Baŋ gãaŋ hãalãbiemba‑i baa nelma maŋ
17
(Matie 18.6-7,21-22; Marke 9.42)
1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ waŋ baa u *hãalãbiemba‑i wuɔ: «Nuɔmba siɛ gbãa naa kuubabalaaŋgu muncemmu‑i, ŋga umaŋ duɔ dii u nanolŋo‑i kuubabalaaŋgu cemma-na, sũlma haraa kutieŋo-na.
2 Kumaŋ ka haa-yuɔ, kuɔ baa naa to namɛlle u nuoŋgu-na aa sɛ-yo dii-yo nuoraaŋ-nu kuu naa ce bɔlbɔl yuɔ.
3 Terieŋgu faŋgu-na, bilaaŋ na fɛrɛ.
«Ŋ natobiŋ duɔ cãl-ni, ŋ piiye baa-yo da yambaa. Duɔ siɛ u cãlmuɔ‑i, ŋ yaŋ ma tĩ.
4 Duɔ fiɛ cãl-ni ku yu niehãi yinduɔŋgu-na aa tuɔ suɔ-ma u jo u cãrã-niɛ, baa gãŋ baa-yo.»
5 Yesu *pɔpuɔrbieŋ baa waŋ baa-yo wuɔ: «Itie, iŋ haa i naŋga‑i niɛ dumaa, kãyã-yiɛ kunaŋgu naara-kuɔ.»
6 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Halle da ku fiɛ waa na haa na niele'i miɛ yoŋ, na gbãa gbɛ̃ tibiiŋ daaku‑i wuɔ ku fuur ka sũ ku fɛrɛ nuoraaŋgu-na, aa ma bi ce.»
7 Aa naa cira: «Namaaŋo-na, umaŋ duɔ biɛ maacembiloŋo jĩna u suoŋgu-na, sisɔ u biyaa-yo u tuɔ ceŋ u muɔru, duɔ hel hĩɛŋgu-na jo, kutieŋo ka gbɛ̃-yo wuɔ u tĩɛna donduo wuo niiwuoni‑i wɛi?
8 Ma sĩ u bir gbɛ̃-yo wuɔ: ‹Ce mɛi niiwuoni‑i aa ŋ hor ŋ niidiini‑i aa ŋ biɛ ŋ hã mi wuo igɛ̃na. Da mi wuo tĩ, nuɔ ŋ ka suɔ wuo.› Ma sa ce dumɛi wɛi?
9 Maacembiloŋ duɔ ce u maacemma‑i, ku saaya ba jaal-o tĩiŋgu wɛi?
10 Ku yaa ŋaa namaa kũŋgu‑i. Baŋ hãa-na mamaŋ, da na ce-ma, na saaya na cira: ‹Miɛŋo‑i maacembieŋ miɛ yoŋ, i ciɛ i maacemma.›»
Yesu siire wontuɔrmba cĩncieluo
11 Yesuŋ taa u kã *Yerusalɛmu‑i-na, u bilaaya *Galile‑i baa *Samari‑i cor.
12 U kaa tuɔ suur nelle nande-na, *wontuɔrmba namba sire ta ba jãrã-yuɔ. Ba waa wontuɔrmba cĩncieluo. Baŋ juɔ piɛ, baa yiɛra aa naa ta ba fara ba piiye baa-yo wuɔ:
13 «Hãalãtie, jande, ce hujarre yiɛ.»
14 Yesu wuɔ fara waŋ baa-ba wuɔ: «Kãaŋ *Diilojigãntaamba ka ne-na.»
Baa ta ta ba kã. Baŋ kãŋ hũmelle-na, ba jarŋ maa ta-bɛi.
15 Unaŋ wuɔ bir tuɔ gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i da gbagaga u jo.
16 Uŋ juɔ hi Yesu caaŋgu-na, wuɔ dũuna jaal-o. A ne da u waa *niɛryiɛŋo; u taa u hel Samari.
17 Yesu wuɔ cira: «Ba siire cĩncieluo‑i-na hiere, ŋga nennaa baamba curaa hie?
18 Bige‑i ciɛ ba saa suɔ-ma bir jo ji jaal Diiloŋo‑i ŋaa niɛryiɛŋ daa uŋ birii ji jaal-o dumaa?»
19 Aa naa gbɛ̃ naacolŋo‑i wuɔ: «Sire ŋ kã! Niŋ haa ŋ naŋga‑i miɛ ŋ kuraa.»
Moloŋ-Biɛŋ uŋ ka bir jo dumaa
(Matie 24.23-28,37-41)
20 Yiiŋgu naŋgu-na, *Farisĩɛbaa-ba yuu Yesu‑i wuɔ: «*Diiloŋ-bãaŋgu ka doŋ yaku‑i?»
Yesu wuɔ cira: «Diiloŋ-bãaŋgu sa ji doŋ domma naŋ temma ba da-ku baa ba yufelle,
21 aa cira: ‹Ku yaa bande ku yaŋga; ku yaa dɛ ku yaŋga.› Na saaya na suɔ wuɔ Diiloŋ-bãaŋgu duɔŋ tĩ na hɔlma-na.»
22 Aa naa waŋ baa *hãalãbiemba‑i wuɔ: «Yiiŋgu dii baa yiiŋgu, *Moloŋ-Biɛŋo kũɔma kaa bel-na, ŋga na siɛ da-yo halle yinduɔŋgu.
23 Nuɔmba kaa ta ba tãal-na wuɔ ba daa-yo yaŋga naŋga. Banamba ka gbɛ̃-na wuɔ: ‹Uu dii daalɛi›, banaŋ ba'a: ‹Uu dii terieŋ daaku-na.› Da ba pigãaŋ-na terieŋgu maŋ, baa na kã; ba tãal-na.
24 Diiloŋ uŋ nyiɛsĩŋ dumaa ba da-yo terni-na hiere, Moloŋ-Biɛŋ duɔ u bir jo, ba ka da-yo dumɛi terni-na hiere. Molo si dii duɔ ji pigãaŋ moloŋo baa-yo.
25 Ŋga, aa mafamma suɔ da ma ce, fiɛfiɛ ku nuɔmba ka cĩina-yuɔ aa ce-yo sũlma.
26 «Mamaŋ taa ma ce *Nowe bãaŋgu-na, Moloŋ-Biɛŋ duɔ u bir jo, ma temma ka ce.
27 Nowe bãaŋgu-na, nuɔmba naa gonya niiwuoni baa kolma baa cɛjãlle. Ba tĩyãa ku yaa nuɔ‑i a ji hi yiiŋgu maŋ Noweŋ suurii begubuɔ‑i-na aa yaŋ diilopepetieŋo dãa hɔr-ba hiere.
28 Mamaŋ taa ma bi ce Lɔti bãaŋgu-na, ma temma ka ce. Lɔti bãaŋgu-na, nuɔŋ baa bi guɔnya wuolalle baa nyɔlle, suoruŋgu baa sãamuŋgu, kũlle baa jaaguɔ.
29 Ŋga yiiŋgu maŋ Lɔtiŋ hilaa Sodɔmu‑i-na, Diiloŋ wuɔ kũnna dãŋgbɔguɔŋgu naŋ temma a kukul nuɔmba‑i hiere.
30 Moloŋ-Biɛŋ duɔ u bir jo, ma temma ka ce.
31 Duɔ jo yiiŋgu maŋ nuɔ‑i, umaŋ duɔ ji waa gɔ̃ŋgũɔŋ-nu, u baa cira u suur dũŋ-nu a biɛra u bĩmbĩnni‑i; umaŋ duɔ bi waa hĩɛŋ-nu, u baa bi cira u bir kũŋ.
32 Mamaŋ daa Lɔti ciɛŋo‑i ma sĩ ma tĩyãanu-nɛi kɛ?
33 Umaŋ duɔ tuɔ kaal baa u yuŋgu yoŋ, kutieŋo ka kɔsuɔŋ u fɛrɛ; ŋga umaŋ duɔ tuɔ kɔsuɔŋ u fɛrɛ, kutieŋo ka kor u fɛrɛ.
34 Mi tũnu-nɛi, yiiŋgu faŋgu-na, nuɔmba hãi gbãa waa galla muŋgalladuɔmu-na, ba biɛ u diei ta aa yaŋ unaŋo‑i.
35 Caamba hãi gbãa waa ta ba sɔrɔŋ, ba biɛ u diei ta aa yaŋ unaŋo‑i. [
36 Nuɔmba hãi gbãa waa ta ba guona, ba biɛ u diei ta aa yaŋ unaŋo‑i.]»
37 Hãalãbieŋ baa yuu-yo wuɔ: «Itie, mafamma ka ce hie-na?»
Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Bĩŋkũkuliiŋ da ku waa kusuɔŋ-nu, kpaalbaa-ba tigiiŋ kusuɔŋ-nu'i.»
Cacãrãtie sa mulĩɛŋ
18
1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku‑i baa u *hãalãbiemba‑i duɔ pigãaŋ-ba wuɔ ba saaya ba ta ba cãrã Diiloŋo‑i yinni maŋ joŋ; ba baa yaŋ ba kũɔma seŋ. U gbĩɛ-ba wuɔ:
2 «Gɛ̃ŋgɛrtieŋo naŋo waa nelle nande-na, u saa tuɔ kãalã Diiloŋo‑i aa u saa bi tuɔ kãŋ moloŋo.
3 A ne da, bikulciɛŋo naŋo bi waa nelle fande-na. Bikulciɛŋ daayo ji da wɛima baa moloŋo naŋo; u kã ka bĩ kutieŋo‑i gɛ̃ŋgɛrtieŋo wulaa.
4 Duɔ kã, gɛ̃ŋgɛrtieŋo siɛ ne u yaaŋ-na. Ciɛŋo siɛ bi bir. Yiiŋgu naŋgu-na, gɛ̃ŋgɛrtieŋo ji cira: ‹Mi suyaa miɛ mi sa kãalã Diiloŋo‑i aa mi sa bi kãŋ nɛliɛŋo.
5 Ŋga ciɛŋ daa uŋ jo u mulĩɛŋ-mi yinni maŋ joŋ dumandɛ‑i-na, mi ka ce ba ãndaaŋgu‑i aa gbuu da fiisa; ni ma'i sĩ u ka tuɔ jo u huol mi yaaŋ-na.›»
6 Yesu wuɔ cira: «Na nuɔ gɛŋgɛrtiebabalaŋ daa uŋ waaŋ mamaŋ kɛ?
7 Aa Diiloŋo maŋ Diiloŋo, ku ce niɛ aa u yufelleŋ hilaa bamaŋ nuɔ‑i, da ba ta ba cãrã-yuɔ bãaŋgu‑i baa isuɔŋgu‑i u siɛ ne ba yaaŋ-na?
8 Mi tũnu-nɛi: U siɛ dure aa ce-ma. *Moloŋ-Biɛŋ duɔ ka bir jo, u ka jo ji da nuɔmba haa ba naŋga yuɔ wɛi?»
Ba sa cãrã Diiloŋo‑i baa bombolma
9 Nuɔmba namba taa ba ne ba fɛrɛ wuɔ ba vii, a ce dumaaŋo-na, ba taa ba ne wuɔ ba bɔyaa banamba‑na. Yesu wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku‑i hã-ba wuɔ:
10 «*Farisĩɛyiɛŋo naŋo‑i baa *nampohũutieŋo naŋo‑i ba kãa *Diilodubuɔ‑i-na da ba ka cãrã Diiloŋo‑i.
11 Farisĩɛyiɛŋ wuɔ sire yiɛra aa naa cira: ‹Diilo, mi jaal-ni. Mi jaal-ni hama‑i nuɔ‑i? Mi sa ce kuubabalaaŋgu ŋaa banambaŋ ceŋ dumaa: Mi sa cuo, mi huɔŋga saa balaŋ baa nɛliɛŋo, mi sa wuɔra mi ce caamba. Mii si dii ŋaa nampohũutieŋo maŋ yiɛraaya duɔlɛi u temma.
12 Mi dii sũŋgu‑i i hãi saahɔlma-na, aa da mi da bĩŋkũŋgu bĩŋkũŋgu, mi hiel ŋ *yufelle‑i hã-ni.›
13 «Nampohũutieŋ wuɔ yiɛra dii huoŋ-nu, u saa siɛ duɔ ciir u yaaŋga‑i, aa tuɔ muo u pãmpĩnaŋga‑i aa cira: ‹Diilo, mi suyaa miɛ mi ciluɔ saa fa, jande, baa gãŋ baa-mi.›»
14 Yesu wuɔ waŋ baa nuɔmba‑i wuɔ: «Yaaŋ mi tũnu-nɛi, balaŋ daaba‑i ba hãi‑i-na, aa ba suɔ da ba bir kũŋ, Diiloŋo hurii nampohũutieŋo ãmbabalma‑i aa yaŋ Farisĩɛyiɛŋo maama‑i. Na saa da, umaŋ duɔ tuɔ tɛtɛŋ u fɛrɛ, ba ka hiire-yuɔ; ŋga umaŋ duɔ tuɔ hiire u fɛrɛ, ba ka tɛtɛŋ-yo.»
Yesu cãarã Diiloŋo‑i hã bisãmbiemba namba
(Matie 19.13-15; Marke 10.13-16)
15 Ku huoŋgu-na, baa jo baa tontobaa-ba namba Yesu wulaa wuɔ u ji haa u nammu‑i bɛi a cãrã Diiloŋo‑i hã-ba. U *hãalãbiembaŋ daa mafamma‑i, baa sire ta ba nuola bamaŋ juɔ baa-ba.
16 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ bisãlmba jo mi wulaa, baa na cie-ba». Baŋ juɔ, wuɔ cira: «Bamaŋ dii bafamba temma‑i, *Diiloŋ-nelle dii bafamba diele.
17 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Umaŋ duɔ saa siɛ *Diiloŋ-nellentesĩnni‑i ŋaa bisãlãaŋo, kutieŋo siɛ gbãa suur *Diiloŋ-nelle-na.»
Wɛiŋo naŋ maama
(Matie 19.16-30; Marke 10.17-31)
18 *Yuifu ba yuntieŋo naŋ wuɔ yuu Yesu‑i wuɔ: «Hãalãtiefɛfɛi, da mi ta mi taara mi da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede‑i, mi saaya mi ce bige‑i?»
