मत्ती का लीखा ईसु मसी का सु-समाचार
मत्ती नी लीखली ईसु मसी नी खुस-खबर
जानकारी
मत्ती नी लीखली खुस-खबर तीहयी कीताप आहयी से जे च्यार कीतापु मे नी एक कीताप से। जे ईसु मसी ना जीवाय ना बारा मे देखाड़े, आहयी च्यार कीताप मे सी आखी कीतापु खुस-खबर केवाये। तीनु मतलब हये खुस-खबर। ईसु ना ह़रगे जवान बाद आहयी कीताप मत्ती, मरकुस, लुका, अने युहन्ना ने लीख्यो। मत्ती नी खुस-खबर कारु लीखली तीनी संय टेम नी जानकारी जानकारु ने नी हय पण आमु ईसम देखाड़ सक्या के ईसु नी पयदावारीन 60 साल ना आड़े-धेड़े लीखली से। आनी रीते आहयी कीताप कां लीखली से आहयु बी आमने मालम नी हय, ते बी ढेरेत जणा नु माननु से के आहयी कीताप पलीस्ती मे नीता यरुसलेम ह़ेर मे लीखी हहे।
आहयी कीताप ने लीखवा वाळो मत्ती से जे एक ईसु नो चेलो हयवा नी पेले एक फाळो लेवा वाळो हतो। तीने लेवी नाम सी बी ओळखता हता। मत्ती आहया 12 चेला मे गेथो एक हतो अने तीहयो युहदी भणवा वाळा नी लेदे लीख्यो। आहया कारण सी आमु देखीया के आनी मे 60 सी जादा वातु पुराणा कायदा नी से। जीना बारा मे भगवान वगे गेथी वात हयी तीहयो सोड़ाव्वा वाळो मसी ईसुत से आहयु तीहयु देखाड़वा हींडतो हतो। मत्ती ने भगवान ना राज ना बारा मे बी ढेरेत कंय लीख्यो, यहुद्या नी हेर हती के मसी राजनेती राज नो राजा हयहे। मत्ती आहया वीच्यार ने नी मान्तो जाय्न भगवान ना आत्मा ना राज ना बारा मे देखाड़तो हतो।
मत्ती नी लीखली खुस-खबर आहयी एक वारली कीताप से जीनी सी नवला कायदा नी सुरुवात ने आहयी कीताप पुराणा कायदा नी भणी बराबर अमारो ध्यान लगाड़े। आहयी कीताप पुराणा अने नवला कायदा नी बेम कीतापु ने जोड़ देय। जानकार ईसम खबर करे के आहयी कीताप मे मत्ती मुसा नु लीखलु पांच-भातीन जे पुराणा कायदा ना पेला पांच कीताप्या से तीमनीन तेम आहया बी करे। ईसु जे बड़ा पोर ह़ीकापण आप्यो मत्ती 5–7 जे कायदा भगवान मुसा ने आपलो हतो तीनी बराबरी आमु नी कर सक्या। वेवस्थावीवरन 19:3–23:25
रुपरेखा
1. ईसु नी पयदावारी सी अने तीनी सेवा नी सुरुवात ना बारा मे मत्ती खुस-खबर नी सुरुवात करे। 1–4
2. मत्ती ईसु नी सेवा ना बारा मे अने जे ढेरेत वातु नी तीहयो ह़ीकापण आप्यो तीनी बारा मे देखाड़े। 5–25
3. मत्ती नी लीखली खुस-खबर नु जे आखरी भाग से तीहयो ईसु नी सेवा ना काम नी उचला बड़ा नी चोटली से मतलब तीनी मोत अने पासो जीवतो हयवा ना बारा मे बी से। 26–28
ईसु नी पीड़ी
1
(लुका 3:23-38)
1 ईसु मसी ना आड़ा-बुड़ा नी नाम नी लीखली सुची नी कीताप, जे अब्राहम नी अवल्यात, अने दावुद नी अवल्यात हता।
