Dene ngü ka takpa ka würüse wökö
21
Marako 12:41-44
1 Fütanga ngü la, fü Yesu adu angbü kötö ede kuwu, te wü kpara ngbü eto takpa fü Me gbügbü na. Fü ah angbü eceka kpï, awu wü kpara te ewü di de mere bi wü e esaka wü, te ewü ngbü ekoro egü takpa ka-wü gbü kuwu la.
2 Fü ah adu awu gara würüse wökö biringbö, te di ka-ye mürü cïnga. Fü würüse la ayia akoro agü nda-ye enga jiase ka-ye ngbee ꞌbasu, baka e te wüh ena ase ambata biringbö di.
3 Te Yesu wu bala, fü ah amala ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Ma emala fü yi dene zu ngü. Jiase te würüse wökö ne to ne, ah reke gbü jia Me, fa nda wü bu ye ne ꞌburu.
4 Angü wü kpara de mere bi wü e esaka wü ne, e te ewü to fü Me, ngüngü gbü jia ewü ma, angü dudu ladü esaka ewü. Amba würüse ne to nda-ye jiase ka-ye eyi ꞌburu. Dudu na esasaka, te engu ena ase mba enga zü-e di, nda tïne ma.”
Dela ngü ta te Yesu mala, teka takpa te wüh ngbü eto fü Me.
Dene ngü ta te Yesu mala,
teka ngü te ena amere te-ye te gara
Matayo 24:1-14; Marako 13:1-13
5 Fütanga ngü la, fü gara wü *kpara ka Yesu akpo da emala ngü teka *Mere Kambü ka Me agbü Yerüsalema ne, gü ba, “Kambü ne su fa sü! Ceka la, wü angbe cögbörö da te ewü fa di, kpah de wü züka e eküküte, te wü miri to ba takpa fü Me.” Te Yesu je ngü la bala, fü ah amala ngü fü ewü, gü ba,
6 “Yi ngbü eceka dela bü mere züka Kambü ka Me ne? Te gara, wüh ena amürü kambü la amürü ꞌburu kötö. Da biringbö, te wüh ena ace ao füh kiri ye sela, ena adi ma.”
7 Te wü kpara kaka-na je ngü la bala, fü ewü ayi-tata, gü ba, “Mere kpara, ngü la ena amere te-ye neh elaye? Anga ngü te ena agü tamu ngü la fü ani mbi mbi mbi, gü ba, siti ngü la koro eyi gbamari, ah de ne ngü ne?”
8 Fü Yesu alügü ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Yi ceka te-yi mbi teka wü mürü fiti, angü wüh ena afiti yi. Angü mere bi wü kpara ena akoro, amere mani te ïrï ra. Fü ewü angbü efiti wü kpara, gü ba, ‘Ani de miri te Me tima ani me-ye.’ Wü gara ena amala nda-wü, gü ba, ‘*Adu sïkpï koro ka-ye eyi!’ Amba yi mere e aje ngü ka-ewü la de.
9-11 Angü mere bi wü lara ngü ladü, te ewü ena amere te-wü feke, o adu sïkpï la koro la de. Yi mere e akpe cürü de, angü Me ladü te ena aceka kpï fütanga yi, gbü wü ngü la ꞌburu. Wü gü ena amere te-wü gbü mere bi wü sü füh kotö ne. Nguwa wü kpara ena ayia amere gü esüka wü. Kpah bala, gara miri ena amere gü ake kiri ye. Yiki-tö ena amere te-ye kpekpeke, gbü mere bi wü sü füh kotö ne. Kpah bala, gbü wü gara sü, mere siti kpïrï tala ena atï gbü nzö wü kpara. Gbü wü gara sü, wü siti keke ena amere wü kpara. Wü gara lara ngü ena amemere te-wü kpa tikpi, te ena ato mere cürü fü wü kpara füh kotö ne. Dela ꞌburu wü ngü te ena amere te-wü füh kotö ne, o adu sïkpï koro la de.
12 Amba ah le de yi ceka te-yi mbi, angü gara wü siti ngü ladü te ena amere yi feke. Wüh ena akpo da ekpülü yi, teka ngü ka-ra. Wüh ena azoro gara yi, anü di ato fü wü angbe cögbörö wü kpara, de wü miri. Fü ewü aza yi, agü agbü ku.
13 Yi mere e akpe cürü de, angü wü ngü la ena adi fü yi ba züka kaje, teka fü yi amala ngü ka-ra fü wü mere kpara la.
14 Te di bala, gbü wü ngü la ꞌburu, fïngangü ka-yi mere e asiti, teka ngü de te yi ena amala fü ewü ne, de.
15 Angü ma ena ato wazi de züka fïngangü fü yi me-ra, teka amala mere kpeke ngü fü ewü. Te di bala, wü vügü ka-yi la tï aza ngü gömö yi de.
16 Yi ceka te-yi ꞌbe, angü wü di enga ni yi, de wü wö yi, de wü ni yi, ena ato yi fü wü vügü cu me-wü. Wü vügü la ena akolo ngü ka-yi, fü ewü amörö wü gara yi teka ngü ka-ra.
17 Angü wü kpara ꞌburu ena angbü ekpü yi akpü, teka ngü ka-ra.
18-19 Ngü ma, yi rü kpekpeke gbü wü cïnga la, angü Me ena aküwa yi agbü sü ka-ye agbü kpï. Biri kpara esüka yi tï adürü de.”
Dene ngü te Yesu mala, teka mere cïnga,
te ena amere wü kpara ka Yerüsalema te gara
Matayo 24:15-19; Marako 13:14-17
20 Fü Yesu adu amala gara ngü fü ewü, gü ba, “Te yi wu mere bi wü marajümïya, te ewü koro te gara, fü kere Yerüsalema gbaa la, yi wu awu, gü ba, sïkpï ka cïnga ka Yerüsalema koro eyi. Angü wüh ena amümürü wü kambü, amömörö wü kpara kpah ꞌburu.
21 Te di bala, te mü ngbü engbü agbü Yerüsalema, anga agbü tö ka *Yudaya la, ah le de mü kpe agbü gü kere, te ngü la koro eyi la! Te ngü la maka mü agbü gü, mü mere e akpe adu agbü mere kötï tïne de!
22 Angü sïkpï engu la, ah ena adi de sïkpï, te Me ena ato mere kuru te wü kpara ka Yerüsalema tete, baka ngü ta te wüh ba gbü *Ngari Me.
23 Ako! Yi ceka la mere cïnga, te ena amere wü kpara gbü wü sïkpï engu la! De bala ta ne cïnga ne! Cïnga la, ena afa sü fü mene wü würüse, te ewü di de bu wü, kpah bete mene ewü, te ewü di de vürü wü jaji esaka wü. Angü maguma Me ena anzu eküte wü kpara gbü Yerüsalema sene ꞌburu, fü ah ato mere kuru te ewü.
24 Wüh ena adodoro wü gara kpara, amörö de maguruma, azoro wü gara kpara, anü di agbü wü gara ganzi sü nengete, ao ewü labï ka-wü. Wü *ganzi kpara la ena adoto Yerüsalema zu adoto esa lö wü, zalü akoro di gbü sïkpï, te Me ena afe me-ye.”
Dene ngü teka dudu ka Yesu füh kotö ne
Matayo 24:29-31; Marako 13:24-27
25 Fü Yesu adu kpah amala gara ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Te sïkpï ka-ra, te ma ena adu tete, yia ekoro gbamari la, mere bi wü sirimbi ena akpo da emere te-wü. Angü yi ena awu wü sirimbi te ena amere te-wü agbü kpï, wü gara gbü jia fe, wü gara gbü jia ra, wü gara kpah gbü jia wü küfara. Wü nguwa wü kpara füh kotö ne ꞌburu ena aloꞌböka ka cürü, teka ngü ka mere *yï-ngu, te ena angbü ekada, da eyiki de mere giri ye.
