Ya Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo ya inhulat ni
Lucas
Paunan habi
Ya Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo ya inhulat ni Lucas kan Teofilo ay ampaypamwang ya hi Apo Jesu-Cristo ay yabay ya impangako, ya pinili ni Apo Namalyari hên mag-in Mámiligtas hên Israelita, haka hiyan bêngat ya mamiligtas hên balang miha ya magpaligtas kana. Inhulat na êt ni Lucas ya hi Apo Jesu-Cristo ay dinyanan kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari hên mamitoro hên Mangangêd ya Habi ha mangairap. Mapansin êt di ha inhulat ya hadyay kahiglaan lan anghel ha paypamwang ha pamanlumatêng ni Apo Jesu-Cristo.
Bayrin bêngat ha hulat ni Lucas ay mabáha ya tungkol ha anghel ya nipagkanta, haka ya tungkol ha pamaniraw lan pastol ha pangianak kan Apo Jesu-Cristo. Êmbayro êt bayrin bêngat ay mabáha ya tungkol ha nalyari hên hi Apo Jesu-Cristo ay gintan ha Templo hên hiyay anak pon, haka ya alimbawa ya tungkol ha Samaritano ya nakaingalo, haka ya makotaw ya miyawhay ya nanad nitama. Bayri ha hulat ay dinyanan hên alagá ya panalangin, haka ya Espiritu ni Apo Namalyari. Dinyanan êt alagá di ya pamanawop lan babayi kan Apo Jesu-Cristo, haka ya pamatawad ni Apo Namalyari ha kasalanan.
Hi Lucas êt ya nanulat hên hulat ya ambaêgên ya Dyag lan Apostol. Bayro nan impamwang ya pangapalyari kanlan tagahonol ni Apo Jesu-Cristo ubat yan nag-orong ha langit.
Kabooan hên pinakalaman
Umpisan hulat 1:1-4
Ya Pamipamwang hên tungkol ha pamianak kan Juan Bautista 1:5-2:52
Ya pamanoro ni Juan Bautista 3:1-20
Ya pamawtismo haka pamanukso kan Panginoon Jesus 3:21-4:13
Ya pamanoro ni Panginoon Jesus ha probinsyan Galilea 4:14-9:50
Ya pamanoro ni Panginoon Jesus ha kaatag ya logal paubat ha Galilea angga ha nilumatêng ya ha balayan Jerusalem 9:51-19:27
Ya tawlin parominggo hên biyay ni Panginoon Jesus ha luta 19:28-23:56
Ya pangabiyay oman ni Panginoon Jesus, ya pagpahlêk nan oman, haka ya pamag-orong na ha langit 24:1-53
1
Ya natupad tungkol kan Apo Jesu-Cristo
1 Panggalangên kon Teofilo,
Mal-at ya nanulat hên tungkol ha natupad di kantamo ha bansan Israel. 2 Ya inhulat la ay hatoy impamwang kannaên lan habaytoy nakahêlêk hên natupad. Hilay nakahêlêk hên natupad, ay namipamwang hên habi ni Apo Jesu-Cristo paubat hên babayo yan nanoro. 3 Hên naubuh kinan pinag-aralan hên mangêd ya habayto, paubat hên una, ay naihipan ko etaman hên ipakangêd kon ihulat ya habayto para kamo, panggalangên kon Teofilo. 4 Anhulatan kata ta êmên mo mapaptêgan ya impamwang kamo.
Ya pamipamwang hên tungkol ha pamianak kan Juan Bautista
5 Ha panaon hên hi Arin Herodes ay manungkulan ha probinsyan Judea, nag mihay pari bayro, ya hi Zacarias. Hi Zacarias, ay miha kanlan pari ha pangkat ni Abias. Hiya haka ya ahawa na, hi Elisabet, ay parehon kaapo-apoan ni Aaron, ya kauna-unaan pari lan Israelita. 6 Hata miahawa ay mangêd ha arapan ni Apo Namalyari. Hinonol lay balang utoh haka patakaran na. 7 Noa, ayn hilan anak gawan layuh hi Elisabet, haka toa hilay na.