2 अब्राहम ईसाक नो सोरो हतो, अने ईसाक याकुब नो बाह हतो, अने याकुब यहुदा नो बाह हतो अने तीना भाय।
3 अने यहुदा फीरीस अने जोरह नो बाह हतो, तीमनी आय्ह तामार हती, फीरीस हीस्रोन नो बाह हतो, अने हीस्रोन एराम नो बाह हतो।
4 एराम अम्मीनादाब नो बाह हतो, अने अम्मीनादाब नहसोन नो बाह हतो, नहसोन सलमोन नो बाह हतो।
5 अने सलमोन बोवाज नो बाह हतो, अने बोवज नी आय्ह राहब हती, बोवाज ओबेद नो बाह हतो, अने ओबेद नी आय्ह रुत हती, अने ओबेद यीसे नो बाह हतो।
6 यीसे राजा दावुद नो बाह हतो। अने राजा दावुद सुलेमान नो बाह हतो, सुलेमान नी आय्ह उरीय्याह नी लाडी हती।
7 अने सुलेमान रहबाम नो बाह हतो। अने रहबाम अबीयाह नो बाह हतो, अने अबीयाह, आसा नो बाह हतो।
8 आसा यहोसाफात नो बाह हतो, यहोसाफात योराम नो बाह हतो, अने योराम उज्जीयाह नो बाह हतो,
9 उज्जीयाह योताम नो बाह हतो, योताम आहज नो बाह हतो, अने आहज हीजकीयाह नो बाह हतो,
10 हीजकीयाह मनसीह नो बाह हतो, मनसीह आमोन नो बाह हतो, अने आमोन योसीयाह नो बाह हतो;
11 अने ईस्रायल ना माणहु ने धरीन बेबीलोन मे लीजवा नी टेमे, योसीयाह यकुन्याह अने तीना भायु नो बाह हतो।
12 अने ईस्रायल ना माणहु ने धरीन बेबीलोन मे लीजवान बाद, यकुन्याह सलतीयेल नो बाह हतो, अने सलतीयेल जरुबाबील नो बाह हतो,
13 जरुबाबील अबीहुद नो बाह हतो, अबीहुद ईल्याकीम नो बाह हतो, अने ईल्याकीम अजोर नो बाह हतो,
14 अजोर सदोक नो बाह हतो, सदोक अखीम नो बाह हतो, अने अखीम ईलीहुद नो बाह हतो,
15 ईलीहुद एलीयाजार नो बाह हतो, एलीयाजार मत्तान नो बाह हतो, अने मत्तान याकुब नो बाह हतो।
16 याकुब युसुफ नो बाह हतो, जे मरीयम नो घोरवाळो हतो, अने आहयी मरीयम सी ईसु पयदा हयो, जे मसी केवाये।
17 आनी रीते आखी मेळीन अब्राहम गेथी दावुद लग चोवदे पीड़ी हयी, दावुद गेथी बेबीलोन मे धराय जवा नी टेमे लग चोवदे पीड़ी हयी, अने बेबीलोन मे धरीन लीजवा नी अळतेण लग गेथी ईसु मसी लग चोवदे पीड़ी हयी।
ईसु मसी नी पयदावारी कीसम हयी
(लुका 2:1-7)
18 ईसु मसी नी पयदावारी आसम हयी; जत्यार तीनी आय्ह मरीयम नी जोड़ावणी युसुफ ह़ाते हय जेली हती, अने अळतेण तीमना वेवा हय्न भेळा हयवा नी पेलेत मरीयम चोखली आत्मा नी लारे भारेपोगे हय जी।
19 मरीयम नो घोरवाळो युसुफ धरमी माणेह हतो अने माणहु अगळ मरीयम नु नामबद्दी नी करवा हींडतो हतो, एतरे होगोत तीने सोड़ देवा नो वीच्यार करवा बाज रेलो।
