III. Yûda Makabeyo murhambo w’Abayahudi (166-160 embere za Mwâmi Yezu)
3
Obukuze bwa Yûda Makabeyo
Yûda, n’elyâge lishembano ye Makabeyo, ye mugala wayimire omu byâge. Ali agwêrhe abarhabâzi, bene wâbo n’abîra b’îshe, banacilwa entambala z’Israheli n’oburhwâli bunene. Ayûshûla irenge ly’olubaga lwâge, ahagarhira emirasano yâge nka mpenzi, kula entwâli y’okunali yankanajira, atula entambala analanga ecihando n’engôrho. Omu kulwa kwâge akâbwandira nka ntale, nka mwâna wa ntale amango akola aminisire omusimbi. Anacijà ahiva abalenganya ngasi aha anayumvagya bali hoshi, anajà adûlika muliro ngasi banalonzagya okujà balibuza olubaga lwâge. Endyâlya, zayongoloka bamârhungwa n’obôba embere zâge, banyankola maligo boshi bajuguma n’okuboko kwâge kwarhuma omurhûla gulumira hoshi. Okuhimana kwâge kwanacijugumya bâmi banji, kwanalêrha obushagaluke kuli Yakôbo n’okumukumbuluka kwayôrha ensiku zoshi mugisho. Azunguluka omu bishagala bya Yûda; anakungushamwo abashombanyi arhenza ntyôla omungo munene omu Israheli. Izîno lyâge lyajà irenge kuhika aha igulu lihekera, ashûbûliza haguma abâli hezire.
Okuhima kurhanzi kwa Yûda
10 Apoloniusi anacishûbûza engabo nyinji y’abapagani n’eyindi ngabo y’e Samâriya mpu bayîshilwîsa Israheli. 11 Yûda anaciyumva, anaciyisha lwabumbana, amuhima amuniga, banji batumirhwa kulinzifa n’abasigalaga bayâka. 12 Abayahudi banacirhôla ebi bajandikaga, naye Yûda anacirhôla engôrho ya Apoloniusi yo anakazirigilwamwo omu kalamo kâge koshi. 13 Seroni murhambo w’engabo y’abanya-Sîriya, anayumva oku Yûda amâshûbûza engabo y’abasirika ney’abemêzi omu kulwa anaciderha erhi: 14 Nacihà izîno ly’irenge n’obukuze boshi mw’obu bwâmi; nalwîsa Yûda n’engabo yâge bulya amagayaguza oburhegesi bwa mwâmi. 15 Anacirhabâla obwo naye n’engabo nyinji y’abagalugalu, mpu bamurhabâle okucîhôla kuli Israheli. 16 Erhi bayegera e ntondo ya Beteroni, Yûda naye anacihuluka n’engabo yâge nsungunu mpu agendimulwîsa. 17 Abantu bâge erhi bâbona olya nyamugege w’abantu, banacibwîra Yûda mpu: «ka rhwanahasha rhwe bantu basungunu okulwîsa eyi nkûmo y’abantu banji ntya, ci bwenêne obûla rhwarhamire n’ene rhurhacihira akantu omu nda».
18 Yûda anacibashuza erhi; «Kunahashikane, duba duba engabo nyinji ehimwe n’abantu basungunu, bulya omu masù g’empingu*3, 18 Mpingu: muli eci citabu olwo luderho lukolesibwa kanjikanji okuyêrekana Nyamuzinda w’empingu, Nyamuzinda w’emalunga arhashusha enshanga abapagani bagashâniza., kwo na kuguma okuyôkola abantu n’engabo nsungunu erhi enyinji. 19 “Bulya okuhima na omu matabâro kurharhenga oku bunji bw’engabo ci omu mpingu mwo emisî erhenga”. 20 “Banaciyisha barhuhârhîreko, abôla bantu babî mpu barhuherêrekeze rhwêne, bakirhwe n’abâna bîrhu mpu banarhuhâhe ebintu”. 21 “Ci rhwêhe gwo rhwafungira amagala gîrhu n’amarhegeko gîrhu”. 22 “Ci yêhe âbahungumulira embere zîrhu, murhayôbohaga cici”». 23 Erhi ayusiderha ntyo acîsuna caligumiza kuli bo: Seroni n’engabo yâge bahungumuka bwenêne omu masù gâge. 24 Yûda n’engabo yâge banacibakulikira luminomino oku mwandagalo gwa Beteroni goshi na kuhika omu kabanda. Hôfi bantu magana gali munâni banacifà n’abasigalaga bayâkira omu cihugo c’Abafilistini. 25 Oku bundi banacirhondêra okuyôboha Yûda na bene wâbo n’amashanja goshi ganayûbakaga eburhambi bwâbo gakageramwo omusisi. 26 Izîno lyâge lyahika oku bwâmi, n’amashanja goshi gakazishambâla ogwa ago matabâro ga Yûda.
