Biibilya Nyēē Tiliil Yoowaana 1

Yoowaana

Taayta

Siriintēēt, yēē /kikēēsirē āk wōlēē /kikēēsirēē: Kisirē ꞉lēbkēēyiintēēt Yoowaana kitaabuuni. Kisir kiyēē kikāsēē koonyekyii nkit. /Kiisōōtyinē kule kisirēē Ēfēēsō ām kēnyiitaab 90-96 KK.

Kiyēē mii āriit: Kurubta keey āk kiyēē kimwooy ꞉Yoowaana nkit, kisirē kitaabuuni sukung'eet kōōyēnchi ꞉biiko kule Kāārārookiintēēt ꞉Yēēsu ānku lakwataab Yēyiin, sukunyōōr ꞉icheek soboontaab kibchuulyo yoo keekaasee keey inee (kur. 20:31). Toowu ꞉kitaabuuni wuu nyēē tyēēn kung'āloolēē Yēēsu kule Ng'ālyoontēēt, nyēē kirōōrōōtunēē ꞉soboonto ām kibkōōnkōy /kumanaakeeyey kiy ake tukul. Ibooru mbo ꞉Yoowaana kwōng'uutēk tukul chēē kiyey ꞉Yēēsu āk wōlēē kikwiilta keey āk Yuutayeek alak choo kimātinyē kāāyēnēēt. Ng'āloolēē ꞉kurkeetaab 13-17 tilyaanateet nyēē kiboontēē keey ꞉Yēēsu āk rubiikyii āk kiyēē kimwoochi kwēēmowuunoo /kumānāākēēnāmē.

Kiyēē āmu: Kōōkiimē ꞉Mataayo kule Kāārārookiintēētaab Yuutayeek ꞉Yēēsu, ānkwoorōōru ꞉Māārkō āk Luuka kule yēchinē ꞉Yēēsu Yēyiin yiisyēēt ānku chii, ikiimē ꞉Yoowaana kule Yēēsu ku Yēyiin ānkwoorōōr yiisyēēnyii āk soboonnyii tukul kōōyyoong'unēē yooto. Ng'āloolēē ꞉Yoowaana Yēēsu kōōboorunēē kitōōntōyēēn. Kuurē kule lēbkēēyyēēt, āmnyoontēēt, bēēko, kurkeet, ākiintēēt, musābiibuut, chamateet āk alak chēē chaang'. Māchē ꞉Yoowaana kule nto ris kiyēē āmu ꞉kitaabuunek chuut alake choo bo taay ām Kiirootyaani Lēēl. Kunyoo, twēchē tukuuk chēē manaang'alaalee ꞉chuut. Nto subak, ‑mēēyēēchinē ng'aleek chēē kiikutwech ꞉siriik chuut alake bo lōkōōywēk chēē kāroomēch. /Kēēmwooyē kule imukuulē Yoowaana 3:16 Biibilyaa tukul kuuyu ibooru ꞉kērēywoontooni ng'aleekaab Kiriistō kule, “Kicham ꞉Yēyiin kōōrooni miisin kut kukōōn lakwanyii nyooto akeenke baateey sukung'eet ꞉chii ake tukul nyoo ikoosēē keey lakwanaa mēēbērē mākubot, nteenee mākunyōōr soboontaab kibchuulyo.”

Kichokōōboor ꞉Yēēsu wōlēē wuu ꞉Yēyiin

1 Ām taayta, kimiitē ꞉Ng'ālyoontēēt. Kiboonto keey ꞉Ng'ālyoontoonoo āk Yēyiin. Ki Yēyiin ꞉Ng'ālyoontoonoo, 2 ānkiboonto keey āk Yēyiin.

3 /Kikeeyey kiy ake tukul kubununēē inee. Nto kimā inee, nto mānāātook ꞉kiy ake tukul nyoo kiikutook. 4 Chōōnēē ꞉soboonto wōlēē mii ꞉inee. Kiyibchi ꞉sobooniitēnyi biiko lēbkēēyyēēt. 5 Ikwēnyē ꞉lēbkēēyyoonoo mēēnānēēt, āmālukuyē ꞉mēēnānēēt lēbkēēyyēēt.

