AMARUBA GA YAKÔBO
Enshokolezi oku maruba gayandikiragwa abemêzi boshi Yak; 1 Pet; 2 Pet; 1 Ywn; 2 Ywn; 3 Ywn; Yud
Amaruba gàyandikiragwa abemêzi boshi gali nda: maguma ga Mutagatîfu Yakôbo, abirhi ga Mutagatîfu Petro, asharhu ga Mutagatîfu Yowane, na maguma ga Mutagatîfu Yûda.
Gaderhwa «katolika», kuleka aga kabiri n’aga kasharhu ga Yowane, ago maruba garhumiragwa abemêzi b’Ekleziya nyinji.
Amaruba ga Mutagatîfu Yakôbo
Gàyandikagwa na Yakôbo, mwene wâbo Yezu (Mat 13, 35; Mrk 6, 3). Ali mudâhwa mukulu w’e Yeruzalemu, afîra obuyêmêre omu mwâka gwa 62. Amaruba gâge agarhumiraga abakristu b’omu Buyahudi bali bashandabîne omu igulu, hôfi h’omwâka gwa 60. Rhulagîrîre oku bushinganyanya burhenga emwa Nnâmahanga lyo rhukolêsa obuyêmêre bwîrhu bubonekere omu bijiro binjà. Rhuyâke akabôlo oku bakenyi, rhucîhangâne okurhandûla enfûzi n’abakana. Rhuyâke ebyâha by’olulimi, rhubè bashinganyanya, rhuyâke n’amagene g’en’igulu. Ensiku ziyîruka, abagalîre oku bâbo bacîfinja owafîre.
Amaruba marhanzi ga Mutagatîfu Petro
Gàyandikagwa n’omurhambo w’Entumwa erhi ali e Babiloni, yo e Roma, hôfi h’omwâka gwa 63 erhi ogwa 64. Obulangâlire burhumire abakristu bacîshinga ciru bakagera omu mbaka. Ebi abalêbi baderhaga rhwabishobwîre. Rhugwasirwe rhucîhangâne okuzigirana. Rhumanye oku rhwe lubaga lwîshogwa muli Kristu, rhumanyage okulama bwinjà ekarhî k’abapagani, rhukenge abakulu b’ecihugo; abashizi bayumve bannawâbo. Abashamuka bakenge obuhya n’obuzigire bulumîre omu cinyabuguma. Amango g’amalibuko, rhusimike rhunalole olwiganyo lwa Kristu wafàga aj’iyigîriza omu irimbo n’erhi afûka abwârhala ekulyo kw’Îshe. Omu kukenga amababale ga Kristu rhucîhangâne okuyâka ebyâha. Kristu ye Lungere mukulu, co cirhumire balungere omu Ekleziya bakwânîne bamulolerekwo olwiganyo. Mpu abemêzi boshi bakâkenga abagula. Abacirhohya bo bashobôla engalo za Nnâmahanga.
Amaruba ga kabiri ga Mutagatîfu Petro
Gàyandikagwa enyuma ly’amarhanzi ga Petro. Wabona muganda muguma wa Petro wagayandikaga. Abakristu bashobwîre obwôrhere bw’okubà bâna ba Nnâmahanga banashubûzibwa omu cinyabuguma c’abemêzi. Ngasi muguma acîhangâne okuyâka abigîriza b’obunywesi. Ababî bâhanwe ci abinja bahâbwe oluhembo.
Amaruba ga Mutagatîfu Yowane oku gali asharhu
Gàyandikagwa n’Entumwa Yowane, ye wanayandikaga ecitabu ca kani c’Emyanzi y’Akalembe n'ec’Amafulûlo. Agayandikaga erhi akola mushosi, hôfi h’omwâka gwa 98. Amaruba marhanzi galimwo binwa bisharhu binene.
1. Okugenda omu bumoleke kugwêrhe njira ini: okuyâka ecâha, okukulikira amarhegeko bwenêne ery’obuzigire, okurhahira omurhima oku by’en’igulu, okucîlanga oku bashombanyi ba Kristu.
2. Okulama nka bâna ba Nnâmahanga, nakwo kuli kuyâka ecâha, kukulikira amarhegeko bwenêne ery’obuzigire, n’okucîlanga oku bashombanyi ba Kristu.
3. Iriba ly’Obuzigire n’Obuyêmêre ali Nyamuzinda yêne bulya ye warhanzir’irhuzigira omu kucîjira muntu kw’Omugala. Ntâkwo rhwakazigira Nyamuzinda buzira kuzigira bene wîrhu. Obuyêmêre bwarhengaga kuli Mugala wa Nyamuzinda wahamîrize omu mîshi n’omu mukò. Ye warhuhîre Mûka. Omu kuyêmêra Mugala wa Nyamuzinda rhuhâbwa obuzîne. Omwemêzi akaz’isengerera abanya-byâha. Omu maruba ga kabiri, mpu rhulame omu buzigire; banarhuhîre hange oku bashombanyi ba Kristu bo bakanywesi. Omu maruba ga kasharhu Yowane akunga Gâyo warhabalaga ebigolo biyâlîza Emyanzi y’Akalembe, alongôzize Diyotrefi wabulaga okuyankirira abajà-bugo, ci ali akunga Demetriyo olanzire obuyêmêre.
