Si Surat na ni Pablo konran Taga
ROMA
Say Maipa'ka' konan Sitin Surat
Si nanurat konan siti ket si Pablo a sinagyat nan Dios nin mag'in nin apostol na para konran ambo' nin Judio. Saulo a ngaran na sa irgon Hebreo (Ginwa-ginwa' 13:9). Main nin napalabas nin tyimpo a pinai-paidap nasaray tumutumbok na ni Cristo a Jesus bale' tinawag naya nin mag'in yaynan sayay tumutumbok kona (Ginwa-ginwa' 8:1-3; 9:1-19).
Sinurat nayayti ni Pablo sin leleg a itaw ya sa prubinsya nin Acaya (Ginwa-ginwa' 20:2-3), angangko itaw sa syudad nin Corinto, sin 55 o 56 A.D. para konran mammemper kona ni Jesu-Cristo itaw sa Roma a syay sangkaimpurtantiwan nin syudad sin saytaw. Sin sain, kai ya et nin nakapakodtaw sa Roma si Pablo.
Si sayay gagara a sinurat nayayti ket ta pigaw nin iparate' na konran saray taga Roma a plano nan magbisitadtaw konra (1:8-15; 15:22-33), mi'sa ituloy nay makodtaw sa nasyon nin Espanya. Bale' say mu'na-mu'nan gagara na, ket si ipapalaway na konra a maipa'ka' sa sangkabistawan nin plano nan Dios nin mangisalba sa tutawo mangibwat sa pammemper ra kona ni Jesu-Cristo. Mabasayti sa 1:16. Wanadtaw a masibulot a pangingilalo na konan sitin Mabistan Patanda' maipa'ka' sa ginwa' na ni Cristo sa kudos ta, si Dios, usaren nayaytin main nin pakayadi' nin mangisalba konan si'numan a magmatalek kona ni Cristo.
Naipatukdo' sa sayti a wana (1:16-17), ipapalaway na ni Pablo sa sumunor nin kukapitulo a maipa'ka' sa kinamapteg. Man'ipatanda' na yapo' a say sarban tutawo ket makasalanan, Judio sara man o ambo'. Ket no kai sara nin mapapteg sa pangingikit nin Dios, matkap anaod a sintinsyawan nasaran madusa nin Dios. Sumunor, nipapalaway na a kasan tawon mapapteg bana' sa katutulok na sa Gugan-gan a nibi nan Dios bana' ta kasa gapo nin ni saya a makatumbok sa sain. Edet, si Dios, saytaw naya tamo' nin ibilang nin mapteg a si'numan nin tawo no magmatalek ya kona ni Jesu-Cristo (3:20-28).
Sa kapitulo 5-8, man'iyakay na ni Pablo a maipa'ka' sa kaabigan nin byay nan sayay naipasaya kona ni Cristo. Main nin mabistan pakikalamo' na konan Dios; iti ya anamaet kona a Ispirito nan Dios a man'ilibri nayan siti sa pakayadi' nin kasalanan. Man'ibarita' naynamaet iti ni Pablo a maipa'ka' sa:
a) kuston usar nin Gugan-gan a nangibwat konan Dios;
b) no ani a mampilalaban sa kanakman nin tawo;
k) tan say pakayadi' nan Ispirito nan Dios nin tumulong konan sayay mammemper kona ni Jesu-Cristo.
Sa kapitulo 9-11 anamaet, man'ipapalaway na ni Pablo a plano nan Dios para konran Judio tan ambo' nin Judio. Nibarita' na a si plano nan Dios para sa sarban tawo, ket si maibilang nasaran mapteg bana' sa patiti na ni Jesu-Cristo mangibwat sa inganga'do nan Dios. Bale', man'andian ran ka'bawan ran Judio a si Jesus ket syan page' a Cristo a nipangako' nan Dios nin ibaki' nan mag'in nin adi' ra. Ket, man'aburuyan nayti nin Dios ta pigaw nin maikadani nasara kona a ambo' nin Judio. Wanin man, tumper sara li' a lamang kona a Judio no marate' a panaon.
Sa kapitulo 12, main nin uakay maipa'ka' sa no pa'noy pagkabyay ran saray mammemper kona ni Cristo, lalo sa manepeg nin piaaduan ra tan say pangangako' ra sa saya tan saya. Sa susuyot nin kapitulo, ituloy naytin akay tan ibibilin na nin usaren rayti maipa'ka' sa rispunsibilidad ra nin sumunor sa gan-gan nin gubyirno, tan sa napasayan pikakalamo' ra sa pananaros nin katutu'wan mataman no ambo' nin mipada a pakataros ra no ani a manepeg o ambo' nin manepeg.
Sa suyot nin parti nan surat, raywen naya ni Pablo a Dios bana' sa sangkabistawan a plano na.
