Hewhewii winéwíꞌwii woꞌ ga loo Yéesu Kiristaa ee
Lúkkaa
bínɗa
Woꞌeencii lëgís Këyítfiiɗa
Wii wërí en Hewhewii winéwí’wii Lúkkaa bínɗa. Lúkkaa bokéeríi ga apotaa’caa Yéesu, wayee ya enee na ɓuwaa taabee na Yéesuɗa, kimeekisɓa bi lee’ daa kipeskaa Yéesu madeeɗa. Waa ennda ɗa, ya bínnda këyítfii fii, ya wosohhafa fiiliici Tewoofíil. Lúkkaa enee doktoo’ ee ya taabin waas ciyewin na Pool yaa Yéesu tanukee ga waas Damaas tummbari apotaa’ɗa. Ga ɓéeɓ ɓuwii bín ga loo Hewhewii winéwí’wiiɗa, ya doŋ yërí enndii yaawúu’ ga. Ya yewinnda kiɓéestíꞌ ga daa baahcaa yaawúu’caa manɗa, doonaa ɓuwaa fodaa gari mín kiꞌínoh dijófí’ ɓaa en Yéesuɗa.
Lúkkaa woꞌee an yaawúu’caa enee na kiseku buuraa ƴahɓa kimúsalɗa. Buuraama yërí en Músalkaataa sëldíiga-Koohcaa yéegalohee ga Këyítfaa fisela’í’faa an Kooh hayyi kiwos ëldúnaɗa. Kooh ínoheera an Músalkaataama laakkiinaa, ɓéeɓ ɓuwii hay kisaŋkuꞌ. Iñaama tah ya wosohha Kowukaagari ya laakka ka doŋɗa, kimúsal ɓuwaa gëman gakaɗa, heetoo heet. Yéesu Kiristaa yërí en Kowukaama.
Lúkkaa bídin ga këyítfii daa kilímukkaa Yéesu eneeɗa, na iñaa Yéesu tum ga ëldúnaɗa, iñaa ya jëgí’ ɓuwaaɗa, iñaa aaw ga kikaankaa na kimílískaagari. Yéesu jëgíree ɓuwaa ee ya yërëméeríi wo’eenci; ya yaa wëkí’ ɗúukoolí’caa, yaa kaal raɓcaa ga ɓuwaa, ya yaa tum enaama cidóoyí’-waa’.
Lúkkaa bídin ɓan këyít filiis, faa teeku “Tumeencaa apotaa’caa”. Ya ɓéestíꞌ ga këyítfaama iñaa dalee apotaa’caa aboh ga waa Yéesu ɓëwíru asamaanɗa, na daa kikerceen kooroh bi le’’a daa en ɓéeɓ ga ëldúna.
Këyítfii Lúkkaa bínɗa mínin kimëdírohu lool na iñaa Mëccëe bínɗa, na Marka ɓan, ee wa tíidoh anee:
1 - Iñii tah Lúkkaa kibín këyítfiiɗa (1: 1-4)
2 - Kilímukkaa Saŋ-Bëtís na kilímukkaa Yéesu (1: 5–2: 52)
3 - Jangataa Saŋ-Bëtís (3: 1-20)
4 - Saŋ bëtísi’’a Yéesu, Seytaani fíꞌta Yéesu (3: 21–4: 1-13)
5 - Yéesu tessa ga gohaa Gëlílée (4: 14–9: 50)
6 - Yéesu meyohha Gëlílée yaa ƴah Yéerúsaleem (9: 51–19: 27)
7 - Bescaa mëeñjoh ga kipeskaa Yéesuɗa (19: 28–23: 56)
8 - Yéesu mílíssa ga kikaankaa (24: 1-12)
9 - Yéesu feeñukka tëelíbéecaagari; Yéesu ɓoyukka ga ɗook (24: 13-53)
1
Iñii tah Lúkkaa kibínɗa
1 Fiilii Tewoofíil,
Ɓoꞌ ɓiyewin daluunun kibín tóoh iñaa laakee dii ga ɗuuƴcíiɗa. 2 Ɓa ɓéestíꞌka fodaa daa ɓuwaa maasohsee iñaama woꞌseeka na kúuwɓaɗa, ga waa iñaama dal, ee ɓa enee yéegalohcaa woꞌeenaa Kooh. 3 Kërí tah, Kiyaakii, mi ɓan waa mi heella bi jof wëeꞌwëeraa ga iñaa laakeeɗa tóoh, aboh ga dalaaraa, helloo kaꞌta ga kiɓéestíꞌtaaca ga bín wíinoo wíinoo. 4 Fodaama fu ínoh bi jof an iñii fu jëgíruɗa, kayoh fiyaak.
