1 TIMOTEO
1. Kay cartatari, ¿pitaq escribiran? Kay cartataqa apóstol Pablon escribiran Timoteoman apachinanpaq. Apóstol Pabloqa Cilicia provincia ukhupi kaq Tarso llaqtapin naceran (Hech 21.39; 22.13). Pablopa papanqa ishkay nacionniyoqmi karan: Israel nacionniyoq hinallataq Roma nacionniyoq ima. Chayraykun Pablopas chay ishkay nacionniyoq karan (Filip 3.4-5). Pabloqa ishkay sutiyoqmi karan: Hebreo rimaypin karan Saulo, Roma nacionniyoq runakunapa rimayninpitaqmi karan Pablo (Hech 13.9). Pabloqa Moisespa escribisqan leykunamanta allin yachaq runan karan. Señor Jesucristopi manaraq iñishaspaqa, Jesucristopi creeq runakunatan nishuta cheqnikuran (Hech 9.1, 2; 22.5). Ichaqa Jesucristopi iñispañan, Pabloqa huk law nacionniyoq runakunaman Jesucristomanta allin willakuykunata willananpaq riran (Hech 26.17-18; Gál 2.8).
2. Kay cartari, ¿hayk'aqtaq escribisqa karan? Kay cartaqa escribisqa kanman karan Señor Jesucristopa nacesqanpa qepanta 60 otaq 65 watakunapin. Hinaspapas Pabloqa kay cartaqa escribinman karan Roma nacionpi carcelman manaraq churasqa kashaspanmi.
3. Kay cartari, ¿pipaqtaq escribisqa karan? Kay cartaqa escribisqa karan Jesucristopi creeq joven Timoteomanmi (1 Tim 1.3-4). Timoteoqa apóstol Pablopa khuyakusqan wawan hinan karan (1 Tim 1.1-2; 2 Tim 1.2; 2.1). Paytaqa apóstol Pablon Éfeso llaqtapi pastor kananpaq saqeran Macedonia llaqtaman rishaspa (1 Tim 1.3).
4. Kay cartari, ¿imapaqtaq escribisqa karan? Kay cartaqa escribisqa karan Timoteo iñiyninpi kallpanchakuspa, creyentekunata allinta kallpanchananpaq, hinallataq iglesiatapas organizananpaq iman (1 Tim 4.6, 9, 13, 16; 6.3-5).
5. Kay cartapiri, ¿mayqen versiculotaq aswan más importante yuyanapaq? Kay versiculon aswan más importanteqa: “Qanqa Jesucristopi llapallan creeqkunapaqyá huk ejemplo kay, rimayniykipi, ruwayniykipi, khuyakuyniykipi, ch'uya sonqo kayniykipi, iñiyniykipi, hinallataq allin kawsayniykipi ima…” (1 Tim 4.12).
6. Kay cartari, ¿imayna dividisqataq kashan? Kay cartaqa khayna dividisqan kashan:
(1) Llullakuspa yachachiq runakunamanta (1 Tim 1.1-11).
(2) Apóstol Pablo graciasta Diosman qosqanmanta (1Tim 1.12-20).
(3) Diosmanta imaynatas mañakunanchismanta (1 Tim 2.1-15).
(4) Iglesiapi yachachiq liderkunamanta (1 Tim 3.1-16).
(5) Falso yachachikuykunamanta (1 Tim 4.1-5).
(6) Timoteota apóstol Pablo kamachisqanmanta (1 Tim 4.6-16).
(7) Iñiqmasinchiskunawan imayna kawsananchismanta (1 Tim 5.1 asta 6.2).
(8) Qolqellata ama munaspa, Diospa soldadon hina kawsananchismanta (1 Tim 6.3-21).
1
Cartapa qallariyninmanta
1 Ancha khuyakusqay Timoteo, noqa Pablon (Señorninchis Jesucristopa sutinpi) saludamuyki. Noqataqa salvawaqninchis Diosmi, suyakusqanchis Señorninchis Jesucristopiwan akllawaran, Jesucristopa apostolnin kanaypaq. 2 Qanqa Jesucristopi cheqaqta creesqaykiraykun, noqapa waway hina kanki. Chaymi kay cartata qanman escribimuyki. Hinaspapas Dios Taytanchisyá, hinallataq Señorninchis Jesucristopiwan ima, qantaqa anchata khuyapayaspa, tukuy imapi yanapasunki, hinallataq hawkallata kawsachisunki ima.
Llullakuspa yachachiq runakunamanta
3 Macedonia provincia lawman rishaspaymi, qantaqa ña valekuraykiña, Éfeso llaqtapi qepakunaykipaq. Saynaqa chay llaqtapi qepakuspaykiyá, wakin llulla runakunata kamachiy, amaña llullakuspa Diosmanta yachachinankupaq. 4 Hinaspapas chay llulla runakunataqa kamachiyá, falso historiakunata willakuspanku ama purinankupaq, saynallataq ñawpaq abuelonkupa sutinkunamanta tukuy historiakunata yuyarispanku, tiemponkutapas amaña pierdenankupaq. Chay falso historiakunata yachachiqtinkun, uyariqkunaqa discutinakuspanku yanqa atipanakunku ñawpaq runakunapa sutinkunamanta rimaspanku. Ichaqa chaykunamanta rimasqankuqa manan ni pitapas yanapanchu, Diospi astawan creenankupaqqa.