26 Te di bala, wü kpara ena aboto ka cürü, teka ngü te ena amere te-ye, te gara füh kotö ne. Angü wü nga nzö sü ꞌburu ena asiti, da eyiki te-wü, kpah de wü e agbü kpï mini.
27 Fütanga wü sirimbi la, yi ena adu awu ra, *Ye Kpara ka Kpï, te ma ena adu akoro. Wü kpara ꞌburu ena aci awu ra kpa gbü kpï, te ma ngbü ekoro de mere wazi baka Mere Miri. Fü ewü aci ꞌburu acu ngü ra.
28 Te di bala, te yi ena awu wü sirimbi la, te ewü ena akpo da emere te-wü la, yi rü kpekpeke, da eo jia yi teka ra, angü yi tï eyi awu, gü ba, ‘*Küküwa ka-ani koro eyi gbamari.’ ”
Dene mani ta te Yesu mala teka dudu ka-ye
Matayo 24:32-35; Marako 13:28-31
29 Fü Yesu adu amala gara ngü fü ewü gbü mani, gü ba, “Ngü ka dudu ka-ra ena adi baka ngü ka wü rü.
30 Angü te yi wu wü rü, te ngbü eyi ayi, da eto to kpa wü la, yi ngbü egü neh fe? Yi tï eyi awu, gü ba, bigü koro eyi. Ah bala de?
31 Kpah bala, te yi wu wü sirimbi, te ma mala nganga na fü yi ne eyi la, de yi wu awu, gü ba, sïkpï ka dudu ka-ra eyi gbamari.
32 Ma ngbü emala fü yi dene zu ngü. Siti cïnga la ena amaka yi fanü, amba ngü la tï anza ngü ka-yi, wü kpara ka-ra nda de.
33 Ngü te ma ngbü emala fü yi dene, ah de kpeke ngü, te ena angbü fï mere badi. Angü Me ena agara kotö ne ake kpï, fü ngü ka-ewü anza ꞌburu. Amba ngü de te ma ngbü emala fü yi ne, ah tï anza nda de.”
Dene ngü te Yesu mala, gü ba, nih ceka te-nih mbi
34-35 Fü Yesu adu amala ngü fü wü kpara ka-ye la, gü ba, “Yi ceka te-yi ꞌbe. Yi mere e ao to yi teka wü ngü ka tadu ka kotö ne, de. Yi mere e ao to yi teka ngü ka fï, anga fïngangü teka wü e ka-yi, kpah de. Ah le de yi ngbü nzo, angü sïkpï ka dudu ka-ra, yi tï awu de. Ah ena agüka yi gbü ïrï-to, baka te nü ngbü eba gbü ku. Angü sïkpï ka dudu ka-ra ena atata wü kpara füh kotö ne kpah ꞌburu atata bala.
36 Amba nda-yi, yi reke te-yi areke, yi ngbü nzo, da eci sü, kpah da eyi-ta Me gbü wü sïkpï ꞌburu, teka fü yi amaka wazi, aküwa gbü wü siti ngü la ꞌburu. Te di bala, sïkpï la tï agüka yi, ato cürü fü yi de. Angü yi ena arü engagira ra, *Ye Kpara ka Kpï, de mere tadu emaguma yi.”
Dela wü ngü ta te Yesu mala fü wü kpara ka-ye, teka wü ngü te ewü ena amere te-wü te gara, kpah teka sïkpï ka dudu ka-ye.
37-38 Gbü wü sïkpï ꞌburu, fü Yesu angbü ta erï wü kpara etambasü *Mere Kambü ka Me. Fü wü kpara angbü ekoro kpakaka bü gügü kpurutokokpï, teka adi eje ngari Me gögömö na. Amba ah te ekoro etamurago la, fü engu angbü enü era ka-ye kpa füh da, de ïrï ye Olïve ne.
Dene ngü te Yuda Keriyota to Yesu di fü wü vügü
22
Matayo 26:1-5, 14-16; Marako 14:1-2, 10-11
1 Ngü ne mere te-ye ta gbü mere sïkpï ka wü Yïsarayele, te wüh eï, gü ba, *Pasïka. Te sïkpï ka Pasïka la koro tete gbamari,
2 fü wü angbe cögbörö kpara ka wü *Yïsarayele, wü mürü gele, de wü *mürü rïrï angbü nda-wü da egïrï kaje, te ani ena azoro Yesu tete gbü zi, amörö. Amba dada ma, teka ngü ka mere bi wü kpara, te ewü le ngü ka Yesu fa sü ne, angü wüh ena aci de gü eküte ani.
3 Te di bala, fü *Satana ayia arï emaguma *Yuda Keriyota, te di de biri kpara esüka wü *kpara ka Yesu, nzükpa de füh ye ꞌbasu ne.
4 Fü Keriyota ayia anü akoro kpaka wü angbe cögbörö wü kpara la, de wü marajümïya ka-wü, amala ngü fü ewü, gü ba, “Ni ena agïrï kaje, te ni ena ato Yesu di fü wü.”
5 Fü wü kpara la angbü ꞌburu de mere tadu teka ngü la. Fü ewü amala ngü fefe, gü ba, “Te ye to Yesu fü ani fanü fanü la, ani ena ato jiase fü ye.”
6 Fü ngü la areke te Keriyota. Fü ah akpo da egïrï züka kaje, te ni ena ato Yesu di fü ewü gbü zi, gbü lö-ra te mere bi wü kpara ena adi ma.
Dene ngü ka Yesu te zü Karama ka Pasïka de wü kpara ka-ye
Matayo 26:17-29; Marako 14:12-25
7 Dene gele ta te wü Yïsarayele ngbü emere teka *Karama ka Pasïka. Gbü gina sïkpï ka Pasïka la, wü mürü kötï ꞌburu ngbü eza togo kambiliki, enü di kpaka wü mürü gele ka Mere Me, de wüh wa, ato fü Me. Te mürü gele wa eyi la, fü wü mürü kötï aza so kambiliki la, anü di, azü de wü kpara agba wü ꞌburu.
Te di bala, te sïkpï ka Pasïka la koro tete,
8 fü Yesu amala ngü fü wü Petero ake *Yüwane, gü ba, “Wü nü enü, teka areke zü-e ka Karama ka Pasïka fü ani.”
9 Fü ewü ayi-ta Yesu, gü ba, “Mere kpara, ye ele de ani nü reke e la neh kaye?”
10 Fü Yesu alügü ngü fü ewü, gü ba, “Wü nü kpa gbü Yerüsalema. Wü ena amaka gara komoko kpala, te bï ngu ka-ye gbü sila, ego di kpa ekötï. Wü fa nganga na, zalü koro di gbü kötï, te engu ena arï de ngu la gbügbü.
11 De wü mala ngü fü mürü kötï la, gü ba, ‘Mere kpara gü ba, “Sü te ani ena azü Karama ka Pasïka tete, de wü kpara ka-ni ne, ah neh kaye?” ’
12 Mürü kötï la ena agü tamu mere guvu kambü, te di kpa tikpi füh kiri ye. Wü ena amaka sü te wüh reke eyi ꞌburu nzo, teka karama ka-ani la. Te di bala, wü reke zü-e fü ani kpala.”
13 Fü wü Petero ayia anü agbü Yerüsalema, amaka wü ngü la kpah ꞌburu baka te Yesu mala fü ewü la. Fü ewü areke Karama ka Pasïka la fü wü gbü kambü engu la.
