TOBITI
1
Enshula-myanzi
Yumvagya emyanzi ya Tobiya*1, 1 1, 1; Izîno ly’omushosi ye Tobiti, n’ery’omugala ye Tobiya. Kwo kuderha «Burhabâle bwa Nyamuzinda». , mugala wa Tobieli, mugala wa Ananieli, mugala w’Aduweli, mugala wa Gabaeli, w’omu bûko bw’Azieli, w’omw’ishanja lya Nefutali. Ahekagwa bujà omu mango ga Salimanasari, mwâmi w’e Sîriya, agwârhiragwa aha Tibesi, cishagala ciri ekulyo kwa Kadesi emwa Nefutali, omu Galileya enyanya lya Hasori n’ekumosho kwa Shefati.
I. Tobiti, îshe wa Tobiya, ahêkwa bujà
Niono Tobiti1, 3 Obwêmêre bwa Tobiti buli bunene bwenêne omu kujira aminjà gasîmwa n’amarhegeko. nagezire omu njira y’okuli n’ey’obushinganyanya. Omu kalamo kâni koshi, nahanyire marhabâle manji kuli bene wîrhu, oku lubaga lwâni, muli balya rhwanayishaga rhuhêrhwe bujà kuguma omu cihugo c’e Sîriya, aha Ninive. Erhi nciri murhò, ecihugo câni co cihugo c’Israheli, obûko bwâni bwo bwa Nefutali, bwàli buberulukînwe n’obûko bwa Daudi na Yeruzalemu. N’obwo Yeruzalemu lwàli lugo lwîshogwa omu bene Israheli boshi mpu bakaz’ihâniramwo enterekêro yâbo, bene Israheli boshi. Omwo mwo mwayûbasirwe banagishiramwo ecogo n’aka-Nyamuzinda oku ngasi bûko bw’emyâka yoshi. Bene wîrhu boshi n’enyumpa ya Larha Nefutali yoshi, bakâg’irherekêrera akanina omu kushimba akanwa Yerobwâmi, mwâmi w’Israheli ahânaga emwa Dani mpu bakaz’ihêrera oku ntondo y’e Galileya.
Niene niene nakaz’ijà e Yeruzalemu oku nsiku nkulu, nka kulya linali irhegeko liyandikirwe Israheli ensiku zoshi. Nakazâg’iharhira eyo Yeruzalemu n’ebisârûlwa by’emburho yâni birhangiriza, eby’olubere omu bishwêkwa byâni, n’amôya marhanzi nagûgulaga oku bibuzi byâni. Nakazâg’ibihà abadâhwa, bene Aroni, nti bikaz’ikola oku lutari, nakaz’ihana n’entûlo yâni y’engano, ey’idivayi, ey’amavurha, ey’egrenade, ey’emimesa, n’entûlo y’agandi malehe, emwa bene Levi bakâg’ikola aha Yeruzalemu. Entûlo ya kabirhi. erya ya ngasi myâka ndarhu nagend’ikayihana omu nsaranga aha Yeruzalemu, ngasi mwâka. Entûlo ya kasharhu nakayigabira abakenyi n’enfûzi na ngasi bandi barhînya Nnâmahanga, bakazâg’iyûshûka oku bâna b’Israheli. Nakazâg’ibagabirayo ngasi myâka isharhu, kandi rhwanayirya nka kulya binadesirwe omu bitabu by’oburhegesi bwa Mûsa, n’omu kushimba amarhegeko rhwasigiragwa na Debora, nina wa Ananieli, yerigi larha orhuburha; bulya larha ali erhi afîre, ansiga bufûzi. Erhi mbà nkola mulamba mukulu, nayanka omukazi w’omu bûko bwîrhu, oderhwa Ana, namuburhakwo omwânarhabana, namuyîrika izîno lya Tobiya.
10 Nanacihêkwa bujà e Sîriya, n’erhi mbà namâgwârhwa bujà, naj’ibêra e Ninive. Bene wîrhu boshi n’abandi b’omu mulala gwîrhu bakaz’ilya ebiryo by’abapagani. 11 Niehe nanga, ntalyaga ebiyro by’abapagani1, 11 Ebyo biryo biri bikage, owabirire anazira. Biri biryo by’abapagani. Lolà Murh 9, 4; Lev 11; Lush 14, 3-21. Abayahudi balilahire okukaz’ilya ebiryo byankarhuma bâzira, ci bwenêne erhi barhenga elubungo (Dan 1, 8; Ydt 12, 2).
