Ya Mangêd ya Habi tungkol kan Apo Jesu-Cristo ya inhulat ni apostol
Mateo
Paunan habi
Di ha inhulat ni apostol Mateo ay an-ipamwang na ya hi Apo Jesu-Cristo ay pinili ni Apo Namalyari hên mag-in habaytoy Mámiligtas, ya mamaala, ya impangako na kanlan Israelita hên haton lagi. Napaidi ya hi Apo Jesu-Cristo ha bansan Israel. Êmbayro man, ya nakahulat di ay para ha balang miha, alwan bêngat para kanlan Israelita.
Di ha hinulat ni apostol Mateo ay mabáha ya tungkol ha pangianak kan Panginoon Jesus, ya pamawtismo kana, haka ya pamanukso kana. Mabáha êt di ya tungkol ha pamaalíh na hên hakit la bayro ha probinsyan Galilea. Nakahulat êt di ya tungkol ha pamanoro na ha probinsyan Galilea, haka ha kaatag ya logal hên angga ha hiyay nilumatêng ha balayan Jerusalem. Nakahulat êt di ya nalyari ha tawlin parominggo hên biyay na di ha luta, ya pangamatsi na ha koros, haka ya pangabiyay nan oman.
Mabáha êt di ya humonol: (1) Ya toro ni Panginoon Jesus ha tawgtug (kapitolo 5-7). (2) Ya utoh na ha labinloway tagahonol na (kapitolo 10). (3) Ya alimbawa tungkol ha pamanlokop ni Apo Namalyari (kapitolo 13). (4) Ya toro hên tungkol ha labay habiên hên mag-in tagahonol na (kapitolo 18). (5) Ya toro hên tungkol ha kaanggaan hên panaon amêhên, haka ya pamanlumatêng hên pamanlokop ni Apo Namalyari (kapitolo 24-25).
Bayrin bêngat ha hulat ni apostol Mateo, ay mabáha ya tungkol ha manga-talino ya lalaki, ya ubat ha marayo ya naniraw ha Betlehem, haka ya tungkol ha pammita ni apostol Pedro ha lanêm. Êmbayro êt, bayrin bêngat mabáha ya tungkol ha pamayad hên buwih hên Templo ya atsi ha bêbêy hên kênan lanêm. Bayrin bêngat mabáha ya alimbawa tungkol kanlan nag-obra ha ubasan, haka ya alimbawa tungkol ha loway anak ya in-utoh hên mag-obra. Haka bayrin bêngat mabáha ya alimbawa ya tungkol ha kaluto hên kasálan hên anak hên mihay ari, haka ya alimbawa ya tungkol ha mapoy dalaga ya nanupa ha mihay lalaki ya an-ikasal.
Kabooan hên pinakalaman
Listahan hên ninuno haka pamianak kan Apo Jesu-Cristo 1:1-2:23
Ya pamanoro ni Juan Bautista 3:1-12
Ya pamawtismo haka ya pamanukso kan Panginoon Jesus 3:13-4:11
Ya pamanoro ni Panginoon Jesus ha probinsyan Galilea 4:12-18:35
Ya pamanoro ni Panginoon Jesus ha kaatag ya logal paubat ha Galilea angga ha nilumatêng ya ha balayan Jerusalem 19:1-20:34
Ya tawlin parominggo hên biyay ni Panginoon Jesus ha luta 21:1-27:66
Ya pangabiyay oman ni Panginoon Jesus haka ya pagpahlêk nan oman 28:1-20
1
Ya ninuno ni Apo Jesu-Cristo
(Lucas 3:23-38)
1 Habaytsi hilay ninuno ni Apo Jesu-Cristo. Hi Apo Jesu-Cristo ay kaapo-apoan ni Arin David haka hi Arin David ay kaapo-apoan ni apo Abraham. 2 Hi Isaac ay anak ni apo Abraham, hi Jacob ay anak ni Isaac, hi Juda, haka hilay kaka nan lalaki, haka hilay ali nan lalaki, ay anak ni Jacob.
3 Hi Fares haka hi Zara ay anak ni Juda kan Tamar. Hi Esrom ay anak ni Fares, hi Aram ay anak ni Esrom. 4 Hi Aminadab ay anak ni Aram, hi Naason ay anak ni Aminadab, hi Salmon ay anak ni Naason. 5 Hi Booz ay anak ni Salmon kan Rahab, haka hi Obed ay anak ni Booz kan Ruth, hi Jesse ay anak ni Obed. 6 Hi Arin David ay anak ni Jesse, hi Solomon ay anak ni Arin David ha manan ahawa ni Urias.
