37
Yusufu ŋɔɔyi
Ɲyɛ Yakuba á tɛ̀ɛn *Kana kìni i. U tuŋi Ishaka mú mpyi a tɛɛnlɛ pyi wani.
Yakuba tùluge taɲjaaŋi u ɲyɛ ŋge.*
Mà Yusufu yaha yyee kɛ ná baashuunni na, u ná u sìɲɛɛbii, Bila jyaabii ná Zilipa wuubii, mpyi maha mpàabii ná sikyaabii nâha siɲcyan. Yusufu mpyi maha mpaa pire kakuuyi yu pi tuŋi Yakuba á.
Ɲyɛ Yusufu kyaa li mpyi a táan Yakuba* Yakuba mɛge kà mú ɲyɛ Izirayɛli á mà tòro u jyaabii sanmpii na, ɲaha na yɛ u niɲjyewuŋi u à Yusufu ta. Lire e, Yakuba mpyi a vàanntinmbwɔhɔ nisìnaŋa jwool'a kan u á. Yusufu yyahafeebil'à li ɲya na pi tuŋ'à u kyaa táan uy'á mà tòro pire na ke, ka Yusufu kyaa si ntíl'a pɛn pi á. Ali pi sàha mpyi na jwuɲcɛnmɛ yu ná u e mɛ.
Canŋka, ka Yusufu si ŋɔɔgɔ ŋɔ́ɔ, maa kuru yyaha jwo u yyahafeebil'á, ka lire si là bâra pi shwɔ̀hɔŋi mpɛnŋi na. U à yi jwo pi á «Yii na ŋɔɔge lógo! Mii à ŋɔ́ɔ mà wuu ɲya kɛrɛge e, wuu u sùmaŋi kwùun, marii u pwu kàmpahii. Ka mii u kàmpaani là si mpa yîr'a yyére, ka yii wogigii si wá na ɲcwo na bûruli na yyéreli na mii wuuni kwûuli, mu à jwo cyi na mii wuuni pêre.» Ka u yyahawuubii si jwo «Lire tèni i, mu na sɔ̂nŋi si ntɛ̀ɛn wuu ɲùŋɔ na si mpyi wuu fànhafoo bɛ?» Ka pi i là bâra pi shwɔ̀hɔŋi mpɛnŋi na, u ŋɔɔge kurugo.
Lire kàntugo, Yusufu à núr'a ŋɔɔge kabɛrɛ ŋɔ́ɔ, maa kuru mú yyaha jwo u yyahafeebil'á. U à jwo «Mii à ŋɔɔge kabɛrɛ ŋɔ́ɔ sahaŋki, mii à canŋa ɲyiini, ná yiŋke, ná wɔrii kɛ ná niŋkin ɲya cyi à pa cyiye tîrige mii taan.» 10 Maa kuru ŋɔɔge yyaha jwo u tuŋi ɲyii na mú. Ka tufooŋi si yogo jwo u na, maa u pyi «Ɲaha ŋɔɔgɔ fiige mu à ŋɔ́ɔ amɛ yɛ? Lire tèni i ke, mu la ku ɲyɛ mii ná mu nuŋi ná mu sìɲɛɛbii, wuu puni s'a niŋkure sínni mu taan kɛ?»
11 Ɲyɛ ka Yusufu ɲyipɛɛnni si jyè u yyahawuubil'e u ŋɔɔyi kurugo, ŋka u tuŋ'à puru jwumpe yaha uye funŋ'i, marii sɔ̂nŋi pu na.
Yusufu yyahawuubil'à u pɛ́rɛ
12 Ɲyɛ Yusufu yyahawuubil'à pa ŋkàre Sikɛmu kùluni i ná pi tuŋi yatɔɔre e zàa nâha. 13 Canŋka, Yusufu tuŋi Yakuba à u yyer'a tun, maa jwo u á «Mu yyahawuubil'à kàre ná yatɔɔre e Sikɛmu i, ta ma si ma tun pi yyére.» Ka Yusufu si u pyi «Ɔɔn.» 14 Ka u u jwo «Sà wíi, kampyi mu yyahawuubii ná yatɔɔre wá cùuŋɔ, maa mpa ná yyaha wwû kur'e.» Ka Yusufu si yîri Eburɔn bafage e u tuŋi taan mà kàre Sikɛmu kùluni i.
15 Ka nàŋi wà si sà bɛ̂ ná u e sige e u u ɲaare na u yyahawuubii caa, ka u u u yíbe «Ɲaha mu na ɲcaa yɛ?» 16 Ka u u jwo «Mii na na yyahawuubii caa. Taa pi maha yatɔɔre nâha ke? Na pwɔhɔ, maa pi saha cyêe na na.» 17 Ka nàŋi si jwo «Pi à yîri naha, mii à lógo pi ɲwɔ na, na pire na ŋkɛ̀ɛge Dotan e.»
