24
Aaisaak ma Rebekaa
1 Aabaraam ia takaana aakaka, ma a Tadaaru i wadaani u ra kum utnaa raap. 2 Aabaraam i pirpir karom a mukmuga anu ra nuna kum tultul, baa i naagagon a kum utnaa raap u ra nuna ruma. I piri lenbi, “Ung pari a limaam naatudungi ra paraagum na kaking. 3 Iaau nemi naa un weweliman u ra iaa ra Tadaaru, a God baa i naagagon a maawa ma ra rakrakaan buaal, naa koku u ben paa ta tabuan anu ra nung naat ko ra kum tabuan taanga min Kaanaan, baa kuri iaau ki naliwan taan diat. 4 Iaku un waan kup anung taara kurong u ra nung taamaan ma un ben paa ta tabuan anun Aaisaak.”
5 A tultul i tiri Aabaraam, “Lelawaai baa a tabuan maa pa in taraam kupi in waan ungaai ma iaau urin, in koina ku baa ang ben ut natumlik Aaisaak kup a taamaan baa u waan taanga iaai?”
6 Aabaraam i piri, “Koku! Koku u ben anung naat urong. 7 A Tadaaru, a God taanga u ra maawa, baa i ben pari pa iaau ko ra kum kakung, ma ko ra pia anumiaat, ma i pirpir karom iaau, ia ut maa i weweliman taau karom iaau lenbi, ‘Iaau ang taar a pia bi karom anum wuna taara namur.’ A Tadaaru ut in tula wa anuna aangelo in muga taam, kupi un ben paa ta tabuan anu ra nung naat taanga matira. 8 Baa a tabuan in patut ku kupi in waan talili ungaai ma ui, io u aa laangalaanga ko ra weweliman mi. Iaku, koku u benben taa natung lik urong.” 9 Io, a tultul i ung a limaana naatudaangi ra paraagum na kakin Aabaraam, anuna ngaala, ma i weweliman, murmur a pirpir Aabaraam i pir taai taana.
10 Namur a tultul i ben paa noina kaamel ungaai ma ra kum wakwakaak na utnaa na wetabaar ko ra nuna ngaala, ma i waan kup Mesopotaamia. Ma i waan paat u ra taamaan anun Naaor. 11 Baa i waan paat matira, i watur taa a kum kaamel naa ra daanim marawaai naa ra taamaan. I waan paat u ra maluraap, u ra pakaana bung baa in tabuan diat laana waan na itup palaa. 12 Ma i aaraaring lenbi, “Tadaaru, a God anu ra nung ngaala Aabaraam, a bung mi un walingtatuna anung winawaan urin. Un maari anung ngaala Aabaraam. 13 Baboi, iaau tur marawaai naa ra daanim, ma ra kum tauraara ko ra taamaan mi, diat a waan pari kupi diat a itup palaa. 14 Baa ang piri karom te kon diat a kum tauraara naa, ‘Maari iaau, un itup paa anum in palaa ma un wainim ta iaau,’ ma a tauraara maa in piri karom iaau naa, ‘Inim paa, ma iaau ang wainim taa anum kum kaamel kaai,’ io, maa ut ia a tauraara maa u aa pilak paai kup anum tultul Aaisaak. Ma ang nunurai kaai naa u maari anung ngaala, Aabaraam.”
15 Baa kuraa utbaai i aaraaring, Rebekaa i waan pari ko ra taamaan ma ra nuna in palaa na initup u ra pupuakina. Rebekaa a natun Betuel, ma Betuel a natun Milka ma Naaor baa dina ma Aabaraam. 16 A tabuan mi Rebekaa a gaugauwen na tabuan, ma a tauraara kubaai, pa i inep ungaai paa utbaai ma ta muaana. I waan pari kup a daanim, ma i itup paa anuna in palaa, ma namur i waan tato balet.
17 A tultul anun Aabaraam i kalaa karom Rebekaa ma i piri taana naa, “Maari iaau, iaau nem ta lik palaa ko ra num in palaa.” 18 Rebekaa i tur ma i rakaan pari gagaa ain palaa ko ra pupuakina ma i piri taana, “Inim, anung tadaaru.” Ma i wainimi ma ra palaa.
