E Lukašći Bahtali Nevimata
Akaja Bahtali nevimata ramosarda o manuš savesko alav sas Luka, vo sas doktori, misionari savo putuilas e apostole Pavlesa (dik Kol 4,14; Flm 24; 2. Tim 4,11) thaj nas Židovo. Akaja knjiga opisujil e Isusesko bijandipe, trajo, sikaipe, čudurja, lesko smrto po trušul, uskrsnuće andar e mule thaj vi o vaznesenje po nebo. Jek katar e glavne tema akale Bahtale nevimako si kaj o Isus pherel e obećanja savo dijas o Del e Izraelešće ando Purano zaveto ali isto kaj e Bahtali nevimata naj samo pale Židovurja već vi pale okola save naj Židovurja. Ande akaja Bahtali nevimata o Isus sikavelas e but e teme, uključujući vi e molitva, e Sveto Duho, bah, zahvalnost thaj e love. Akaja knjiga isto gajda sikavel sar o Isus sastarelas thaj jartolas e bezeha e bute manušenđe, uključujući vi okolen save sas zurale nasvale ili opsednime e benđenca, čoren, bezehalen, odbacime manušen thaj e bute manušnjen. O Luka akava ramosarda, verovatno varekaj katar 65. brš posle o Hristo.
1
O Luka ramol lil e Teofilešće pale e Isusesko trajo
1 Poštuime Teofile, ramov tuće zbog godova kaj but džene line te ramon okola događajurja save o Del obećisarda majsigo prekal e prorokurja, a save dogodisajle maškar amende. 2 Von godova ramosardine prema okova so maj anglal phendine e očevidcurja* Očevidcurja sas okola save sas e Isuseja katar o početko lešće službako thaj dićhenas sa e događajurja. thaj sluge e Alavešće. 3 Zato vi me odlučisardem Teofile, te ramov tuće sa po redo, pošto pomno sa katar o početko istražisardem, 4 gajda aveja sigurno kaj si okova sikavipe savo primisardan pouzdano.
O anđeo navestisarel kaj bijandola o Jovano savo bolelas
5 Ande vrjama kana vladilas o Judejsko caro o Irod, sas varesavo rašaj savo akhardolas Zaharije andar e Avijasko† “savo si o potomko e Avijesko.” O Avija sas pra papo akale grupaće rašajenđe thaj savora von sas e Aronešće potomkurja, savos sas prvo e Izraelconengo rašaj. rašajesko redo. A e lešći romnji sas isto andar e Aronosko pleme.‡ Akava značil kaj sas voj andar e isto linija e rašajenđi sago vi o Zaharije: “Lešći romnji sas isto andar e Aronesko plemeno.” “O Zaharije thaj lešći romnji e Jelisaveta sas liduj potomkurja e Aronešće.” Lako alav sas Jelisaveta. 6 A liduj sas pravedne anglo Del, thaj trainas sa po zakono thaj pe okova so sas odredime anglo Gospod, bi manako. 7 A naslen čhavra, kaj e Jelisaveta našti ačhelas khamni, a liduj već phurile.
8 Jek đes kana o Zaharija služilas e Devlešće ando Hramo kaj po dužnost avilo o redo kana lešći grupa rašaja trubunas te služin, 9 prema e rašajengo običaj odabirisardine les gajda kaj čhudine e kocka te del ando Svetište e Gospodesko te kadil.§ E rašaja trubuine te den jag mirišljavo tamnjano sago prinos e Devlešće svako detharin thaj svako talerjat po posebno oltari andre ando Hramo. 10 Pale vrjama kana kadilaspe ando Hramo, sa o them sas avri thaj molinaspe.
11 A e Zaharijašće sikadilo o anđeo e Gospodesko savo ačhelas pe desno rig e žrtvenikosko katar savo kadilaspe. 12 Kana dikhla les o Zaharije, zurale darajlo.