6 Kichō ꞉chiito ake nyēē kiiyook ꞉Yēyiin. /Kikēēkuurēē chiichoo Yoowaana. 7 Kichokōōboorchinē ꞉Yoowaana biiko lēbkēēyyoonoo, sukung'eet kōōyēnchi. 8 Kichokōōboorchinē ꞉Yoowaana biiko kurubta keey āk lēbkēēyyoonooto āmēēbērē ki inee ꞉lēbkēēyyoonoo. 9 Kichōōnii ꞉lēbkēēyyoonoo kōōrēēt sukulēbkēēchi chii ake tukul.

10 Kichō ꞉Ng'ālyoontoonoo kōōrēēt nyoo /kikēēyēyē kubununēē inee, nteenee kimēēnkētē ꞉kōōrēēt kule ki ng'oo ꞉inee. 11 Kichō kōōrēēnyii nteenee kitay ꞉biiko kutaach 12 nteenee mii ꞉biiko alake chēē kitaach inee ankookaasee keey. Kichāmchi bichooto kuyēk lōkōkaab Yēyiin. 13 Mānāāyēk ꞉bichoo lōkōkaab Yēyiin kuu wōloo māktooy ꞉chii leekwa nto kuu yoo sichē ꞉chii leekwa, nteenee Yēyiin nkit ꞉nyēē yēyē bichoo kuyēk lōkōkyii.

14 Kichokuyēk ꞉Ng'ālyoontoonoo chii, kēēming'tē keey ankeekas wōōyinnyii, wōōyin nyoo nyōōrtooy ꞉wēēro nyēē akeenke baateey wōlēē mii kwaan. Kichāmē biich kuchurta ānkiyib manta.

15 Inee ꞉nyoo kyoomtooy ꞉Yoowaana kukuurchinē barak kule, “Inee nyoo kyāāmwooyē kule mākuchō ām lētuunyuu nyēē boonto kāāmuukēywēēk kubiira, kuuyu kimii /kumānāākēēsichoo.” 16 /Kikiibēruurēēch acheek tukul kōōliikto kubo chamateet tukul nyēē boontēēnēēch ꞉chiichoo. 17 Kikōōnēēch *꞉Muusa kiruutēk, kuyibwēēch ꞉Kāārārookiintēēt Yēēsu chamateet āk manta. 18 Māmii ꞉chii nyēē kiikukas Yēyiin, nteenee lakwaniitēnyi sālu Yēyiin ꞉nyēē kiikukas. Kiboonto keey Kwaan ānkiikōōboorwēēch wōlēē wuu ꞉Yēyiin.

Yēytooyiintēētaab kēēltaab Yēēsu

(Mataayo 3:1-12; Māārkō 1:1-8; Luuka 3:1-18)

19 Nto mii bēsyēēt ake kōōyookto ꞉kāāntōōyikaab Yuutayeek mbo kibkōrōs āk biiko alak choo kibo kōōtaab Laawi kuba wōlēē kimii ꞉Yoowaana bokuteebee kule inee ku ng'oo. 20 Kiichuurta kule, “Mā anii *Kāārārookiintēēt.” 21 Yooto kuteebee ꞉bichoo kule, “Ara, inyiing' ku *Eliiya?” Kumwooy kule, “Acha.” /Keeteebee subak kule, “Ara inyiing' ku *wōōrkooyoontoonoo bo Yēyiin nyoo king'āloolēē ꞉Muusa.”* Kulē, “Anii mbonō.” 22 Nto mii yoo nanyuun, kumwooy ꞉bichoo kule, “Ānkiimwoowēēch, inyiing' ku ng'oo? Imwoowēēch subokiiboorchi biiko choo kēēyookwēēch. Imāchē bokiibaartiing' kule inyiing' ku ng'oo naas?” 23 Kuwālchi ꞉Yoowaana bichoo kule: Anii nyoo king'āloolēēnoo *꞉Isaaya kumwooyē kule,

“Miitē ꞉kuut nyēē kuuru ām suurkwēēn kule,

‘Ōchuulchi Mokoryoontēēt kēēlto.’ ”

24 Ki Farisaayeek ꞉bichoo kiiyooktooyiisyē. 25 Kiteebee ꞉bichoo /kikiiyooktooy Yoowaana kule, “Yoo mā inyiing' Kāārārookiintēēt āmēēbērē inyiing' ku Eliiya, nto ku wōōrkooyoontoonoo bo Yēyiin, ām nee yu ibātisāniisyē?” 26 Kuwālchi ꞉Yoowaana bichooto kule, “Ābātisāniisyēē ꞉anii bēēko, nteenee miitē ꞉chii nyēē ōboontē keey āmōōnkētē. 27 Inee ꞉nyēē āmiitē āyēytoochinē kēēlto ānku wōō nyēē ‑māāyēmē mbo kut ārēēkyi kwēyōōnik.” 28 Kiyēyāksēē ꞉ng'aleechu tukul Beetannyaa ām biitēēt ake nyēbo āynēētaab Yoortaan, wōlēē kimii ꞉Yoowaana kōōbātisāniisyēē.