Say Linaman nan Sitin Surat
Pitatandaan ra tan pangipatanda' nan plano na ni Pablo (1:1-15)
Say pammapteg konran tutawo (1:16–11:36)
Tima: Bana' ta mampagmatalek ya kona ni Cristo a sayay tawo ket mapteg yayna (1:16-17)
Say sager nan Dios konran magkasalanan (1:18–3:20)
Si padalan nan Dios nin maisalba a tawo (3:21–4:25)
Say ba'yon byay ran naipasaya konan Dios (5:1–8:39)
Say lugar ran Judio sa plano nan Dios (9:1–11:36)
Isuko' moyoy lalaman moyon diri konan Dios (12:1–15:13)
Say pammakumusta tan pammisita na ni Pablo (15:14–16:27)
1
Pammagalang
1 Si'ko si Pablo a main nin surat siti komoyo. Si'ko, aripen nako ni Jesu-Cristo tan sinagyat nakon Dios nin mag'in nin apostol na ta sinuyo' nako nin mangipatanda' konan Mabistan Patanda' na konran tutawo.
2 Sitin Mabistan Patanda', nipangako' naya nin Dios sin na'teng anan panaon sa nipatandaan na yupa' konran prupita na tan nisurat ra sa Masanton Kasuratan. 3 Say pangako' na ket maipa'ka' konan Anak na a nag'in nin tawo. Sya si Uunuren tamon Jesu-Cristo. Maipa'ka' sa nikatawo na, puri naya ni Adi' David. 4 Maipa'ka' sa nikaDios na, makapangyayadi' nin naipa'kit a syay Anak nan Dios mangibwat sa nipamasubli' nan mabyay kona. 5 Ket, bana' kona ni Uunuren tamo, nibi na komi nin Dios a pagkanawanawa nin mag'in nin apostol na, nin nibaki' nan mangipatanda' sa sarba nin tutawo maipa'ka' kona ni Jesu-Cristo, ta pigaw nin magmatalek sara ket tumulok sara kona. Ket no wanin, marayo ya si Jesu-Cristo. 6 Nibaki' nakami anamaet komoyo nin isen sa Roma a nasagyat nin maipasaya kona ni Jesu-Cristo.
7 Surat koyayti komoyon sarbadsen a kawa'nan na nin Dios tan sinagyat na nin mag'in nin tutawo na.
Sapa kumon ta si Dios a syay Ama tamo tan si Uunuren tamon Jesu-Cristo bindisyunan rakamo tan byan rakamon mabistan kapapa'sar.
Masulit yaynan Mako sa Roma si Pablo
8 Mu'na-mu'na sa sarba, kisalamatan koyay Dios bana' komoyo mangibwat sa ginwa' na ni Jesu-Cristo. O' a ta say pagmamatalek moyo kona ni Jesu-Cristo, ket pitanda-tanda' anggan sa adayo' anan lulugar. 9 Si Dios nin mampagsirbyan ko sa anggawan nin mababa' ko sa pangingipatanda' ko konan Mabistan Patanda' maipa'ka' konan Anak na, ket tanda' na a isalambit katamo tanan pirmi tepe' nin dumasal ako. 10 Mandawaten koynan na'teng konan Dios a no magwa' ket iyaburoy na nin makapika' akoynadsen komoyo. 11 Wanin ta masulit akoynan makapika' isen komoyo nin maipaga'muran ko komoyo no ani a main mangibwat konan Ispirito nan Dios ta pigaw nin mapa'get a pagmamatalek moyo kona. 12 Say rabay kon irgwen ket si pari-pariho atamon mapagsen. Si'kamo, mapagsen kamo nin no pa'noy pagmamatalek ko konan Dios, tan si'ko, mapagsen ako nin no pa'noy pagmamatalek moyo kona. 13 Rabay koynaod nin matandaan moyo, bubsat, a na'teng koynan rabay a makodsen komoyo bale' abaw a makapaed kongko. Rabay koy main anamaet nin magwaan kodsen komoyo kapadan nangyadi' itaw konran raruman ambo' nin Judio sa lulugar a kina' ko. 14 Anaod, kargo kon ipapalaway yay Mabistan Patanda' sa sarban tawo, konran taga syudad tan konran taga tatalon, konran ata'gay a adal tan konran kai nin nag'adal. 15 Ket, masulit akon tuloy nin maipatanda' koya anamaet a Mabistan Patanda' komoyodsen sa Roma.
Mapteg yay Sayay Tawo Bana' ta Mampagmatalek ya kona ni Cristo
16 Anaod, masibulot a pangingilalo ko konan sitin Mabistan Patanda' ta, si Dios, usaren nayaytin main nin pakayadi' nin mangisalba konan si'numan a magmatalek kona ni Cristo. Nu'na yan naipatandaan konran Judio, ket sawanin man'ipatandaan yayna sa sarban tutawo nin ambo' nin Judio. 17 Anaod, iti konan sitin Mabistan Patanda', ipadar nan Dios kontamo no pa'no atamon mag'in nin mapteg sa pangingikit na. Siin ket si lawas a magmatalek atamo kona. Mabasa tamoyti et nin wanan Dios sa Masanton Kasuratan, “Si tawo nin ikwinta kon mapteg nin naipatukdo' sa pagmamatalek na kongko, main nin byay nan iti kongko.”*Habakuk 2:4. Mabasa yayti et sa Galacia 3:11; Hebreo 10:38.