Mwâmi arhegeka Lisiyasi okushâba Israheli
27 Erhi mwâmi Antiyokusi ayumva eyôla myanzi yoshi, ajuguma n’oburhè anacirhegeka mpu bashûbûze emirhwe y’omu bwâmi bwâge boshi ejîre omurhwe muzibu gw’abasirika. 28 Ahamûla embîko yâge agaba oluhembo lwa mwa ka mugumagumà oku mirhwe yâge anacibarhegeka mpu babè bacîrheganyize oku kujà aha ngasi banabarhumire. 29 Okuhandi anacibona oku enfaranga z’omu mbîko yâge zikola zinyihire; n’oku empongano y’omu bihugo byâge erhali nyinganaci, erhi kavango nagandi mabî garhuma bulya amâkûla amarhegeko gàbâga omu cihugo kurhenga mîra. 30 Ayôboha mpu arhacibone ebi akazigabulira olubaga lwâge nk’oku anakazigijira liguma erhi kabiri omu mwâka, avangulire olubaga nk’oku abandi bâmi bali bamushokolire bànakazâgijira. 31 Obwôba bwamujà oku nyomvu, anacirhôla omuhigo gw’okugendinyaga abà Persi lyo ahongêsa emirhundu yoshi na ntyôla abone enfaranga nyinji. 32 Asiga Lisiyasi, muntu w’omu baluzi na w’omu mulala gwa mwâmi mpu alange ecihugo câge kurhenga oku lubibi lw’olwîshi Efrata kuhika oku lubibi lw’e Mîsiri, 33 mpu anabè mulezi w’omugala Antiyokusi kuhika amango anagaluke. 34 Amuhà oluhande lw’engabo yâge n’enjavu, anamukomêreza okujira oku anamurhegesire oku biyêrekîre abantu b’omu Yûda n’ab’e Yeruzalemu. 35 Amurhegeka mpu arhumeyo engabo y’okugendibalwîsa lyo bamalîra obuhashe bwa Israheli na ngasi binacisigîre aha Yeruzalemu. 36 Mpu banayishihira Omu cihugo câbo abantu ba handi banayishibagabira amashwa omu kugayêshera ecigole. 37 Mwâmi arhôla olundi luhande lwa engabo yâge aha Antiyokiya, omu mwâka gwa igana na makumi anni na nda, anaciyikira olwîshi lwa Efrata anacigera omu cihugo c’enyanya.
Gorigiyasi na Nikanori omu Yûda
38 Lisiyasi anacicîshoga Ptolemeyo, mugala wa Dorimeni, Nikanori na Gorigiyasi, barhambo ntwâli omu matabâro, na bîra ba mwâmi. 39 Anacirhuma haguma nabo, abasirika balambagira n’amagulu bihumbi makumi anni, na banyakulwîra oku nfarasi bihumbi nda mpu bagendishâba ecihugo ca Yûda nka kulya mwâmi anarhegekaga. 40 Banacirhôla enjira yâbo, boshi n’emirhwe yâbo n’erhi babà bamâjà omu Buyahudi banacitwa icumbi hôfi n’e Emausi omu kabanda. 41 Ago mango abarhunzi b’ecôla cihugo banaciyumva ogôla mwanzi, banacikomekera n’amasholo n’enfaranga mwandu kuguma n’emiringa bajà ebwa cirya cihando mpu bakola bali gula bene Israheli nka bajà. Engabo y’e Sîriya n’ey’omu cihugo c’Abafilistini yacîgusha haguma nabo. 42 Yûda na bene wâbo banacibona oku obuhanya bwamayushûka n’oku abasirika bahanzire omu lugo lwâbo. Bamanya obulonza bwa mwâmi bw’okumalîra olubaga loshi. 43 Banacibwîrana mpu: «rhulwîre olubaga n’akagombe kîrhu katagatîfu». 44 Engabo yanacishûbûzanya omu ndêko mpu bacîrheganye oku matabâro, bashenge emisî obwonjo n’amababale.