19 Yesu wuɔ cira: «Bige‑i ciɛ ŋ ta ŋ bĩ-mi nelfɛfɛiŋ muɔ? Da ma hel Diiloŋo-na, nelfɛfɛiŋo dii wɛi?
20 Diiloŋ uŋ'a i tiɛ wuɔ hũmieŋa maŋ, ma sĩ ŋ suɔ-ya kɛ? Ta ŋ wuɔ a yaa‑i: ‹Baa ce *fuocesĩnni, baa ko nɛliɛŋo, baa cuo, baa kar coima ŋ haa moloŋ-na, aa ta ŋ dii ŋ to‑i baa ŋ nyu‑i ba nuŋgu‑i.›»
21 Naacolŋ wuɔ bir waŋ baa Yesu‑i wuɔ: «Mi duɔŋ dii mi bisãnsĩnniŋ ta mi ce mafamma‑i hiere.»
22 Uŋ piiye dumaaŋo-na, Yesu wuɔ cira: «Ma tĩyãa ma diei: Suor ŋ nagãŋ-niini‑i hiere aa ŋ cal gbeiŋa faŋa‑i ŋ hã sũntaamba baa-ya, ku yaa ŋ ka ce wɛiŋ nuɔ dɔrɔ‑i-na. Da ŋ ce mafamma‑i, ŋ jo ŋ ji ta ŋ nyaanu-miɛ.»
23 Naacolŋ daayo naa silaa waa wɛiŋo cor. Yesuŋ juɔ waŋ mafamma‑i, wuɔ gbuu pãŋ vãa u yaaŋga‑i.
24 Yesu wuɔ cira: «Kumaŋ ka ce wɛiŋo duɔ gbãa suur *Diiloŋ-nelle-na kuu dii kpelle.
25 Na saa da, kumaŋ ka ce nyɔgɔ̃mɛ duɔ gbãa cor misɛ̃nɛ fuoŋgu-na kuu dii kpelle dɛ! Ŋga kumaŋ ka ce wɛiŋo duɔ gbãa suur *Diiloŋ-nelle-na, kufaŋgu dii kpelle yaŋ.»
26 Nuɔŋ baa yuu-yo wuɔ: «Dumaaŋo-na, hai moloŋo‑i ka gbãa da Diiloŋo‑i?»
27 Yesu wuɔ cira: «Mamaŋ da ma yar nuɔmba‑i cemma, ma siɛ gbãa yar Diiloŋo‑i.»
28 Piɛr wuɔ cira: «Itie, aa miɛ maŋ yaaŋ i nagãŋ-niini‑i hiere aa tiɛ nyaanu-niɛ, i ka da bige‑i kuɔ?»
29 Yesu wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Umaŋ duɔ ta aa yaŋ u dumɛlle‑i, u ciɛŋo‑i, u hãmba‑i, u bĩncuɔmba‑i, u bisãlmba‑i Diiloŋ-maama-na,
30 kutieŋ uŋ ka da kumaŋ hĩɛma-na bande‑i-na, ku ka maar uŋ taa aa yaŋ kumaŋ. Aa u ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede‑i bisĩnuɔ‑i-na.»
Yesu tiraa tir u kuliiŋgu maama‑i
(Matie 20.17-19; Marke 10.32-34)
31 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ bĩ u *hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba‑i ba deŋ, a waŋ baa-ba wuɔ: «Na daa iŋ kãŋ *Yerusalɛmu‑i-na kɛ? *Diilopɔpuɔrbiembaŋ nyɛgãaŋ mamaŋ *Moloŋ-Biɛŋo maama-na, ma ka ce kusuɔŋ-nu'i.
32 Ba ka bel-o hã *niɛraamba‑i baa-yo ba nyɛ-yo sũlma, aa tuora-yuɔ, aa tu taalni yuɔ,
33 aa muo-yo, aa ko-yo. Ŋga da ba ko-yo, u ka ce yinni hãi hĩɛma-na, siɛliŋ-yiiŋgu-na, u ka sire hel jo.»
34 Hãalãbiemba saa suɔ u nelma yaaŋga‑i, ma yuŋgu naa fuo-bɛi, a ce dumaaŋo-na, ba saa suɔ uŋ taaraŋ u waŋ mamaŋ baa-ba.
Yesu puurii yiroŋo naŋ yufieŋa
(Matie 20.29-34; Marke 10.46-52)
35 Yesuŋ kaa tuɔ piɛ Yeriko‑i, yiroŋo naŋo waa tĩɛna hũmelle tũŋgu-na tuɔ cãrã.
36 Uŋ juɔ nu nuɔmba ce ijieni‑i ba cor, wuɔ yuu wuɔ: «Bige‑i ciɛ?»
37 Baa cira: «Ma sĩ Nasarɛtitaaŋ Yesu'i curaaŋ.»
38 Wuɔ pãŋ tuɔ fara u piiye da gbagaga wuɔ: «Yesu, *Davidi hãayɛ̃lŋ nuɔ, jande, ce hujarre miɛ!»
39 Bamaŋ naa taa yaaŋga-na, baa ta ba nuola-yuɔ wuɔ u suuye u nuŋgu‑i. Wuɔ migãaŋ tuɔ kaasĩŋ u naara wuɔ: «Davidi hãayɛ̃lŋ nuɔ, jande, ce hujarre miɛ!»
40 Yesuŋ juɔ saanu baa-yo, wuɔ yiɛra aa naa ce ba jo baa-yo. Baŋ juɔ baa-yo, wuɔ yuu-yo wuɔ:
41 «Ŋ taara mi ce bige‑i hã-ni?»
Naacolŋ wuɔ cira: «Itie, mi taara ŋ puur mi yufieŋa‑i.»
42 Yesu wuɔ cira: «Puur ŋ yufieŋa‑i! Niŋ haa ŋ naŋga‑i miɛ ŋ kuraa.»
43 U yufieŋ aa bi pãŋ puur terduɔŋgu faŋgu-na, wuɔ cu Yesu huoŋ-nu tuɔ gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i u kã. Nuɔmbaŋ daa mafamma‑i, ba hieroŋo‑i baa bi kã ba ta ba gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i.
Yesu haraa Sase terieŋ-nu
19
1 Yesuŋ suurii Yeriko‑i-na tuɔ karnu duɔ cor,
2 *nampohũutaamba yuntieŋo naŋo waa nelle fande-na, ba taa ba bĩ-yo Sase. Sase waa bĩŋkũntieŋo.
3 Yesuŋ kãa, Sase wuɔ tuɔ taara u da-yo suɔ-yo; a ne da u waa beterie. Nuɔmbaŋ yuu dumaaŋo-na, u saa gbãa duɔ hi da Yesu‑i.
4 Wuɔ gbar ta u yaaŋ-na ka nyugũŋ tibiiŋ-nu wuɔ duɔ ji tuɔ cor fuɔ da-yo.
5 Yesuŋ juɔ hi terieŋgu faŋgu‑i, wuɔ ciir u yuŋgu‑i a waŋ baa-yo wuɔ: «Sase, hiire i ta, mi saaya mi har nuɔnɛi nuɔ‑i nyuŋgo‑i-na.»
6 Sase huɔŋ kaa pãŋ fɛ̃, wuɔ hiire da donduo kũŋ baa-yo.
7 Nuɔmba daa mafamma‑i ce bige‑i? Baa ta ba waana wuɔ Yesu ciɛ niɛ jo ji har nelbabalaŋ daayo temma wulaa?
8 Sase wuɔ sire yiɛra Yesu yaaŋga-na aa naa cira: «Itie, ne, mi ka calnu mi nagãŋ-niini‑i sɔmma hãi, a hã sũntaamba‑i sɔmma diei aa muɔmi ce sɔmma diei-maama namma‑i. Miŋ duu bamaŋ a hũu ba gbeiŋa‑i, mi ka hã-ba a temma sɔmma naa.»
9 Yesu wuɔ cira: «Naacolŋ daa uŋ bi yeŋ *Abiramu hãayɛ̃lŋo, koŋkoro suurii u dumɛlle-na nyuŋgo‑i-na.
10 *Moloŋ-Biɛŋo juɔ duɔ ji taara bamaŋ baala a kor-ba.»
Ba sa biɛra japũŋgu hĩɛŋ-nu gbãŋgbãŋ
(Matie 25.14-30)
11 Baŋ kaa ta ba piɛ *Yerusalɛmu‑i, nuɔŋ baa da niɛ sĩ *Diiloŋ-bãaŋgu ka pãŋ doŋ huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i. Yesu wuɔ suɔ baa-ba. A ne da huɔŋgu faŋgu-na, u waa tuɔ piiye baa-ba.
12 Wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku‑i baa-ba wuɔ: «Nelbuɔ naŋo kãa nemaale ba da ba ka hã-yo nellentesĩnni u duɔ ji tĩɛna u nelle-na.
13 Uŋ'a u ta, u bĩ u maacembiemba cĩncieluo a ji cal gbeiŋa hã-ba, aa waŋ baa-ba wuɔ: ‹Taa na torgoŋ baa gbeiŋ daaya‑i, mi kã aa jo.›
14 A ne da u nelleŋ-baamba naa bigãaŋ-yo. Uŋ taa, ba sire puɔr nuɔmba u huoŋ-nu dii ku yuŋ-terieŋgu-na wuɔ ba ka waŋ baa-ba wuɔ ba sa taara naacolŋ daayo nellentesĩnni‑i.
15 «Naacolŋ uŋ kaa da nellentesĩnni‑i aa bir jo, u ce ba bĩ u maacembiemba maŋ uŋ ŋa naa cal gbeiŋa‑i hã-ba wuɔ ba ta ba torgoŋ, duɔ ji ne baŋ daa kumaŋ.
16 Dĩɛlã-wuoŋo jo ji cira: ‹Yuntie, mi bibiriiye mi naŋga‑i baa niŋ hãa-mi gbeiŋa maŋ, a da gbeinyuŋo temma sɔmma cĩncieluo.›
17 «Nellentieŋo cira: ‹Ku faa, maacembilofɛfɛiŋ nuɔ; niŋ suyaa cɛllɛ-kũŋ daaku belma, mi ka haa-ni nilɛiŋa cĩnciel yuŋ-nu.›
18 «Hãalĩŋ-wuoŋo jo ji cira: ‹Yuntie, mi bibiriiye mi naŋga‑i baa niŋ hãa-mi gbeiŋa maŋ, a da gbeinyuŋo temma sɔmma ndii.›
19 «Nellentieŋo gbɛ̃-yo wuɔ: ‹Mi ka bi haa nuɔŋo‑i nilɛiŋa ndii yuŋ-nu.›
20 «Siɛliŋ-wuoŋ wuɔ jo ji cira: ‹Yuntie, ŋ gbeiŋa yaa daaya, mii naa fĩnya-yiɛ baa fɔtɔruɔ jĩna kɔtuɔŋgu.
21 Naŋ huɔŋga doŋ ka cor a ce mɛi sa hĩrã-niɛ, ku'i ciɛ mi fĩnya-yiɛ jĩna kɔtuɔŋgu. Da ŋ saa jĩna kumaŋ, ŋ biɛ ku yaa‑i; aa da ŋ saa duu kumaŋ, ŋ kar ku yaa‑i.›
22 «Nellentieŋo gbɛ̃-yo wuɔ: ‹Maacembilobabalaŋ nuɔ naŋ temma‑i daani‑i, ŋ piiye bel ŋ fɛrɛ. Niŋ suyaa wuɔ mi huɔŋga doŋ, aa da mi saa jĩna kumaŋ mi biɛ ku yaa‑i, da mi saa duu kumaŋ mi kar ku yaa‑i;
23 bige‑i ciɛ ŋ saa kã ka jĩna mi gbeiŋa‑i gbeiŋ-dũŋ-nu? Miŋ juɔ dɛ‑i-na, mii naa saa jo ji da a huonaana mi hũu-ya wɛi?›
24 Nuɔmba waa u caaŋgu-na, u waŋ baa-ba wuɔ: ‹Hũyãaŋ u gbeiŋa‑i na hã umaŋ daa gbeinyuŋo‑i sɔmma cĩncieluo‑i.›
25 «Ba cira: ‹Yuntie, ma sĩ fuɔ daa gbeinyuŋo temma sɔmma cĩncieluo kɛ!›
26 «U cira: ‹Yaaŋ mi tũnu-nɛi, umaŋ duɔ da, kunaŋgu ka naara u kũŋgu‑i, ŋga umaŋ duɔ saa da, cɛllɛ-kũŋgu maŋ dii, ku hũu.›
27 Uŋ waaŋ mafamma‑i, u cira: ‹Mi bigãarãamba maŋ saa ta ba taara mi waa ba yuŋgu-na, bilaaŋ-baŋ na jo baa-ba bande, na ji ko-ba mi yufelleŋ.›»
28 Yesuŋ juɔ piiye tĩ, wuɔ ta nuɔmba yaaŋ-na ba ta ba kã Yerusalɛmu‑i-na.
Yesu suurma‑i Yerusalɛmu‑i-na
(Matie 21.1-11; Marke 11.1-11; Nsãa 12.12-19)
29 Yesubaa-baŋ kaa ta ba piɛ Betani‑i baa Betifage‑i dii *Olivi-tibinni-tãnuŋgu caaŋgu-na, Yesu wuɔ waŋ baa u *hãalãbiemba hãi wuɔ:
30 «Kãaŋ nelle maŋ i yaaŋga-na daade‑i, na suurma-na, na ka da ba vaa kakũmbiloŋo naŋo, molo saa nyugũŋ-yuɔ dede. Na fir-o na jo baa-yo.
31 Umaŋ duɔ yuu-na, na cira Itieŋo yaa ciɛra na fir-o ka hã-yo.»
32 Uŋ puɔraa bamaŋ, baa kã ka bi da kakũmbiloŋo‑i ŋaa uŋ waaŋ-ma dumaa.
33 Ba ture ta ba fir-o, u taamba yuu-ba wuɔ: «Bige‑i ciɛ na ta na fir kakũmbiloŋo‑i?»
34 Baa cira: «Itieŋo yaa ciɛra i fir-o ka hã-yo.»
35 Aa naa fir-o ka hã Yesu‑i baa-yo.
Baŋ kãa baa-yo, baa hiel ba joŋgorbaa-ba‑i haa u huoŋgu-na aa ce Yesu nyugũŋ ba ta ba wuɔ ba suur nelle-na.
36 Nuɔmba maŋ waa, baa bi hiel ba baamba‑i ta ba fara-bɛi hĩɛma-na u tuɔ wuɔ ba dɔrɔ u kã.
37 Baŋ kaa ta ba hiire Olivi-tibinni-tãnuŋgu-na aa da ba suur *Yerusalɛmu‑i-na, hãalãbiemba‑i ba kũŋgu-na hiere, ba hɔmmu gbuu fɛ̃. Baa doŋ ta ba hãl nɛini da kabakaba ba gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i wuɔ u ciɛ gbɛrɛ-wɛima bɔi pigãaŋ-ba.