13 A o anđeo phendas lešće: “Na dara, Zaharija! Kaj si ašundi ćiri molitva: e romnji ćiri e Jelisaveta bijanela tuće čhave, thaj tu dele alav Jovan. 14 Zbog leste aveja bahtalo thaj radosno, thaj e buten raduila lesko bijandipe. 15 Kaj avela baro anglo Gospod. Či pijela mol niti pimo savo matarel. Pherdola e Sveto Duhosa još ando đi pire dejako. 16 Vo boldela e but Izraelconen e Gospodešće lenđe Devlešće. 17 Džala anglo Gospod sago glasniko pherdo duho thaj sila, sago o proroko Ilija. Pomirila e dades lešće čhavenca a e nepokorne umurja boldela gajda te prihvatin o razumnost okolengo save si pravedne. Pripremila e theme pale e vrjama kana o Gospod avela.”
18 A o Zaharija phendas e anđelošće: “Sar me džanava kaj godova avela čače? Kaj sem me purano thaj e romnji mungri dija ande pire purane brš.”
19 A o anđeo phendas lešće: “Me sem o anđeo Gavrilo, savo ačhav anglo Del* savo ačhav anglo Del Ando original ramol: “savo ačhel anglo Del.” Akava si phendo sago ukor e Zaharijašće. Prisutnost e Gavrijelešći, savo avel direktno katar o Del, trubujasas te avel dovoljno dokazo e Zaharijašće. te služiv, thaj bičhaldo sem te ćerav svato tuva thaj te javiv tuće akaja bahtali nevimata. 20 Zato kaj či paćajan akana zanemija thaj naštik ćereja svato džiko đes dok či avel e vrjama pale godova thaj mungre alava či pherdonpe.”
21 A o them ažućarelas avri e Zaharija, thaj začudisajle so gaći zadržisajlo ando svetište e Hramosko. 22 A kana napokon inljisto, naštik ćerelas svato, nego e znakonenca probisardas te phenel lenđe so sas ando Hramo, thaj von haćardine kaj sas les viđenje ando svetište e Hramosko.
23 Thaj kana završisajle e đesa lešće službaće ando Hramo o Zaharije đelotar ćhere. 24 A posle godola đesa lešći romnji e Jelisaveta ačili khamni, thaj pandž čhon či inkljelas avri andar piro ćher† Kana nakhlo pandž čhon sar sas khamni avela očigledno savorenđe kaj si khamni. Askal o them či mardinesas muj katar e Jelisaveta sago kaj si voj još nerotkinja. thaj motholas: 25 “O Gospod milostivo dikhlas pe mande kaj fuljardas mandar o ladžavo anglo them.”‡ Akava phenelas pe palo ladžavo savo inđarelas kaj nas lat čhavra.
O anđeo navestisarel kaj bijandola o Isus Hristo
26 Kana e Jelisaveta sas khamni šov čhon, o Del bičhaldas e anđele Gavrilo ando cikno Galilejsko gav savo akhardolas Nazaret 27 ke Marija savi sas još čhej thaj sas mangli palo manuš, savo akhardolas Josif. Vo sas potomko e carosko Davidosko. 28 Kana o anđeo dijas late andre phendas laće: “Raduitu,§ Raduitu Akava šaj prevodilpe sago “Zdravo” ili “Raduitu!” kaj o Del si pherdo milosti prema tute! O Gospod si tusa.”
29 Pe godola alava e Marija uznemirisajli thaj počnisarda te gndil so značisarel godova pozdrav. 30 A o anđeo phendas laće: “Na dara Marija! Kaj o Del iskažisardas tuće piri ljubav.”* Ando original ramol: “arakhlan milost ko Del”. Idijomo “arakhlas milost” značil pozitivno prihvatime varekastar: “O Del odlučisardas te del tut piri milost”, ili “O Del sikavel piri ljubav” 31 Ake ačheja khamni, thaj bijaneja čhave saves deja alav Isus. 32 Vo avela baro, thaj akhardola Čhavo e Majbaresko, thaj o Gospod Del delales autoriteto te vladil sago o caro David savo sas lesko prapapo. 33 Vo vladila e Jakovešće plemenova dži ko veko, thaj lešće carstvošće či avela krajo.