19 Namur baa ia inim paa, Rebekaa i piri taana naa, “Ang itup taa kaai ta palaa ara num kum kaamel, tuk diat a maaur.” 20 Ma i langer gagaa wa mun a palaa baa i taana u ra in palaa u ra utnaa na ininim ara kum kaamel, ma i kalaa pari, i itup palaa balet ko ra daanim tuk i wainim raap taa a kum kaamel. 21 Pa ta magil i ra tultul, i babo urura ku Rebekaa u ra kum utnaa raap baa i paami, maa i nemi naa in kaapa baa a Tadaaru in walingtatuna anuna winawaan baa pate.
22 Namur baa a kum kaamel diat aa inim raap, a tultul anun Aabaraam i lo paa a ring ko ra ngirngirondi, di paami ko ra goled, a mawaatina i welaar ma 5 na grem, ma i taar taai taana. Ma i taar taa kaai ru tabaara, di paami kaai ko ra goled. Raaraain tabaara, a mawaatina i welaar ma 100 na grem.*U ra nundiat kum walawalar na mawaat a ring, a mawaatina i welaar ma 1 beka ma a ru tabaara diaar welaar ma 10 sekel. 23-24 Ma i tiri Rebekaa naa, “Ui a natun woi?” Rebekaa i baalui naa, “Tamaang Betuel, baa a natun Milka ma Naaor.” Ma a tultul i tiri balet naa, “Pa ta pakaana kuaa u ra ruma anun tamaam, kup miaat a ngo paa iaai mari u ra marum?” 25 Ma Rebekaa i baalui naa, “A pakaana i ki ut kupi muaat a ngo paa iaai mari u ra marum, ma a kura kup a ininep anu ra kum kaamel, ma ra andiat utnaa i teng.”
26 A tultul maa i ki but keke ma i lotu karom a Tadaaru. I piri naa, 27 “A pir walaawa karom a Tadaaru, a God anu ra nung ngaala Aabaraam. A Tadaaru pa i patut baat anuna koina mangamangaan ko ra nung ngaala, ma pa i dumaana wa anuna weweliman. A Tadaaru ia muga ta iaau u ra aakapi karom a ruma anu ra wuna taara anu ra nung ngaala.”
28 Rebekaa i kalaa uaa karom a taara u ra ruma anun naana ma i wewapua u ra kum utnaa raap baa i waan paat. 29-30 Raa tein Rebekaa a iaana Lebaan i walangoro taa a kum utnaa baa Rebekaa i wewapua uni, ma i babo paa kaai a ring baa i kete u ra ngirngirono ma ru tabaara baa i taana u ra ru limaana. Lebaan i welulu pari aakit ku, kup a muaana maa. I welulu taau uni kuaa ut i tur taau naa ra kum kaamel marawaai naa ra papaara daanim. 31 Lebaan i piri karomi naa, “Le, waan urin. A Tadaaru ia wadaan ta ui. Lelawaai maa u tur ku min nataamaan? A ruma iaau aa waninaar taai, ma ra wanua kaai anu ra kum kaamel baa diat a inep iaai.”
32 A tultul anun Aabaraam i waan tato unaanga u ra ruma. Lebaan i tula taa a kum tultul kupi diat a wapari raap wa a kum utnaa ko ra kum kaamel, ma namur diat a tabaara ta diat ma ra andiat utnaa na winangaan, ma ra kura kupi diat a inep uni. Io, baa diat aa tabaara raap taa a kum kaamel, diat lo paa palaa ma diat gi a kum kaki ra kum tultul anun Aabaraam mai.
33 Namur diat ruk unaruma ma di waninaar andiat utnaa na winangaan. Io, baa diat ki na winangaan, a tultul anun Aabaraam i piri lenbi, “Iaau pang wangaan utbaai, tuk ang wewapua taau u ra utnaa baa iaau waan urin kupi.” Lebaan i piri taana, “Io, wapua miaat ma.”