38 Ba taa ba hãl wuɔ:
«Itieŋ uŋ saaŋ nellentieŋo maŋ u jo, Diilo baa-yo!
I suuriinu i-naa baa Diiloŋo‑i
Dɔrwuoŋo gbĩɛ baa tuɔlnumma.»
39 A ne da *Farisĩɛbaa-ba namba waa ba hɔlma-na. Baŋ juɔ da ba hãl nɛini‑i kabakaba dumaaŋo-na, baa waŋ baa Yesu‑i wuɔ: «Ŋ sa waŋ baa ŋ hãalãbiemba budii wɛi?»
40 Yesu wuɔ cira: «Mi tũnu-nɛi, da ba fiɛ budii, tãmpĩɛŋa ka sire ta a hãl ba sɔlaaŋgu‑i.»
Yesu kaalaa Yerusalɛmutaamba maama-na
41 Yesuŋ kaa piɛ da nelle‑i, wuɔ pãŋ tuɔ kaal
42 aa naa cira: «E! Yerusalɛmutaaŋ namaa, kuɔ naa naa suɔ kumaŋ ka fɛ̃ na hɔmmu‑i nyuŋgo daayo-na, kuu naa fa. Ŋga ku fuyaa-nɛi; na siɛ gbãa suɔ-ku.
43 Yiiŋgu dii baa yiiŋgu, na bigãarãamba ka jo ji dii-na huɔŋga. Ba ka suuye-nɛi terni-na hiere na siɛ da muŋkormu.
44 Diiloŋ uŋ juɔ duɔ ji kor-na aa na saa hũu-ma, ba ka muonu na nelle‑i aa ko-na hiere. Ba siɛ yaŋ dũŋgu diei ku gbeiniŋ.»
Yesu duɔnya niisuornintaamba‑i Diilodubuɔ‑i-na
(Matie 21.12-17; Marke 11.15-19; Nsãa 2.13-22)
45 Yesuŋ kãa ka suur *Diilodubuɔ‑i-na da niisuornintaamba‑i, wuɔ tuɔ donya-bɛi
46 aa naa tuɔ piiye baa-ba wuɔ: «Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹Mi dũŋgu ka ce Diilojaaldũŋgu.› Ma sĩnni niɛ namaa ce-ku cuo ba terieŋgu?»
47 Yesu taa u waŋ Diiloŋ-nelma‑i u pigãaŋ nuɔmba‑i yinni maŋ joŋ Diilodubuɔ‑i-na. *Diilojigãntaamba yuntaambaŋ daa-ma dumaaŋo-na, baa *ãnjĩnamma pigãataamba‑i, a naara nelle yuntaamba‑i, baa ta ba taara ba ko-yo.
48 Ŋga u nelma taa ma suurnu nuɔmba‑i ma cor a ce ba saa suɔ baŋ ka ce-yo dumaa da-yo ko-yo.
Hai moloŋo‑i hãa Yesu‑i hũmelle‑i u tuɔ ce u maacemma‑i?
20
(Matie 21.23-27; Marke 11.27-33)
1 Yesuŋ kãa ka tuɔ waŋ *Neldɔdɔlma‑i u pigãaŋ nuɔmba‑i *Diilodubuɔ‑i-na, yiiŋgu naŋgu-na, *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i baa *ãnjĩnamma pigãataamba‑i a naara nelle bĩncuɔŋ baa kã
2 ka cira: «Naacolŋ nuɔ, hai hãa-nuɔ hũmelle‑i ŋ ta ŋ ce niŋ ceŋ kumaŋ daaku‑i?»
3 Yesu wuɔ cira: «Muɔmi ka bi yuu-na baa nelma diei:
4 Pigãaŋ-muɔ umaŋ naa puɔraa Nsãa tuɔ *batiseŋ nuɔmba‑i; Diiloŋo'i naa puɔraa-yo sisɔ nelbiliemba'i naa puɔraa-yo?»
5 Baa doŋ ta ba piiye ba-naa nuɔ wuɔ: «Diɛ cira Diiloŋo'i naa puɔraa-yo, u ka cira: ‹Naŋ suyaa-ma dumaaŋo-na, bige‑i ciɛ na saa hũu u nelma‑i?›
6 Diɛ bi hɔr-ma cira nelbiliemba'i naa puɔraa-yo, bamaŋ dii bande‑i hiere, ba suyaa wuɔ Nsãa waa *Diilopɔpuɔrbiloŋo; ba ka naŋ-ye baa tãmpɛ̃lɛ̃iŋa ko-ye.»
7 Baa naa ba cira: «I saa suɔ umaŋ naa puɔraa-yo.»
8 Yesu wuɔ cira: «Muɔmi siɛ bi pigãaŋ-na umaŋ hãa-mi hũmelle‑i mi ta mi ce miŋ ceŋ kumaŋ daaku‑i.»
Suontieŋo naŋo baa u maacembiemba
(Matie 21.33-46; Marke 12.1-12)
9 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku‑i baa nuɔmba‑i wuɔ: «Naacolŋo naŋo diyaa *ɛrɛsɛ̃-suoŋgu aa biɛ maacenciraamba jĩna-kuɔ aa kã nelle duɔ ka vaaya.
10 Tibibieŋaŋ juɔ hi karma, u puɔr u maacembiloŋo diei maacenciraamba wulaa, wuɔ u ka hũu fuɔ yufelle‑i ka hã-yo. Maacembiloŋo ta kã. Uŋ kãa, maacenciraamba bel-o muo-yo aa bir-o; ba saa hã-yo bĩŋkũŋgu.
11 Suontieŋo tiraa puɔr maacembiloŋo naŋo ba wulaa. Ba tiraa bel ufaŋo‑i a muo-yo aa gbuu tuora-yuɔ aa bir-o; ba saa hã-yo bĩŋkũŋgu.
12 U tiraa puɔr maacembiloŋo naŋo ba wulaa ba ce ba siɛi. Ba muo ufaŋo‑i posol-o aa donya-yuɔ.
13 Suontieŋo cira: ‹Mi ka ce niɛ?› Aa ji cira: ‹Mi ka puɔr mi bɛduɔla yaa ba wulaa; fuɔ duɔ kã, kuniɛ sĩ ba ka kãŋ-yo.› Aa ce u biɛŋo ta kã ba wulaa.
14 Baŋ juɔ'a ba ne da u jo, ba piiye baa ba-naa wuɔ: ‹Ciiluwuotieŋo yaa juɔŋ daayo. Yaaŋ i ko-yo aa ciiluŋgu ce miɛ kũŋgu.›
15 Ba sire ku yaa nuɔ‑i a bel naacombiloŋo‑i hel baa-yo suoŋgu-na ka ko-yo.»
Yesu wuɔ cira: «Suontieŋ daa u ka ce bige‑i?
16 U ka jo ji ko-ba aa hã banamba baa suoŋgu‑i.»
Nuɔŋ baa cira: «Diilo baa jo baa-ma!»
17 Baŋ piiye dumaaŋo-na, Yesu wuɔ cira: «Mafamma da ma saa ce, baŋ nyɛgãaŋ nelma maŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ:
‹Dũmarãambaŋ cĩinaana kpãŋkpara maŋ,
u yaa juɔ bella dũŋgu‑i›,
nelma famma yuŋgu yaa haku‑i?
18 Nuɔni maŋ da ŋ par diire a naŋ ŋ fɛrɛ kpãŋkpara daayo-na, ŋ ka kara ŋ fɛrɛ; duɔ bi par diire naŋ nuɔni maŋ, u ka putĩɛnu-niɛ.»
19 *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *ãnjĩnamma pigãataaŋ baa pãŋ suɔ wuɔ Yesu naaŋ gbãnalãaŋ daaku‑i hã ba yaa‑i, baa ta ba taara ba bel-o huɔŋgu faŋgu-na, ŋga ba taa ba kãalã nuɔmba‑i.
Nampo saaya u pã hã jãmatigi‑i wɛi?
(Matie 22.15-22; Marke 12.13-17)
20 A doŋ huɔŋgu faŋgu-na, baa doŋ ta ba cumaŋ Yesu‑i da ba bel-o. Baŋ puu mafamma‑i, baa ce huhurmantaamba namba kã u wulaa ka ce ba fɛrɛ nelfafaamba wuɔ sĩ ba ka gbãa ce u piiye cãl ba bel-o hã fãamaambaa-ba‑i baa-yo.
21 Baŋ kãa, baa cira: «Hãalãtie, i suyaa wuɔ ŋ waŋ ninsoŋo yaa‑i, aa ŋ sa kãalã nɛliɛŋo baa ŋ ninsoŋo‑i, ŋ sa bi ce ciɛluɔ, ŋ gbu ŋ pigãaŋ nuɔmba‑i Diiloŋ-hũmelle yaa‑i kelkel.
22 Ŋga, a saa baa miɛ hũmelle‑i, ku saaya i tiɛ pã nampo‑i i hã *Oromɛ ba *jãmatigi‑i wɛi?»
23 Yesu wuɔ suɔ baa-ba, wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ:
24 «Hãa-miŋ warbelle mi ne.» Baa hã-yo warbelle‑i. Wuɔ yuu-ba wuɔ: «Ba ciɛ hai yuŋgu‑i diɛ?»
Baa cira: «Ba ciɛ Oromɛ ba jãmatigi yuŋgu.»
Wuɔ tiraa yuu-ba wuɔ: «Ba nyɛgãaŋ hai yerre‑i diɛ?»
Baa cira: «Ba nyɛgãaŋ Oromɛ ba jãmatigi yerre‑i diɛ.»
25 Yesu wuɔ cira: «Kumaŋ da ku waa jãmatigi kũŋgu, pãaŋ-kuŋ na hã jãmatigi‑i baa-ku, aa kumaŋ da ku waa Diiloŋ-kũŋgu‑i, na bi pã-ku na hã Diiloŋo‑i baa-ku.»
26 Ba saa gbãa cure-yuɔ bel-o nuɔmba yaaŋga-na. U nel maa bir yaŋ aa naa cu ba hɔmmu‑i, baa naa ba par fĩinamma.
Kuomba siremmaŋ-kũŋgu‑i
(Matie 22.23-33; Marke 12.18-27)
27 *Sadusĩɛbaa-ba wulaa kuomba siɛ sire. Banaŋ baa kã ka gbɛ̃ Yesu‑i wuɔ:
28 «Hãalãtie, *Moisi nyɛgãaŋ nelma namma hã-ye wuɔ: ‹Umaŋ duɔ ku aa yaŋ u ciɛŋo‑i u saa da biloŋo baa-yo, u hãaŋo saaya u biɛ-yo a hoŋ biloŋo hã kuloŋo‑i.›
29 A ne da naacombiemba namba waa niehãi ba nyu wulaa. Mɔlŋo sire jã ciɛŋo, u saa da bisãlmba baa-yo aa ku.
30 Umaŋ cuu-yo, u biɛ ciɛŋo‑i u saa da bisãlmba baa-yo, fuɔ tiraa ku aa yaŋ-yo;
31 siɛliŋ-wuoŋo‑i maaduɔma. Ba kuu dumɛi niehãi‑i-na ka gbuo hiere unaa saa da biloŋo baa ciɛŋ daayo‑i.
32 Ku huoŋgu-na, fuɔ fɛrɛ u suɔ tuɔ nyaanu-bɛi.
33 Ba hieroŋo-na, baŋ diyaa-yo ba ciɛŋo cor, yiiŋgu maŋ kuoŋ da ba ji sire, u ka ce hai wuoŋo‑i?»
34 Yesu wuɔ cira: «Miwaaŋ daayo-na cadiile dii,
35 ŋga Diiloŋ uŋ ka fiɛl bamaŋ wuɔ nelfafaamba a sire-bɛi hiel-ba kuomba hɔlma-na ba da ba tĩɛna u nelle-na, bafamba siɛ ji ta ba dii caamba.
36 Ba kaa waa gbula ŋaa *dɔrpɔpuɔrbiemba; ba siɛ tiraa gbãa ku. Baŋ siire hel kuomba hɔlma-na ba ciɛ Diiloŋ-biemba.
37 Moisi bi waaŋ kuomba siremmaŋ-kũŋgu‑i uŋ piiye pɛrfiɛlu maama‑i kusuɔŋ-nu wuɔ dãamu bilaa-du. U gbaraa-ma wuɔ: ‹*Abiramu Diiloŋo, *Isaki Diiloŋo, *Yakɔbu Diiloŋo!›
38 Diiloŋo‑i cicɛ̃lmantaaŋ-wuoŋo, bikuoŋ-wuoŋo sĩ. Diiloŋo wulaa nuɔmba‑i hiere baa dii cicɛ̃lma.»
39 Uŋ piiye dumaaŋo-na, *ãnjĩnamma pigãataamba naŋ baa cira: «Hãalãtie, ŋ suyaa piiyemma.»
40 Aa ba saa siɛ da ba tiraa yuu-yo baa nelma namma.
Koŋkortieŋo bige‑i baa Davidi‑i?
(Matie 22.41-45; Marke 12.35-37)
41 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ yuu-ba wuɔ: «Bige‑i ciɛ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, nuɔmba ta ba piiye wuɔ u ka waa *Davidi hãayɛ̃lŋo? Ba taara ba waŋ wuɔ niɛ dumaaŋo-na?
42 Ma sĩ Davidi fuɔ fɛrɛ waaŋ-ma gbar-ma Gbɛliɛmaŋ-nɛini-na wuɔ:
‹Itieŋo gbĩɛ mi Tieŋo‑i wuɔ:
«Jo ŋ ji tĩɛna mi caaŋ-nu,
43 aa ŋ yaŋ mi mal ŋ bigãarãamba‑i hã ŋ ce ŋ bãaŋgu‑i bɛi.»›
44 Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i aa saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, Davidi bĩ-yo u Tieŋo, u ce niɛ aa ce u hãayɛ̃lŋo yoŋ?»
Yesu firiiye ãnjĩnamma pigãataamba‑i
(Matie 23.1-36; Marke 12.38-40)
45 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ waŋ baa u *hãalãbiemba‑i nuɔmba-na wuɔ:
46 «Bilaaŋ na fɛrɛ, baa na ta na ce *ãnjĩnamma pigãataamba temma‑i, ba maacemma saa fa: Ba hinu ba dii joŋgorbɔ̃mbɔ̃mbaa, aa da ba waa nuɔmba-na, ba taara ba ta ba piɛ ba jaal-ba. Da ba kã *Diilonelhãalãdũŋgu maŋ nuɔ‑i, sisɔ kãlle maŋ nuɔ‑i, ba taara ba tĩɛna yaaŋ-na.