1. 17: Okubula ecabisha kwàli kuhehêrerwa bwenêne. Lolà Lush 21, 22-23; 1 Bâm 14, 11; Yer 16, 4; 22, 19; 25, 33; Eze 29, 5; kwo kuderha oku lyàli irhegeko litagatîfu okubisha abafu (Rhulole muli 2 Sam 2, 5; Burh 7, 33; 38, 16).
. 12 N’ebwa kubà nakazâg’iyîbuka Nyamubâho, Nyamuzinda wâni, n’omurhima gwâni goshi, 13 Ow’Enyanya ampà iragi ly’okurhona emwa Salimanasari. Nie nakâg’imugulira ngasi ebi analagîrîrekwo. 14 Ntahusagya okujà e Mediya okugend’igulirayo ebyâge, kuhika alinda afà. Kandi birya nagulaga Gabayeli mugala wa Gabri w’omu cihugo ca Mediya, nanakâbîkiraho enshoho zakazâg’ijamwo talenta ikumi za nsaranga.
15 Erhi Salimanasari afà n’erhi omugala Senakeribu ayîma, enjira z’e Mediya zazibwa ntacihashaga okujà e Mediya. 16 Omu mango ga Salimanasari nalimpîre bene wîrhu, balya b’omu bûko bwâni, marhabâle manji, 17 nakahà abashalisire omugati, n’abarhagwêrhi eci bayambala nakabaha eby’okuyambala. N’erhi nankanashimanyire muguma w’omu ishanja lîrhu afîre, banamukabulire enyuma ly’enkûta za Ninive, nanj’imubisha. 18 Kandi nakaz’ibisha ngasi boshi bakâg’iyîrhwa na Senakeribu, amango ayishaga ayâka kurhenga e Yudeya erhi ensiku zâge za okuhanwa n’Ow’enyanya zamahika, erhi birya bigalugalu byâge agaluhagamwo birhuma. Kuli ago mungo gwâge, ayîrha bene Israheli banji, nagend’ikazimba emibiri yâbo n’okuyibisha; kandi Senakeribu anabalonza anababule. 19 Muntu muguma w’e Ninive akanya agendinshobeka emunda mwâmi ali oku nie nababishire: Nakaz’ijà nacîfulika. Erhi nyumva oku mwâmi abwîzirwe bwinjà ebijiro byâni n’oku akazâg’inonza mpu anige, nayôboha, nayâka, namuyongoloka. 20 Ebyâni byoshi babihâha, barhasizagya cici; byoshi byajà omu mbîko ya mwâmi, okuleka mukânie Ana na mugala wâni Tobiya. 21 Kurhageraga nsiku makumi anni erhi abagala oku banali babirhi bamuyîrha banayakira omu birhondo by’Ararati. Omugala Asaradoni ayîma omu byâge. Naye oku ayîma ayîmanza Ahikari, mugala wa mukulu wâni Anaheli, mpu abè murhambo w’ebirugu byâge byoshi omu bwâmi bwâge. Amuhà abuhashe oku by’oburhegesi byoshi. 22 Okubundi Ahikari andagira, nashubira e Ninive, nabona oku bulya Ahikari ye wali mukulu w’abarhanza amamvu, ye wali mubîsi w’akashè, na murhambo w’e mparûro, amango ga Senakeribu, mwâmi w’abantu b’e Sîriya. Asaradoni amushubiza omu cikono câge, ali mugala wa mukulu wâni na w’omu mulala gwâni.

*1:1 1, 1 1, 1; Izîno ly’omushosi ye Tobiti, n’ery’omugala ye Tobiya. Kwo kuderha «Burhabâle bwa Nyamuzinda».

1:3 1, 3 Obwêmêre bwa Tobiti buli bunene bwenêne omu kujira aminjà gasîmwa n’amarhegeko.

1:11 1, 11 Ebyo biryo biri bikage, owabirire anazira. Biri biryo by’abapagani. Lolà Murh 9, 4; Lev 11; Lush 14, 3-21. Abayahudi balilahire okukaz’ilya ebiryo byankarhuma bâzira, ci bwenêne erhi barhenga elubungo (Dan 1, 8; Ydt 12, 2). 1. 17: Okubula ecabisha kwàli kuhehêrerwa bwenêne. Lolà Lush 21, 22-23; 1 Bâm 14, 11; Yer 16, 4; 22, 19; 25, 33; Eze 29, 5; kwo kuderha oku lyàli irhegeko litagatîfu okubisha abafu (Rhulole muli 2 Sam 2, 5; Burh 7, 33; 38, 16).