14 Etamurago la, te wüh reke wü e la ꞌburu nza tete, fü wü Yesu ayia akoro angbü kötö, akpo da ezü karama la de wü kpara ka-ye nzükpa de füh ye ꞌbasu ne.
15 Te wüh ngbü ezü e la tete, fü Yesu amala ngü fü wü kpara ka-ye la, gü ba, “Ma le ngü ne cu fa sü, de nih zü Pasïka ne de nih ma tundu bane feke, o ra zü cïnga la de.
16 Angü ma ngbü emala fü yi dene zu ngü, ma tï adu azü karama de bane ne tïne de, zalü akoro di gbü sïkpï te Me ena ao ra Mere Miri tete, fü wü kpara adu awu si-ngü teka karama ne mbi mbi mbi.”
17 Fü Yesu ayia aza ndüꞌba de ngu *vinü gbü ye, agbo nga ïrï Me tekaka, adu amala fü wü kpara ka-ye la, gü ba, “Yi za e la eza, yi gafa esüka yi ꞌburu.
18 Angü ma ngbü emala fü yi dene zu ngü, akpo enatikine, ma tï anzö ngu vinü tïne kpo de, zalü akoro di gbü sïkpï, te Me ena ao ra Mere Miri tete na.”
19 Fü engu ayia aza ambata, agbo nga ïrï Me tekaka, adu akukuru, agafa fü ewü, gü ba dene, “Dene küte ra, te ma to fü kpi tüngü yi. Yi ngbü da emere ngü la fï bala sidi nga ra, teka adi efï nga ra tete.”
20 Fütanga zü-e la, fü engu ayia aza ndüꞌba de ngu vinü gbü ye, ato fü ewü kpah bala, gü ba, “Dene ngüte ra. Yi nzö enzö, ba e te yi ngbü enzö *ngüte de wü Me. Angü ngüte ra engu ne, ah ena atökö, teka areke zengba yi de wü Me.”
21 Fü engu adu amala gara ngü fü ewü, gü ba, “Kpara te ena ato ra fü wü vügü ne, ah ladü esüka nih sene.
22 De-ra, *Ye Kpara ka Kpï, ma ena amaka cïnga, fü ra akpi, baka ngü te Me le me-ye. Amba mere cïnga ena adi fü mene kpara, te ena ato ra fü wü vügü la!”
23 Fü wü *kpara ka Yesu akpo da eyi-ta ngü esüka wü, gü ba, “Mene kpara esüka ani, te ena amere ngü de bala, ah ena adi de neh da?”
Dene yïkï te wü kpara ka Yesu ngbü ega esüka wü
24 Fütanga ngü la, fü wü kpara ka Yesu akpo de mere yïkï esüka wü, gü ba, “Kpara esüka ani te ena angbü ba mere kpara fü wü bu ye, fütanga Yesu, neh da?”
25 Te Yesu wu ngü la bala, fü ah amala ngü fü ewü, gü ba, “De-yi, yi wu eyi, gü ba, wü miri füh kotö ne ngbü engbü gbü nzö wü kpara de mere wazi. Kpah bala, wü miri la ngbü egbo nga wü, gü ba, ani de züka kpara.
26 Nda-yi, yi le amere kpah bala? Ah bala de! Te mü le angbü ba mere kpara gbü jia Me la, ah le de mü fü te-mü baka jaji, te ngbü emere tima fü wü bu ye.
27 Kpara te di memere fü kiri ye neh da? Kpara te ngbü nda-ye kötö ezü e, anga ah ena adi de mene kpara te reke e la fefe. Amba nda-ra, ma koro füh kotö ne baka mere kpara de. Ma koro teka ale ta-ngü te wü kpara. Ah le de yi mere kpah bala!
28 Nih ngbü eyi de nih ma sene teka bi re. Wü re-ngü de te ngbü emere ra ne, yi wu kpah eyi ꞌburu, yi ce ra nda-yi de.
29 Teka ngü la, baka te Wüba Me o ra ba Mere Miri, kpah bala, ma ena ato wazi fü yi me-ra, teka fü yi angbü wü miri tete.
30 Gbü sïkpï te ma ena adu akoro angbü Miri tete gbü nzö wü kpara, nih ena angbü de nih ma tundu, da ezü e de mere tadu. Kpah bala, yi ena angbü füh wü kpökpö baka wü miri ede ra, da ekolo ngü ka wü kpara füh kotö ne, de nguwa wü di enga *Yïsarayele ꞌburu.”
Dene ngü te Yesu mala fü Petero
Matayo 26:31-35; Marako 14:27-31
31 Fütanga ngü la, fü Miri Yesu amala ngü fü Sïmüna Petero, gü ba, “Sïmüna, Sïmüna, mü je la ngü ne! *Satana yi-ta Me eyi teka yi, de ni re maguma yi, baka kpara te efeke jia ndo ka-ye.
32 Amba ma yi-ta Me kpah eyi teka ngü ka-mü, teka de mü ce ngü ka-ra de. Te di bala, te mü ena adu alügü maguma mü kpaka ra la, de mü to wazi fü wü di enga ni mü.”
33 Petero gü ba, “Mere kpara, ngü ma, te wüh zoro mü, gü gbü ku la, ma tï ace mü de. Anga te ah di bü de kpi la, nih ena akpi ake nih ma.”
34 Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Petero enga wüna, ngü te ma emala fü mü dene, ah de zu ngü. Enatikine, gbü biti ne, o moko-ngü mï koko la de, mü ena acere nga mü du bata gbere! gü ba, ‘Ni wu ra de.’ ”
35 Fütanga ngü la, fü Yesu adu amala ngü fü wü kpara ka-ye la ꞌburu, gü ba, “Angü ta te ma tima yi amala ngari Me fü wü kpara ne, yi nü ta de kpa yi kükürü, yi za e esaka yi ꞌburu de. Te di bala, gbü wü sïkpï la, yi maka ta wü e de?” Fü ewü alügü ngü, gü ba, “Aꞌa, kpara maka ta wü e eyi fa sü.”
36 Fü Yesu adu amala ngü fü ewü, gü ba, “Amba enatikine ngü la fü te-ye eyi. Te wü e ka-mü ladü, de mü zoro gö! esaka mü. Te mere maguruma ka-mü ma, ah le fü mü aza bongo ka-mü, acïnzï asidi. Fü mü aza jiase engu la, ase maguruma di.
37 Kükürü de, angü ma ngbü emala fü yi dene zu ngü, gü ba, ngü ta te wü *mürü dofo ba teka ngü ka-ra gbü *Ngari Me ne, ena amere te-ye enatikine! Baka ngü ta te wüh ba, gü ba, ‘Wüh ena akolo ngü ka züka kpara ka-ni, Me, dünda de wü siti kpara.’ ”
38 Te wü kpara ka Yesu je ngü la bala, fü ewü alügü ngü fefe, gü ba, “Wayi, mere kpara, wü maguruma ladü esaka ani sene ngbee ꞌbasu dene.” Wüh mala bala, angü wüh je si-ngü gbü mani te Yesu mala la nda-wü de. Fü Yesu amala fü ewü, gü ba, “Ah ti eyi! Ngü la rü bala!”
Dene gba te Yesu ku fü Me
Matayo 26:36-46; Marako 14:32-42
39 Fütanga ngü la, fü Yesu ayia de wü kpara ka-ye, anü kpa füh da, de ïrï ye Olïve, kpah baka e te engu ngbü emere gbü wü sïkpï ꞌburu.
40 Te wüh nü koro kpa füh da la, fü Yesu arü amala ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Yi ku gba fü Me, de ah to wazi fü yi, angü *Satana ena afiti yi.”