47 Da ba ce ba bel diiloŋo‑i a hũu bikulcaamba nagãŋ-niini‑i hiere a wuo-ni, a ne da da ba'a ba cãrã Diiloŋo‑i, ba cãrã-yuɔ da agaga wuɔ nuɔmba cira bafamba faa. Kumaŋ ka haa-bɛi ku ka balaŋ cor.»
Bikulciɛŋo naŋo ciɛ sãmma
21
(Marke 12.41-44)
1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ne da waamba namba dii gbeiŋa‑i kekerieŋgu-na da ba hã Diiloŋo‑i.
2 Wuɔ u ne da bikulciɛŋo naŋo kãa ka dii tãmabieŋa hãi. A ne da u waa sũntieŋo.
3 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Ciɛŋ daayoŋ diyaa kumaŋ, ku maaraa banambaŋ diyaa kumaŋ hiere.
4 Bafamba paraa dii aa yaŋ boluoŋgu; ŋga ciɛŋ daa uŋ diyaa kumaŋ, ku yaa waa u yuŋgu-na yoŋ; kunaŋgu si dii yaŋga naŋga.»
Mamaŋ ka da nelbiliemba‑i aa miwaaŋo suɔ duɔ tĩ
(Matie 24.1-14; Marke 13.1-13)
5 Nuɔmba naŋ baa yiɛraaya ta ba piiye wuɔ: «*Diilodubuɔ daayo faa cor. Ba maa-yo baa tãmpɛ̃fɛfɛiŋa, aa baŋ pãa bĩmbĩnni maŋ hã ba tuɔlnu-yuɔ ni bi tiraa fa cor.»
Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ:
6 «Naŋ daa dũŋgu maŋ daaku‑i, yiiŋgu dii baa yiiŋgu, ku ka fara hiere hĩɛma-na!»
7 Baa yuu-yo wuɔ: «Hãalãtie, mafamma ka ce yaku‑i, aa i ka ce niɛ suɔ huɔŋgu faŋgu‑i?»
8 Yesu wuɔ cira: «Baa na yaŋ molo ji pira-nɛi. Nuɔmba bɔi ka ta ba jo. Umaŋ duɔ jo, u ka cira wuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, u yaa ufaŋo‑i, aa tiraa cira, miwaaŋo tĩmma hii. Baa na cu ba huoŋ-nu! Ba tãal-na.
9 Da na ji ta na da bɛrru ce terni-na hiere, aa nuɔmba ta ba cĩina ba yuntaamba‑i, baa na yaŋ korma da-na. Mafamma'i saaya ma ce igɛ̃na, ŋga miwaaŋo tĩmma'i siɛ pãŋ waa huɔŋgu faŋgu-na.
10 Nuɔmba kaa ta ba gãŋ siyaabaa siyaabaa, baa nilɛiŋa nilɛiŋa.
11 Hĩɛma kaa ta ma sagalla bɔ̃mbɔ̃ŋ a naara nyulmu‑i baa jarcelienumma kaa waa terni nanni-na. Korda-bĩmbĩnni kaa ta ni hel dɔrɔ‑i-na.
12 Ŋga, aa mafamma suɔ da ma ce, ba ka bel-na ce-na kpãncɔ̃lgũɔ. Ba ka kã baa-na *Diilonelhãalãdũnni-na ka gɛr-na aa dii-na kaso. Naŋ cuu muɔmi huoŋ-nu, yiiŋgu dii baa yiiŋgu ba ka bel-na kã baa-na fãamaambaa-ba wulaa, baa fɔ̃ŋgɔ̃taamba wulaa.
13 Huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i na ka da na fɛrɛ piiye kumaŋ ciɛ na ta na nyaanu-miɛ.
14 Baa na tie holle wuɔ na siɛ ji suɔ naŋ kaa piiye mamaŋ a kor.
15 Naŋ ka waŋ mamaŋ, mɛi fɛrɛ'i ka dii-ma na nunni-na. A ce dumaaŋo-na, da na waŋ-ma, na bigãarãamba siɛ gbãa da manamma waŋ.
16 Halle na tobaa-ba‑i baa na nyubaa-ba‑i, baa na mɔlbaa-ba‑i, baa na hãmba‑i, baa na huraamba‑i, a naara na jɛ̃naamba ka dii-na na bigãarãamba nammu-na ba ko banamba nɛi.
17 Nuɔmba‑i hiere ba ka bigãaŋ-na mɛi maama-na.
18 Ŋga, halle unaŋ yukuɔsibelle diei siɛ kar diire.
19 Da na hĩrã na kũɔma‑i na ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede‑i.»
(Matie 24.15-21; Marke 13.14-19)
20 «Da na ji da sorosibaa-ba cĩilãayã *Yerusalɛmu‑i huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, na saaya na suɔ wuɔ u muonumma hii tĩ.
21 Bamaŋ da ba ji waa *Yude‑i-na, ba ta ba gbar ba kã tãnniŋ; bamaŋ da ba ji waa Yerusalɛmu huɔŋga-na ba hel; aa bamaŋ da ba ji waa hĩɛŋgu-na, ba baa cira ba suur nelle huɔŋ-na.
22 Mamaŋ nyɛgãaŋ hiere Yerusalɛmu kũŋgu-na Diiloŋ-nelma-na, ma ka ce yinni fanni'i nuɔ‑i. *Isirahɛl-baambaŋ ciɛ ãmbabalma maŋ, ba ka pã ma sullu‑i yinni fanni'i nuɔ‑i.
23 Yiŋ daani ka huol. Kusũntaamba‑i baa bientaamba‑i sũlma haraa-bɛi yinni fanni-na. Diiloŋo ka pigãaŋ Isirahɛl-baamba‑i u jãyãmma‑i yinni fanni'i nuɔ‑i.
24 Ba ka ko banamba baa jigãmmu, aa bel banamba a pisãllã baa-ba jãmalãbaa-ba-na hiere. *Niɛraamba ka jo ji muonu Yerusalɛmu‑i aa sɛrɛ-yuɔ ce ba bãaŋgu‑i.»
(Matie 24.29-35; Marke 13.24-31)
25 «Bãaŋgu kaa bir ku deŋ birma baa cɛiŋo‑i baa mɔɛŋa‑i hiere. Dãmmaŋ-nuoraaŋgu siɛ ji ta ku suɔ dumma, a ce dumaaŋo-na, nuɔmba hɔmmu kaa cu baa-ku, korma siɛ ji waa dɛi bɛi.
26 Bĩmbĩnni maŋ dii dɔrɔ‑i-na hiere, ni ka hel ni fonni-na. Nuɔmba da ba jɔguɔŋ ne mamaŋ ka da-ba, korma ka ce ba naŋ yir.
27 Huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i, baŋ ka da *Moloŋ-Biɛŋo hilaa dɔrɔ‑i-na baa u fɔ̃ŋgũɔ‑i duherru suuye-yuɔ u tuɔ jo.
28 Mafamma da ma ji doŋ ta ma ce, siireŋ na ta na ne u hũmelle‑i, na kormaŋ-huɔŋgu piyaa.»
29 Aa naa waŋ nel daama‑i pigãaŋ-ba wuɔ: «Niɛŋ *yensãaŋgu‑i baa tibinni nanni‑i hiere,
30 da na ji da ni duɔŋ ta ni caa fiɛlu‑i, na bi suɔ kerre ifɛlle hii tĩ.
31 Kuuduɔŋgu yaa‑i, da na bi ji da mamaŋ daama duɔŋ ta ma ce, na saaya na suɔ wuɔ *Diiloŋ-bãaŋgu hii tĩ.
32 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Nel daama ka ce hi fiɛfiɛ ku nuɔmba namba aa ba suɔ ku.
33 Dɔrɔ‑i baa hĩɛma‑i ni ka gbuo, ŋga mɛi nelma sa ji gbuo dede.
34 Bilaaŋ na fɛrɛ, baa na yaŋ na hɔmmu yu baa ponsanniŋ-maama, baa konyɔlleŋ-maama, baa ãnjɔguɔma. Da na saa bel na fɛrɛ, yiiŋ daaku ka tugol-na.
35 Ku ka tugol nuɔmba‑i hiere ŋaa kɔlluŋ tugol bĩŋwuoŋo dumaa bel-o.
36 Yaahuolo maŋ juɔŋ, vaaŋ na fɛrɛ baa Diilocãrãlle‑i ku yaa u ka kãyã-nɛi na hel-yuɔ. Da na hel yaahuolo daayo-na, na gbãa yiɛra Moloŋ-Biɛŋo yaaŋga-na a piiye.»
37 Yesu taa u dii bãaŋgu‑i *Diilodubuɔ‑i-na u waŋ Diiloŋ-nelma‑i u pigãaŋ nuɔmba‑i, aa tuɔ kã u cɔ *Olivi-tibinni-tãnuŋ-nu.
38 Cuo duɔ kaal, nuɔmba naar kũɔl ba-naa jo Diilodubuɔ‑i-na ji ta ba nu u nelma‑i.
Yuda suoraa Yesu‑i
22
(Matie 26.1-5,14-16; Marke 14.1-2,10-11; Nsãa 11.45-53)
1 *Baŋ'a ba sa dii siini‑i *buruo maŋ nuɔ‑i u ponsaaŋguŋ juɔ ta ku piɛ, ba bi bĩ ponsaaŋgu faŋgu yaa *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu‑i,
2 *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *ãnjĩnamma pigãataaŋ baa ta ba taara ba ko Yesu‑i, ŋga ba taa ba kãalã nuɔmba‑i.
3 Huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i, *Sitãniŋ suurii *Yuda‑i-na, u yerre nande yaa Isikaro. Yuda nuŋgu waa Yesu *hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba‑na.
4 Wuɔ sire kã ba ka nunu ba-naa baa Diilojigãntaamba yuntaamba‑i baa *Diilodubuɔ niyataamba yuntaamba‑i, uŋ ka kãyã-bɛi dumaa ba bel Yesu‑i.
5 Kuɔ gbuu dɔlnu-bɛi, baa cira ba ka hã-yo gbeiŋa.
6 Yuda wuɔ hũu-ma aa naa tuɔ ne uŋ ka da hɔfafaaŋgu maŋ ba bel Yesu‑i nuɔmba baa suɔ.
Yesu puɔraa ba da ba ka ce kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu niiwuoni‑i
(Matie 26.17-25; Marke 14.12-21; Nsãa 13.21-30)
7 *Baŋ'a ba sa dii siini‑i *buruo maŋ nuɔ‑i u ponsaaŋguŋ juɔ hi, baŋ koŋ *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu tũlmba‑i yiiŋgu maŋ nuɔ‑i,
8 Yesu wuɔ waŋ baa Piɛr‑i baa Nsãa‑i wuɔ: «Kãaŋ na ka ce ponsaaŋgu niiwuoni‑i, diɛ kã i ka wuo.»
9 Baa yuu-yo wuɔ: «I ka ce-ni hie?»
10 Wuɔ cira: «Da na ka suur nelleŋ-huɔŋga-na, na ka da naacolŋo naŋo tũyãa hũmmaŋ-bũnaŋga, na cu u huoŋ-nu. Duɔ ka suur dumɛlle maŋ nuɔ‑i, na suur baa-yo.
11 Da na suur, na waŋ baa dumɛllentieŋo‑i wuɔ hãalãtieŋ wuɔ u pigãaŋ-na dũŋgu maŋ uŋ ka hã-yo baa-ku u wuo kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu niiwuoni‑i baa u *hãalãbiemba‑i.
12 U ka pigãaŋ-na dubuɔ naŋo dɔrɔ‑i-na; bĩmbĩnni dii-yuɔ tĩ. Na ce niiwuoni‑i kusuɔŋ-nu'i.»
13 Piɛrbaa-ba ta. Baŋ kãa ka hi, baa bi da-ma ŋaa Yesuŋ waaŋ-ma dumaa. Baa ce kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu niiwuoni‑i.
(Matie 26.26-30; Marke 14.22-26; Kor. dĩɛ. 11.23-25)
14 Niiwuoniŋ-huɔŋguŋ juɔ hi, Yesu wuɔ jo ji tĩɛna baa u *pɔpuɔrbiemba‑i.
15 Wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Mi gbuu ta mi taara mi ce ponsaaŋ daaku‑i baa-na aa suɔ suur yaahuolo-na.
16 Yaaŋ mi tũnu-nɛi, da ŋ da yiɛ i da i-naa diɛ tiraa ce ponsaaŋ daaku‑i ku siɛ waa bande; ku ka waa *Diiloŋ-nelleŋ. Kuŋ donyaŋ kumaŋ kuu dii kusuɔŋ-nu'i.»
17 Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ biɛ duvɛ̃ŋo ciiŋ-na a jaal Diiloŋo‑i, aa cira: «Hũyãaŋ na nyɔŋ tɛ̃ntɛ̃ŋ.
18 Mi tũnu-nɛi, *Diiloŋ-bãaŋ da ku saa ji doŋ, mi sa ji tiraa dii duvɛ̃ŋo mi nuŋgu-na.»
19 Ku huoŋgu-na, wuɔ biɛ *buruo aa jaal Diiloŋo‑i aa bũlnu-yuɔ hã-ba, aa cira: «Mi kũɔma yaa‑i, ma ka ce tãmmaŋ-kũŋgu na maama-na. Taa na ce miŋ ciɛ kumaŋ daaku‑i mi maama ta ma tĩɛnu-nɛi.»
20 Baŋ juɔ wuo niiwuoni‑i tĩ, wuɔ tiraa biɛ duvɛ̃ŋ-ciiŋga‑i hã-ba aa cira: «Mi tãmma maŋ ka kũnna na maama-na ma yaa daama ciiŋga-na. Diiloŋo ka bel u *tobisĩfɛlɛnni‑i baa ma yaa‑i.
21 Niɛŋ, umaŋ ka hel mi huoŋ-nu, uu dii tĩɛna tuɔ wuo baa-ye bande‑i-na.
22 Ba ka ko *Moloŋ-Biɛŋo‑i ninsoŋo ŋaa Diiloŋ uŋ'a ma ce dumaa, ŋga umaŋ ka hã-ba baa-yo ba ko-yo, sũlma haraa kutieŋo-na.»
23 *Hãalãbieŋ baa doŋ ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Miɛŋo-na bande‑i-na, hai moloŋo‑i siɛ ce daama temma‑i?»