Malaakaa yéegalohha kilímukkaa Saŋ
5 Waama lak Eroot en buuꞌ ga kúlkaa Yúudée. Laakka sarahohaa teeku Sakarí, bokee ga lagaa sarahohcaa ensee na Abíyaaɗa. Ɓetici teeksee Ilisabeet ee bokee ga gíiraa Aaron. 6 Sakarí na ɓetici Ilisabeet júɓseera ɓéeɓɓa ga fíkíi Kooh, ɓa taabuki ga daa gënɗa Waas-Kooh na iñaa ya nakohɗa. 7 Wayee ɓa laakéeríi kowu ndaga Ilisabeet mínéeríi kilaak, ee ɓa ɓanak, ɓa ensee yaak.
8 Laakka bes, Sakarí enee na kitum lëgëy-sarahohaagari ga fíkíi Kooh, lak ɓuwaa ya bok naɓaɗa, ɓërí hëyrohee kitum bëríi. 9 Ga baahaa sarahohcaa, ɓa daani kiyíp tudooꞌ kiꞌínoh ɓaa iñaama hídan gariɗa. Iñaa hínnda ga Sakarí, ya jommba kiꞌaas ɗuuƴ Kaanfaa Kooh ga ɗekataa wëñ kiselaꞌɗa, kitëkíꞌ cúuraayaa. 10 Ɓiɓoꞌ ɓiyewin enussa ga fooh, ɓaa kíim Kooh daama ga wahtaa cúuraayaa taaluɗa. 11 Waa ennda ɗa, laakka malaakaa Kooh meƴ ga fíkíi Sakarí, tuukohha iñaa hanoh yah ñaabaa ɗekataa tëkírohsi cúuraayɗa. 12 Daa Sakarí hoteeri hen, fítaagari tuukka tek, ya tíitta tír. 13 Wayee malaakaa woꞌꞌari an:
- Kaa niik dara Sakarí, iñaa fu kíimɗa Kooh tookɗinndaari: Ɓetifu Ilisabeet hayyaa kilaakiꞌ kowu kiƴaal, ee fu teekanka Saŋ. 14 Keeñfu hay kisoos gari lool, ee ɓoꞌ ɓiyewin hay kineɓluku ga kilímukkaagari. 15 Ndaga ya hay kiꞌen ɓoꞌ yiyaak ga fíkíi Haꞌmudii. Ya ƴahhii anoh, enndii biiñ enndii anahaa laallukohi ɓoꞌ, ee aboh ga daa ya enan sah ga lookaa eeciɗa, ya hay kilíif na doolaa Helaa yiselaꞌíꞌyaa. 16 Ya hay kitah bi ɓu-Isarayeel ɓiyewin gëmaatu ga Haꞌmudii en Koohyiigaɓaɗa. 17 Ya hay kitíin ga fíkíi Kooh, líif na hel na doolaa sëldíiga Ili ɓayeeɗa. Ya júwohíꞌ paamuncaa na towutaa, ya haydoh keeñ sagoh-taycii ga halaat cijúwíꞌ; fodaama ya waayukiꞌ Haꞌmudii ɓuwaa sekanndiɗa✡1: 17 Malkat Malasíi 3: 23-24..
18 Sakarí loffa malaakaa an:
- Mi ínohan iñaama na? Ndaga mi guꞌgi, ee ɓetiroo ɓan yakakin.
