Bbaruha gya Pau̱lo Gyakubanza hali
Ti̱mi̱teo
Kwanjuura
Bbaruha gyakubanza hali Ti̱mi̱teo gyahandi̱i̱ki̱i̱rwe Pau̱lo, mukwenda wa Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to. Yaagi̱handi̱i̱ki̱ri̱ harabi̱ri̱hoona myaka, mili hakati̱ wa 62 na 64 Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to amaari̱ kubyalwa. Kwega Pau̱lo kuyaali anyweni̱ hoi̱ Ti̱mi̱teo, mirundi minene Pau̱lo yeetengi̱ Ti̱mi̱teo “mwana wange.” (1:2, 18) Bbaruha gigi yaagi̱handi̱i̱ki̱i̱ri̱ Ti̱mi̱teo naali mu biro byamwe bikusembayo b̯u̱b̯wo nihali hasi̱geeri̱yo mwanya gu̱dooli̱, mukama wa B̯u̱ru̱u̱mi̱, Neero, aragire Pau̱lo bamwi̱te. Bbaruha gigi gili gi̱mwei̱ ha bbaruha za Pau̱lo zi̱yaahandi̱i̱ki̱i̱ri̱ muntu b̯untu, kitali kitebe kya beikiriza. Bbaruha zindi zoozo: 2 Ti̱mi̱teo, Ti̱to, na Fi̱ri̱mooni̱.
Mu bbaruha gigi Pau̱lo yaali ku̱lwani̱sya nzegesya gya b̯u̱gobya kandi yaali kwekambi̱sya Ti̱mi̱teo abbe muheereza wa Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to mwesigwa. Pau̱lo yaalambi̱ri̱ Ti̱mi̱teo ha mu̱li̱ngo gwa ku̱ramyanga Ruhanga (2:8-15), kukoma beebemberi̱ ba bitebe bya beikiriza (3:1-13), na kuhab̯ura ha bya nzegesya gya b̯u̱gobya (1:3-11; 4:1-5; 6:2-5). Kandi de, yeegeseerye Ti̱mi̱teo munywani waamwe muto, bintu bya kwebembera kitebe kya beikiriza.
Ku̱si̱gi̱ki̱ra ha bbaruha gigi, tu̱kwagya nti tuli nakwega mananu, aleke tutagyenda kwikiriza nzegesya gya b̯u̱gobya kutwingiira; kandi de, aleke tusobore kugaana Sitaani ateingiira bantu ba Ruhanga naakahenera b̯womi b̯wab̯u.
Bicweka Bi̱handu̱ bya mu Bbaruha gigi nka Ku̱bi̱honderegeeni̱
(i) Pau̱lo naaramu̱kya Ti̱mi̱teo 1:1-2
(ii) Pau̱lo naahab̯ura Ti̱mi̱teo ha bigambu bikukwatagana na beegesa ba b̯u̱gobya 1:3-11
(iii) Pau̱lo naasi̱i̱ma Ku̱ri̱si̱to hab̯wa mbabazi̱ zi̱yaamu̱gi̱ri̱i̱ri̱ 1:12-19
(iv) Pau̱lo ni̱yeegesya Ti̱mi̱teo ha bintu bya ku̱ramya na ha bisaanyuzo bya beebemberi̱ ba bitebe bya beikiriza bakusemeera kubba nabyo 2—3
(v) Kwegesya kwa kumaliira 4—6
1
Bi̱ramu̱kyo Kuruga hali Pau̱lo
Bbaruha gigi gi̱ru̱gi̱ri̱ hali gya Pau̱lo, mukwenda wa Yesu̱,* 1:1 Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to Bbai̱bbu̱li̱ zindi zi̱koresya Ku̱ri̱si̱to Yesu̱. Mutongoole wa Ruhanga. Ruhanga mu̱ju̱ni̱ weetu̱, hamwenya na Yesu̱, Mutongoole waamwe bampeeri̱ b̯u̱sobozi̱ b̯wa kubba mukwenda wa Yesu̱, yogwo atuha ku̱ni̱hi̱ra nti Ruhanga alitujuna.
Ngi̱handi̱i̱ki̱i̱ri̱ we, Ti̱mi̱teo, mwana wange mali̱ mu nzikiriza gyetu̱ mu Ku̱ri̱si̱to.
Nku̱ku̱ramu̱kya kandi nkukusabira Ruhanga Bbaa weetu̱ na Yesu̱, Mutongoole wa Ruhanga, Mukama weetu̱ bakugiire mbabazi̱, baku̱kwati̱rwe kisa kandi bakuhe b̯u̱si̱nge.
Kwerinda Nzegesya Zi̱ku̱habi̱sya
Nkwendya oi̱caleyo mu rub̯uga lwʼEfeeso, nka ku̱nyaaku̱lambi̱ri̱ b̯unyaali ninkugyenda Makedooni̱, aleke oragire bab̯wo bantu bakwegesyanga nzegesya zi̱ku̱habi̱sya, balekere hahwo. Obaweere baleke kuhenera b̯wi̱re mu kwegesya bantu bigambu bya bakadei bitali bya mananu, na kulondoora mabara ga bahaaha bantu gatali na hagakusambiira. Bi̱byo bintu bikubaha kwicala mu mpaka, mutakukora mulimo gwa Ruhanga, gukorwa hab̯wa kwikiririza mu Ruhanga. Kintu ki̱mpeeri̱ kukuragira okore yatyo, nkwendya ku̱soboresya beikiriza ba Ku̱ri̱si̱to, bendyengene na mutima gu̱syanu̱ gutali na kibiibi ki̱gu̱kweru̱ndu̱ka, guli nakwikiriza kwa mananu. Bantu bamwei̱ muli nywe baru̱gi̱ri̱ hali bi̱byo bintu bya Ruhanga bi̱yendya, baahabira mu mpaka zitali na mugasu. Bakwendyanga kubba beegesa ba biragiro bya Ruhanga; bei̱tu̱ kandi tibakwetegereza bi̱byo bi̱bakwegesya; kandi na bi̱byo bibabazaho basi̱gi̱ki̱i̱ri̱ ki̱mwei̱, tibakubyetegereza.