Amaruba ga Mutagatîfu Yûda
Gàyandikagwa na Yûda, mwene wâbo Yakôbo (Yûd 1), nkaba naye mwene wâbo Nyakasane (Mat 13, 35), omu myâka ya 70-80. Aga maruba gayandikagwa okubwîra abakristu bacîlange oku bigîriza b’obunywesi; ahûnyire abakristu bazigirane banagwâsanye omu buyêmêre.
1
Omusingo
1 Yakôbo, mwambali wa Nnâmahanga n’owa Nyakasane Yezu Kristu, ahânyire omusingo oku milala ikumi n’ibiri eshandabîne*1, 1 Abakristu b’omu Buyahudi bâli bashandabîne omu igulu. omu igulu!
Oku omukristu akwânîne okuyôrha omu marhangulo
2 Omu marhangulo ga ngasi lubero gammuyishira, mukacîshinga, bene wîrhu, 3 bulya murhahabiri oku amarhangulo g’obuyêmêre bwinyu kulêrha galêrha obuzibu bw’okulembera amalibuko. 4 Ci obwo buzibu bw’okulembera amalibuko bukole ebijiro nkana, lyo mubà bantu bashingânîne na bimâna, abarhabuziri cici.
Okushenga n’obulangâlire
5 Obuzire obushinganyanya muli mwe, abushenge Nnâmahanga, oshobôza boshi burhagera na buzira karhinda; abuhâbwa. 6 Ci kwônene ashenge n’obuyêmêre, buzira kurhindira ciru ehitya; bulya orhindira kwo ali nka kula omuvumba w’omu nyanja guhisibwa n’okuhêkwa eyi n’eyi n’empûsi. 7 Omuntu wa bene oyo arhalangâliraga mpu ankashobôla akantu emwa Nyakasane: 8 eri nderhera-habiri, nzunguzi omu majira gâyo goshi.
Kurhi omugale ayish’iherêrekera
9 Mwene wîrhu oli mukenyi acîshingire obukuze bwâge, 10 n’omugale naye asîme obwîrhôhye bwâge, bulya kwo ayish’ikenyuka nka muligi gwa bwâso. 11 izûba likashoshôka, linajire ecîdûrhudûrhu, libabule olubala; obwâso bw’emburho burhoge, ohabe aha obudukuliza bwâbwo bwamâjà. Ntyo kwo n’abagale baherêrekere omu njira zâbo.
Amashumi
12 Iragi lyâge omuntu olembera amarhangulo! Bulya erhi abà amâgahima, anayish’ihâbwa ishungwè ly’obuzîne Nyamuzinda alaganyagya abamuzigira. 13 Ntâye obage ali omu mashumi akaderha mpu Nyamuzinda omushumisire; bulya Nyamuzinda arhankashumikwa mabî, naye arhanashumika ndi. 14 Ci ngasi muguma ashumikwa n’amîru gâge mabî yêne; go gamukulula ganamugwâse. 15 N’erhi omuntu abà amâyêmêra ago mîru mabî, lyo gaburha ecâha, naco ecâha nka camayûs’ijirwa, canaburha olufù. 16 Mumanye mwankahabuka, bene wîrhu bazigirwa. 17 Ngasi ngalo nyinjà na ngasi nshôkano nkana bihubuka enyanya, birhenga emwa Nn’obulangashane, orhahinduka n’orhayishi cihôho ca muhindulo, 18 Yêne walonzagya okurhuburha omu luderho lwâge lw’okuli, mpu rhubè rhwe murhondêrero gw’ebiremwa byâge.
Okurhumikira Nnâmahanga kw’okunali
19 Murhahabiri aho, bene wîrhu bazigirwa: ngasi muntu akâbangaduka omu kuyumvîrhiza, ci arhabaga wa kuderha duba, orhanabaga wa kukunira duba. 20 Bulya obukunizi bw’omuntu burhajira omukolo gw’obushinganyanya bwa Nnâmahanga. 21 Kuziga mukwêbe kulî ngasi byoshi byankamuhemula na ngasi bisigaliza by’obubî, munayankirire n’obwîrhôhye akanwa ka Nyamuzinda karhwêragwa omu mirhima yinyu mpu kammucize. 22 Mubè ba kujira akanwa ka Nnâmahanga, ci arhali ba kuyumvîrhiza kwône, murhag’icîrheba mwêne! 23 Bulya oyumvîrhiza akanwa ka Nnâmahanga arhanakajire, kwo ali ak’omuntu wasinza obusù bwâge omu cilolero mpu alole iranga aburhanagwa. 24 Erhi abà amacîhenga, agende; ho n’aho anayibagira kurhi anali. 25 Ci ocisêza okumanya irhegeko limâna, lirya irhegeko lijira abantu bantagengwa, akanalisêrakwo, arhâbè wa kuyumva n’okuyibagira, ci wa kujira, oyo ye wabone iragi omu kushimba irhegeko. 26 Erhi omuntu ankaderha mpu ali mwinjà omu idini lyâge, ci akabà arhish’ishuba olulimi lwâge, na ntyo acîrhebe yêne omu murhima, idini ly’oyo muntu liri lya busha.
27 Idini licîre lirhanalikwo ibala omu masù ga Larha Nyamuzinda, muliyumvagye: okukarhandûla enfûzi n’abakana omu malibuko gâbo, n’okucîlanga buzira izâbyo en’igulu.
*1:1 1, 1 Abakristu b’omu Buyahudi bâli bashandabîne omu igulu.