Mēēnkit ꞉Yēēsu nyēbo Yēyiin

29 Yu kāyyēēkunēē, kukas ꞉Yoowaana Yēēsu kuchōōnii. Yooto kumwooy kule, “Ong'nyiin *Mēēnkit nyēbo Yēyiin nyēē inēmtooy ng'ōōkiswookikaab kōōrēēt. 30 Inee ꞉nyoo kyāāmwooyē kule, ‘Miitē kuchōōnii ꞉chii nyēē boonto kāāmuukēywēēk kubiira, kuuyu kimii ꞉inee /kumānāākēēsichoo.’ 31 Kōmāānkētē ꞉anii chiichoo, nteenee kichāābātisānēē biiko bēēko sukōōnkēt ꞉biikaab *Isrāyēēl.” 32 Nto mii yoo, kumwooy ꞉Yoowaana kule: “Kaakas kurēku ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyēē wuu chēēbtuukē ānkōōbutyi Yēēsu. 33 Nto kōmēēboorwoo ꞉Yēyiin, nto kōmāānkētē inee. Kōōyookwoo ꞉Yēyiin chāābātisāniisyēē bēēko, kimwoowoo kule, ‘Yoo keekas chii nyēē kēēbutyi ꞉Tāmirmiryēēnyuu, ku nyooto ꞉nyēē mākubātisāniisyēē Tāmirmiryēēt.’ 34 Manta kyaakas ng'aleechu ānkāāmwoowook kule Lakwataab Yēyiin ꞉chiichooto.”

Rubiikaab Yēēsu chēbo taayta

35 Yu kāyyēēkunēē, kimii ꞉Yoowaana kukēēyyo subak ākoo rubiik āyēēng'. 36 Kumii ꞉Yēēsu kumurē yooto, kumwooy ꞉Yoowaana kule, “Ong'nyiin *Mēēnkit nyēbo Yēyiin!” 37 Yu kakas ꞉rubiichoo bo Yoowaana kuu nyooto kubakaakta inee ankurub Yēēsu. 38 Kuweech keey ꞉Yēēsu ankuteebee kule, “Ōchēēng'ē nee ēē?” Kulēēnchi ꞉bichoo Yēēsu, “Iminyē ānō ꞉inyiing' ōō, Kāānēētiintēēt?” 39 Kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “Okwaa bookas.” Kimii ꞉asiista ang'wan nyēbo kōrrōōn.† Kibeeta keey wōlēē kiminyē nto yityo, kōōbuurto keey bēsyoonooto.

40 Akeenke ām bichoo āyēēng' ku Antereeya nyoo ki ng'eetaabkaametiitaab Simōōni. 41 Kiwokucheeng'aat ꞉Antereeya ng'eetaabkaamet Simōōni nto yu nyōōru kumwoochi kule, “Kookeekas Meesaaya.” (Kerkeey ꞉kaaynaani bo ‘Meesaaya’ yoo /kakeemwa ām kuutiitaab Kirikiik kule *Kiriistō, (nyēē ng'aabaat) kōōbooru kule Kāārārookiintēēt.) 42 Yooto kuwēēto ꞉Antereeya ng'eetaabkaam Simōōni wōlēē mii ꞉Yēēsu. Kōōrōōtoot ꞉Yēēsu Simōōni ānkumwooy kule, “Inyiing' ku Simōōni araab Yoowaana nteenee +/mākēēkuurēēniing' Keefa.” (Ibooru kaaynaani bo ‘Keefa’ ām kuutiitaab Kirikiik kule Bētērō, nyēē ibooru kule Rwaa.)