Tu̱kyegi̱ri̱ nti, biragiro bya Ruhanga bi̱yaaheeri̱ Mu̱sa biicala birungi, kakubba muntu abihondera mu mu̱li̱ngo gu̱doori̱. Kandi de tu̱kyegi̱ri̱ nti, bi̱byo biragiro tibabitaho hab̯wa bantu bakora bintu birungi. Bei̱tu̱, babitaho hab̯wa bajeemu̱ na banyampaka zitalimwo, hab̯wa bab̯wo batati̱i̱na Ruhanga, na hab̯wa nkori̱ za bibii. Babitaho hab̯wa bantu bateegwa Ruhanga, rundi bab̯wo bagaya bintu bya Ruhanga; hab̯wa bei̱ti̱, bab̯wo bei̱ta babbaa baab̯u, rundi bamaa baab̯u, na hab̯wa bab̯wo bei̱ta bantu bandi. 10 Kandi de, babitaho hab̯wa benzi̱, hab̯wa badulu balaala na badulu bei̱ra baab̯u, hab̯wa bab̯wo banyaga bantu nibabafoora beiru, hab̯wa bagobya bab̯wo barahira bya b̯u̱gobya, rundi hab̯wa bab̯wo benseenya bakora bintu bikugaana nzegesya gi̱doori̱. 11 Gi̱gyo gyogyo nzegesya gikwikiraniza na gagwo Makuru Garungi kwo, ga Ruhanga ahaariizwa, gayankwati̱i̱rye.
Pau̱lo Naasi̱i̱ma Mukama hab̯wa Mbabazi̱ Zi̱yaamu̱gi̱ri̱i̱ri̱
12 Nku̱si̱i̱ma Yesu̱, Mutongoole wa Ruhanga kandi Mukama weetu̱, munyakumpa maani ga kukora gugu mulimo gwamwe. Nku̱mu̱si̱i̱ma hab̯wa kumbona nindi mwesigwa akankoma kumukoora, 13 nab̯unyaabba i̱nyu̱ma ku̱kwo nyaamu̱lu̱mengi̱, nimmubazaho kubiibi, kandi de nintuntuza beikiriza baamwe. Bei̱tu̱ Ruhanga yangi̱ri̱i̱ri̱ mbabazi̱, hab̯wakubba bi̱byo nyaabi̱korengi̱ mu b̯uteega, ntakeikiririize mu Yesu̱. 14 Mukama weetu̱ Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, yangi̱ri̱i̱ri̱ mbabazi̱ zinene, yampa kwikiriza na ngonzi, bi̱byo bitutunga b̯utwikiririza mu Yesu̱, Mutongoole wa Ruhanga. 15 Kiki kigambu kili kya mananu kandi muntu akusemeera kukiikiririza ki̱mwei̱ nti: Yesu̱ Mutongoole wa Ruhanga, yei̱zi̱ri̱ mu nsi kujuna babiibi. Kandi mu bab̯wo, gyagya ndi mubiibi akukirayo. 16 Bei̱tu̱ kandi, gya mubiibi akukira babiibi bandi bensei̱, Ruhanga yangi̱ri̱i̱ri̱ mbabazi̱, yampa kubba kyakuwoneraho ki̱kwolokya Yesu̱, Mutongoole wa Ruhanga, nka kwagumisiriza hoi̱ bantu babiibi, mbura haakusambiira. Ruhanga yankoleeri̱ ki̱kyo, aleke bantu bandi nabo, beikiririze mu Ku̱ri̱si̱to, batunge b̯womi b̯utamalikaho. 17 Ruhanga ahaariizwe kandi aheeb̯we ki̱ti̱i̱ni̱sa biro byenseenya, yogwo Mukama wa biro na biro, Ruhanga omwei̱ musa, atakwa kandi atawonwa na mei̱so, Amiina.
18 Bigambu binkukulamba we, Ti̱mi̱teo, we mwana wange mali̱, mu nzikiriza gyetu̱ mu Ku̱ri̱si̱to, bili kyokyo ki̱mwei̱ na bi̱byo bya baragu̱ri̱ ba Ruhanga bi̱baaku̱ragwi̱ri̱ho kadei. Leka bikuhe maani kulwana kurungi, 19 kandi oicale noikiririza mu Ku̱ri̱si̱to, kandi de ni̱waahu̱kani̱anga kurungi, kintu ki̱doori̱ na ki̱kyo ki̱tadoori̱. Bantu bamwei̱ bo hab̯wa b̯utafaaho bya mutima bigukubahab̯ura, kwikiriza kwab̯u kwabakwi̱ri̱ b̯usa. 20 Mu bab̯wo, hooho hali Hi̱menaayo nʼAleki̱zanda, banyaaheeri̱ kifubiro kya kubalekera Sitaani mwohya, aleke beege ku̱talu̱manga Ruhanga.

*1:1 1:1 Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to Bbai̱bbu̱li̱ zindi zi̱koresya Ku̱ri̱si̱to Yesu̱.