7 Hi Rehoboam ay anak ni Solomon, hi Abias ay anak ni Rehoboam, hi Asa ay anak ni Abias. 8 Hi Josafat ay anak ni Asa, hi Joram ay anak ni Josafat, hi Ozias ay anak ni Joram. 9 Hi Jotam ay anak ni Ozias, hi Acaz ay anak ni Jotam, hi Ezequias ay anak ni Acaz. 10 Hi Manases ay anak ni Ezequias, hi Amos ay anak ni Manases, hi Josias ay anak ni Amos. 11 Hi Jeconias haka hilay kapotoh pohêl na, ay anak ni Josias. Hên angkabiyay hila, ay dinakêp hilan taga-Babilonia hên dinyag ipoh ya Israelita ha bansan Babilonia.
12 Bayro ha Babilonia, ay hi Salatiel ay nag-in anak ni Jeconias, hi Zorobabel ay anak ni Salatiel. 13 Hi Abiud ay anak ni Zorobabel, hi Eliaquim ay anak ni Abiud, hi Azor ay anak ni Abiud. 14 Hi Sadoc ay anak ni Azor, hi Aquim ay anak ni Sadoc, hi Eliud ay anak ni Aquim. 15 Hi Eleazar ay anak ni Eliud, hi Matan ay anak ni Eleazar, hi Jacob ay anak ni Matan. 16 Ya anak ni Jacob, ay hi Jose, ya ahawa ni Maria, ya indo ni Jesus. Hi Jesus ya ambaêgên Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala.
17 Ha êmbayro, ay main labin-apat ya ninuno ha láhi ni apo Abraham angga kan Arin David, haka labin-apat ya ninuno paubat kan Arin David angga ha dinakêp lan taga-Babilonia hên dinyag ipoh ya Israelita ha bansan Babilonia, haka labin-apat ya ninuno paubat hên dinakêp hila hên taga-Babilonia angga ha in-anak ya Mesias, ya Cristo, ya impangakon Mámiligtas ya pinili ni Apo Namalyari hên mamaala.
Ya pamianak kan Apo Jesu-Cristo, ya Mesias
(Lucas 2:1-7)
18 Êmên ya di ya pangianak kan Apo Jesu-Cristo, ya Mesias. Hi Maria ya indo na, ay kabaan ni Jose, noa, bayo hila nitakêh, ay nabuktot ya ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari. 19 Hi Jose, ya kabaan ni Maria, ay mahonol ha Kautuhan. A na pon muwang ya dinyag nan Espiritu ni Apo Namalyari, kabay hên namwangan na, ya nabuktot hi Maria, ay naihipan na ya a nay nan kasalên. Noa, a na labay ya mipakarêng-êy hi Maria, kabay a na labay ya mamwangan hên kal-atan ya naihipan na. 20 Noa, hên an-ihipên na, no ay-êmên na madyag ya habayto, ay main anghel ni Apo Namalyari ya nagpahlêk kana ha taynêp na, ya wana kana, “Jose, ya kaapo-apoan ni Arin David, paan kan malimo hên kasalên hi Maria, ta hiya ay ampangalêk gawan ha kapangyarihan hên Espiritu ni Apo Namalyari. 21 Lalaki ya ianak na, haka patangalanan mo yan Jesus, ta hiyay mamiligtas hên pinili na hên mag-in kana, ha parusa hên kasalanan la.”
22 Ha nalyari ya habayto ngan, ay natupad ya impamwang hên mámipamwang hên an-ipaihip kana ni Apo Namalyari, ya wana, 23 “Pakalêng-ên yo, main mihay dalaga, ya a pon nakitakêh ha hinoman, ya mangalêk haka mangianak hên mihay bingot ya lalaki, ya patangalanan lan ‘Emmanuel’ ya labay habiên, ay ‘kalamo tamo hi Apo Namalyari.’ ”*Isaias 7:14.
24 Hên nimata yay na hi Jose, ay hinonol nay in-utoh kana hên anghel ni Apo Namalyari, ta kinasal na hi Maria. 25 Noa, a na ya pinakitakêhan ni Jose, angga ha nangianak yan mihay bingot ya lalaki. Ya pinata-ngalanan nan Jesus.