41 Fü engu aka te-ye mba canza edere sü kpikpi ye. Fü ah abu nzökuta ye kötö, akpo da eku gba fü Me, gü ba,
42 “Wüba, sïkpï ka-ra koro eyi dene! Te ah gbü jia mü mbi la, de mü za cïnga la eküte ra asidi. Amba ngü la, ma ce o eyi esaka mü, ah le fü mü amere ba e te mü ngbü ele. Ah di ba e te ma le me-ra ne de.”
43 Fü gara *malayïka ka Me ayia agbü kpï, akoro ato wazi fefe na.
44 Fü cïnga azoro maguma Yesu tïne cu afa sü. Fü engu adu angbü eku gba fü Me kpekpeke. Fü wütüsü angbü ego eküküte, triii! baka ngüte la.
45 Te engu ku gba fü Me nza tete, fü ah ayia tikpi, adu kpaka wü kpara ka-ye. Fü ah amaka ewü ꞌburu te ewü ngbü era ara, angü wazi ewü nza eyi ka cïnga.
46 Fü ah amala ngü fü ewü, gü ba, “Apa! Yi ngbü neh era ara? Yi le aku gba fü Me nda-yi de? Yi yia eyia tikpi, de yi ku gba fü Me, angü Satana ena afiti yi fiti.”
Dene ngü te wüh zoro Yesu tete
Matayo 26:47-56; Marako 14:43-50; Yüwane 18:3-12
47 Baka te Yesu ngbü la bü emala ngü la fü wü kpara ka-ye, fü *Yuda Keriyota, te di ta esüka wü *kpara ka Yesu nzükpa de füh ye ꞌbasu ne, ayia akoro de mere bi wü kpara gbü nga ye. Fü Keriyota akoro kpaka Yesu, agü mandï fefe, afaka engu.
48 Fü Yesu amala ngü fefe, gü ba, “Apa, Keriyota! Mü mere dela züka ngü? Mü ngbü egü mandï fere, da efaka ra afaka de bala ne, bü teka agü tamu ra fü wü vügü?”
49 Te wü kpara ka Yesu ne wu ngü la bala, fü ewü afï nga ngü ta te Yesu mala fü wü ne. Fü ewü ayi-tata, gü ba, “Mere kpara, ah tï fü ani agü gü kpaka ewü, de maguruma de esaka ani ne, de?”
50 Fü gara süka ewü aza maguruma ka-ye, atï te gara mürü tima ka mere kpara füh kpökpö ade gügüje na ka kokpa, akolo gbö!
51 Fü Yesu amala ngü fü ewü, gü ba, “Yi ce ngü la ace!” Fü engu aza güje komoko la, alügü da ye.
52 Fü Yesu arü amala ngü fü wü mere *kovo, te ewü koro azoro engu ne, gü ba, “Ah mere neh baye, te yi ngbü ekoro de wü maguruma, de wü ngbondo esaka yi de bala? Ma de siti kpara?
53 Ma ngbü engbü de wü yi, da erï wü kpara etambasü *Mere Kambü ka Me, gbü wü sïkpï ꞌburu ne, yi wu ngü la de? Yi le ta azoro ra kpala de, neh teka ne? Ah mbi! Ngü ma! Tïtïne, ah de lö-ra ka-yi, wü kpara ka *Satana.”
54 Fü ewü azoro Yesu, anü di agba mere kpara füh kpökpö ka wü mürü gele. Petero, fü mü angbü efa nga ewü mba kpa sidi, gbü zi.
Dela ngü ta te wüh zoro Yesu tete na.
Dene ngü te Petero cere nga ye di
Matayo 26:57-58, 69-75; Marako 14:53-54, 66-72; Yüwane 18:12-18, 25-27
55 Te wüh koro de Yesu agba mere kpara füh kpökpö tete, fü wü marajümïya adeke wa fü wü etambasü, angbü tete na ka zü. Petero, fü mü anü akoro gbü zi, angbü eya te-mü te wa esüka ewü sela.
56 Gara würüse ta ladü kpala, te di de kpara ka tima ka mere kpara la. Fü würüse la awu Petero, te ngbü eya te-ye te wa sela. Fü ah angbü eceka engu kpekpeke, adu amala ngü, gü ba, “Komoko la ngbü ta kpah endoro de wü Yesu tundu.”
57 Te Petero je ngü la bala, fü cürü arï tete. Fü ah acere nga ye gbere, gü ba, “De-ye deyï, ni wu komoko la nda-ni de.”
58 Fütanga ngü la mba cüküꞌdaye, fü gara kpara ayia awu Petero, adu kpah amala ngü fefe, gü ba, “De-ye deyï, ye de *kpara ka Yesu de?” Petero gü ba, “Aꞌa, ni de kpara kaka nda-ni de.”
59 Fütanga lö-ra biringbö, fü gara kpara adu kpah aꞌdü ngü la, da emala nda-ye cu de wazi, gü ba, “Fanü fanü, komoko la ngbü ta engbü de wü Yesu, angü ah kpah de kpara ka *Galïlaya.”
60 Petero, fü mü alügü ngü fefe, gü ba, “Ata! Ngü ka-mü de te mü ngbü emala la, ma wu nda-ra de.” Petero bü te emala ngü la bala, ꞌduwa fü moko-ngü ayia amï koko.
61 Fü Miri Yesu afü gbüra ye mbiimbi, aceka Petero. Fü jia ewü amaka te-ye. ꞌDuwa, fü Petero adu afï nga ngü, de te Yesu mala fü ye, gü ba, “Gbü biti ne, o moko-ngü mï koko la de, ni ena acere nga ni du bata ne.”
62 Fü ngü la ato mere cïnga fü Petero afa sü. Fü ah ayia ꞌduwa, akoro ka-ye kpa etanü, akpo da eku gba de mere ngura ꞌduwa ba-neh-ene-la.
Dene ngü ka Yesu engagira
angbe cögbörö wü kovo ka wü Yïsarayele
Matayo 26:59-68; Marako 14:55-65
63 Fütanga ngü la, fü wü marajümïya ta te ewü zoro Yesu ne, akpo da efala engu, kpah da emiki engu.
64 Fü ewü ai jijia, ani de bongo, adu abe gbügbüra. Fü ewü ayi-tata, gü ba, “Te ye de *mürü dofo ka Me la, de ye mere ngü ka talara. Ye gü la ïrï kpara, de te mï ye ne.”
65 Fü ewü angbü efala engu, da emü, kpah da emala bi wü gara siti ngü fefe.
66 Te kpï seke tete, fü wü angbe cögbörö wü *kovo ka wü Yïsarayele ayia abiti te-wü ꞌburu, wü *mürü gele de wü *mürü rïrï. Fü ewü aza Yesu, akoro di engagira ewü.
67 Fü ewü ayi-tata, gü ba, “Mü mala la ngü ne fü a mbi mbi mbi. Mü ngbürü de *Kurisito, te Me tima füh kotö ne, teka aküwa a fanü?” Fü Yesu alügü ngü fü ewü, gü ba, “Te ma ena amala ngü la fü yi mbölö bala la, yi tï ale ngü ka-ra kpah de.
68 Kpah bala, te ma ena ayi-ta yi de gara ngü la, yi tï alügü ngü la fere kpah de.
69 Amba sidi nga ngü ne, de-ra, *Ye Kpara ka Kpï, ma ena adu angbü gbü kokpa ka Me, baka Mere Miri. Ngü la tï ayiri de.”
70 Te wü mere kpara la je ngü la bala, fü ewü aci ꞌburu ayi-tata, gü ba, “Amba mü neh de Ye Me?” Fü Yesu alügü ngü fü ewü, gü ba, “Ah ngbürü bala.”