Hãalãbiemba-na hai moloŋo‑i yuŋgu?
24 Ku huoŋgu-na, *hãalãbieŋ baa ta ba taara ba suɔ umaŋ yuŋgu ba hɔlma-na. Kuɔ ce ijieni.
25 Yesu wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Nellentaamba haa fɔ̃ŋgũɔ‑i nuɔmba-na, fɔ̃ŋgɔ̃taamba ta ba guor nuɔmba ta ba bĩ-ba nelfafaamba.
26 Ku saa saaya ku waa dumaaŋo-na namaa na wulaa. Umaŋ duɔ waa nelbuɔ‑i na hɔlma-na, kutieŋo saaya u ce u fɛrɛ cɛkũɔ, umaŋ duɔ waa na yuŋgu-na, kutieŋo ce u fɛrɛ ŋaa maacembiloŋo.
27 Yaaŋ mi yuu-na nelma diei: Nuɔ baa ŋ maacembiloŋo‑i hai nelbuɔ‑i? Nuɔnɛi sĩ wɛi? Ŋga mɛi dii na hɔlma-na ŋaa na maacembiloŋ muɔ.
28 Miŋ ciɛ mulĩɛma maŋ cor hiere, na hĩɛrã na kũɔma‑i a tĩɛna baa-mi.
29 Terieŋgu faŋgu-na, mi To uŋ hãa-mi fɔ̃ŋgũɔ‑i dumaa, muɔmi ka bi hã-na baa-yo dumɛi,
30 i diɛ ka waa baa i-naa mi nelle-na a tiɛ wuo aa tiɛ nyɔŋ baa i-naa. Aa na ka waa *Isirahɛl dũnni cĩncieluo ni hãi-niini yuŋ-nu.»
Yesu gboya Simɔ-Piɛr wuɔ u ka cĩina-yuɔ
(Matie 26.31-35; Marke 14.27-31; Nsãa 13.36-38)
31 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ tuɔ piiye baa Simɔ‑i wuɔ: «Simɔ, ne! *Sitãni cãarã-nɛi Diiloŋo wulaa duɔ sagalla-nɛi ne sĩ u ka gbãa hũu-na mi wulaa.
32 Ŋga mɛi cãarã Diiloŋo‑i a hã nuɔŋo‑i wuɔ ŋ Diiloŋ-hũmelleŋ-kũŋgu baa ku. Ŋ ka nanna-miɛ ŋga ŋ ka bir jo. Da ŋ jo, ŋ kãyã ŋ nabaamba‑i.»
33 Piɛr wuɔ cira: «Itie, da ba fiɛ dii-ni kaso, ŋ ka bi da ba diyaa muɔŋo‑i baa-ni. Halle da ku fiɛ waa kuliiŋgu, mii dii ŋ huoŋ-nu.»
34 Yesu wuɔ cira: «Piɛr, yaŋ ŋ fɛrɛ, muɔmɛi tũɔ-niŋ, isuɔduɔŋ daaku-na, kɔhɔldĩɛlãŋo siɛ hi bu, ŋ ka cĩina-miɛ da i siɛi wuɔ naŋ sa suɔ-mi.»
35 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ waŋ baa *hãalãbiemba‑i hiere wuɔ: «Mi naŋ puɔraa-na aa naa cira nɛliɛ baa biɛ gbeiŋa, nɛliɛ baa biɛ buɔra, nɛliɛ baa biɛ naatɛnni; bĩŋkũŋgu kaa naa na wulaa wɛi?»
Baa cira: «E'e, ma saa ka ce.»
36 Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Fiɛfiɛ ku kũŋgu‑i kuuduɔŋgu sĩ: Gbeiŋ da a waa baa umaŋ, u biɛ-ya. Buɔra duɔ waa baa umaŋ, u biɛ-yo. Aa nuɔni maŋ jigãŋga sĩ baa-ni, ŋ suor ŋ joŋgoruo‑i ŋ sãa kanaŋga.
37 Yaaŋ mi tũnu-nɛi, mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹Ba ka ce-yo nelbabalaŋo›, ba gbɛ̃ muɔmɛi. Ma ka bi ce. Mi maama maŋ nyɛgãaŋ sɛbɛ‑i-na, ma cemmaŋ-yiiŋgu hii.»
38 Hãalãbieŋ baa cira: «Itie, jigãmmu hãi daa tĩ.»
Yesu wuɔ cira: «Ku ka saanu.»
Yesu kuliiŋgu piɛ ku jo
(Matie 26.36-46; Marke 14.32-42)
39 Yesuŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ hel ta tuɔ kã *Olivi-tibinni-tãnuŋgu-na. Ba taa ba kã koko terieŋgu faŋgu-na. U *hãalãbieŋ baa bi sire cu u huoŋ-nu.
40 Baŋ kaa hi, wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Cãarãŋ Diiloŋo‑i wɛima baa gbãa tãal-na dii-na kuubabalaaŋgu cemma-na.»
41 Aa fuɔ wuɔ cor kã yaaŋ-na cɛllɛ ka dũuna tuɔ cãrã wuɔ:
42 «Baba, da ŋ siɛ ŋ maaya yaahuolo daayo‑i muɔ-na; ŋga baa cira ŋ fer muɔ, ce-ma niŋ taaraŋ ma ce dumaa.» [
43 Huɔŋgu faŋgu-na, *dɔrpɔpuɔrbiloŋo naŋ wuɔ jo ji carra-yuɔ a dii holle yuɔ.
44 U huɔŋgaŋ ŋa na'a ka saa waa huɔŋga dumaaŋo-na, kunaŋ kuɔ migãaŋ naara u Diilocãrãlle‑i. U cufaluŋ kuɔ ta ku kũnna ŋaa tãmma.]
45 Uŋ juɔ cãrã tĩ, wuɔ sire jo u hãalãbiemba wulaa jo ji da hɔculle ciɛ ba kor duɔfũŋ.
46 Wuɔ cira: «Bige‑i ciɛ na ta na duɔfũŋ? Siireŋ na ta na cãrã Diiloŋo‑i bĩŋkũŋgu baa gbãa tãal-na dii-na kuubabalaaŋgu cemma-na.»
Yesu belma hii
(Matie 26.47-56; Marke 14.43-50; Nsãa 18.3-11)
47 Nelma saa ji tĩ Yesu nuŋgu-na, ba'a ba ne da nuɔmba namba jo. Yesu *hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba-na, baŋ taa ba bĩ umaŋ *Yuda‑i, u yaa waa nuɔŋ daaba yaaŋga-na. Baŋ juɔ hi, wuɔ piɛ duɔ pũrã Yesu‑i jaal-o.
48 Yesu wuɔ cira: «Yuda, ŋ ka jaal *Moloŋ-Biɛŋo‑i baa jaaluŋ daaku yaa‑i a da ŋ pigãaŋ-ba baa-yo ba bel-o kɛ?»
49 Bamaŋ waa baa Yesu‑i baa suɔ suɔ fiɛfiɛ‑i-na wuɔ ku huoŋgu siɛ fa. Baa yuu Yesu‑i wuɔ: «Itie, i biɛ i jigãmmu‑i bɛi wɛi?»
50 Unaŋ wuɔ pãŋ biɛ u kaaŋga‑i a jafũŋ *Diilojigãntaamba yuntieŋo maacembiloŋo naŋo nadietũŋgu‑i a yer-ku.
51 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ dumaa, daaku ka saanu!» Aa naa kã ka bel naacolŋo tũŋgu‑i a nar-ku ku temma‑i.
52 Uŋ naraa-ku, wuɔ waŋ baa *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *Diilodubuɔ niyataamba yuntaamba‑i, a naara bĩncuɔmba‑i wuɔ: «Na hilaa baa jigãmmu baa bɔ̃ɛŋa da na ji bel-mi ŋaa cuoyuo muɔ.
53 Ma sĩ yinni maŋ joŋ i da i-naa Diilodubuɔ‑i-na kɛ? Bige‑i ciɛ na saa siɛ bel-mi terieŋgu faŋgu-na? Fiɛfiɛ yaa namaa huɔŋgu‑i, baa *Sitãni bi huɔŋgu‑i; na gbãa ce kumaŋ dɔlaanu-nɛi.»
Piɛr cĩinaana Yesu‑i
(Matie 26.57-58,69-75; Marke 14.53-54,66-72; Nsãa 18.12-18,25-27)
54 Baŋ bilaa Yesu‑i, baa ta baa-yo ta ba kã baa-yo *Diilojigãntaamba yuntieŋo cĩiŋgu-na. Piɛr wuɔ yaŋ ba maa aa suɔ cu ba huoŋ-nu.
55 Uŋ kaa hi, wuɔ da nuɔmba namba yiraaŋ dãamu gɔ̃ŋgũɔŋ-huɔŋga-na, wuɔ kã ka tĩɛna baa-ba.
56 Maacembiloŋo naŋ wuɔ ne Piɛr da kelkelkel aa naa cira: «Naacolŋ daayo waa baa Yesu‑i.»
57 Piɛr wuɔ cira: «Ciɛŋ nuɔ, mɛi sa suɔ-yo.»
58 Cɛllɛ, naacolŋo naŋo da-yo, wuɔ cira: «Ma sĩ nuɔ ŋ bi waa baa-ba kɛ?»
Piɛr wuɔ cira: «Naacolŋ nuɔ, ŋ haanu, muɔ sĩ!»
59 Kuɔ vaaya cɛllɛ, unaŋo saa hũu-ma, wuɔ cira: «Coima saa fa, naacolŋ daayo hel *Galile; u waa baa-yo.»
60 Piɛr wuɔ cira: «Naacolŋ nuɔ, ŋ waŋ wuɔ niɛ dumandɛ‑i?» Uŋ taa u waŋ mafamma‑i, kɔhɔldĩɛlãŋo doŋ tuɔ bu.
61 Yesu wuɔ miɛl ne-yo. Uŋ ŋa naa gboya-yuɔ baa nelma maŋ wuɔ isuɔduɔŋ daaku-na, kɔhɔldĩɛlãŋo siɛ hi bu, kɛrɛ u ka cĩina-yuɔ da i siɛi wuɔ u sa suɔ-yo maa pãŋ tĩɛnu Piɛr‑i.
62 Wuɔ hel fuoreŋ gbuu pãŋ tuɔ kaal.
Ba kãa baa Yesu‑i da ba ka yuu-yo
(Matie 26.59-68; Marke 14.55-65; Nsãa 18.19-24)
63 Baŋ bilaa Yesu‑i aa jĩna nuɔmba maŋ ta ba niya-yuɔ ba taa ba muo-yo aa ta ba nyɛ-yo.
64 Baa naa vaa u yufieŋa‑i aa ta ba muo-yo. Umaŋ duɔ muo, ba yuu-yo wuɔ: «Hai moloŋo‑i muyaa-ni? Bĩ kutieŋo yerre‑i i ne!»
65 Aa ba tuoraaya-yuɔ ŋaa ba ka ko-yo.
66 Cuoŋ juɔ kaal, *Yuifu ba bĩncuɔmba‑i, baa *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *ãnjĩnamma pigãataaŋ baa jãnu ba-naa aa naa ce ba jo baa-yo wuɔ ba ji ce u ãndaaŋgu‑i.
67 Baŋ juɔ baa-yo, baa yuu-yo wuɔ: «Da kuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ u yaa nuɔŋo‑i waŋ-ma baa-ye.»
Yesu wuɔ cira: «Da mi fiɛ waŋ wuɔ niɛ, na siɛ hũu-ma,
68 aa da mi yuu-na baa mamaŋ, na siɛ siɛ-mi.
69 Ŋga mamaŋ dii, *Moloŋ-Biɛŋo ka kã ka waa Itieŋo caaŋ-nu.»
70 Uŋ waaŋ mafamma‑i, ba hieroŋo‑i baa cira: «Diiloŋ-Biɛŋo yaa nuɔŋo‑i wɛi?»
Yesu wuɔ cira: «Muɔmɛi.»
71 Baa cira: «Ii si dii diɛ ka yuu moloŋo, miɛ fɛrɛ‑i i nuɔ-ma u nuŋgu-na; wuɔ fuɔ Diiloŋ-Biɛŋo.»
Ba kãa baa Yesu‑i fãamaaŋ ba terieŋ-nu
23
(Matie 27.1-2,11-14; Marke 15.1-5; Nsãa 18.28-38)
1 Ku huoŋgu-na, baa sire hiere a kã baa Yesu‑i *Pilati wulaa.
2 Baŋ kaa hi, baa gbɛ̃ Pilati‑i wuɔ: «I daa naacolŋ daa u wuɔra u gbo nuɔmba‑i nelle-na wuɔ ba baa pã nampo‑i a hã *Oromɛ ba *jãmatigi‑i. Aa cira Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, u yaa ufaŋo‑i aa tiraa cira fuɔ nellentieŋo.»
3 Pilati wuɔ yuu-yo wuɔ: «*Yuifu ba nellentieŋo yaa nuɔŋo‑i wɛi?»
Yesu wuɔ cira: «Muɔmɛi.»
4 Pilati wuɔ waŋ baa *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa nuɔmba‑i hiere wuɔ: «Mɛi saa da cãlmuɔ naacolŋ daayo-na.»
5 Baa yagar aa naa ta ba kaasĩŋ wuɔ: «U saa fa; nelgboroŋo. U duɔŋ baa-ku dii *Galile a jo ji wuɔra gbuo *Yude‑i hiere baa-ku, fiɛfiɛ‑i u juɔ ji cor baa ku yaa‑i *Yerusalɛmu‑i-na bande‑i-na; wuɔ nuɔmba ta ba ce ba fɛrɛŋ-maama.»
6 Pilatiŋ juɔ nu ba bĩɛ Galile yerre‑i, wuɔ yuu-ba wuɔ: «Naacolŋ daayo‑i Galileyiɛŋo‑i wɛi?»
7 Baa cira: «Ũu, Galileyiɛŋo.» A ne da huɔŋgu faŋgu-na, *Erɔdi yaa waa Galile yuŋgu-na. Kuɔ bi saanu u juɔ yinni fanni-na Yerusalɛmu-na. Pilati wuɔ saaŋ Yesu‑i a hã-yo.
8 Erɔdi wuɔ nuɔ Yesu maama‑i ku bãaŋgu cuɔ, wuɔ tuɔ taara u da u yufelle ŋga u saa ji da-yo. Pilatiŋ juɔ saaŋ-yo hã-yo, kuɔ gbuu dɔlnu-yuɔ; wuɔ tuɔ taara u ce gbɛrɛ-wɛima fuɔ ne.