20 युसुफ आसम वीच्यार करीन ह़ुय ज्यो, तत्यारुत तीने ह़पना मे भगवान नो ह़रगदुत देखाव पड़ीन केदो, “ए युसुफ दावुद नी अवल्यात, मरीयम ने तारी लाडी बणावीन लाव्वा सी ना बीहे। काहाके तीहयी चोखली आत्मा नी लारे भारेपोगे हयली से।
21 अने तीहयी सोरु ने पयदा करहे अने तु तीनु नाम ईसु राखजे, काहाके तीहयो आपणा माणहु ने तीमना पापु सी सोड़ावहे।”
22 आहयु आखु आनीन करते हयु के जे बोल मालीक, भगवान वगे गेथी वात केण्या नी लारे केदलो, पुरो हये:
23 “ह़मळो एक कुवारी भारेपोगे हयहे अने तीहयी एक सोरु पयदा करहे, अने तीनु नाम ईम्मानुएल पाड़हे तीहयु नाम नु मतलब से; भगवान आपणी ह़ाते से।”
24 जत्यार युसुफ ह़ुवीन उठ्यो, तत्यार ह़पना मे भगवान नो ह़रगदुत केदो तेमेत कर्यो अने मरीयम ह़ाते वेवा करीन आह़फा ना घोर ली आयो;
25 बाखीन युसुफ तत्यार लग मरीयम नी ह़ाते नी ज्यो, जत्यार लग तीनु सोरु पयदा नी हयु। युसुफ सोरु नु नाम ईसु पड़्यो।
उगवणा गेथा पोरणा ईसु ने भेटवा आवे
2
1 ईसु यहुदा देस ना बेतलहम गाम मे पयदा हयो। तत्यार हेरोद राजा राज करवा बाज र्यो हतो। तत्यार उगवणा गेथा तारा ने जाणवा वाळा जानकारु यरुसलेम ह़ेर मे आया।
2 अने माणहु ने पुसवा बाज ज्या, “युहदी माणहु नो राजा जे पयदा हयलो से तीहयो कां से? काहाके उगवणो गेथो तीनी सेलाणी नो तारो उगत्लो देखला से। अने आमु तीने वांदवा आवला से।”
3 आहयी वात ह़मळीन हेरोद राजा अने यरुसलेम ह़ेर मे रेण्या आखा माणहु घबराय ज्या।
4 एतरे हेरोद राजा युहदी ना डायला पुंजारा अने चोखली सास्तर ह़ीकाड़न्या ने अने आखा ने भेळा करीन आहयु पुछ्यो, मसी कां पयदा हयवा जोवे?
5 तीहया केदा, “यहुदा परदेस ना बेतलहम गाम मे; काहाके भगवान भणी गेथो केवा वाळो आना बारा मे केदलो से।”
6 “ए बेतलहम, तु यहुदा देस मे वाळा, काना बी मोट्ला ह़ेर मे गेथु नानु नी हय; काहाके तारी मे एवो राज करन्यो अदीकार्यो पयदा हय्न उजन्तो हयहे। जे मारा ईस्रायल ना माणहु नी देख-भाळ करहे।”
7 अळतेण तारा ने जाणवा वाळा जानकारु ने हेरोद राजा होगोत बोलायो अने तीमने पुसीन मालम कर लेदो के तारो कानी टेमे देखावा पड़लो।
8 अळतेण हेरोद राजा तीमने बेतलहम मोकल्यो अने हुकम आप्यो, “जावो, अने जाय्न सोरु ने ह़ोदो अने तीहयु सोरु जड़ जाय, ता मने खबर करजो, एतरे मे बी जाय्न तीना पोगे पड़ीन वांदही।”
9 तीहया राजा नी वात मानीन चाल पड़्या। अने जे तारा ने तीहया देखला हता, तीहयो तारो बी तीमनी अगळ-अगळ चाल पड़्यो, अने जां सोरु हतु तीहयात जागे जाय्न उबो री ज्यो।
