ESTERI
Enshokolezi
Ecitabu ca Esteri cishambâla ebiyêrekîre okucunguka kw’olubaga lwîshogwa oku bulyo bw’omukazi. Hamani erhi ali mukulu w’abasirika boshi b’e Persi, alonza okunigûza Abayahudi boshi b’omu cihugo c’e Persi. Esteri, mukazi muguma wa Muyahudi wayankagwa na mwâmi, abaciza. Esteri akâg’irhabâlwa na nalume Mardokeyo omu burhegesi bwâge. Buzinda bwa nyuma, akalamo k’Abayahudi kàhinduka. Hamani amanikwa, Mardokeyo amukûla oku cirhi n’Abayahudi bàmalîra abashombanyi bâbo. Olusiku lukulu lwa Purimu lijirwa oku kukengêza okwo kuhima amatumu.
Eci citabu cihugûla enshombo y’amashanja manji ga mîra oku Buyahudi bulya bagwêrhe akalamo kâbo n’obwôrhere burhashushini n’obw’abalungu bâbo. Eci citabu cilonza okumanyîsa oku Nyamuzinda ye rhegeka ebibonekana omw’igulu lyoshi (Est 4, 13-17).
Omusengero gwa Mardokeyo n’ogwa Esteri gubà guyunjwîre bukuze bw'Endagâno ya mîra . Ecitabu ca Esteri cayandikagwa omu lulimi lw’ecihabraniya; cikwône cirimwo ecigabi cayandikagwa omu lulimi lw’ecigereki, eco cigabi c’ecigereki cijîre cazabûlwa n’olufabè luli omu mandiko.
1. Omukulu w’e Persi arhêra Abayahudi: cigabi 1, 1—3, 15
2. Abayahudi bayôkolwa na Esteri. cigabi. 5, 1—10, 3.
Ebishokwîre
1
Ebilôrho bya Mardokeyo
Omu mwâka gwa kabirhi kurhenga Asuerusi ali mwâmi mukulu, omu lusiku lurhanzi lw’omwêzi guderhwa mwêzi gwa Nisani, ebilôrho byanacihikira Mardokeyo mwene Yayiri, mwene Shimeyi, mwene Kishi, w’omu mulala gwa Benyamini, Mardokeyo ali Muyahudi wayûbakaga e Suza, ali muntu mukulu olengerîre w’oku bwâmi. Ali muguma wamuli balya bantu Nabukondonozori mwâmi w’e Babeli agwârhaga mpira e Yeruzalemu anahahêka omu bujà haguma na Yekoniya mwâmi w’e Yûda. Mardokeyo alôrha ntya: Hayîsha ecihôgêro n’endûlù, emilazô y’enkuba yakungula, idaho lyageramwo omusisi, igulu lyoshi lyajuguma. Mpangaza nkulu ibirhi zayisha zajà karhumbi k’okulwa. Ziri zaheba ccimorôgo Erhi eco cimorogo cishakanya, ngasi ishanja lyacirheganya okurhêra olubaga lw’a bashinganyanya. Lwâbà lusiku lw’endunduli n’omwizimya. Amalibuko, ecôbà, n’ecikangô byagwârha igulu. Ishanja lyoshi ly’abashinganyanya lya shandâzibwa; obuhanya bwalyo bwaligezamwo omusisi. Olubaga lwoshi lwacîrheganya okuhererekêra lwanayakûza Nyamuzinda. Omulenge gwâbo gwayôrha nka kula amîshi manji gw’olwîshi gashalala ah’iriba lisungunu. Obulangashane bwâbà, izûba nalyo lyapamuka. Okubundi abakenyi bakuzibwa, balabarhanya abagale. Omu kuzûka kwâge, Mardokeyo abona birya bilôrho byoshi n’emihigo ya Nyamuzinda, abîka eryo ihwe omu murhima gwâge kuhika budufu. Akaz’ilongereza kurhi akabiyumva bwinjinjà.