34 A e Marija phendas e anđelošće: “Sar godova avela kana sem me još čhej?”
35 A o anđeo phendas laće: “O Sveto Duho fuljela pe tute, thaj e Sila e Majbare Devlešći avela pe tute thaj zasenila tut. Zato vi okova savo bijandola avela sveto, thaj akhardola o Čhavo e Devlesko. 36 Ake vi ćiri bibi e Jelisaveta, ačhili khamni ande piri purani vrjama, avela lat čhavo. Okoja isto manušnji pale savi phenenas kaj naštik avela čhavra već si šov čhon khamni! 37 Kaj e Devlešće khanči naj nemoguće!”
38 A e Marija phendas lešće: “Ake, sluškinja sem e Gospodešći. Neka avel manđe pe ćire alava.” Thaj o anđeo đelotar latar.
E Jelisaveta pindžardas kaj o čhavro ande Marijako đi si o Mesija
39 Varesave đesa maj posle e Marija siđardas ande gorsko krajo e Judejako. 40 Kana aresli okote dija ande Zaharijasko ćher, thaj pozdravisajli e Jelisavetava. 41 Kana e Jelisaveta ašunda e Marijako pozdrav, o čhavro huklo ando lako đi, a e Jelisaveta pherdili e Sveto Duhosa. 42 Pale godova e bahtatar čhutas muj e bare glasosa: “Maj blagoslovime san tu, Marijo, katar sa e manušnja, thaj blagoslovime o čhavro ande ćiro đi. 43 Savi čast siman, te tu e dej mungre Gospodešći aves mande! 44 Kaj ake čim o pozdrav ćiro avilo džike mungre kan, e bahtatar o čhavro huklas ande mungro đi. 45 Blago tuće kaj paćajan kaj pherdola okova so phendas tuće o Gospod!”
E Marija slavil e Devle
46 E Marija askal phenda:
“Barjarel e duša mungri e Gospode!
47 Thaj raduilpe o duho mungro e Devlešće mungre Spasitelješće.
48 Kaj milostivo dikhla pe mande pe piri ponizno sluškinja,
katar akana sa e manuša akharena man blagoslovime.
49 Kaj o silno Del, savesko si alav sveto,
ćerdas manđe baro lačhipe.
50 Kaj o Del si milostivo;
e milost lešći si katar e čang dži ke čang okolenđe save daran lestar.
51 Pire moćno vastesa ćerel silne dela
thaj odbacisardas pestar okolen save si barikane ande pire ile.
52 Čhudas tele katar o prestolje e vladaren,
a vazdas e poniznonen.
53 E bokhalen čaljarda e lačhipeja,
a e barvalen mukla čuče vastenca.
54 Huklo ando pomoć pire slugenđe e Izraelconenđe
thaj či bistardas te avel milostivo† O Del naštik te bistrel. Kana ramol kaj o Del “delpes gođi ili či bistrel”, godova si idijomo savo značil kaj o Del deluil po temelji okolesko so majsigo obećisardas. Akava phenel pale Devlesko obećanje e Avramešće: “kaj obećisardas amare prapaponenđe kaj avela milosrdno.”
55 sago kaj obećisardas amare pra paponenđe,
e Avraamešće thaj lešće potomkonenđe Gal 3,16 dži ko veko.”
56 A e Marija ačhili ke Jelisaveta varekaj katar trin čhon, thaj askal boldapes ćhere.
Bijandilo o Jovano savo bolelas
57 A e Jelisavetaće avili e vrjama te bijanel thaj bijanda čhaves. 58 Kana ašundine laće komšije thaj laći familija kaj o Gospod sas gajda lačho thaj milostivo prema late, raduisajle zajedno lasa. 59 A kana e čhavres sas ohto đes o them ćidape po obred te obrezin e čhavre. Thaj line te denle alav Zaharija, sago kaj bučhol lesko dad. 60 Ali e Jelisaveta phendas: “Na! Lesko alava avela Jovano!”