Ka Yusufu si ŋkàre pi fye e mà sà pi ta wani kuru cyage e. 18 Ka u yyahawuubii si u ɲya tatɔɔnge e u u ma, maa ɲwɔ li na, na pi u bò. 19 Maa jwo piye shwɔhɔl'e «Wuu ŋɔɔyifoo nimpaŋi u ŋge! 20 Yii a wá, wuu u bò a cyán wyikuuŋke k'e, wuu u sà yi jwo na sige yaage kà k'à u bò a kyà. Wuu fyâha, wuu raa wíi u ŋɔɔyi ká bú jà a pyi sèe.»
21 Ɲyɛ pi puni niɲjyeŋi, Urubɛn à u cɛɛnbii jwumpe lógo ke, ka u la si mpyi si Yusufu shwɔ pi na, maa jwo «Wuu àha u bò mɛ! 22 Yii àha ɲɛɛ sùpya bò mɛ! Yii u wà ŋke wyige e, naha sige e, yii àha kapii pyi u na mɛ.» Urubɛn à puru jwo, ɲaha na yɛ u la mpyi si Yusufu yige pi kàntugo, si núru ná u e zà ŋkan pi tuŋ'á.
23 Ɲyɛ Yusufu à pa nɔ pi na ke, ka pi i vàanntinmbwɔhe nisìnaŋke dìr'a wwû u na. 24 Maa u ŋɔɔŋ'a cyán wyige e, lwɔhe mpyi k'e mɛ. 25 Puru ɲwɔhɔ na, maa ntɛ̀ɛn na lyî.
Mà pi yaha ɲjyìŋi na, ka pi i mpa ɲùɲyi yîrig'a wíi mà Sumayila tùluge cwɔhɔmpii pìi nimpamii ɲya ná ɲwɔ́hɔ kuruŋ'i mà yîri Galadi kùluni i, yire ɲwɔ́hɔɲyi mpyi a tugo sìnmpe nùgontaanwumpe ná làtikoloŋi na, na ŋkɛ̀ɛge *Misira kìni i. 26 Tèni i Zhuda à pi ɲya ke, ka u u yi jwo u sìɲɛɛbil'á «Wuu aha wuu cɔɔnŋi bò maa li ŋwɔhɔ, ɲaha lire sí ɲwɔ wuu na yɛ? 27 Yii a wá, wuu u u pɛ́rɛ mpii cwɔhɔmpil'á. Wuu àha u bò mɛ. Ŋka wuu li cè a jwo wuu cɔɔnŋi wi, wuu wà wi.» Ka pi sanmpii si ɲɛɛ u jwumpe na.
28 Ɲyɛ pire Sumayila tùluge cwɔhɔmpil'à Sumayila shiinbii mɛge kà ku ɲyɛ Madiyan shiinbii mú. nɔ wani ke, ka pi i Yusufu yige wyige e, mà pɛ́rɛ pi á wyɛ́rɛfyinŋi darashii beɲjaaga na. Ka pi i ŋkàre ná u e Misira kìni i.
29 Ɲyɛ lire kàntugo, Urubɛn à núr'a pa wyige ɲwɔge na, na uru sí Yusufu yige. U à nɔ wani ke, ka u u fô Yusufu i wyige e. Ka u nàvunŋɔ wuŋi si u vàanntinŋke cû na ɲcwuun. 30 Maa ŋkàre u cɛɛnbii cyage e, maa yi jwo pi á «Ei! Pyàŋi sàha wá bɛ̀ɛnŋke e mà de! Di mii sí nde kani pyi yɛ?»
31 Ka pi i Yusufu vàanntinmbwɔhe lwɔ́, maa sikapeni là bò, maa ku le kuru sìshange e. 32 Puru ɲwɔhɔ na, maa kuru vàanntinŋke tùugo pi tuŋ'á maa yi jwo u á «Wuu à ŋke vàanntinŋke ta sige e, ku wíi, kampyi mu jyaŋi woge ki.» 33 Ka *Yakuba si ku wíi mà ku ta u jyaŋi Yusufu woge ki. Maa jwo «Ei! mii jyaŋi vàanntinŋke ku ɲyɛ ŋke! Sige yaage kà k'à u cû maa u sulugo sulugo amɛ.» 34 Ka nàvunŋke si Yakuba pyi u u u vàanntinŋke cwuun, maa kwùŋi vàanɲyi le, marii mɛɛ súu u jyaŋi kwùŋi na, canmpyaa niɲyahagii funŋ'i. 35 Ka u jyaabii ná u pworibii puni si mpa si u fɔ̀ɔnŋɔ, ŋka u la ɲyɛ a mpyi wà si uru fɔ̀ɔnŋɔ mɛ. U mpyi na ŋko «Mii sí n-kwôro mɛɛsuuni na fo sí n-kwû si ŋkàre kwùu kànha na, na jyaŋi fye e.» Maa ŋkwôro mɛɛsuuni na.
36 Ɲyɛ pire cwɔhɔmpil'à nɔ Misira kìni i ke, ka pi i Yusufu pɛ́rɛ Potifara á. Uru u mpyi Misira kìni saanŋi Farɔn sòrolashiibii ɲùŋufooŋi.

*37:3 Yakuba mɛge kà mú ɲyɛ Izirayɛli

37:28 Sumayila shiinbii mɛge kà ku ɲyɛ Madiyan shiinbii mú.