8 Amêhên, mihay allo, hên atag lan pangkat ni Zacarias hên maghuyo ha arapan ni Apo Namalyari, 9 langan ni Zacarias ay nabonut hên nanad ugali lan pari, ta êmên ya humwên ha Templo, ya pagsimbaan kan Apo Namalyari, êmên mamaahuk hên pabango ha pamagsimba kana. Kabay hinumwên yay na hên mimiha na 10 hên mamaahuk hên pabango, kaban atsi hila ha danin ilwangan ya kal-atan ya ampanalangin. 11 Namakonkaynaman, ay nag anghel ni Apo Namalyari ha dapit panabtab hên paybul-ihan*Hêlkên ha panlêkan labay habiên hên habi. paypaahukan nan pabango ni Zacarias. 12 Nakatsigag ya hi Zacarias hên nahêlêk nay anghel. Hadyay limo na.
13 Noa, hinabi kana hên anghel, ya wana, “Paan kan malimo, Zacarias, ta nagilam ya panalangin mo. Hi Elisabet, ya ahawa mo, ay magkaanak ya kamo hên mihay lalaki ya pata-ngalanan yon Juan. 14 Hadyay higla mo. Haka mal-at ya kaatag ya humigla ha pamianak kana, 15 gawan hiyay dayêwên ni Apo Namalyari. Hata ianak, ya hi Juan, ay dapat a ya minêm hên alak, haka hinon makalahing. Ya Espiritu ni Apo Namalyari ay humapat kana hên paubat ha hiyay ialêk. 16 Paorongên nay ihip hên mal-at ya Israelita kan Apo Namalyari, ya Diyos la. 17 Hiyay muna kanan Panginoon ha parehon hêkaw haka kapangyarihan ya indin kan apo Elias, ya mámipamwang hên impaihip kana†propeta. ni Apo Namalyari hên hato. Paorongên nay pamanlugud ha balang mitataanak, haka na paorongên hilay anhumalanghang hên mag-in nanad kanlan mahonol kan Apo Namalyari. Daygên nay habayto ta êmên mail-an ya ihip lan pinili na, ha pamanlumatêng hên Panginoon.”
18 Amêhên, hinabi ni Zacarias kanan anghel, ya wana, “Ay-êmên kon mapaptêgan no matupad ya hatsi? Mantêg kinan toa haka mantêg toa ya ahawa ko.” 19 Hinabi nan anghel, ya wana, “Hikoy Gabriel ya panay pan-iutoh ni Apo Namalyari. In-utoh na ko êmên ipamwang kamo ya hata mangangêd ya habi. 20 Noa, gawan a ka naniwala ha hinabi ko, ay a ka pon makahabi angga ha a pon matupad ya hata impamwang ko kamo ya taganán matupad.”
21 Hilay kal-atan ya atsi ha danin ilwangan, ya ampanalangin, ya ampangênggan kan Zacarias, ay nag-êpapah no awta hadyay buyot na ha lalê hên Templo. 22 Hên inumawah ya, ay a yay na makahabi. Panay singyal tana ya ginamit na. Kabay namwangan la ya nakahêlêk yan kapapaêpapah bayro ha lalên Templo. Taganán a yay na makahabi hi Zacarias.
23 Hên nayari nay na ya pandaygên na ha Templo, ay nuli yay na. 24 A nabuyot ay nangalêk ya ahawa na, hi Elisabet. Mana ya tana ha bali la hên limay buwan. 25 Amêhên, naghabi ya hi Elisabet, ya wana,
“Dinambi ko ni Apo Namalyari. Dinyag nay hatsi ta êmên maalíh ya dêng-êy ko ha kapareho ko.”