9 Wuɔ yuu-yo baa nelma bɔi, ŋga Yesu saa ji seŋ sũnuŋgu yuɔ.
10 A ne da huɔŋgu faŋgu-na, *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *ãnjĩnamma pigãataamba waa Erɔdi terieŋgu-na gbuu ta ba kar coikãŋkarɛiŋa ba haa-yuɔ.
11 Erɔdi‑i baa u sorosibaa-ba‑i baa nyɛ-yo aa tuora-yuɔ da dɛi aa dii yuntaaŋ-joŋgoruo hã-yo ku da ku col-o aa bir saaŋ-yo hã Pilati‑i baa-yo.
12 Erɔdi‑i baa Pilati‑i ba saa ta ba gbo, ŋga yiiŋgu faŋgu-na, baa pãŋ bel jĩɛru.
(Matie 27.15-26; Marke 15.6-15; Nsãa 18.39–19.16)
13 Yesuŋ birii jo, *Pilati wuɔ bĩ *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa *Yuifu ba yuntaamba‑i, a naara nelleŋ-nuɔmba‑i
14 a ji cira: «Namɛi juɔ baa naacolŋ daayo‑i ji hã-mi wuɔ u wuɔra u gbo nuɔmba‑i. Mɛi yuu-yo namaa fɛrɛ‑i na yufelleŋ, naŋ haa mamaŋ yuɔ mi saa da-ma yuɔ.
15 Na saa da *Erɔdiŋ birii saaŋ-yo hã-mi wɛi? Fuɔ saa bi da uŋ ciɛ kumaŋ aa ku hi u kuliiŋgu.
16 Mi ka ce ba muo-yo yoŋ aa nanna-yuɔ.»
[
17 Belle belle, *Yuifubaa da ba'a ba ce ba *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu‑i, Pilati nanna ba kasobiloŋo diei.]
18 Nuɔŋ baa sire hiere ta ba kaasĩŋ wuɔ: «Ko naacolŋ daayo‑i aa ŋ nanna Barabasi yaa‑i!»
19 Barabasi wuɔ gbuɔ nuɔmba ce ijieni nanni nelleŋ-huɔŋga-na, aa naa tiraa ko nɛliɛŋo. Baa bel-o dii-yo kaso‑i-na.
20 Pilati saa tuɔ taara ba ko Yesu‑i, wuɔ tiraa piiye baa-ba.
21 Baa yagar aa ta ba kaasĩŋ wuɔ: «Gbu-yo *daaŋ-nu! Gbu-yo daaŋ-nu!»
22 Pilati wuɔ yuu-ba ku yu u bɛyufieŋa siɛi wuɔ: «U guɔlaaya hama‑i? Mɛi saa da uŋ ciɛ kumaŋ aa na'a i ko-yo. Mamaŋ dii, mi ka ce ba muo-yo aa nanna-yuɔ.»
23 Baa yagar aa naa gbuu pãŋ ta ba kaasĩŋ da gbagaga wuɔ ba saaya ba gbu-yo daaŋ-nu ko-yo.
24 Baŋ kaasĩŋ dumaaŋo-na, Pilati saa gbãa duɔ yagar, wuɔ naa u hũu-ma.
25 Uŋ hũyãa-ma dumaaŋo-na, wuɔ ce ba nanna Barabasi‑i, fuɔ maŋ gbuɔ nuɔmba ce ijieni‑i aa tiraa ko nɛliɛŋo, aa hã-ba Yesu‑i wuɔ ba kã, kumaŋ da ku ka dɔlnuŋ-bɛi, ba ce-ku yuɔ.
Yesu‑i u kuliiŋ-hũmelle-na
(Matie 27.32-34; Marke 15.21-23)
26 *Pilatiŋ hãa-ba Yesu‑i, sorosibaa baa biɛ baŋ ka gbuŋ-yoŋ *daaŋgu maŋ nuɔ‑i a haa-ku hã-yo, aa naa ta baa-yo da ba ka ko-yo. Baŋ kãŋ hũmelle-na, baa suu baa Sirɛniyiɛŋo naŋo hilaa suoŋ-nu. Ba bĩ-yo Simɔ. Baa bel-o haa daaŋgu‑i hã-yo, aa ce u cu Yesu huoŋ-nu.
27 Nuɔmba saa waa dɛi ba huoŋgu-na. Caamba bi waa ba hɔlma-na, baa haa ba nammu‑i ba yunniŋ ta ba kaal.
28 Yesu wuɔ miɛl tuɔ piiye baa-ba wuɔ: «*Yerusalɛmu caaŋ namaa, baa na kaal mɛi maama-na, taa na kaal namaa fɛrɛŋ maa-na baa na bisãlmba maa-na.
29 Na saa da, yiiŋgu dii baa yiiŋgu, ba kaa cira: ‹Caamba maŋ saa hoŋ da, baa bamaŋ saa fiɛ dede, ba yunni dɔlaa.›
30 Yiiŋgu faŋgu-na, nuɔmba kaa ta ba gbɛ̃ tãnni‑i wuɔ: ‹Ciiŋ na haa-yiɛ!› aa gbɛ̃ tãnyieŋa‑i wuɔ: ‹Suuyeŋ-yiɛ!›
31 Da ba dii daabĩnaaŋgu‑i dãamu-na, ba ka ce daakuraaŋgu fuɔ niɛ?»
32 Baa bilaa gburaŋgbotaamba namba ba hãi, baa gbonu-bɛi baa Yesu‑i da ba ka ko-ba.
Yesu gbummaŋ-huɔŋgu hii
(Matie 27.35-44; Marke 15.24-41; Nsãa 19.17-27)
33 Tãnyelle nande dii ba bĩ-de Yukoluoŋgu. Baŋ kaa hi tãnyelle fande‑i baa gbu Yesu‑i baa gburaŋgbotaaŋ daaba‑i ba hãi‑i-na. Unaŋo‑i u nadieŋ-na, unaŋo‑i u nanyuɔŋ-nu.
34 Baŋ gbuu-ba, Yesu wuɔ cira: «Baba, baa gãŋ baa-ba; baŋ ceŋ kumaŋ ba sa suɔ-ku.»
Sorosibaa-ba‑i ba-naa nuɔ, baa ta ba taara ba calnu u joŋgorbaa-ba‑i, ba saa suɔ baŋ ka hã umaŋ aa yaŋ umaŋ. Baa naa ba ful tieŋa calnu-bɛi.
35 Nuɔŋ baa yiɛra ta ba fara ba ne. *Yuifu ba yuntaaŋ baa ta ba piiye wuɔ: «U kuraa banamba‑i, fiɛfiɛ‑i ku hii u yaa‑i, u kor u fɛrɛ i ne. Duɔ kor u fɛrɛ, ku yaa i ka suɔ wuɔ Diiloŋo uŋ pãa nuŋgu‑i aa saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ u yaa ufaŋo‑i.»
36 Sorosibaa baa bi ta ba nyɛ-yo aa naa hã-yo niisaarni wuɔ u nyɔŋ,
37 aa naa cira: «Da kuɔ nuɔnɛi Yuifu ba nellentieŋ nuɔŋo‑i, kor ŋ fɛrɛ i ne.»
38 Baa nyɛgãaŋ u yudɔrɔ‑i-na wuɔ: «Yuifu ba nellentieŋo yaa daayo.»
39 Ba naŋ gbuu gburaŋgbotaamba maŋ, unaŋ wuɔ bir gbɛ̃ Yesu‑i wuɔ: «Naŋ saa cira wuɔ Diiloŋo uŋ pãa nuŋgu‑i aa saaŋ Koŋkortieŋo maŋ u yaa nuɔŋo‑i wɛi? Kor ŋ fɛrɛ aa ŋ kor miɛŋo‑i kɛ!»
40 Ku saa dɔlnu u nawuoŋo‑i, wuɔ tuɔ waŋ baa-yo wuɔ: «Naŋ sa kãalã Diiloŋo‑i dɛ! Ma sĩ ii dii mulĩɛnduɔma yaa nuɔ‑i baa-yo kɛ?
41 Baŋ bilaa miɛŋo‑i ba ninsoŋo. Miɛ ãntaaramma'i diyaa-ye kuliiŋ daaku-na, aa fuɔ saa bi guɔla bĩŋkũŋgu ba bel-o da ba ko-yo gbãŋgbãŋ.»
42 Aa naa waŋ baa Yesu‑i wuɔ: «Yesu, da ŋ ji waa ŋ nellentesĩnni-na, ŋ baa yaŋ mi maama karaanu-niɛ.»
43 Yesu wuɔ cira: «Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-ni: Nyuŋgo daayo-na, ŋ ka suur baa-mi Diiloŋ-nelle-na.»
Yesu kuliiŋgu‑i
(Matie 27.45-56; Marke 15.33-41; Nsãa 19.28-30)
44 Bãaŋguŋ juɔ hi yuhuɔŋga‑i, ba'a ba ne da terieŋgu cuure hiere da bĩntũu. Ku tĩyãa dumɛi fuɔ bãaŋgu ji tɛrɛŋ.
45 Kompaŋga maŋ naa karaanu *Diilodubuɔ‑i, kaa pãŋ taalnu ka holle-na sɔmma hãi.
46 Yesu wuɔ kaasĩŋ da gbagaga wuɔ: «Baba, hũu-mi.» Aa bi hũu u fɛrɛ.
47 Sorosi ba yuntieŋo naŋ uŋ daa mafamma‑i, wuɔ gbɛliɛŋ Diiloŋo‑i aa naa cira: «Coima saa fa, naacolŋ daayo naa vii.»
48 Nuɔmba maŋ naa kãa ka ta ba ne, baŋ juɔ da-ku dumaaŋo-na, baa bir ta ba misĩrrã ba yunni‑i ba kũŋ.
49 Yesu sɔsuɔtaamba‑i baa caamba maŋ naa nyaanu-yuɔ a hel *Galile‑i-na kã, baa yiɛra da yargaa ta ba fara ba ne.
Yesu fuuremma‑i
(Matie 27.57-61; Marke 15.42-47; Nsãa 19.38-42)
50 Naacofɛfɛiŋo naŋo waa *Yuifu ba *nellentaamba hɔlma-na, ba taa ba bĩ-yo Yosɛfu. Yosɛfu naa tuɔ kãalã Diiloŋo‑i.
51 U nabaambaŋ ciɛ kumaŋ Yesu‑i-na, u saa siɛ dii u nuŋgu‑i baa-ba. U taa u hel Arimate. Yuifu ba nelle nande'i difande‑i. U taa u niya *Diiloŋ-bãaŋgu domma‑i.
52 Yesuŋ kuu, wuɔ kã *Pilati wulaa ka cãrã-yuɔ. Pilati wuɔ hã-yo baa-yo.
53 Wuɔ kã ka har-o a fĩnya-yuɔ aa kã ka fuure-yuɔ cĩncorre nande-na, baa hĩɛŋ-de tãmpɛ̃lleŋ. Baa sa fuure moloŋo diɛ dede.
54 Yiiŋgu faŋgu waa jumayiiŋgu, Yuifu ba *yitĩɛnaŋgu naa saaya ku doŋ bãsuuruŋgu-na.
55 Caamba maŋ naa hilaa *Galile‑i-na a nyaanu Yesu‑i, baa cu Yosɛfu huoŋ-nu ka ne baŋ naana dumaa.
56 Baŋ kaa nanna tĩ, baa bir kũŋ da ba ka taara nantiilma baa natikolo ka kũnna-yuɔ. Baŋ'a ba ce mafamma‑i bãl, bãaŋgu suurii tĩ. Yitĩɛnaŋgu hii. Baa tĩɛna fiisa ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa *ãnjĩnamma-na.
Yesu siire hel kuomba hɔlma-na
24
(Matie 28.1-10; Marke 16.1-8; Nsãa 20.1-10)
1 *Yitĩɛnaŋgu cuo kaala‑i-na, caaŋ daaba naar kã cĩncorre-na baa natikolo‑i
2 kã ka da tãmpɛ̃lle maŋ baŋ ŋa naa ce-de suu cĩncorre nuŋgu‑i di bũmalãa halaŋ.
3 Ba suurii ku yaa‑i, ba saa da kuloŋo‑i.
4 Ba hɔŋ muɔ cu, ba'a ba ne da nuɔmba hãi, ba joŋgorbaa-ba caa da kpɛikpɛi.
5 Kor maa ta ma da-ba, baa nisĩŋ ba yammu‑i. Nuɔŋ daa baa gbɛ̃-ba wuɔ: «Bige‑i ciɛ na jo ji ta na taara umaŋ dii cicɛ̃lma‑i bikuoŋ hɔlma-na?
6 Uu si dii bande‑i, u siire hel. Uŋ taa u waŋ mamaŋ baa-na *Galile‑i-na, ma tĩyãanu-nɛi wɛi?
7 Ma sĩ uu naa cira: ‹Fuɔ ba hã nelbabalaamba baa *Moloŋ-Biɛŋo‑i ba gbu-yo *daaŋ-nu ko-yo. Da ba ko-yo, u ka ce yinni hãi yoŋ hĩɛma-na, siɛliŋ-yiiŋgu‑i u ka sire hel jo.› Ma saa waŋ wɛi?»
8 Yesu nel maa pãŋ tĩɛnu-bɛi.
9 Baa ta kũŋ ka tũnu u *hãalãbiemba‑i ba kũŋgu-na hiere.
10 Caamba maŋ waa da mafamma‑i ba yirɛiŋa yaa daaya: Maari maŋ taa u hel Magidala‑i-na u waa, a naara u duoŋo‑i Sake nyu‑i, baa Sani, a naara caamba namba. Ba yaa daa-ma aa kã ka tũnu Yesu *pɔpuɔrbiemba‑i.
11 Baŋ tũɔnu-bɛi, pɔpuɔrbiemba da niɛ sĩ ba ce kɔrni; ba saa hũu-ma.
12 Piɛr wuɔ sire gbar kã cĩncorre-na ka gbĩina ne, a da kompaŋga yaa yoŋ hĩɛma-na. U huɔŋ kaa cu, wuɔ naa wuɔ bir kũŋ.
Emawusi hũmelle-na
(Marke 16.12-13)
13 Yinduɔŋgu faŋgu-na, bamaŋ taa ba nyaanu Yesu‑i, ba hãi baa sire ta ba kã nelle nande-na, ba bĩ-de Emawusi. Di hɔlma yuu kilobaa cĩncieluo u diei temma baa *Yerusalɛmu‑i.