Kikuur ꞉Yēēsu Filibō ākoo Nāātānnyēēl

43 Yooto kāyyēēkunēē, kumach ꞉Yēēsu kuwo Kalilaaya. Yu kātuuyēē Filibō kumwoochi kule, “Irubwaa.” 44 Kibo ꞉nkinee Filibō *kiriinkēētaab Beetsaayta wōloo kiminyē ꞉Antereeya ākoo Bētērō. 45 Kicheeng' ꞉Filibō Nāātānnyēēl nto nyōōru kumwoochinē kule, “Kookeekas Kāārārookiintoonoo king'āloolēē *꞉Muusa ankung'alaalee nkicheek *꞉wōōrkooyikaab Yēyiin. Chiichooto ku Yēēsu araab Yōōsēēf nyēbo *kiriinkēētaab Nāāsārēēt.” 46 Yooto kuteeb ꞉Nāātānnyēēl kule, “'Kēēlē nee ōō! Mii nkinee ꞉kiy nyēē karaam Nāāsārēēt?” Kumwoochi ꞉Filibō Nāātānnyēēl kule, “Chōō cheekas.” 47 Yu kakas ꞉Yēēsu Nāātānnyēēl kuchōōnii, kung'alaalee kule, “*Isrāyēēliintēēt nyi nanyuun ꞉nyēē sikēn āmātinyē lembech.” 48 Kuteebee ꞉Nāātānnyēēl Yēēsu kule, “'Kēēnkētēēnoo nee?” Yooto kuwālchi ꞉Yēēsu kule, “Kāākāsyiing' *mutiiniit keel kutoombo kukuuring' ꞉Filibō.” 49 Yooto kumwooy ꞉Nāātānnyēēl kule, “Kāānēētiintēēt, inyiing' Lakwataab Yēyiin, Bāytooyiintēētaab *Isrāyēēliik.” 50 Kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “!Keechamtaa kuuyu kāāmwoowuung' kule kāākāsyiing' mutiiniit keel. +Meekas chēē chaang' chēē wōōyēch kusiir chuutēchu. 51 !Kāāmwoowook, +mookas barak kuyootāktōōs. +Mookas kurēkyoo anii *Wēritaab Chii, ꞉malayikaanikaab Yēyiin ānkuloong'tooy.”

1:2 Toowu. 1:1—2:4; Yoowa. 17:5; Filib. 2:6; 1Yoowa. 1:1-2

1:3 Yoowa. 1:10; 1Kōōr. 8:6; Kolos. 1:16-17; Ibu. 1:2

1:4 Yoowa. 5:26; 8:12

1:6 Mat. 3:1; Māārkō 1:4

1:8 Yoowa. 1:20

1:9 Yoowa. 8:12

1:10 Yoowa. 17:25

1:12 Kala. 3:26; 4:5; Ēfēēs. 1:5; 1Yoowa. 3:1

1:13 Yoowa. 3:5-6; 1Bēt. 1:23

1:14 Chuy. 34:6; Kala. 4:4; Filib. 2:7; 1Tēm. 3:16; Ibu. 2:14; 1Yoowa. 4:2; 1:1-3

1:15 Yoowa. 1:30

1:17 Chuy. 31:18; Yoowa. 7:19

1:18 Chuy. 33:20; Mat. 11:27; Yoowa. 6:46; 14:8-9; 1Tēm. 6:16; 1Yoowa. 4:12

*1:21 Kikānyoonu ꞉Yuutayeek kuchō ꞉wōōrkooyoontēēt nyēē wuu Muusa. Kas Kiruutēk 18:15 āk nyēbo Malaki 4:5.

1:21 Mat. 11:14; Yoowa. 6:14

1:28 Yoowa. 10:40

1:29 Isa. 53:6-7; Yoowa. 1:36; 1Bēt. 1:19; 1Yoowa. 2:2; Ng'oong'. 5:6

1:30 Yoowa. 1:15

1:32 Māārkō 1:10

1:34 Mat. 3:17; 27:54; Yoowa. 1:49; 5:19-23; 10:36; 11:27; 20:31; 5:18; Yēyuut. 9:20

1:36 Yoowa. 1:29

†1:39 Kiyēyiisyēē ꞉Yoowaana kāāyiitiisyēētaab āsiiswēk kurubē nyēbo Rooma. Asiistaab taman ām icheek ku nyēbo ang'wan ām acheek.

1:41 Yoowa. 4:25

1:42 Māārkō 1:16-18

1:42 Mat. 10:2; 16:18

1:45 Kiruu. 18:15, 18; Isa. 9:6; 42:1-4; Ēsēk. 34:23; Miika 5:2-4

1:49 Yoowa. 1:34; 12:13

1:51 Mat. 3:16