61 A von phendine laće: “Pa khonik ande ćiri familija či bučhol gajda.” 62 Zato e znakonenca phučline e čhavrešće dades sar vo kamel te del alav e čhavres. 63 O Zaharija manglas e pločica pe savi šaj te ramol thaj ramosardas: “Jovano si lesko alav.” Thaj savora začudisajle. 64 Thaj odma o Del putardas lesko muj thaj oslobodisardas lešći čhib thaj o Zaharija počnisardas te ćerel svato thaj te slavil e Devle.
65 A e Devlešći dar lija sa lenđe komšijen po gorsko krajo e Judejako, thaj ćerelas pes svato pale akala događaja. 66 Thaj savora save ašundine pale akala događaja, gndinas thaj phučenas pes ande peste: “So avela katar akava čhavro? Čačes si o vas e Gospodesko pe leste.”‡ o vas e Gospodesko pe leste Izraz “o vas e Gospodesko” odnosilpes pe Gospodesko moć. “E Gospodesko moć sas lesa” ili “o Gospod ćerelas moćno ande leste”.
E Zaharijasko proročanstvo
67 O Zaharije, o dad e čhavresko, pherdilo e Sveto Duhosa, thaj prorokuisardas alavenca:
68 “Blagoslovime o Gospod Del e Izraelosko
kaj avilo thaj izbavisarda pire theme!
69 Vazdas amenđe silno spasitelje§ silno spasitelje Ando original ramol: “šng spasenja pale amende”. E šng e životinjaći sas simboli pale lako moć te branilpes. Palo Mesija phenelpes sago kaj si vo šng saves si moć te spasilamen.
andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko,* andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko si doslovno “ando ćher lešće slugasko e Davidesko”. E Davidesko “ćher” Akate prestavisarel lešće familija, majtačno, lešće potomkonen: “ande familija lešće slugošći e Davidešći” ili “savo si potomko savo si potomko lešće slugasko e Davidesko”.
70 sago kaj dumut obećisardas
po muj pire svete prorokonengo
71 kaj izbavila men katar amare dušmaja
thaj andar e vas† e vas prestavil pale e moć savi e bilačhe manuša koristin protiv e Devlesko them. savorenđe save mrzanmen.
72 Sas milostivo amare pra dadenđe
thaj održil piro sveto savezo,
73 e solah savi dija e Avraamešće amare pra dadešće.
74 Izbavisarda amen andar amare dušmajenđe vas,
te šaj služis lešće bi darako,
75 ando svetost thaj ande pravda angle leste dokle god sam džude.
76 Aj tu, Jovane čhaveja mungreja, akhardoja proroko e Majbare Devlesko
kaj džaja anglo Gospod te lačhares lesko drom.
77 Sikaveja e Devlešće theme sar te pindžaren o spasenje
kroz o jartipe lenđe bezehendar.
78 Zbog e bari milost amere Devlešći,
osvanila‡ osvanila Svetlo si često metafora palo čačipe. Akate phenelpes palo duhovno čačipe savi o Spasitelj dela sago kaj si o izlasko e (khamesko) savo rasvetlisarel e phuv. Dik Mal 4,2. amenđe andar e visine e nevi detharin a
79 te anel svetlo§ anel svetlo Svetlo si često sikado sago metafora palo čačipe. Akate phenelpes pale duhovno čačipe savo o Spasitelj dela sago kaj inkljel o kham savo rasvetlil e phuv. Dik Mal 4,2. okolenđe save train ando tunjariko thaj ande dar katar o smrto
thaj te upravisares amare pungre po drom e mirosko.”* drom e mirosko si metafora palo način e trajosko savo anel dži ke godova te e manušes avel miro e Devlesa: “trais mirno trajo” ili “te phires e dromesa savo inđarel dži ko miro”.