14 Ba taa ba piiye Yesu maama yaa‑i ba kã.
15 Yesu wuɔ jo ji hi-ba ba gbonu.
16 Ba daa moloŋo‑i, ŋga ba yammu cuu-yuɔ, ba saa suɔ-yo.
17 Yesu wuɔ yuu-ba wuɔ: «Na waŋ wuɔ niɛ?» Baa yiɛra, ba yammu gbuu vãa hiere.
18 Unaŋo‑i ba taa ba bĩ-yo Kilopasi. Fuɔ wuɔ cira: «Ku ce naŋ saa nu mamaŋ ciɛ Yerusalɛmu‑i-na yiŋ daani-na wɛi?»
19 Yesu wuɔ yuu-ba wuɔ: «Bige‑i ciɛ?»
Baa cira: «Mamaŋ daa Nasarɛtitaaŋ Yesu‑i, naŋ saa nu-ma wɛi? Da ŋ nu wuɔ *Diilopɔpuɔrbiloŋo‑i, u yaa waa naacolŋ daayo‑i. Uŋ taa u ce mamaŋ hiere, ma taa ma dɔlnu Diiloŋo‑i aa bi ta ma dɔlnu nelbiliemba‑i.
20 *Diilojigãntaamba yuntaamba‑i, baa i yuntaamba hãa sorosibaa-ba‑i baa-yo wuɔ ba ko-yo. Ba bel-o gbu-yo *daaŋ-nu ko-yo.
21 Ii naa haa i naŋga‑i u yaa nuɔ‑i wuɔ u'i ka kor *Isirahɛl-baaŋ miɛŋo‑i. Ŋga ba kuɔ-yo ku yinni siɛi yaa nyuŋgo‑i.
22 Caamba maŋ dii baa-ye, banamba naaraa kã cĩncorre-na, aa jo ji tiraa cu i hɔmmu‑i
23 wuɔ ba saa ka da-yo. Aa tiraa cira *dɔrpɔpuɔrbiemba kaa carra-bɛi a waŋ baa-ba wuɔ u siire hel.
24 Baŋ piiye dumaaŋo-na, i nabaamba namba bi sire kã ka da-ma ŋaa baŋ waaŋ-ma dumaa. Ba saa da Yesu yufelle.»
25 Yesu wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Namaaŋo‑i, na sa gbuu suɔ ku yuŋgu. Na sa hũu nɛliɛŋ maama donduo. Diilopɔpuɔrbiemba saa waŋ-ma baa-na wɛi?
26 Ba saa waŋ-ma wuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, duɔ jo, u ka ce sũlma aa suɔ doŋ u yuntesĩnni‑i wɛi?»
27 Baŋ nyɛgãaŋ u maama maŋ Diiloŋ-nelma-na, wuɔ suur ma yaaŋga-na tuɔ waŋ-ma baa-ba. U duɔŋ *Moisi sɛbɛbaa-ba yaa nuɔ‑i ka cor baa Diilopɔpuɔrbiemba baamba‑i hiere, aa baa cor ta ba kã.
28 Baŋ kaa hi Emawusi‑i, Yesu wuɔ ce ŋaa u cor yaaŋ-na.
29 Ba saa hũu-ma u duɔ cor; aa naa cira: «Bãaŋgu tĩɛ tĩ, yaŋ aa ŋ haar ŋ cɔ bande.» Yesu wuɔ haar duɔ ka cɔ baa-ba.
30 Baŋ juɔ cira ba wuo niiwuoni‑i, wuɔ biɛ *buruo‑i aa jaal Diiloŋo‑i, aa bũl-oŋ hã-ba.
31 Huɔŋgu faŋgu-na, ba yammu suɔ kaala-yuɔ baa suɔ-yo. Baŋ bi suyaa-yo terieŋgu maŋ nuɔ‑i, ba'a ba ne naa-yo.
32 Baa ta ba piiye wuɔ: «Uŋ taa u piiye Diiloŋ-sɛbɛ maama‑i baa-ye hũmelle-na huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, i hɔmmu naa gbuu fɛ̃ ŋaa ba kũɔna hũŋhĩnaŋo muɔ.»
33 Ba saa tiraa tĩɛna, baa pãŋ sire bir kã Yerusalɛmu‑i-na kã ka da *hãalãbiemba maŋ tĩyãa cĩncieluo u diei, ba tigiiŋ ba-naa, a naara ba nabaamba namba.
34 Baŋ kãa ka da bamaŋ, baa cira: «Itieŋo siire ninsoŋo, Simɔ daa-yo.»
35 Bafambaŋ bi daa mamaŋ Emawusi hũmelle-na, baa bi suur ma yaaŋga-na waŋ-ma. Aa naa cira: «U juɔ tuɔ calnu buruo yaa i suɔ suɔ-yo.»
Yesu caraaya u hãalãbiemba‑i
(Matie 28.16-20; Marke 16.14-18; Nsãa 20.19-23; Pɔpuɔr. 1.6-8)
36 *Hãalãbieŋ baŋ waa ta ba piiye, ba'a ba ne da Yesu fuɔ fɛrɛ‑i ba hɔlma-na. Wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Tĩyãaŋ dɛi!»
37 Korma pãŋ ta ma da-ba wuɔ sĩ *jĩna.
38 Yesu wuɔ cira: «Bige‑i kormaŋ-kũŋgu fuɔ? Bige‑i ciɛ na ta na dii nuharuŋgu miɛ?
39 Niɛŋ mi nammu‑i baa mi gbeini‑i. Muɔmɛi mi fɛrɛ! Juɔŋ na ji yiɛya-miɛ na ne. Jĩna muɔ sĩ. Jĩna dii ŋaa fafalmu; kũɔma si dii-yuɔ, kokonni bi si dii-yuɔ, ŋga ni yaa daani muɔmi-na.»
40 Uŋ taa u waŋ mafamma‑i, wuɔ tuɔ pigãaŋ-ba u nammu‑i baa u gbeini‑i.
41 Ba hɔŋ muɔ gbuu fɛ̃ da yogogo, ŋga ba saa hũu-ma wuɔ u yaa‑i. Baa yiɛra kar da hãmmu! Yesu wuɔ yuu-ba wuɔ: «Kuuwuoŋgu dii baa-na bande‑i-na wɛi?»
42 Teterieŋo naŋo waa boluoŋgu, baa hĩɛ-yo, baa biɛ-yo hã-yo.
43 Wuɔ hũu-yo wuo-yo ba yufelle-na.
44 Aa naa waŋ baa-ba wuɔ: «Miŋ taa mi waŋ mamaŋ baa-na i wuɔramma-na, ma'i sĩ daama‑i wɛi? Mi maama maŋ nyɛgãaŋ *Moisi *ãnjĩnamma-na, baa *Diilopɔpuɔrbiemba sɛbɛbaa-ba-na a naara gbɛliɛmaŋ-nɛini-na, maa naa saaya ma ce; ma bi ciɛ.»
45 Uŋ piiye dumaaŋo-na, kuɔ kãyã-bɛi ba suɔ Diiloŋ-nelma yaaŋga‑i.
46 Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ cira: «Baŋ nyɛgãaŋ mamaŋ, ba ciɛra wuɔ: Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i aa saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, u saaya u ku a ce yinni hãi hĩɛma-na aa siɛliŋ-yiiŋgu-na u sire hel kuomba hɔlma-na
47 aa nuɔmba ka nu u maama‑i nilɛiŋa-na hiere ka saa. Ba ka doŋ ta ba waŋ-ma *Yerusalɛmu yaa nuɔ‑i wuɔ nuɔmba nanna ba cilɔbabalaŋo‑i, ku yaa Diiloŋo ka ce jande ba ãmbabalma-na hiere.
48 Mamaŋ ciɛ daama‑i hiere, namɛi daa-ma, namɛi saaya na wuɔra waŋ-ma.
49 Terieŋgu faŋgu-na, mi To uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka hã-na fɔ̃ŋgũɔ maŋ, da mi kã, mi ka saaŋ-yo hã-na. Baa na kã terieŋgu; tĩɛnaanaŋ na cie u jo igɛ̃na.»
Yesu tamma‑i duɔ kã dɔrɔ‑i-na
(Marke 16.19-20; Pɔpuɔr. 1.9-11)
50 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ce ba hel *Yerusalɛmu-huɔŋga-na a kã Betani caaŋ-nu. Baŋ kaa hi, wuɔ sire u nammu‑i dɔrɔ tuɔ cãrã Diiloŋo‑i u hã-ba.
51 Ba juɔ'a ba ne da u nyugũŋ dɔrɔ.
52 Baa jaal-o aa naa ta kũŋ, ba hɔmmu gbuu fɛ̃ da yogogo.
53 Ba saa ta ba naa *Diilodubuɔ‑i-na; ba taa ba kã ba jaal Diiloŋo‑i.
Nsãaŋ
nyɛgãaŋ Yesu maama maŋ
Nelmuoyamma
Nsãa nuŋgu waa Yesu *hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba-na. Duɔ tuɔ waŋ fuɔ fɛrɛŋ maama‑i, u sa bĩ u yerre‑i; kuniɛ u cira «*hãalãbiloŋo naŋo» (18.15), kuniɛ wuɔ «hãalãbiloŋo maŋ maama‑i taa ma dɔlnu Yesu‑i ma yaŋ» (13.23).
Sɛbɛ domma-na, u taara u cira wuɔ Yesu yaa Diiloŋ-ãndaaŋgu‑i, ŋga u ciɛ u fɛrɛ nɛliɛŋo jo hĩɛma-na (sap. 1). Ku huoŋgu-na, Nsãa piiye gbɛrɛ-wɛima niehãi maama. Yesu ciɛ gbɛrɛ-wɛima famma‑i a pigãaŋ u sĩnni. Aa bi piiye Yesuŋ wuɔraaya suu baa nuɔmba maŋ ba maama. Ba suumaŋ kãayã nuɔmba‑i dumaa baa kutaamba famba fɛrɛ‑i, u nuŋgu hii-ma. *Yuifu ba yuntaambaŋ cũɔ Yesu‑i dumaa, baŋ cĩinaana-yuɔ dumaa wuɔ u'i sĩ Diiloŋ-Koŋkortieŋo‑i, Nsãa nuŋgu bi hii mafamma‑i (sap. 2–12).
Ku huoŋgu-na, baŋ bilaa Yesu‑i isuɔŋgu maŋ nuɔ‑i, mamaŋ ciɛ, u suurii ma yaaŋga-na waŋ-ma: Yesuŋ diyaa nelma‑i dumaa u *pɔpuɔrbiemba tũnni-na, uŋ cãarã Diiloŋo‑i dumaa (sap. 13–17), baa baŋ ciɛ u ãndaaŋgu‑i dumaa a ji ta ba ko-yo (sap. 18–19). Sɛbɛ periema-na, u waaŋ Yesu siremmaŋ-kũŋgu‑i aa waŋ fuɔ uŋ nyɛgãaŋ u sɛbɛ‑i yuŋgu maŋ nuɔ‑i (sap. 20–21).
Nelma ciɛ ma fɛrɛ nelbiloŋo
1
1 Ku domma-na, Nelma naa waa tĩ. Nelma naa waa baa Diiloŋo, aa maa naa waa Diiloŋo.
2 Ku domma-na, Nelma naa waa baa Diiloŋo.
3 Diiloŋo ciɛ ma yaa ce bĩmbĩnni‑i hiere. Bĩmbĩnni maŋ ciɛ hiere, ma nuŋgu dii ni cemma-na.
4 Cicɛ̃lma waa Nelma yaa nuɔ‑i. Aa cicɛ̃lma famma yaa waa nelbiliemba fitĩnuɔ‑i.
5 Fitĩnuɔ uŋ juɔ, kukulma saa gbãa cie-yo.
6 Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, Diiloŋo saaŋ molo jo. Ba taa ba bĩ kutieŋo‑i Nsãa.
7 U saaŋ-yo wuɔ u ji piiye fitĩnuɔ maama baa nuɔmba‑i kumaŋ ka ce ba hũu u maama‑i.
8 Ku saa ce ŋaa Nsãa yaa waa fitĩnuɔ‑i dɛ! Ŋga uu naa jo duɔ ji waŋ fitĩnuɔ maama yoŋ baa nelbiliemba‑i.
9 Nelma yaa waa ninsoŋ-fitĩnuɔ‑i. Ma juɔ hĩɛma-na ji kaala nuɔmba yammu‑i hiere.
10 Nelma waa tĩ miwaaŋo-na. Ma yaa jĩɛna miwaaŋo‑i. Ŋga nelbiliemba yagaraa-ma.
11 Ma juɔ ma fɛrɛŋ nelle-na, ma nelleŋ-baamba cĩina-mɛi.
12 Ŋga banamba siyaa-ma aa hũu ma maama‑i. Ma hãa kufaŋgu taamba‑i ku fɔ̃ŋgũɔ‑i ba da ba ce Diiloŋ-bisãlmba.
13 Diiloŋ-bisãlmba famba‑i ku saa ce ŋaa u huɔŋ-ba nelbiloŋ temma, ku saa bi ce ŋaa ku dɔlaanu moloŋo‑i u ce u hoŋ-ba, ŋga ku dɔlaanu fuɔ fɛrɛ yaa u hoŋ-ba.
14 Nelma ciɛ ma fɛrɛ nelbiloŋo jo ji waa i hɔlma-na. I daa u fafaaŋgu‑i. U waa hujantieŋo aa tiraa waa ninsowaraŋo. Fafaaŋgu faŋgu‑i i To‑i hãa u Bɛduɔla‑i baa-ku.
15 Nsãa yaa juɔ ji tuɔ waŋ u maama‑i. U taa u piiye baa nuɔmba‑i wuɔ: «Miŋ taa mi gbɛ̃ umaŋ miɛ uu dii huoŋ-nu, u yaa daayo‑i. Aa mɛi suɔ da mi hoŋ, uu naa waa tĩ; a ce dumaaŋo-na u maaraa muɔŋo‑i.»
16 U ciɛ baa-ye cor. Cuobaa-baŋ kaal, u bi ce baa-ye dumɛi.
17 *Moisi yaa juɔ baa *ãnjĩnamma‑i ji hã-ye, ŋga hujarre‑i baa ninsoŋo‑i, Yesu-Kirsa yaa juɔ baa-ni.