Bahigira okuyîrha mwâmi
Mardokeyo alamaga aha bwâmi boshi na Bigtani na Tareshi, abo babirhi erhi zibà nkonè z’aha bwâmi z’okukaz’ilanga ebirugu. Mardokeyo ayumva zirya nkonè zidwîrhe zacigamba, alonza okumanya bici zidwîrhe zaderha. Lêro ayumva oku zirheganyize okuyîrha mwâmi Asuerusi. Okubundi anacizimbira mwâmi gulya mwanzi. Mwâmi adokereza zirya nkonè, erhi zibà zamayâga, arhegeka mpu ziyirhwe. Mwâmi anaciyandikisa ebyo mpu lyo bilek’iyibagirwa; Mardokeyo naye abiyandika. Ntyo mwâmi aha Mardokeyo omukolo aha bwâmi anamuhembera lirya ihwe amuzimbiraga. Erhi aha bwâmi habà Hamani, mwene Hamedata w’e Agagi erhi abà murhonyi bwenêne wa mwâmi. Oyo Hamani akaz’ilonza okulibuza Mardokeyo lyo acîhôlera zirya nkonè ibirhi.
I. Asuerusi na Wasti
Olusiku lukulu lwa Asuerusi
Gali mango ga mwâmi Asuerusi, - obwâmi bw’oyo Asuerusi bwarhangiriraga e Buhindi bwahika e Etiyopiya, ebihugo byâge byoshi byàli haguma igana na makumi abirhi na nda. Ago mango, erhi mwâmi Asuerusi ahebire entebe yâge y’obwâmi aha Suza. Omu mwâka gwa kasharhu gw’e ngoma yâge, ayimangira olusiku lukulu ajiriraga, barhambo b’engabo yâge y’abasirika, mwâli abakulu b’omurhwe gw’e Persi n’ogw’e Mediya, abaluzi n’abarhegesi b’ecihugo. Alonzagya okubayêreka obugale bw’ecihugo câge n’obwinjà bwâco kuguma n’obugale bw âge yênene, ajizire ntyo nsiku nyinji, nsiku igana na makumi gali munâni. Erhi ago mango gagera, mwâmi alonza okujirira abantu b’oku bwâmi bwâge nabo olukulu lwa nsiku nda aha Suza, kwo karhwa-bwâmi, kurhenga oku mukulu kuhika oku mwâna, omu busani bw’oku bwâmi. Omwôla moshi mwâli muyunjwire mwinjihirizo gw’emishangi myêru, ey’irangi ly’omugôla, ey’akaduku, omukara, eby’obutonebutone; yalimanisirwe n’emigozi y’ecitâni n’ey’akaduku, byàli bishwêkîrwe oku rhugondo rhw’ebyûma by’olunyerere, n’oku mitungo migwike omu cirabuye cêru; encingo z’amasholo n’ez’ebyûma by’olunyerere zàli omu bululi bubambemwo amabuye garhabonekerera g’e Porifire, n’ecirabuye cêru n’ec’omusengu. Bakagi nywera omu bikombe by’amasholo na bya ngasi lubero, idivayi lyanacibulagwa nka mîshi erhi o kwola kuhâna kwa mwâmi kurhuma. Cikwônene barhasêzagya ndi okunywa, bulya mwâmi ali erhi ahânyire irhegeko mpu baleke ngasi muguma akanywa oku analonzize.