45 Ci muli agôla mango Yeruzalemu arhacibagamwo ndi, erhi akola bwerûle nk’irungu, ntâye ciru n’omuguma omu bâna bâge wankahashir’ijamwo nîsi erhi kurhengamwo, akagombe k’okushengeramwo erhi bakacinaguzize n’abâna b’ihanga erhi bahanzire n’abapagani bayihandamwo buzibu. Obushagaluke bwàli bwamahirigirha muli Yakôbo, barhayumvagyamwo oli akarhêra oli enzenze.
Abayahudi bajà omu ihano aha Mispa
46 Bashûbûzanya banacijà e Mispa aha ishiriza lya Yeruzalemu, bulyâla ahôla Mispa habà kurhenga mîra hantu h’okushenga kwa Israheli. 47 Banacicîshalisa agôla mango, bayambala sunzu, babulagira oluvù omu irhwe, basharhula emyambalo yâbo. 48 Banacibungûla ecitabu c’amandiko matagatîfu mpu basomemwo oku bajira kulyâla abapagani banagendigidôsa embuko y’abazimu bâbo3, 48 Lolà 2 Mak 8, 23.. 49 Banaciyisha badwîrhe emyambalo mitagatîfu y’obudâhwa, ebirhanzi by’omu myâka yâbo; entûlo, banacilêrha n’abanyaciragâne, abali bamahalûla ensiku. 50 Boshi banaciyâkuza n’izù lyâbo lyoshi enyanya mpu: kurhi rhwajira ebîra birugu, ngahi rhwahêka abâla bantu. 51 Akagombe kâwe katagatîfu kanineguzîbwe kanahe mulwa n’abadâhwa bâwe, bali omu mishîbo n’omu kurhongêra. 52 Lolà oku amashanja goshi gakola galâlîre okurhumalîra. Omanyire omuhigo gwâbo kuli rhwe. 53 Kurhigi rhwankabahimaga nka wêne orhishir’irhurhabâla? 54 Banacibûha emishekera n’okubanda orhuhababo.
55 Enyuma lyaho Yûda anacisinga abarhambo bw’olubaga: abà okurhambula ebihumbi, amagana, arhanu, amakumi. 56 Anacibwîra abaciyûsigiyûbaka enyumpa, bashuba bacija omu buhya, abashubabacigwîka emizâbîbu yâbo, n’abayôbohire, mpu bagaluke ngasi muguma omu mwâge, nk’oku irhegeko linadesire. 57 Enyuma ly’ahôla engabo yanacirikûla, yagenditwa icumbi aha Emausi olunda lw’emukondwè. 58 Yûda anacibabwîra erhi muhwinje bwinjà, munabè ba burhwâli, mufole munahinike, mubè mucîrheganyize okulwîsa irhondo agâla mashanja galundumîne ahâla mpu garhumalire, rhweshi n’Akagombe kîrhu katagatîfu. 59 Bulya kuli kukulu kuli rhwe okufîra omu ntambala ahâli h’okubona amabî gayishira ecihugo cîrhu n’Akagombe kîrhu katagatîfu. 60 Obulonza bw’ow’Enyanya bwajirika.

*3:18 3, 18 Mpingu: muli eci citabu olwo luderho lukolesibwa kanjikanji okuyêrekana Nyamuzinda w’empingu, Nyamuzinda w’emalunga arhashusha enshanga abapagani bagashâniza.

3:48 3, 48 Lolà 2 Mak 8, 23.