71 Fü ewü akpo da emala ngü esüka wü, gü ba, “Wayi, nih je ngü la tïne eyi cu gögömö na. Nih ngbü tïne egïrï kpara, te ena amala nga siti ngü ka komoko ne, neh teka ne? Ah mala ngü ka-ye eyi cu me-ye de komö ye dela.”
Dela ta ngü te Yesu lügü engagira angbe cögbörö wü kpara ka wü Yïsarayele. Fü wü mere kpara la aci ꞌburu, aza Yesu anü di engagira Miri *Pïlatü.
Dene ngü ka Yesu engagira Miri Pïlatü
23
Matayo 27:1-2, 11-26; Marako 15:1-15; Yüwane 18:28–19:16
1 Fü wü angbe cögbörö wü *kovo ka wü *Yïsarayele akoro de Yesu engagira Miri *Pïlatü, ta te mere miri ka wü *Rüma o engu gbü nzö wü kpara ka *Yudaya ne.
2 Fü ewü akpo da emala mere bi wü ngü de wu eküte Yesu, gü ba, “Komoko la ngbü esiti nzö wü kpara, gü ba, wüh mere e ase ngürü wü fü wü miri ka wü Rüma de. Ah ngbü kpah egbo nga ye, gü ba, ni de miri me-ni.”
3 Te Miri Pïlatü je ngü la bala, fü ah ayi-ta Yesu, gü ba, “Ye ngbürü de miri ka wü Yïsarayele fanü?” Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Ah ngbürü bala.”
4 Fü Miri Pïlatü afü te-ye amala ngü fü wü kovo la, gü ba, “Ma maka siti ngü ka komoko ne nda-ra de. Ma le eyi ace kpa tete.”
5 Te wü kovo la je ngü la bala, fü ewü amala ngü kpekpeke de mere ri wü, gü ba, “Aꞌa! Ah ngbü esiti nzö wü kpara gbü tö ka-ani sene ꞌburu! Ah kpo de ngü ka-ye la agbü *Galïlaya. Tïtïne ah koro de ngü la kpah eyi cu sene.”
6 Te Pïlatü je ïrï Galïlaya, fü ah ayi-ta ewü, gü ba, “Komoko la de kpara ka Galïlaya?”
7 Angü gbü wü sïkpï engu la, Miri Anïtïpa *Erode, te di miri gbü nga nzö sü ka Galïlaya ne, koro ta gbü Yerüsalema sela, teka *Karama ka Pasïka. Te di bala, te Pïlatü je, gü ba, Yesu de kpara ka Galïlaya ne, fü ah ayia atima Yesu kpaka Miri Anïtïpa Erode.
8 Te Miri Anïtïpa Erode wu Yesu, fü engu angbü de mere tadu, angü ah ngbü ta bü eje nga Yesu aje. Ah le ta de ni wu Yesu, teka kpeke wü lara ngü, de te Yesu ngbü emere ne, cu de jia ni.
9 Te di bala, fü Miri Anïtïpa Erode akpo da eyi-ta Yesu de bi wü yitangü, amba Yesu lügü ngü fefe na nda de.
10 Wü mere kovo ka wü Yïsarayele ngbü ta kpah kpala, fü ewü angbü emala bi wü ngü eküte Yesu kpekpeke efa sü. Yesu le ngü kpah de.
11 Teka ngü la, fü wü miri, de wü marajümïya ka-ye, akpo da efala Yesu. Fü ewü aza züka bongo baka nda wü miri la, ato eküküte, angbü emü engu di. Fü Miri Anïtïpa Erode adu alügü engu kpaka Pïlatü.
12 Gbü sïkpï la, fü wü Pïlatü ake Miri Anïtïpa Erode adu ale te-wü, angbü gbü züka awuba. Angü ta te enga gina, wüh le te-wü de.
13 Te wüh du koro de Yesu engagira Pïlatü, fü Pïlatü abiti wü mere kpara ka mürü gele, de wü gara mere kpara ka wü Yïsarayele ꞌburu, kpah de mere bi wü gara kükürü kpara.
14-15 Fü ah adu amala ngü fü ewü, gü ba, “Komoko ne, yi koro ta de engu engagira ra sene, gü ba, ‘Ah ngbü esiti fïngangü ka wü kpara.’ Yi ceka la, Miri Anïtïpa Erode du lügü engu kpah eyi dene. Angü ah gïrï siti ngü kaka, te wüh ena amörö engu tete ne, kpah ma. Ma ngbü gïrï siti ngü kaka kpah bü engagira yi sene ma, ma maka siti ngü kaka ꞌburu ꞌdö de. Gbü jia a, komoko ne mere siti ngü, te wüh ena amörö engu tekaka ne, nda de.
16 Te ah bala, ma ena asüma engu bü de juru, teka fü ra adu ace engu, ago ka-ye.”
17 Angü, te enga wü re ꞌburu, gbü wü sïkpï ka *Karama ka Pasïka, Miri Pïlatü ngbü ece kpa te gara kpara ka ku biringbö ace. Teka ngü la, fü Pïlatü amala fü ewü, gü ba, “Ni ena ace kpa te Yesu.”
18 Te wü kpara la je ngü la bala, fü ewü ayia aci ꞌburu, da emala ngü de mere ri ewü, gü ba, “Wüh mörö komoko la amörö! Ye mere e ace kpa tete de! Ye ce kpa te Baraba!”
19 Baraba ta de kpara te wüh zoro, gü gbü ku, teka te wüh maka engu, da emere gü gbü mere kötï ka Yerüsalema, da emömörö wü kpara teka tö ka-wü.
20 Fü Pïlatü adu kpah amala ngü fü wü kpara la, angü ah le ta ace kpa te Yesu.
21 Amba mere bi wü kpara la le ngü la nda-wü de. Fü ewü angbü eba rere kpa tikpi, gü ba, “Wüh mörö engu amörö! Wüh bere engu füh *rü gbegbete!”
22 Ebabata yitangü ka Pïlatü gü ba, “Ni ena amörö engu neh teka ne? Ah mere ne siti ngü ne? Ni maka siti ngü kaka, te tï fü ewü amörö engu tete ne, nda-ni de. Te ah bala, ni ena asüma engu bü de juru kükürü, fü ni ace kpa tete.”
23 Fü Pïlatü ambü te-ye de ngü la ma. Amba wü kpara la ka-wü fï bü emala ngü, da eba rere, gü ba, “Wüh mörö engu amörö!” Fü rere ka-ewü aza sü ꞌburu, angbü engo tïne wooo! bala.
24 Fü Pïlatü adu akolo ngü ka Yesu, ba e te ewü le, angü ah kpe cürü ewü.
25 Fü Pïlatü ayia ace kpa te Baraba, ta te mörö kpara ne, ba ngü te ewü le. Amba fü ah aza Yesu, ato esaka ewü, de wüh mere ngü de engu tïne, baka te ewü ngbü ele.
Dene ngü ka Yesu te wüh bere füh rü gbegbete
Matayo 27:32-44; Marako 15:21-32; Yüwane 19:17-24
26 Fü wü marajümïya aza Yesu, anü di, teka amörö. Te wüh ngbü enü tete, fü ewü amaka gara komoko, de ïrï ye Sïmüna, kpara ka Kurene, te ngbü enü ka-ye agbü Yerüsalema. Fü wü marajümïya azoro engu, ato esa *rü gbegbete ka Yesu ne, de ah bï, angü Yesu ngbü ta enü, da etï, da etï, teka tiri rü la.
27 Fü mere bi wü kpara angbü efa nga wü Yesu, de wü gara wü würüse, te ewü ngbü eku yiyi de gba, teka ngü ka Yesu.
28 Te Yesu wu ngü la bala, fü ah afü te-ye, amala ngü fü wü würüse la, gü ba, “De-yi, wü würüse ka Yerüsalema, yi ku gba teka ra de! Ah le de yi ku gba teka ngü ka-yi, de wü di enga yi.