10 तीहया तारा ने देख्या ता घण-जबर खुस हय ज्या।
11 घोर मे मोय ज्या अने तीहयु, सोरु ने तीनी आय्ह मरीयम ह़ाते देख्या अने तीना पोगे पड़ीन वांद्या, अने तीहया आह़फा-आह़फा नी पेटारी मे गेथा नीकाळीन ईसु ने ह़ोनु, लोबान अने गंदायण्यु ईत्तर भेट कर्या।
12 काहाके भगवान तीहया जानकारु ने ह़पना मे चेताय देदलो के तमु हेरोद राजान तां नी जजो। एतरे तीहया बीजी वाट्ये पड़ीन आह़फाम ना देस जत र्या।
मीसर देस भणी नाह जवा
13 तीहया जानकारु ने जवादीन मालीक नो दुत युसुफ ने ह़पना मे देखाव पड़्यो अने हुकम आपीन केदो, “उठ! सोरु अने तीनी आय्ह ने लीन मीसर देस नाह जा। जत्यार लग मे पासो चाल नी केम तत्यार लग तांत रेजे। काहाके हेरोद राजा मराय नाखवा करीन सोरु ने ह़ोदाड़वा वाळो से।”
14 आहयु ह़मळीन तीहयीत राते उठीन सोरु अने तीनी आय्ह ने लीन मीसर देस भणी चाल पड़्यो।
15 तीहयो हेरोद राजा ने मरते लगण युसुफ मरीयम अने सोरु ह़ाते मीसर देस मेत र्यो, अळतेण मालीक भगवान वगे गेथी वात केण्या माणहु नी लारे केदली वात पुरी हये, “मे मारा सोरा ने मीसर देस मे गेथो बोलायो।”
सोराम ने मारवा
16 अळतेण तारा ने जाणवा वाळा जानकारु मने धोको दीन जत र्या करीन हेरोद राजा ने घण-जबर रीह लागी। अने तीहयो सीपायड़ा ने आहयु कीन मोकल्यो के तारा ने जाणवा वाळा जानकारु नी केदली टेम पोर बेतलहम अने आड़े-धेड़े वाळा आखा सोरा ने मार नाखो, जे बे साल ना अने बे साल गेथा नाना से।
17 अने तत्यार भगवान वगे गेथा केण्या माणेह यीरम्या नी केदली वात पुरी हय जी,
18 “रामा ह़ेर मे गीण आवे एवी अवाज ह़मळाय पड़ी, रड़वा अने नेहरा दीन रड़वु ह़मळाय पड़्यु। राहेल आह़फा सोरा नी करते रड़वा बाज री हती। काहाके तीहया हाव नी र्या।”
मीस्र देस गेथा पाछा आव्वा
19 हेरोद ने मरवान बाद, मीसर देस मे युसुफ ने ह़पना मे मालीक नो दुत देखाव पड़ीन केदो,
20 “उठ, सोरा ने अने तीनी आह्य ने लीन ईस्रायल ना देस मे जत रे, काहाके जे तारा सोरा ने मारवा हींडता हता, तीहया मर जेला से।”
21 तत्यार युसुफ नींदर मे गेथो जाग उठ्यो, अने सोरा ने अने तीनी आह्य ने ह़ाते लीन ईस्रायल ना देस मे पासो आयो।
22 तत्यार अरखीलाउस आह़फा ना बाह हेरोद ना जागे यहुद्या पोर राज करवा बाज र्यो, ईसम ह़मळीन तां जवा सी बीहतो हतो। अळतेण ह़पना मे भगवान सी खबर जड़ी अने गलील देस मे जत र्यो,
23 अने नासरत नाम ना गाम मे जाय्न रेवा बाज ज्यो, काहाके तीहयो बोल पुरो हये, जे भगवान वगे गेथी वात केण्या माणहु नी लारे केदलो हतो: “तीहयो नासरी केवायहे।”