Olwa mwamikazi Wasti
Naye omwâmikazi Wasti*1, 9 Izîno lya Wasti: kuli kuderha «mwinjà kulusha», «muzigirwa», «ntonyi-nkundwa», «mwîfinjwa». oku lwâge ali ajizire olukulu oku bakazi omu bwâmi bwa Asuerusi. 10 Olusiku lwa kali nda, ago mango erhi mwâmi acirimwo orukara, arhegeka Mehumana na Bizeta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetari na Karkasi zàli nshâgi zâge, oku banali nda bakazâg’ikola omwo bwâmi, 11 anacibarhuma mpu baj’ihamagala omwâmikazi Wasti, mpu anayishe ayambîrhe ecimanè câge c’obwamikazi ly’olubaga nalo lubona obwinjà bwâge kuguma n’abarhambo boshi; bulya nêci okunali arhahimagwa kuyinjiha. 12 Ci olya mwamikazi Wasti arhayîshaga, alahira buyumva akanwa mwâmi al’irhumire enshagi zâge; okwôla kwarhuma mwâmi akunira bwenêne oburhè bwâge bwayâka. 13 Okubundi mwâmi anacihamagala abagula bâge ekagombe, balya bayîshi amarhegeko. Ntyôla kwo olubanja lwa mwâmi lwanakazâg’ihêkerwa balya bashinganyanya n’abishi amarhegeko ekagombe. 14 Abamuli hôfi, ali: Karshena, Shetari, Admata, Tarshishi, Meresi, Marsena na Memukani, hali baluzi nda b’e Persi n’e Mediya bo bakazâg’ilola mwâmi ebusù, bo banali ba burhanzi omu bwâmi boshi, abadosa, erhi: 15 «Nk’oku binashingânîne n’irhegeko, mbwîri nâni, kurhi mwamikazi Wasti akwânîne okujirirwa, omuntu orhalonzizi okushuza oku irhegeko lya mwâmi Asuerusi n’obwo omu kumuhamagala mwâmi anamurhumire enshagi zâge?»
16 Embere za mwâmi n’embere za balya barhambo bakulu, Memukani anacishuza, erhi: «Yâgirwa arhali mwâmi yêne mwamikazi Wasti anajirire okubî, ci n’abarhambo bakulu boshi, ciru n’olubaga loshi lunayûbasire omu ngasi ishwa lya mwâmi Asuerusi. 17 Okwôla mwamikazi anajizire kurhabule okuhika omu marhwiri g’abandi bakazi, bulya bakola baboneraho nabo kurhi bayish’ikagayaguza b’îba wâbo; mpu ka mwâmi Asuerusi yêne arhali ahânyire irhegeko mpu mwamikazi Wasti ayishe ci kwônene arhanaciyishaga!» 18 Kw’olu lusiku lw’ene lônene, abakazi b’abarhambo b’omu Persi n’abà omu Mediya bamanya eryo ishuzo lya mwamikazi, n’izù lici barhashuzemwo abarhambo bakulu ba mwâmi, kandi obôla hanazûka akigayanwe na ishâbâbè linji. 19 Mwâmi akanabona kushingânîne, irhegeko lirhenge omu kanwa kâge n’eryo irhegeko irhondo ntà muntu walihamaga omu marhegeko g’Abapersi, n’ag’Abanyamediya goshi, lihanze Wasti irhondo arhacibonekaga omu masù ga mwâmi Asuerusi; n’ecôla cikono câge c’okubà mwamikazi, mwâmi acihe owundi mukazi mwinjà kumulusha. 20 Kandi eryo irhegeko lyanajirwa na mwâmi w’e Mediya, limanyisibwe omu cihugo ca mwâmi coshi; na ntyôla abakazi boshi banakaz’ikenga b’ibà wâbo abè mukulu erhi munyinyi.
21 Ebyôla binwa byasimîsa bwenêne mwâmi na balya barhambo bâge bànali ekagombe boshi naye. Mwâmi anacishimba kulyâla Memukani anaderhaga. 22 Ago mango, mwâmi anacirhuma amaruba omu cihugo coshi, ngasi hantu nk’oku baderhaga yo na nk’oku bayandika yo mpu lyo ngasi mushamuka akaz’ikengwa nka mukulu ahamwâge.

*1:9 1, 9 Izîno lya Wasti: kuli kuderha «mwinjà kulusha», «muzigirwa», «ntonyi-nkundwa», «mwîfinjwa».