Ya pamipamwang hên tungkol ha pamianak kan Apo Jesus
26 Amêhên, ha pang-anêm ya buwan hên buktot ni Elisabet, ay in-utoh ni Apo Namalyari hi Gabriel, ya habaytoy anghel, ha balayan Nazaret ha probinsyan Galilea 27 ha mihay dalaga ya nag langan Maria, ya kabaan ni Jose, ya mihay kaapo-apoan ni Arin David. 28 Hên nilumatêng ya kanlan Maria, ay hinabi nan anghel, ya wana, “Iningalwan ka ni Apo Namalyari kabay atsi ya kamo.” 29 Nakatsigag hi Maria ha hinabi na haka nan an-ihip-ihipên no hinoy labay nan habiên hên hatsi. 30 Noa, hinabi nan anghel kana, ya wana, “Paan kan malimo Maria, ta iningalwan ka ni Apo Namalyari. 31 Manggilam ka! Mangalêk ka ta mamianak ka hên lalaki ya pata-ngalanan mon Jesus. 32 Hiyay itag-ay ni Apo Namalyari haka hiyay baêgên Anak ni Apo Namalyari. Idin kana ni Apo Namalyari ya panungkulan ya nanad panungkulan ni Arin David, ya mihay ninuno na. 33 Kabay hiyay manungkulan kanlan Israelita hên ayn angga. Ya pamanlokop na ay ayn angga.”
34 Kabay hinabi ni Maria ha anghel, ya wana, “Ay-êmên malyari ya hatsi, ha dalaga ko pon?” 35 Amêhên, wanan anghel ya êmên di, “Ya Espiritu ni Apo Namalyari ay lumatêng kamo ta ya kapangyarihan na ay magdahêl kamo. Kabay ya ianak mo ay ayn hinon kasalanan haka baêgên yan Anak ni Apo Namalyari. 36 Hêlkên mo hi Elisabet, ya kamag-anak mo. Muwang lan kal-atan ya layuh ya. Yan nangalêk ya, haka atsi yay na ha pang-anêm ya buwan hên buktot na, agyan toa yay na. 37 Hinoman ya labay nan daygên ni Apo Namalyari, ay madyag na.”
38 Kabay hinabi ni Maria, ya wana, “Humonol ako kan Apo Namalyari. Malyari dayi kangko ya hinabi mo.” Haka nag-alíh yay nay anghel.
Naniraw hi Maria kan Elisabet
39 A nabuyot, namarah-parah hi Maria ha bali lan Zacarias ha mihay balayan ha kabung-oyan hên probinsyan Judea. 40 Hên nilumatêng ya ha bali la, ay binaêg na hi Elisabet, bayo hinumwên yay na. 41 Hên nagilam ni Elisabet ya baêg ni Maria, ay nagkimit ya anak ha bitoka na haka hinumapat kana ya Espiritu ni Apo Namalyari. 42 In-ikhaw nay habi na, ya wana, “Iningalwan ka kanlan kaganawan babayi haka ya ianak mo, ay iningalwan etaman ni Apo Namalyari. 43 Hino ko ta hiniraw ako hên indo hên Panginoon ko? 44 Nahên nagilam koy baêg mo, ay nagkimit ya anak ha bitoka ko, gawan kahiglaan na. 45 Iningalwan ka gawan naniwala ka ya matupad ya impahabi kamo ni Apo Namalyari.”
Ya dururoh ni Maria
46 Amêhên, hinabi ni Maria, ya wana,
“Ampuriên ko hi Apo Namalyari.
47 Mahigla ko gawan hiyay Mámiligtas ko.
48 Hiyay puriên ko, gawan miha ko man ya mairap ya ipoh na, ay dinambi na ko. Ubat amêhên angga-angga, ay baêgên la ko hên iningalwan,
49 gawan ha kapapaêpapah ya dinyag na kangko ni Apo Namalyari ya makapangyarihan haka banal.
50 An-ingalwan nay balang ampagpalokop kana, paubat hên unan panaon hên angga-angga.
51 Impakit nay kapangyarihan na hên pinitatayak na hilay mapaglalang.
52 Impaalíh nay manungkulan ha tungkulan la haka impatag-ay na hilay alwan mapaglalang.
53 Pinabhoy na hilay matsin lonoh hên mangangêd, haka impaalíh na hilay mabandi hên ayn hino.
54 Hinawpan na kitamo ya Israelita ya nagpalokop kana gawan hiyay maingaloên. Ha êmbayro ay tinupad nay pangako na
55 Kan apo Abraham, ya ninuno tamo, boy kantamo haka kanlan kaganawan kaapo-apoan ni apo Abraham ya hawpan na kitamo hên angga-angga!”