5 Chaymi encargayki kaykunata allinta runakunaman yachachinaykipaq limpio sonqoyoq kanankupaq, allin concienciayoq, hinallataq Diospi cheqaq iñiyniyoq kanankupaq ima, saynapi cheqaqta khuyanakuspa kawsanankupaq. 6 Wakinqa chay cheqaq khuyanakuymanta karuncharukuspankun, tiemponkuta pierdeshanku, yanqamanta discutinakuspanku. 7 Paykunaqa Moisespa escribisqan leykunamanta yachaq tukuq kaspankun, Diosmanta yachachiyta munanku. Ichaqa manan paykunaqa ni yachachisqankutapas allintaqa entiendenkuchu.
8 Noqanchisqa yachanchismi Moisespa escribisqan leykunaqa allin kasqanta, sichus Diospa munasqanman hina allinta yachachisun chayqa. 9 Saynallataqmi noqanchisqa yachanchis, leykunaqa ruwasqa karan, manan allin ruwaq runakuna castigasqa kananpaqchu. Aswanmi leykunaqa ruwasqa karan, huchapi kawsaq runakuna castigasqa kanankupaq. Chay huchapi kawsaq runakunan kanku: llapallan huchasapakuna, leykunata rechazaqkuna, mana kasukuqkuna, Diosta mana respetaqkuna, Diosmanta burlakuspa kawsaqkuna, Diosta mana adoraqkuna, tayta maman wañuchiqkuna, runamasin wañuchiqkuna, 10 waqllikuypi puriqkuna, qaripura warmiwan hina puñuqkuna, runamasinta presota hina hap'ispa qolqepaq rantikuqkuna, llullakuqkuna, falso juramentota ruwaqkuna, hinallataq Diosmanta allin yachachikuykunapa contranpi kaqkuna ima. 11 Tukuy atiyniyoq alabasqa Diosmi chay sumaq yachachikuykunataqa noqaman encargawaran, runakunaman yachachinaypaq.
Apóstol Pablo graciasta Diosman qosqanmanta
12 Noqaqa Señorninchis Jesucristomanmi graciasta qoni. Paymi noqapi confiaspa akllawaran. Hinaspan kallpanchawaran, paymanta runakunaman willamunaypaq. 13 Ñawpaqtan noqaqa Jesucristopa contranpi rimaspa ofenderani; hinaspan paypi creeq runakunatapas k'amispa, qatikacharani ñak'arichinaypaq. Chaykunataqa ruwarani Jesucristopi mana creesqayraykun, hinallataq paymanta manaraq yachaspay ignorante kasqayraykun. Saynata ruwashaqtiymi Diosqa noqata khuyapayawaspa perdonawaran. 14 Diosninchisqa anchatan munakuwaran. Hinaspan yanapawaran, paypi iñinaypaq, saynallataq paytapas hinallataq runakunatapas anchata khuyakuspay kawsanaypaq ima. Saynataqa yanapawaran, Jesucristopi cheqaqta iñispay, paywan huklla kasqayraykun.
15 Kay uyarisqanchisqa cheqaqmi. Chayraykun llapallan runakuna kay allin willakuypi creenanku. Chay allin willakuyqa kaymi: Jesucriston kay pachaman hamuran, huchayoq runakunata salvananpaq. Chay huchayoq runakunamanta aswan más huchayoqraqmi noqaqa karani. 16 Saynata kawsashaqtiymi, Diosqa khuyapayaykuwaspa salvawaran. Saynata salvawaspanmi, Diosqa runakunaman rikuchiran Jesucristoqa ancha pacienciayoq noqawan kasqanta. Saynata noqawan ruwaspanmi, Diosqa noqata churawaran huk ejemplota hina, saynapi huchayoq runakunapas, Jesucristopi creespa, wiñay kawsayniyoq kanankupaq. 17 Saynaqa wiña-wiñaypaq kawsaq Reyninchistayá alabaspa adorasun. Payllan tukuy yachayniyoq, mana wañuq, mana pipa rikunan, sapallan Dios Tayta. ¡Hinallataq paytaqa wiña-wiñaypaq hatunchaspa, alabasun! Amén.
18 Ancha khuyasqay Timoteo, qanqa waway hinan kanki. Chaymi noqaqa kay kamachikuyta qanman encargashayki, Diosmanta willakuq profeta wawqenchiskuna qanmanta nisqankuman hina ruwanaykipaq. Saynaqa, sichus kay kamachikuyta cumplinki chayqa, guerrapi peleanaykipaq huk allin soldado hinan kanki. 19 Hinaspapas qanqa kallpanchakuyá, Jesucristopi allinta iñinaykipaq. Saynata kawsaqtiykin, Diosqa yanapasunki, concienciaykipi limpio kanaykipaq. Ichaqa Diospa munasqanman hina mana kawsaspankun wakinqa, Jesucristomanta karunchakuspanku, manaña paypiqa creenkuñachu. 20 Chay manaña creeq runakunamantan kanku Himeneowan hinallataq Alejandrowan. Chaymi paykunataqa diablopa makinman vidankuta entregarani, paykunawan munasqanta diablo ruwananpaq; saynapin paykunaqa yachanqaku, Diospa contranpi manaña rimayta.