19 Malaakaa taassari an:
- Mi yërí en Gëbíríyeel. Mi en ga fíkíi Kooh, kitum iñaa ya nakohɗa. Ya woseeroo kiwoꞌꞌaa na kiyéegallaa Hewhewii winéwíꞌwii wii. 20 Diima fu hay kiluuɓ, fu mínanndii kiwoꞌ bi ga daa iñii mi woꞌɗa laakan, ndaga fu gëmmbii woꞌeeniigoo ƴah kilaakoh ga wahtaagawaɗa.
21 Waama, lak ɓuwaa ensee na kikíim Kooh ga foohɗa ɓaa sek Sakarí daama. Ɓa jaahliꞌꞌa ga daa ya tes iñaa maañin ga ɗekataa wiselaꞌíꞌwaa ga ɗuuƴ Kaanfaa Koohɗa. 22 Ga waa ya meƴca, ya mínndii naɓa kiwoꞌ ee ɓa ínohha an ya hot yen ga ɗekataa wiselaꞌíꞌwaa. Ya tessa luuɓ, ee ya woꞌi naɓa na yahcaa.
23 Waa bescaa Sakarí jomee kihëyroh ga Kaanfaa Koohɗa leehha, ya ɓoyukka kaanci. 24 Bes cera tíkka ga, ɓetici Ilisabeet ennda na look. Ya ɗaakukka ñiin ciyëtúus ga kaanci. Ya woꞌee ga ɗuuƴci an: 25 «Iñii yii, Kooh tumiꞌtoori: Ya malkinndoo bi ya nísinndoo ga iñaa enee kaciroo ga ɗuuƴ ɓuwiiɗa.»
Malaakaa yéegalohha kilímukkaa Yéesu
26 Waa lookaa Ilisabeet laak ñiin ciyitniinooɗa, Kooh wossa malaaka Gëbíríyeel ga teeraa Nasareet, ga gohaa Gëlílée. 27 Ya wossari ga oomaa-jowaa onohu kipañ ga oomaa-fiilaa teeku Yoseef, kucaasamun Dëwít. Oomaa-jowaa teeku Mariyaama. 28 Malaakaa aassa kaan Mariyaama, woꞌꞌari an:
- Jam namohat naraa, fu yii Haꞌmudii teeɓ kijofkiigariɗa! Ya yii naraa.
29 Daa Mariyaama kelohee iñaa malaakaa woꞌ yaama, fítaagari tuukka tek. Ya yaa woꞌ ga helaagari an: «Këñɗohuma waaꞌ yee kiwoꞌe?» 30 Malaakaa woꞌꞌari an:
- Mariyaama, kaa niik, fu newin Kooh. 31 Diima, fu hay kiꞌen na look, fu laak kowu kiƴaal, fu teekka Yéesu. 32 Ya hay kiyak ga fíkíi ɓuwii ee ya teeksan Kowukii yii ga ɗookaa-ɗookɗa. Haꞌmudii en Koohɗa hayyi kitum buuꞌ fodaa caasamci Dëwít. 33 Ya ƴah buurii ɓu-kaan Yakoop bi taaꞌ ee nguuraagari leehoo taaꞌ.
34 Mariyaama loffa malaakaa an:
- Iñaama mínan na kiꞌen? Mi ínohoo ƴaal.
35 Malaakaa taassari an:
- Helii yiselaꞌíꞌyii hay kiyoosuk ga ɗookfu ee doolaa meyoh ga Kooh yii ga ɗookaa-ɗookɗa úullaa fodii sëegúu. Kërí tah oomaanii ƴah kilímuɗa ƴah kiɓayu yiselaꞌíꞌyii, Kowukii Kooh. 36 Malka, mbokfu Ilisabeet, ya ɓan, yaa na look, kowu kiƴaal, ga kiyaꞌɓuci. Ɓaa woꞌsee an mínoo kilaak kowuɗa, yaa ga ñiin ciyitniinoo wati. 37 Ndaga dara wooñnjii Kooh.