56 Naglaêh hi Maria kanlan Elisabet hên tatloy buwan bayo nuli yay na.
Ya pamianak kan Juan Bautista
57 Amêhên, hên nilumatêng ya oras hên panganak ni Elisabet ay in-anak nay mihay lalaki. 58 Hên namwangan lan kabaryo na haka kamag-anak na, ya impahlêk kana ni Apo Namalyari ya ingangalo na, ay hinumigla hila etaman.
59 Hên nilumatêng ya pangwalon allo ay naniraw hila kanlan Zacarias, ta tuliên lay habaytoy anak. Pata-ngalanan la ya dayin Zacarias nanad hên toa na. 60 Noa, hinabi ni Elisabet, ya wana, “Alwan Zacarias, ta Juan ya ipata-ngalan kana.” 61 Amêhên, hinabi la kana, “Ayn kanlan kamag-anak mo ya nag langan Juan.” 62 Bayo siningyalan la hi Zacarias no hinoy labay nan ipata-ngalan ha anak na. 63 Namakwa yan mapanulatan ta nanulat ya hên hatsi, “Ya langan na ay Juan.” Naubuh hilan nag-êpapah. 64 Namakonkaynaman ay nakapaghabi yay nan oman, kabay pinuri na hi Apo Namalyari! 65 Nalimwan ya kabaryo la, haka hata nalyari ay impamwang ha kaganawan baryo ha kabung-oyan hên probinsyan Judea. 66 Habaytoy nalyari ay ampapakaihipên hên balang nakagilam ha nalyari, haka ampikokotang hila no hinoy mag-in kapalaran nan anak, ta malinaw kanla ya atsi kanan anak ya kapangyarihan ni Apo Namalyari.
Ya dururoh ni Zacarias
67 Amêhên, hinumapat kan Zacarias ya Espiritu ni Apo Namalyari. Impapêt na ya êmên di, ya wana,
68 “Puriên tamo hi Apo Namalyari, ya Diyos tamon Israelita. Iningalwan na kitamoy ampagsimba kana ta inakbus na kitamo.
69 In-utoh na kantamo ya makhaw ya Mámiligtas, ya mihay kaapo-apoan ni Arin David, ya naghuyo êt kana.
70 Habaytoy impamwang na kanlan banal ya mámipamwang hên an-ipaihip na kanla hên unan panaon. Hinabi la
71 ya iligtas na kitamo kanlan kapatsi tamo, haka kanlan kaganawan anhumêmêk kantamo.
72 Ingalwan nay ninuno tamo ta tuparên nay banal ya kahundoan na kanla,
73 ya impangako na kan apo Abraham, ya ninuno tamo,
74 ya iligtas na kitamo kanlan kapatsi tamo ta êmên mapaghuyuan tamo ya hên ayn limo,
75 hên main kabanalan, haka hên main pamanhumonol kana angga ha anggaan biyay tamo ha luta.”
76 Amêhên, hinabi ni Zacarias kanan anak na, ya wana,
“Hika, anak ko ay baêgên la kan propeta ni Apo Namalyari gawan muna ka ha Panginoon tamo ta êmên mo mail-an ya danan na ha pamanlumatêng na.
77 Ipamwang mo ha pinili na, ya patawarên hila haka iligtas hila ha parusa ya lumatêng kanla gawan kasalanan la.
78 Hatsi ay gawan ingangalo haka pamanlugud ni Apo Namalyari,
79 ya mamahawang hên nanad allo kanlan atsi ha kariglêman, ya maranin matsi, haka hiyay mamitoro kantamo hên dann ya palakon kapatêkbêkan.”
80 Amêhên, hinumlay ya hata anak haka nagkaihip. Napaidi ya ha kabalah-balahan, hên angga ha hiyay napabalay kanlan Israelita.