29 Angü te gara, mere siti cïnga ena amere yi, wü kpara ka Yerüsalema. Gbü wü sïkpï la, te cïnga la kpo eyi da emere te-ye, yi ena amala, gü ba, ‘Züka ngü ka-ye fü wü würüse wündü, angü wüh bï ye nda-wü de.’
30 Gbü wü sïkpï engu la, wü kpara ena angbü emala ngü tïne bü faaa, gü ba, ‘Ah le de wü da mürü, tï füh ani, anza ngü ka-ani, angü wü vügü ena amaka ani!’
31 Angü te wüh to cïnga te ra bü kükürü bala, te ma mere siti ngü ꞌburu ꞌburu de ne, wüh ena adu ato cïnga te yi, de te yi ngbü emere siti ngü ne, tïne baye?”
32 Gara wü siti kpara ta ladü ꞌbasu, te wüh za ewü kpah, koro di, teka amörö de wü Yesu.
33 Fü ewü anü akoro gbü sü de ïrï ye Gologota. Gologota la, ah baka e te wüh gü ba, “Sü ka Biki-nzö,” angü ah de sü te wüh ngbü emörö siti wü kpara tete. Fü wü marajümïya aza Yesu, agbi bongo kaka-na asidi, aza engu, agbere füh rü gbegbete, abere engu gö gö gö! adu ae engu de rü gbegbete la tikpi. Fü ewü aza wü siti kpara de ꞌbasu la, abere kpah bala füh nda-wü rü gbegbete, ao ede nda Yesu, gara gbü kokpa, gara gbü kamisü.
34 Baka te wüh e Yesu tikpi, fü ah ayia aku gba fü Me, gü ba, “Wüba, mü boro *siti ngü ka wü kpara ne, angü ngü de te ewü ngbü emere ne, wüh wu nda-wü de.”
Fü wü marajümïya aza wü bongo ka Yesu, akpo da esö gümare, teka wü bongo kaka la.
35 Fü mere bi wü kpara angbü eceka ngü la. Fü angbe cögbörö wü *kovo angbü efala Yesu, gü ba, “Komoko la ngbü ta eküwa wü gara kpara. Ah mere neh baye, te engu tï aküwa te-ye de? Te engu zu de *Kurisito te Me tima me-ye, teka aküwa ani la, ah le de engu küwa te-ye!”
36 Fü wü marajümïya angbü efala engu kpah bala. Fü ewü aza fï, ato fefe na,
37 da emala ngü, gü ba, “De-ye deyï, te ye de miri ka wü *Yïsarayele la, de ye küwa te-ye eküwa.”
38 Fü ewü aba ngü, abere, ao eküte rü gbegbete kaka la to tikpi, gü ba, “Dene Mere Miri ka wü Yïsarayele.”
39 Fü gara siti kpara, te wüh bere engu füh rü gbegbete ede nda Yesu, to gbü kamisü ne, akpo kpah efala Yesu, gü ba, “Ah mere neh baye, te ye küwa te ye de ne? Te ye di de Mere Miri, te Me tima füh kotö ne fanü la, ye küwa te-ye ke! Teka fü ye adu kpah aküwa ani!”
40-41 Te kiri ye la je ngü la bala, fü ah adu azïnga tete, gü ba, “De-ye deyï, ye kpe Me de? Angü ani ena akpi enatikine, kpah baka komoko la, de? Nda-ani, wüh to kuru ne te ani mbi, angü ani ngbü ta emere wü siti ngü fanü. Amba komoko ne, te mere siti ngü ꞌburu de ne, ye ngbü emü engu neh baye?”
42 Fü ah adu amala ngü fü Yesu, gü ba, “Yesu deyï, gbü sïkpï te Me ena ao ye tete, Mere Miri gbü nzö wü kpara la, de ye fï nga ni kpah mini.”
43 Fü Yesu alügü ngü fefe, gü ba, “Ma emala fü mü dene zu ngü. Enatikine, nih ena angbü ake nih ma agbü sü ka Me agbü kpï.”
Dene ngü ka kpi ka Yesu
Matayo 27:45-56; Marako 15:33-41; Yüwane 19:28-30
44-45 Fütanga ngü la, ah te enü akoro etü ra, fü sü ayia atï ꞌduwa mbirrri baka biti la. Fü e la ayiri bala, zalü akoro gbü lö-ra bata ka tamurago. Fü mere bongo te wüh o emöngïtï ka *Mere Kambü ka Me agbü Yerüsalema, baka ngisi ne, ayia asörö tü-ye de tete-ye ꞌduwa mbaaa, kü kpa tikpi ngbüüü kötö!
46 Fü Yesu ayia amala ngü de mere ri ye kpa tikpi, gü ba, “Wüba, ma ce maguma ra eyi esaka mü.” Te engu mala ngü la bala, fü ah ayia ace maguma ye, akpi.
47 Te mere kpara ka wü marajümïya la wu ngü, de te mere te-ye de bala ne, fü engu agbo nga Me, gü ba, “Fanü fanü, komoko la ka-ye de züka kpara gbü jia Me!”
48 Mere bi wü kpara, ta te ewü ngbü eceka ngü la, te ewü wu wü ngü de te mere te-ye de bala ne, fü ewü ayia angbü edu agba wü de mere cïnga, da eku gba teka ngü la.
49 Wü kpara ꞌburu ta te ewü ngbü engbü de wü Yesu, kpah de wü würüse, ta te ewü yia koro de wü Yesu kü agbü *Galïlaya ne, wüh ngbü nda-wü mba canza edere sü, da eceka kpï. Fü ewü awu wü ngü la ꞌburu cu de jia wü.
Dela ngü ka kpi ka Yesu.
Dene ngü teka kö Yesu
Matayo 27:57-61; Marako 15:42-47; Yüwane 19:38-42
50-51 Gara komoko ta ladü de ïrï ye *Yüsefa. Engu de kpara ka Arïmatayo. Ah ta de züka kpara, te ngbü eo jia ye teka Miri, te Me ena atima teka aküwa wü kpara ne. Engu ta de gara mere kpara esüka wü *kovo ka wü Yïsarayele. Amba ngü ta te wü bu ye na ngbü emere, da egïrï kaje teka amörö Yesu ne, ah le nda de.
52-54 Ngü la ngbü ta emere te-ye gbü sïkpï ka ꞌburuve, angü ah de sïkpï, te wüh ngbü ereke te-wü teka *sïkpï ka Me ka wü Yïsarayele. Te di bala, etamurago la, Yüsefa, fü mü ayia ai maguma mü, anü kpaka Miri *Pïlatü. Fü ah ayi-tata, da endaꞌba te-ye, gü ba, “Mere kpara, te ye le la, de ye to kö Yesu fü ni, de ni ti.” Fü Miri Pïlatü ayia ale ngü la fefe. Fü Yüsefa ayia aza kö Yesu, adu di, aza züka bu bongo, agaga kö Yesu di. Fü ah aza kö Yesu, anü di, ati gbü to mbükü, de te wüh jï gbü da, angü gele ka wü *Yïsarayele ta bala. Fü ah awara mere siti ngbürükü da, ao emö mbükü la, ani di.
55 Fü wü würüse, ta te ewü koro de wü Yesu agbü *Galïlaya ne, afa nga Yüsefa, anü awu mbükü te wüh ti kö Yesu gbügbü na la, ao te nga jia wü.