38 Mariyaama woꞌꞌa an:
- Mi en ñaamii Haꞌmudii. Iñii fu woꞌ garooɗa, laakohat ɗa.
Malaakaa tagohha nari, yaa ƴah.
Mariyaama kaꞌta kiɓaaɓ Ilisabeet
39 Ga wahtaama, Mariyaama ɓewukka, yaa gaaw kiƴah ga ɓak gohaa Yúudée wiyéwníꞌ jaŋjaŋwaa, ga teeru wíinoo daama. 40 Ya aassa kaan Sakarí, ya këñíꞌta Ilisabeet. 41 Kowukaa ga lookaa Ilisabeetɗa yëngëlukka ga ɗuuƴci ga wahtaa Ilisabeet keloh këñɗohaa Mariyaama. Ilisabeet líiffa na Helaa yiselaꞌíꞌyaa. 42 Ee ya yaa woꞌ didóolíꞌ an:
- Kooh wëñnjaa kibarkeel ga ɓeticii ɓéeɓɓa ee ya barkeelin kowukii fu ƴah kilaakɗa! 43 Mi yërí en ɓa, bi eew Haꞌmudiigoo, hay kaanndoo? 44 Ndaga malka, daa mi kelohee këñɗohiigaraa hen rek, kowukii dalla kiyëngëluk ga lookiigoo ndaga kisafaꞌ. 45 Fu yewinin múuꞌ, fu yii fu gëmin an iñaa yéegalohu ga teekaa Haꞌmudiiɗa, hay ɗa kilaakoh.
Mariyaama ƴeekka Kooh
46 Mariyaama dalla kiwoꞌ an:
- Fítiigoo ɓéeɓwa wii kañ kiyakkii Haꞌmudii,
47 ee keeñnjoo soosin ga Kooh, Músalkaatiigoo.
48 Ndaga ya malkinndoo, mi ñaamiigari ee mi enndii daraɗa.
Aboh ga diima, ɓuwii wati na ɓaa hayanɗa, bi taaꞌ woꞌsan garoo ɓaa yewinin múuꞌ.
49 Ndaga Kooh yii laak dooliɗa tumɗinndoo enaama yiyaak. Teekiigari selaꞌin.
50 Ee ya hay kiyërëm ɓuwaa niikussi fodii Koohɗa, bi taaꞌ.
51 Ya tumin enaama ciyaak na dooli yahci: ya aañin ɓuwaa tíku hafɓa ga ɗookɗa.
52 Ya kaalin buuꞌcaa ga nguuraa ɓa enohɗa, ee ya ɓëwíꞌta ɓuwaa enussii daraɗa.
53 Ya erin ɓuwaa yaaɓɗa enaama cinéwíꞌ bi dooyin, ee ya ɓoƴkidohin haꞌ-alalcaa yah ɓuucuuc.
54-55 Ya hayin kiꞌamɗoh ɓu-Isarayeel, súrgaciigari:
ya allii múk kiteewoh yërmaandaagari ga Abaraham na ɓuwaa meyoh gariɗa bi taaꞌa fodaa daa ya dígeeka caasamuncaagaruuɗa.
56 Mariyaama tessa na Ilisabeet iñaa leꞌin ñiin kaahay, lëehíꞌta ya ɓoyukka kaanci.
Kilímukkaa Saŋ-Bëtís
57 Wahtaa Ilisabeet jomee kilaakoh kowuɗa leꞌꞌa, ya laakka kowu kiƴaal. 58 Ɓuwaa dëk nariɗa na mbokcaagari yéegussa an Haꞌmudii, teewinndi yërmaandi wiyaak, ee ɓéeɓɓa ɓaa neɓluk ga iñaama nari. 59 Waa kuꞌoomaakaa límukka bi laakka bes ciyitnakaahay, ɓuwaa hayyaja kigúꞌ*1: 59 Ga baahaa yaawúuꞌcaa, oomaa yiƴaalyaa límu ɓéeɓ, jom kigúruk ga besaa wu-yitnakanakwaa ya límohuɗa. Malkat Léwítík 12: 3 . Ɓa waareeja kiꞌeꞌ teekaa paamci, Sakarí. 60 Wayee eemunaa loffa an:
- Óꞌóo, ja teeksan Saŋ.
