c'at, quesax lok cumal ri chapal tak cär, cäquiya chuchi' ri ja', te c'u ri' quet'uyi che qui cha'ic ri cär. Ri utzalaj tak cär quequiya pa tak chicäch, are c'u ri man e utz taj, quequiq'uiäk can pa ri ja', —cächa'. 49 Are je wa' cäbantaj na aretak cäq'uis ruwächulew. Quepe ri ángeles che qui cha'ic ri utzalaj tak winak chquixol ri man e utz taj. 50 Ri man e utz taj quequiq'uiäk na pa ri nimalaj k'ak'. Chila' quebok' wi na, cäquikuch'uch'ej na ri qui ware, —xcha ri Jesús chque.
Waral cäkil wi ri cätzijox chrij ri c'ac' tak jastak xukuje' ri k'el tak jastak
51 Ri Jesús xuta' chque ri winak, xubij: ¿A quich'ob ronojel ri xinbij? —xcha chque.
Cäkach'obo, —xecha che.
52 Xubij c'u ri Jesús chque: Aretak jun tijonel re ri Pixab craj cäretamaj ronojel chrij ru takanic ri Dios pa qui wi' ri winak, je' u banic ri' jas jun ajchak'el ja ri c'o q'uia jastak re. Aretak rajwaxic ri k'el che, cäresaj lok, cucojo. Aretak rajwaxic ri c'ac' che, cäresaj lok, cucojo, —xcha ri Jesús chque.
Ri Jesús c'o jumul chic pa ri tinimit Nazaret
53 Aretak xto'taj ri Jesús che qui tijoxic ri winak cuc' tak we c'utbal ri', xel bi chila'. 54 Xopan c'u pa ri u tinimit ri Are'. Xuchaplej qui tijoxic ri winak pa ri rachoch Dios ri c'o chila'. Are c'u ri winak sibalaj xquicajmaj wa', xquibij: ¿Jawije' xretamaj wi we achi ri' we no'j ri'? ¿Jas lo cubano che qui banic ri nimak tak cajmabal ri tajin quebantaj rumal? —xecha'. 55 Are wa' ru c'ojol ri tata' ri kolol che',* Ri kolol che' xukuje' cäbix “ajanel” o “carpintero” che rumal ru chac. ru nan c'ut are ri nan María. Catz ri a Jacobo, ri a José, ri a Simón, xukuje' ri a Judas. 56 E c'o c'u ri ranab kuc' waral xukuje'. ¿Jawije' c'ut xretamaj wi wa' ronojel ri tajin cubano? —xecha'.
57 Rumal ri' ri winak xa tzel xquita ru tzij. Xubij c'u ri Jesús chque: Pa niq'uiaj tinimit chic, nim quil wi ronojel k'alajisal re ru Lok' Pixab ri Dios. Xak xuwi pa ru tinimit ri are', xukuje' chquixol ri rachalal, xukuje' cho rachoch man nim tä quil wi, —xcha chque.
58 Man xcowin tä c'u ri Jesús chubanic q'uia tak cajmabal chila' rumal chi ri winak man xecojon tä che ri Are'.

*13:55 Ri kolol che' xukuje' cäbix “ajanel” o “carpintero” che rumal ru chac.