56 Fü wü würüse la adu agba wü, areke *züka se-mü, teka de ani du ta di, amoko eküte kö Yesu.
Gbü sïkpï ka maꞌdiya, wü würüse la ngbü ka-wü kpa ekötï, da efe te-wü, kpah baka te rïrï ka gele ka wü Yïsarayele mala, angü ah de *sïkpï ka Me ka-ewü.
Dene ngü ka Yesu te zükü gbü kpi
24
Matayo 28:1-8; Marako 16:1-8; Yüwane 20:1-10
1 Gbü sïkpï ka biri ka wü *Yïsarayele, te di de *sïkpï ka Me ka-nih, fü wü würüse la ayia bü gügü kpurutokokpï, aza *züka se-mü, de ta te ewü reke la, anü di kpa füh mbükü. Wü würüse la, ah de wü *Marïya Egba-Magadala, Yüwana, bete *Marïya ni ye Yakobo, kpah de wü gara wü bu wü.
2 Wüh te ekoro kpala de, gbo! te mö mbükü te di mböömbö kükürü! Angü mere ngbürükü da, ta te wüh ni mö mbükü la di ne, wüh nzi, o eyi edere sü.
3 Fü ewü anü arï gbü gö da kpala, nzaawö! E nda ma! Wüh maka kö Miri Yesu nda-wü de.
4 Fü wü würüse la angbü de mere fïngangü, angü wüh wu ngü, de te ewü ena amere ne, tïne de. Te wüh ngbü la bü efï ngü la bala, fü ewü aceka kpï bane, gbangbara! te wü komoko ꞌbasu, te bongo ka-ewü ngbü eci aci gbele gbele bane.
5 Fü mere siti cürü arï te wü würüse la. Fü ewü agü nzö wü ꞌburu kötö, agu angbü rifaa. Te wü komoko la wu bala, fü ewü ayi-ta ewü, gü ba, “Kpara te di eyi ezükü ne, yi du ngbü egïrï engu esüka wü kövö, neh teka ne?
6 Engu sene nda ma. Ah zükü ka-ye gbü kpi eyi, ba e ta te engu mala fü yi agbü *Galïlaya,
7 gü ba, ‘Wüh ena ato ni, *Ye Kpara ka Kpï, fü wü siti kpara, teka fü ewü abere ni te *rü gbegbete. Amba gbü *ebabata sïkpï, ni ena adu azükü gbü kpi la.’ ”
8 Fü wü würüse la adu afï nga ngü ka Yesu la.
9-10 Fü ewü ayia kpa füh mbükü la, adu kpaka du wü *mürü tima ka Yesu, nzükpa de füh ye biri ne, amala nga wü ngü la ꞌburu fü ewü, kpah de wü gara wü kpara kaka ꞌburu.
11 Amba wü *kpara ka Yesu la le ngü la nda-wü de. Angü wüh fï, gü ba, ngü de te wü würüse la mala fü ani ne, ah ka-ye de töndö ngü kükürü.
12 Amba Petero, fü mü ayia nda-mü de mere woro, akpe anü akoro kpa füh mbükü la. Te engu koro kpala, fü ah abiki, aceka kpï gbü mbükü. Fü ah awu bü züka bongo, ta te wüh gaga kö Yesu di ne, e gbügbü nda tïne ma. Fü engu ayia alügü te-ye, adu de mere fïngangü emaguma ye.
Dene ngü te mere te-ye te kaje ka Emawu
Marako 16:12-13
13 Etamurago, gbü sïkpï engu la, fü wü gara *kpara ka Yesu ꞌbasu ayia agbü Yerüsalema, edu agba wü agbü Emawu.
14 Te wü kpara la ngbü enü tete te kaje, fü ewü angbü emala nga wü ngü ka kpi ka Yesu, de te mere te-ye agbü Yerüsalema ne, esüka wü.
15 Baka te ewü ngbü emala ngü la bala esüka wü, enü di, Yesu, fü mü ayia anü akoro gbamari ekürüfe ewü, akpo da enü de ewü tundu.
16 Wüh ceka engu bü eyi ne, amba wüh wu, gü ba, kpara la, ah de Yesu ne, nda-wü de.
17 Fü Yesu ayi-ta ewü, gü ba, “Wü ngbü emala nda-wü, da enü di te kaje ne, ne ngü ne?” Te wüh je ngü la bala, fü ewü ace te-wü, arü de mere cïnga emaguma wü.
18 Fü gara, de ïrï ye Kïlïyopa ne, ayia amala ngü fefe, gü ba, “Apa! Ngü de te mere te-ye agbü Yerüsalema gbü wü sïkpï ne, ye wu nda-ye de?”
19 Fü Yesu ayi-ta ewü, gü ba, “Ah de ne ngü ne?” Fü ewü alügü ngü fefe, gü ba, “Ani ngbü emala ngü ka Yesu. Angü engu ta de *mürü dofo, te Me to mere wazi fefe, fü ah ngbü emere wü kpeke ngü, kpah da erï wü kpara de ngari Me. Ngü kaka reke ta gbü jia Me fa sü, kpah de wü kpara ꞌburu.
20-21 Ani ngbü ta eo jia ani tete, angü ani ngbü ta efï, gü ba, engu ena adi de Miri, te Me tima teka aküwa ani, wü *Yïsarayele. Amba ekere-sikine wü cögbörö *kovo, de wü mere *mürü gele ka-ani zoro engu, to fü wü *Rüma de wü mörö engu. Fü ewü ayia abere engu te *rü gbegbete.
22-23 Gügü kpurutokokpï ne, wü gara wü würüse esüka ani nü tïne kpa füh mbümbükü. Amba te ewü koro kpala, wüh maka kökö nda-wü de. Fü ewü akpe adu amala nga ngü la fü ani, gü ba, ‘Wü *malayïka ka Me sere te-wü fü ani, fü ewü amala ngü fü ani, gü ba, Yesu zükü ka-ye gbü kpi eyi.’ Fü ngü la agürü maguma ani afa sü.
24 Kpah bala, fü wü gara kpara esüka ani, ayia anü tïne kpah kpa füh mbükü kpala. Fü ewü amaka wü ngü la kpah ꞌburu, baka te wü würüse la mala, wüh maka kö Yesu de. Kpah bala, wüh maka cu Yesu engu nda-wü kpah de.”
25 Fü Yesu, te ewü ngbü enü de ewü ne, adu amala ngü fü ewü, gü ba, “Yi de töndö kpara! Ngü ta te wü mürü dofo ba, gbü *Ngari Me ne, yi je de?
26 Wüh ba ta gbü Ngari Me teka Miri te Me ena atima la, gü neh fe? Wüh gü ba, ‘Ah ena azü mere cïnga bala feke, fü ah adu amaka wazi ka mere miri ka-ye sidi.’ ”
27 Fü Yesu akpo da emala nga si wü ngü, te wüh ba gbü Ngari Me, teka ngü ka-ye ne, ꞌburu fü ewü, akpo te wü ngü ka *Müse, zalü akoro di te nda wü gara mürü dofo ꞌburu.
28 Fü ewü anü, anü akoro gbamari ede Emawu. Fü Yesu amere te-ye, baka kpara te ele anye sü ka-ye anye la.
29 Fü wü kpara la atïrï engu, gü ba, “Apa! Ra tï nza eyi dene. Ah le fü ye anü ara agba ani.” Fü Yesu ayia ale ngü la. Fü ah anü akoro de ewü kpa ekötï.
30 Fü ewü ayia angbü kötö teka azü e. Fü Yesu ayia aza ambata, agbo nga ïrï Me tekaka. Fü ah akukuru ambata la, ato fü ewü, azü.