61 Ɓa woꞌꞌari an:
- Man laakoo mbokfu yaa ɓay teekuma!
62 Ɓuwaa meekisohha paamunaa na yahcaagaɓa, ya woꞌɓa daa ya waaꞌ kiteek kowukaagariɗa. 63 Sakarí nakka ɓuwaa, ɓa haydohiꞌti haanga wibídaah, ya bínnda an: «Teeku Saŋ.» Ɓuwaa ɓéeɓɓa jaahliꞌussa ga iñaama. 64 Ga ɗekataama, perimpaa Sakarí lógísukka, ya mínnda kiwoꞌ fodaa múus, ya yaa kañ Kooh. 65 Ɓuwaa dëk nari ga dëkaaɗa tíitussa ga iñaama, ee ɓuwaa ɓaa ɓéestíroh iñaa laakee yaama ga ɗuuƴ jaŋjaŋcaa ga gohaa Yúudée tóohɗa. 66 Ɓaa iñaama aasin nofci ɓéeɓ, ammbaka ga helci ee ya yaa woꞌ an:
- Kuꞌoomaakii jii ƴah ɓee?
En kiꞌenaa, doolaa Haꞌmudii, enee nari.
Sakarí ƴeekka Kooh
67 Sakarí, paam kuꞌoomaakaa líiffa na Helaa yiselaꞌíꞌyaa. Ya yaa jangat fodii sëldíiga-Kooh an:
68 - Haꞌmudii, Koohyii ɓu-Isarayeel, kañsat, ndaga ya hayin kiɓaaɓ na kilaassuu, ɗu ɓuwiigari.
69 Ya wosinnduu Músalkaat yiyaak, yaa bok ga níilaa buuꞌ Dëwít, súrgaagari.
70 Ya yéegaloheera iñaama kimëeñíꞌ, koorohhawa ga túuwtaa sëldíigacaagari ɓiselaꞌíꞌɓaa ensee waamaɗa:
71 Ya dígohee an ya hayyuu kimúsal ga ɓuwii sagoh naruuɗa na ga yah ɓuwii waarussii garuu kihotɗa.
72 Fodaama ya teeɓ caasamuncaaruu yërmaandaagari,
ee ya allii kifiiliimunkaagari kiselaꞌíꞌkaa na ɓuunciɗa.
73 Kooh dígee caasammbuu Abaraham, 74 an ya hayyuu kimeƴdoh ga yah ɓuwii enu naruu kilebirohɗa, doonaa ɗu mínndi kijaamuk
fodaama, na fít wiyëgísíꞌ.
75 Doonaa ɗu selaꞌ ee ɗu júɓ ga fíkíici besaa Kooh onnduu kipes ɓéeɓ.
76 Fu nak, kowuroo, fu ƴah sëldíigii Koohyii ga ɗookaa-ɗookɗa, ndaga fu ƴah kiɗëwíruk Haꞌmudii, fu waayukiꞌti waasiigari ya ƴah kihayohɗa,
77 na kiꞌínohlukoh ɓuwiigari an waasaa ƴahɓa kimúsalɗa kooroh ga kibayalkaa ɓa bayalsan baakaaꞌcaagaɓaɗa.
78 Koohyiiruu yewinin yërmaandi, kërí tah bi ya hay kiyóoskíꞌ ga ɗookkuu leeꞌlaataa meyoh ɗook man na leeꞌlaataa nohaa en na kimeƴ.
79 En ɗanaa ya léeríꞌ ɓuwaa tesu ga ñúusii ee ɓa dëk ga kinúp kikaanɗa, ya níiꞌ kotcaagaɓa, ëewdohca ga waas jam.
80 Oomaanaa yaa yak ga faan na hel. Ya tessa ga ɗekat, ga ëgíraa, bi ga daa ya meƴ, ya teewukohha ga fíkíi ɓu-Isarayeel.