34 I piri naa, “Iaau a tultul anun Aabaraam. 35 A Tadaaru i wadaan anung ngaala u ra kum utnaa raap, ma ia a tadaaru na muaana. A Tadaaru i tabaarai ma ra kum sip, a kum bulumakaau, a silwa ma ra goled, a kum tultul na muaana ma ra kum tultul na tabuan, a kum kaamel ma a kum dongki. 36 Saaraa, a taulaa anu ra nung ngaala, i babuta baa ia takaana. I buta paa raa naat muaana. Io, anung ngaala i taar araap taa kum utnaa raap baa i naagagoni karom natunalik. 37 Anung ngaala i aaring iaau kupi ang weweliman karomi, ma i piri lenbi naa, ‘Koku u ben paa ta tabuan karom anung naat, ko ra kum tabuan taanga min Kaanaan, ko ra pia mi iaau ki uni. 38 Iaku, un waan talili kup a kum natnatun tamaang ma nung aapik na taara, ma un ben paa ta tabuan anu ra nung naat.’
39 “Iaau baalu anung ngaala lenbi, ‘In pet lelawaai baa a tabuan maa pa in waan ungaai ma iaau?’ 40 Iaku, i piri naa, ‘A Tadaaru baa iaau tartaraam karomi, in tula wa anuna aangelo ungaai ma ui, ma in walingtatuna anum winawaan, kupi un ben paa ta tabuan karom natunglik ko ra taara anun tamaang, ko ra nung aapik na taara. 41 Baa un waan karom anung aapik na taara, io un laangalaanga ko ra num weweliman. Ma baa pain diat a taar ta tabuan kupi anung naat in taulaa mai, io un laangalaanga kaai ko ra num weweliman.’
42 “Mi ut u ra maluraap, baa iaau waan paat naa ra daanim, iaau aaraaring lenbi, ‘Tadaaru, a God anu ra nung ngaala Aabaraam, baa u taraam, un maari iaau, ma un walingtatuna anung winawaan urin. 43 Baboi, kuri ma iaau tur naa ra papaara daanim, ma ang tur walaanga ta tauraara na tabuan baa in waan na initup. Ma ang piri taana naa, “Maari iaau. Un wainim iaau ma ta lik palaa ko ra num in palaa na initup.” 44 Ma baa a tabuan maa in piri karom iaau naa, “Inim, ma iaau ang itup paa kaai ta palaa ara kum kaamel,” io, u ra pinapaam mi ang nunurai naa a Tadaaru ia pilak paai kupi in taulaa ma natu ra nung ngaala.’
45 “Baa kuraa utbaai iaau aaraaring u ra nuknuking, Rebekaa i waan paat ma ra nuna in palaa na initup nate u ra pupuakina. Baa ia itup paa u ra daanim, iaau piri karomi naa, ‘Maari iaau. Tabaara iaau ma ta lik palaa.’ 46 Aiaap gagaa ku, i ung pari in palaa ko ra pupuakina, ma i piri, ‘Un inim paa, ma namur ang wainim taa kaai anum kum kaamel.’ Iaau inim, ma Rebekaa i itup palaa ma i wainim a kum kaamel mai. 47 Iaau tiri naa, ‘Ui a natun woi?’ Rebekaa i baalu iaau naa, ‘Iaau a natun Betuel, ma Betuel a natun Naaor ma Milka.’ Io, iaau ung taa ring u ra in ngirngirono ma ruin tabaara u ra ru limaana. 48 Ma iaau ki but keke ma iaau lotu karom a Tadaaru. Iaau pir walaawa paa Tadaaru a God anu ra nung ngaala Aabaraam baa ia u ra ta iaau u ra takado na aakapi, kupi ang ben paa tabu ra tei ra nung ngaala karom natuna. 49 Mi, baa muaat nem na waiaa a koina mangamangaan ma ra maarmaari karom anung ngaala, ma muaat mulaaot u ra nung pirpir, io, muaat a wapua iaau. Ma baa pate muaat a wapua iaau kaai, kupi ang nuknuk kup ta aakapi baa ang murmuri.”