18 Moloŋ yufelle saa haa Diiloŋo-na dede. Ŋga u Bɛduɔla pigãaŋ-ye u sĩnni‑i. U yaa dii tĩɛna baa-yo.
Nsãa-Batisi ãndaaŋgu‑i
(Matie 3.1-12; Marke 1.1-8; Like 3.1-18)
19 Nsãa nuŋ-ãndaaŋgu yaa daaku. Uŋ waa tuɔ *batiseŋ nuɔmba‑i, *Yuifu ba yuntaamba maŋ waa *Yerusalɛmu‑i-na, baa puɔr *Diilojigãntaamba namba‑i baa *Levitibaa-ba namba‑i wuɔ ba ka yuu u sĩnni‑i. Baŋ kãa ka hi, baa cira: «Naacolŋ nuɔ, naŋ hilaa hie?»
20 Nsãa saa fuo ma diei bɛi; wuɔ cira: «Baa na ta na ne wuɔ sĩ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, u yaa juɔ muɔŋo‑i, muɔ sĩ.»
21 Baa cira: «Nuɔnɛi *Eli‑i wɛi?»
Nsãa wuɔ cira: «E'e, muɔ sĩ.»
Baa cira: «Nuɔnɛi *Diilopɔpuɔrbiloŋ nuɔŋo‑i wɛi?»
Wuɔ cira: «E'e.»
22 Baa cira: «A naŋ hilaa hie? Nuɔmba'i puɔraa-ye; pigãaŋ-ye ŋ sĩnni‑i i ka tũnu-bɛi.»
23 Nsãa wuɔ siɛ-ba baa *Isayi ãndaaŋ daaku‑i wuɔ:
«Muɔmɛi hohuolaayaŋ *hĩɛkuraaŋgu-na wuɔ:
‹Siireŋ na cãa Itieŋo hũmelle‑i›.»
24 *Farisĩɛbaa-ba waa pɔpuɔrbieŋ daaba hɔlma-na.
25 Baa cira: «Ŋ ciɛra wuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u'i sĩ nuɔŋo‑i, aa cira Eli'i sĩ nuɔŋo‑i aa tiraa cira Diilopɔpuɔrbiloŋo'i bi sĩ nuɔŋo‑i; a ma bilaa niɛ ŋ ta ŋ batiseŋ nuɔmba‑i?»
26 Nsãa wuɔ cira: «Muɔmi batiseŋ-na baa hũmma yoŋ, ŋga moloŋo naŋo dii na hɔlma-na, na sa suɔ-yo.
27 Mi juɔ yaaŋga kufaŋgu tieŋo-na, ŋga mi saa piɛra u natãaŋgu‑i.»
28 Nel daama‑i hiere ma ciɛ Betani. Nsãa taa u batiseŋ nuɔmba‑i kusuɔŋ-nu'i, dii *Yurdɛ̃ bomborma-na.
Yesu yaa Diiloŋ-Tũmbiloŋo‑i
29 Ku cuo kaala‑i-na, Nsãa wuɔ u ne da Yesu jo u wulaa. Wuɔ cira: «*Diiloŋ-Tũmbiloŋo yaa juɔŋ daayo. U yaa piriiŋ nelbiliemba ãmbabalma‑i.
30 Mi taa mi gbɛ̃ u yaa‑i miɛ uu dii huoŋ-nu, ŋga u taa yaaŋga muɔŋo-na, a ce dumaaŋo-na u maaraa-mi.
31 Mɛi saa ta mi suɔ-yo, ŋga mi juɔ ji ta mi *batiseŋ nuɔmba‑i hũmma‑na da mi ce *Isirahɛl-baamba suɔ-yo.»
32 Uŋ waaŋ mafamma‑i, u cira: «Mi daa *Diiloŋ-Yalle hilaa dɔrɔ‑i-na koŋhuruŋ temma jo ji diire-yuɔ.
33 Mi saa ta mi suɔ-yo. Ŋga umaŋ puɔraa-mi wuɔ mi ji batiseŋ nuɔmba‑i hũmma‑na, uu naa gbɛ̃-mi wuɔ: ‹Da ŋ ji da mi Yalle hiiriiye ji diire umaŋ nuɔ‑i, u yaa ka tuɔ batiseŋ nuɔmba‑i baa-de.›
34 Mi daa mafamma‑i nuɔ baa mi yufelle. Mi siɛ fuo-ma: Naacolŋ daa u yaa Diiloŋ-Biɛŋo‑i.»
Bamaŋ cuu Yesu huoŋ-nu dĩɛlũɔ
35 Ku cuo kaala‑i-na, Nsãa wuɔ tiraa kã baa u *hãalãbiemba hãi terduɔŋgu faŋgu-na.
36 U juɔ'a u ne da Yesu cor. Wuɔ cira: «*Diiloŋ-Tũmbiloŋo yaa kãaŋ daayo!»
37 Hãalãbieŋ daabaŋ nuɔ mafamma‑i, baa pãŋ ta cu Yesu huoŋ-nu.
38 Yesu wuɔ u miɛl ne ku yaa nuɔ‑i, a da-ba u huoŋgu-na. Wuɔ yuu-ba wuɔ: «Kuu dii niɛ?»
Baa cira: «Arabi, ŋ haraa hie?» (Arabi yuŋgu yaa wuɔ hãalãtie.)
39 Yesu wuɔ cira: «Juɔŋ i ta, na ka suɔ-ku.» Baa kã baa-yo ka suɔ uŋ haraa kusuɔŋ-nu. Bãaŋgu naa tɛrɛŋ tĩ, baa pãŋ perieŋ bãaŋgu boluoŋgu‑i baa-yo.
40 Hãalãbieŋ daaba‑i ba hãi‑i-na, ba taa ba bĩ unaŋo‑i Ãndere, Simɔ-Piɛr hãaŋo'i waa.
41 Fuɔ wuɔ ta kã mɔlŋo yaa wulaa‑i igɛ̃na ka waŋ baa-yo wuɔ: «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu‑i wuɔ u ka saaŋ *Koŋkortieŋo maŋ, i daa-yo.» (Ba bĩ u yaa‑i *Kirsa‑i girɛkimma-na.)
42 Aa naa kã baa Simɔ‑i Yesu wulaa. Yesu wuɔ ne-yo aa naa cira: «Nsãa biɛŋ nuɔ, ba bĩ-ni Simɔ; i ka tiɛ bĩ-ni fiɛfiɛ‑i-na Sefasi.» (Sefasi yuŋgu yaa wuɔ tãmpɛ̃lle.)
43 Ku cuo kaala‑i-na, Yesu wuɔ cira u kã *Galile. Uŋ hilaa, wuɔ suu baa naacolŋo naŋo‑i ba bĩ-yo Filipu; wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Filipu, jo i ta!»
44 Filipu taa u hel Betisada. Ba taa ba hel neduɔle baa Ãndere‑i baa Piɛr hiere.
45 Ku huoŋgu-na, Filipu wuɔ bi kã ka da Natanayɛl; wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «*Moisi‑i baa *Diilopɔpuɔrbieŋ baŋ waaŋ naacolŋo maŋ maama‑i ba sɛbɛbaa-ba-na, i daa-yo. Ba bĩ-yo Yesu, Nasarɛtitaaŋ Yosɛfu biɛŋo.»
46 Natanayɛl wuɔ cira: «Niŋ huɔŋ, ŋ nuɔ ba'a bĩŋkũfafaaŋgu hilaa Nasarɛti‑i-na dede wɛi?»
Filipu wuɔ cira: «Jo i ta ŋ ka da baa ŋ yufelle.»
47 Yesuŋ juɔ'a u ne da Natanayɛl jo, wuɔ cira: «*Isirahɛlyiɛŋ kerre yaa daade‑i; huhurma diei maa si dii-yuɔ.»
48 Natanayɛl wuɔ yuu-yo wuɔ: «Naŋ suyaa muɔ hie?»
Yesu wuɔ cira: «Aa Filipu suɔ duɔ bĩ-ni, mii naa da-ni *yensãaŋgu yuŋgu-na.»
49 Uŋ waaŋ mafamma‑i, Natanayɛl wuɔ cira: «Hãalãtie, Diiloŋ-Biɛŋo yaa nuɔŋo‑i, *Isirahɛl-baamba nellentieŋo yaa nuɔŋo‑i!»
50 Yesu wuɔ cira: «Miŋ ciɛra mi daa-ni yensãaŋgu yuŋgu-na ku'i ciɛ ŋ hũu mi nelma‑i. Yiiŋgu dii baa yiiŋgu, ŋ ka da mamaŋ maaraa daama‑i.»
51 Aa naa cira: «Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Yiiŋgu dii baa yiiŋgu na ka da dɔrɔ puurii aa *dɔrpɔpuɔrbiemba ta ba nyugũŋ aa ta ba hiire *Moloŋ-Biɛŋo yudɔrɔ‑i-na.»
Yesu birii hũmma‑i kolma
2
1 Yesuŋ bĩɛ Filipu‑i baa Natanayɛl, yiiŋgu diei cor, hãalĩŋ-yiiŋgu-na, ba ta ba jã ciɛŋo dii nelle nande-na ba bĩ-de Kana; dii dii *Galile huɔŋ-na. Yesu nyu waa kãlle fande-na
2 a naara Yesu‑i baa u *hãalãbiemba‑i.
3 Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, ba kolma yor. Yesu nyu wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Ba kolma yuraa.»
4 Yesu wuɔ cira: «Nnaa, yaŋ-ma ŋ hã muɔ, ku saa hi mi wulaa yogo.»
5 Nyuŋ wuɔ waŋ baa maacembiemba‑i wuɔ: «Duɔ waŋ mamaŋ baa-na, na ce-ma.»
6 A ne da bɔ̃ɛŋa naŋa waa terieŋgu-na; baa naa jĩna-yɛi ta ba dii hũmma ba saara ba fɛrɛ a saa baa *Yuifu ba Diiloŋ-hũmelle‑i. A waa bɔ̃ɛŋ niediei. Di diei gbãa yu litiribaa komuɔŋa ndii temma.
7 Yesu wuɔ waŋ baa maacembiemba‑i wuɔ: «Kãaŋ na ka hu hũmma na ji dii bɔ̃ɛŋ daaya yu.» Baa kã ka hu hũmma‑i ji dii bɔ̃ɛŋa yu.
8 Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Kaaŋ manamma na ka hã umaŋ niɛŋ niiwuoni‑i.» Ba kaa ka hã-yo.
9 Hũmma birii kolma! Wuɔ hũu nyɔŋ, u saa suɔ maŋ hilaa kusuɔŋ-nu. Maacembiemba fuɔ ba suyaa. Wuɔ bĩ dɔrbiɛŋo‑i
10 a ji tuɔ piiye baa-yo wuɔ: «Kolma maŋ dɔlaaŋ, ba hã nuɔmba‑i ma yaa‑i igɛ̃na. Da ba ji nyɔŋ ye, ba suɔ hã-ba mamaŋ sa dɔlaaŋ. Nuɔ fuɔ, naŋ bir yaŋ kondɔdɔlma‑i ji ta ŋ hã-ba baa-ma huoŋ-nu!»
11 Yesu kaaŋ ce hiŋ daama yaa‑i. U ciɛ-ma Kana dii Galile mara nuɔ. U pigãaŋ u fɛrɛ pigãaŋ daama temma yaa‑i u hãalãbiemba hũu u maama‑i.
12 Uŋ hilaa terieŋgu-na, u kã Kafarnamu ka ce yinni cɛllɛ. U nyu waa baa-yo baa u hãmba‑i a naara u hãalãbiemba‑i.
Yesu duɔnya torgociraamba‑i Diilodubuɔ‑i-na
(Matie 21.12-13; Marke 11.15-17; Like 19.45-46)
13 *Yuifu ba *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋguŋ juɔ ta ku piɛ, Yesu wuɔ kã *Yerusalɛmu‑i-na.
14 Uŋ kãa, wuɔ kã ka da ba suor niimba baa tũlmba baa nɔnsɔr ba huriimba *Diilodubuɔ‑i-na. Aa da bamaŋ huraaŋ gbeiŋa‑i ba tĩɛnaana ba taabalebaa-ba canni-na ta ba hor gbeiŋa‑i.
15 Wuɔ ce iyiemba a pãl comelle a muo-ba hiere donya-bɛi hiel-ba Diilodubuɔ‑i-na baa ba niimba‑i baa ba tũlmba‑i hiere. Aa naa sɛ gbeihortaamba taabalebaa-ba‑i nanna baa ba gbeiŋa‑i.
16 Aa gbɛ̃ bamaŋ taa ba suor nɔnsɔr ba huriimba‑i wuɔ: «Biyaaŋ na huriimba‑i na hiel-ba bande‑i-na; baa na ce mi To dũŋgu‑i gbeitaara-terieŋgu.»
17 Uŋ ciɛ mafamma‑i, mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: «Diilo, mi kuye ŋ dũŋgu maama‑i. Ma gbu ma ko-mi», nelma faŋ maa tĩɛnu u *hãalãbiemba‑i.
18 Yuifubaa baa yuu-yo wuɔ: «Ŋ ka ce hiŋ hama‑i pigãaŋ-ye i suɔ wuɔ niŋ ciɛ mamaŋ daama‑i, ba hãa-ni hũmelle‑i aa ŋ suɔ ce-ma?»
19 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Muyaanuŋ Diilodubuɔ‑i, na ka da mi maa-yo yinni siɛi hɔlma-na yoŋ.»
20 Baa cira: «Baŋ maa bĩŋkũŋgu maŋ bieŋ komuɔŋa hãi baa niediei, naŋ'a naŋ ka ma-ku yinni siɛi hɔlma-na yoŋ!»
21 Yesuŋ taa u waŋ Diilodubuɔ maŋ maama‑i, u yaa fuɔ fɛrɛŋ kerre‑i.
22 Uŋ juɔ ku aa sire, nelma faŋ maa tĩɛnu u *hãalãbiemba‑i; baa pãŋ hũu mamaŋ nyɛgãaŋ hiere Diiloŋ-nelma-na baa Yesuŋ waaŋ mamaŋ hiere.
Yesu suɔ nelbiliemba kusũnni‑i
23 Yesuŋ kãa *Yerusalɛmu‑i-na, u ciɛ gbɛrɛ-wɛima bɔi *kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu yinni-na. A ce dumaaŋo-na, nuɔmba maŋ daa gbɛrɛ-wɛiŋ daama‑i, ba fɔ̃ŋgũɔ baa hũu u maama‑i.
24 Ŋga Yesu naa konnu-bɛi, a ce u saa haa u naŋga bɛi.
25 Fuɔ fɛrɛ taa u suɔ nelbiloŋo kusũŋgu‑i, u saa waa duɔ ka yuu moloŋo wuɔ mɛlŋo dii niɛ?