Say Kakukuntra ran Tawo konan Dios
18 Anaod, wanin ta man'ipadar na nin Dios nin mangibwat sa langit a alaki nin sager na sa sarban tawo a mangkumuntra kona tan mampangwa' nin duka'. Bana' sa duka' a gawa'-gawa' ra, mangkuntrawen ray katutu'wan 19 maipa'ka' konan Dios. O', saytin katutu'wan ket tanda' nin sarban tawo.
Wanin ta mapala-palaway nan nipa'kit in nin Dios konra. 20 Nangibwat ana sin pinarsa nayay mundo, maalilbi' ya bana' sa bubagay a pinarsa na. Nipapalaway nay pigagawa' na a kai nin ma'kit, lalun-laloynay kasan anggawan tan alakin pakayadi' na tan say sarban pangalilbian a syay Dios. Kanya' nin kasan makapamarita' a kai ra nin tanda' a maipa'ka' konan Dios. 21 O' tanda' raynan sarba nga'min nin tutawo a maipa'ka' konan Dios tan tanda' ran manepeg yan raywen, bale' kai raya nin raywen. Kai raya et nin kisalamatan bana' sa mabistan ginwa' na, no kai edet, say pipanemtem ra ket say kasan kakanaan maipa'ka' konan Dios. Edet, bara'mon nasalimbengan nin dedlem a pinanakem ra. 22 Mataman no man'ibarita' ra nin liso a pakataros ra maipa'ka' konan Dios, man'ipa'kit ra nin mangkabarang a pinanakem ra, 23 ket ginurutan rayay Dios nin kasan anggawan nin nipadar a kata'gayan na konra, ket nama'deng saran diosen ran kabakas tamo' a tutawo nin mangangga sa patiti, tan wanin et a mumanuk-manok tan uayep nin lumalako, o pati kumayam.
24 Bana' sa wanin, pinauryan nasarayna nin Dios nin gaw'en ra a nikasama' nin gawa'-gawa' a rabay ra nin gaw'en, anggan migwaan sarayna nin madawal sa lalaman ra. 25 O', ambo' a katutu'wan nin maipa'ka' konan Dios a akuen ra no kai edet, say bula'-bula', ta say pinarsa nan Dios a manraywen tan mampagsirbyan ra, ambo' yay Dios nin namarsan sarba. Si Dios, syay manepeg tamo' nin raywen anggan-angga!
Peteg a wanin!
26 Bana' ta wanin a man-gaw'en ra, pinauryan nasarayna nin Dios sa madawal a karabayan ra angga nin saray bubbayi, sa kapada ran bubbayi ra gaw'en a gawa' nin mitraasawa, ambo' konran saray manepeg. 27 Ket wanin anamaet a lamang konran lulalaki. Imbis nin sa bubbayi ra gaw'en a gawa' nin mitraasawa, saray kapada ran lulalaki a ma'mot nin apesen ra. Makapading'ey a gawa'-gawa' ra, mirararay a lalaki tan lalaki; ket sa sain a duka' a gawa'-gawa' ra, mansidaen raynay lalaman ra a syay manepeg nin dusa sa niyadayo' ra sa katutu'wan maipa'ka' konan Dios.
28 Bana' ta nibilang rayna nin kasaynan sirbi nin pagtanda' konan Dios, pinauryan nasarayna nin Dios nin duka' tanay pipanemtem ra ket, gumwa' sara nin ambo' nin matunong a gugawa'. 29 Iti ana konra nin kasan duga' a sarban bakas nin kasalanan tan kadukaan. Maagom sara tan marinet a pangingisip ra. Pinasyan imbel ra, mipapatyan sara, miaaway sara, misasauran sara, mangisip sara tanan pirmin duka' sa kapada ran tawo. Sangawan a dila' ra, 30 mipadukaan sara, kagura' rayay Dios, kai sara nin mamaga-baga, marangas sara tan mipata'gay sara. Maong saran mangisip nin gaw'en ran kadukaan; malamang sara konran mangatua ra. 31 Kurang a pinanakem ra no maipa'ka' konan Dios; kai nin magwa' nin tepren a irgo ra; kasa gapo nin pangangado' ra o inganga'do ra sa kapada ran tawo.
32 Mataman no tanda' raynan peteg a wanan Dios a saray tutawon gumwa' nin wanin ket madusa saran patiti, man-gaw'en ra et a lamang. Saya et, ambo' tamo' nin wanin, no kai edet, raywen rasara et a mangwa' nin wanin.