80 A o čhavro Jovano barjolas thaj zuravolas ando duho. Kana barjilo, trailas ande pustinja sa dok či započnisardas e javno služba angle Izraelcurja.
*1,2 Očevidcurja sas okola save sas e Isuseja katar o početko lešće službako thaj dićhenas sa e događajurja.
†1,5 “savo si o potomko e Avijesko.” O Avija sas pra papo akale grupaće rašajenđe thaj savora von sas e Aronešće potomkurja, savos sas prvo e Izraelconengo rašaj.
‡1,5 Akava značil kaj sas voj andar e isto linija e rašajenđi sago vi o Zaharije: “Lešći romnji sas isto andar e Aronesko plemeno.” “O Zaharije thaj lešći romnji e Jelisaveta sas liduj potomkurja e Aronešće.”
§1,9 E rašaja trubuine te den jag mirišljavo tamnjano sago prinos e Devlešće svako detharin thaj svako talerjat po posebno oltari andre ando Hramo.
*1,19 savo ačhav anglo Del Ando original ramol: “savo ačhel anglo Del.” Akava si phendo sago ukor e Zaharijašće. Prisutnost e Gavrijelešći, savo avel direktno katar o Del, trubujasas te avel dovoljno dokazo e Zaharijašće.
†1,24 Kana nakhlo pandž čhon sar sas khamni avela očigledno savorenđe kaj si khamni. Askal o them či mardinesas muj katar e Jelisaveta sago kaj si voj još nerotkinja.
‡1,25 Akava phenelas pe palo ladžavo savo inđarelas kaj nas lat čhavra.
§1,28 Raduitu Akava šaj prevodilpe sago “Zdravo” ili “Raduitu!”
*1,30 Ando original ramol: “arakhlan milost ko Del”. Idijomo “arakhlas milost” značil pozitivno prihvatime varekastar: “O Del odlučisardas te del tut piri milost”, ili “O Del sikavel piri ljubav”
†1,54 O Del naštik te bistrel. Kana ramol kaj o Del “delpes gođi ili či bistrel”, godova si idijomo savo značil kaj o Del deluil po temelji okolesko so majsigo obećisardas. Akava phenel pale Devlesko obećanje e Avramešće: “kaj obećisardas amare prapaponenđe kaj avela milosrdno.”
1,55 Gal 3,16
‡1,66 o vas e Gospodesko pe leste Izraz “o vas e Gospodesko” odnosilpes pe Gospodesko moć. “E Gospodesko moć sas lesa” ili “o Gospod ćerelas moćno ande leste”.
§1,69 silno spasitelje Ando original ramol: “šng spasenja pale amende”. E šng e životinjaći sas simboli pale lako moć te branilpes. Palo Mesija phenelpes sago kaj si vo šng saves si moć te spasilamen.
*1,69 andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko si doslovno “ando ćher lešće slugasko e Davidesko”. E Davidesko “ćher” Akate prestavisarel lešće familija, majtačno, lešće potomkonen: “ande familija lešće slugošći e Davidešći” ili “savo si potomko savo si potomko lešće slugasko e Davidesko”.
†1,71 e vas prestavil pale e moć savi e bilačhe manuša koristin protiv e Devlesko them.
‡1,78 osvanila Svetlo si često metafora palo čačipe. Akate phenelpes palo duhovno čačipe savi o Spasitelj dela sago kaj si o izlasko e (khamesko) savo rasvetlisarel e phuv. Dik Mal 4,2.
§1,79 anel svetlo Svetlo si često sikado sago metafora palo čačipe. Akate phenelpes pale duhovno čačipe savo o Spasitelj dela sago kaj inkljel o kham savo rasvetlil e phuv. Dik Mal 4,2.
*1,79 drom e mirosko si metafora palo način e trajosko savo anel dži ke godova te e manušes avel miro e Devlesa: “trais mirno trajo” ili “te phires e dromesa savo inđarel dži ko miro”.
DRAFT VERSION