50 Lebaan ma Betuel diaar baalui naa, “A utnaa mi i waan ko ra Tadaaru, pa mir a puku ta utnaa. 51 Bi ia Rebekaa, un ben paai urong, kupi in taulaa ma natu ra num ngaala, welaar ut ma a Tadaaru ia muga ta ui kupi.”
52 Baa a tultul anun Aabaraam i walangoro taa anundiaar pirpir, i ki but keke ma i lotu karom a Tadaaru. 53 Namur i lo pari paa a kum utnaa na minong di paami ko ra goled ma ra silwa, ma ra kum kokoina maalu kaai ma i taar taai taan Rebekaa. I taar taa kaai raa kum ngaatngaat na utnaa karom naan Rebekaa ma tenalik Lebaan. 54 Baa i taar raap taa a kum utnaa maa, io diat ma ra kum muaana baa diat weur, diat wangaan, diat inim ma namur diat inep.
Baa diat tawaangun u ra malaana kinalik, a tultul anun Aabaraam i piri naa, “Muaat a tur tula wa miaat u ra numiaat winawaan kup anung ngaala.” 55 Iaku, Lebaan ma naana diaar piri naa, “Rebekaa in ki paa balet ta noina bung, ma namur muaat a waan.” 56 Iaku a tultul anun Aabaraam i baalu diaar naa, “Pang ki walaang balet. A Tadaaru ia walingtatuna taa anung winawaan ma mi muaat a maadek wa miaat baa miaat a waan kup anung ngaala.” 57 Ma diaar piri naa, “Daat a wataa paa Rebekaa ma daat a tiri u ra nuna nemnem.” 58 Io, diaar wataa paa Rebekaa ma diaar tiri naa, “Lelawaai, mur a weur maut ungaai ma ra muaana mi?” I baalu diaar, “I koina ku, mir a weur maut.”
59 Io, diat waninaar kupi diat a tula wa teindiat Rebekaa u ra nuna winawaan, ungaai ma ra tabuan baa i baboura Rebekaa tur paai baa i naat. Diat a waan ungaai ma ra tultul anun Aabaraam ma ra kum muaana baa diat patpataapi.
60 Ma a taara anun Rebekaa diat pir wadaani lenbi,
“Teimiaat, un wabure aarip nate u ra aarip.
Anum wuna taara diat a lo paa a kum taamaan anu ra nundiat kum ebaar.”
61 Rebekaa ma ra nuna kum tultul na tabuan diat waninaar paa, ma diat kaa u ra nundiat kum kaamel ma diat waan ungaai ma ra tultul anun Aabaraam ma ra nuna taara.
62 Ma Aaisaak i waan taangirong Biaar Laakaairoi, ma i lalaaun maku irong Negeb. 63 Raa bung na maluraap i waan nabalaara ana pinapaam, ma i nuknuk. Ma baa i ong kado a mataana i babo paa a kum kaamel diat waan urin. 64 Rebekaa kaai i babo kado, ma i babo paa Aaisaak. I irok pari ko ra kaamel, 65 ma i tiri a tultul anun Aabaraam naa, “Woi na muaana manaanga u ra pinapaam, mi i waan urin kupi in baraata daat?” A tultul anun Aabaraam i baalui naa “Anung ngaala manaanga.” Io, Rebekaa i aal baat paa a mataana ma ra pakaana maalu, baa i taana ut u ra in lorina.
66 Ma a tultul anun Aabaraam i wapua taa Aaisaak u ra kum utnaa raap baa i waan paat. 67 Io, Aaisaak i ben aruk paa Rebekaa u ra ruma na sel anun naana Saaraa, ma diaar taulaa, ma Aaisaak i nem aakiti. Ma i ngo ko ra tapunuk u ra minaatin naana.
*24:22: U ra nundiat kum walawalar na mawaat a ring, a mawaatina i welaar ma 1 beka ma a ru tabaara diaar welaar ma 10 sekel.