31 Fü fïngangü ka wü kpara la ayia aü, fü ewü awu tïne mbi mbi mbi, gü ba, ah ka-ye de Yesu. Bü yïkïrï! fü Yesu ayia adürü ka-ye, ace ewü sela.
32 Te wüh wu ngü la bala, fü ewü akpo da emala ngü esüka wü sela, gü ba, “Apa! Ani wu engu tïne gügü de, neh teka ne? Fanü fanü ngü kaka tïne, te engu ngbü erï ani di, gbü Ngari Me ne, ah ngbü erï emaguma ani baka wa!”
33 Fü ewü ayia bü ꞌduwa kere, edu adu agbü Yerüsalema, teka amala nga ngü la fü wü bu wü.
Dene ngü ka Yesu te sere te-ye fü wü kpara ka-ye
Matayo 28:16-20; Marako 16:14-18; Yüwane 20:19-23; Mürü Tima 1:6-8
Te wü Kïlïyopa du koro tete agbü Yerüsalema, fü ewü amaka du wü *mürü tima ka Yesu nzükpa de füh ye biri ne, te ewü biti te-wü, de wü gara *kpara ka Yesu kpala.
34 Fü wü mürü tima la amala ngü fü wü Kïlïyopa, gü ba, “Miri Yesu zükü ka-ye gbü kpi eyi fanü! Sïmüna Petero wu engu eyi cu de jia ye!”
35 Fü wü Kïlïyopa ayia atï kpah te ngü te mere te-ye fü ewü, te kaje ka Emawu ne, gü ba, “Te Yesu koro maka ani ne, ani wu, gü ba, ah de Yesu ne de. Amba te ani nü koro kpa ekötï, fü ah adu aza ambata, akuru, ato fü ani. Fü ani adu awu tïne, gü ba, ah ka-ye de Yesu fanü.”
36 Baka te wüh ngbü la bü emala nga ngü la esüka wü bala, gbangbara! te Yesu, te koro rü ngbü esüka ewü. Fü ah amala fü ewü, gü ba, “Me di de yi, de ah to gu ngü fü yi.”
37 Fü wü kpara ka Yesu la, angbü ꞌburu eyï ayï ka cürü, angü wüh fï nda-wü, gü ba, “Dela sirimbi!”
38 Fü Yesu amala ngü fü ewü, gü ba, “Yi ngbü ekpe cürü teka ne? Maguma yi ka-ye ꞌbasu ꞌbasu? Yi fï, gü ba, ah de ra de?
39 Ah ka-ye de ra! Yi ceka la nga wü ka esatïkpa ra bete lö ra ne. Yi tala la küte ra. Yi ceka ra sene, ma baka kuru kpara? So bete biki te kuru kpara ladü? Aꞌa, ah nda ma!”
40 Te engu mala ngü la fü ewü bala, fü ah adu asere satïkpa ye fü ewü, bete lö ye, de wüh wu nga ka müsümarï, ta te wüh bere engu di ne.
41 Ngü la rï gbü nzö ewü kere nda de, ah ga gbü jia ewü kpah fa sü, angü wüh ngbü de mere tadu emaguma wü. Teka ngü la, fü Yesu adu ayi-ta ewü, gü ba, “Mba enga e-mazü ladü esaka yi sene?”
42 Fü ewü aza du si te wüh oro aoro, ato fefe na.
43 Fü Yesu aza si la, azü gbü jia ewü sela. Fü ewü adu awu, gü ba, ah de engu fanü fanü, ah de kuru kpara nda de.
Dene adu rïrï te Yesu rï wü kpara ka-ye di
Marako 16:19-20; Mürü Tima 1:9-11
44 Fütanga ngü la, fü Yesu amala fü wü kpara ka-ye, gü ba, “Yi fï la nga wü ngü, de ta te ma ngbü emala fü yi, o nih ngbü ta endoro de nih ma ne. Wü ngü ꞌburu, ta te wüh ba teka ra gbü *Ngari Me, ena amere te-wü ꞌburu, baka te wüh ba la.”
45 Fü Yesu akpo da eü fïngangü ka-ewü, erï ewü de Ngari Me, teka fü ewü awu si-ngü la mbi mbi mbi.
46 Fü ah amala fü ewü, gü ba, “Wüh ba ngü la eyi gbü Ngari Me mbölö, teka ra, *Kurisito te Me tima füh kotö ne, teka aküwa wü kpara ne, gü ba, ‘Ah le de engu maka cïnga, fü ah akpi, fü ah adu azükü gbü kpi gbü *ebabata sïkpï.’ ”
47-48 Fü ah adu amala fü ewü, gü ba, “Ah le de yi mala ngari ra fü wü nguwa wü kpara füh kotö ne ꞌburu, de wüh fü maguma wü, teka fü Me aboro *siti ngü ka-ewü, teka ngü ka-ra. Angü yi de kpara, te yi wu wü ngü ka-ra, cu de jia yi. Yi ena akpo de ngü la ciki gbü Yerüsalema sene.
49 Amba ah le de yi ngbü la feke, acï nga wazi ka Me, te ma ena atima fü yi agbü kpï, kpah ba e ta te Wüba mala ne.”
50 Fütanga ngü te Yesu rï wü kpara ka-ye la nza tete, fü ah aza ewü gbü Yerüsalema sela, anü de ewü agbü Betanïya. Te wüh koro agbü Betanïya kpala, fü Yesu ae kpa ye tikpi, ayi-ta Me teka ewü, de ah to wazi fü ewü.
51 Ah te emere ngü la bala, fü Me adu aza engu gbü jia ewü sela, ago di kpaka ye agbü kpï.
52 Te wü *kpara ka Yesu wu ngü la bala, fü ewü agbo nga ïïrï na. Fü ewü ayia alügü nga wü, adu agbü Yerüsalema de mere tadu emaguma wü.
53 Fü ewü angbü ebiti te-wü, gbü wü sïkpï ꞌburu, kpa etambasü *Mere Kambü ka Me, da egbo nga ïrï Me.
Dene ngü ta te
Yüwane
ba teka Yesu Kurisito
Masere si-ngü
Kpara te ba buku ne, ah ena adi de *Yüwane ye Zebedayo, te di biri kpara esüka wü *mürü tima ka Yesu ne. Engu mala, gü ba, “Yesu de Ri Me. Engu za küte, fü ewü abï engu baka nih wü kpara füh kotö ne,” (Sapïta 1:14). Gbü buku ne, Yüwane ngbü eï te-ye, gü ba, “Mene kpara te Yesu le engu fa sü ne,” angü engu le agü ïrï ye nda de. (Mü ceka Sapïta 21:20-24.) Yüwane wu wü ngü ta te Yesu ngbü emere ne cu de jia ye. Ah ba wü ngü ne, teka de wü kpara le, gü ba, Yesu zu de Ye Me fanü. Te wü kpara to maguma wü fü Yesu la, Yesu ena aküwa ewü, fï mere badi (Sapïta 20:31).
Yüwane mala kpah nga wü talara ngü lorozi, te Yesu ngbü mere, teka asere fü wü kpara, gü ba, “De-ni Yesu, ni zu de Ye Me.” Ah mala kpah nga rïrï, te Yesu ngbü rï wü kpara di tüngü ye, abe te ngü ka tima ka-ye ne. Ah ngbü mala wü ngü la gbü mani, gü ba, “Ni ka-ni baka zü-e,” (Sapïta 6:35), “Ni kpah baka ra-sü,” (Sapïta 8:12), “Ni kpah de kpara te ngbü eceka kpï fütanga wü kambiliki ka-ni,” (Sapïta 10:11), “Ni de kaje te enü kpaka Me,” (Sapïta 14:6), “Ni de mere rïrü,” (Sapïta 15:1). Gbü sapïta 13-16, nih ena amaka mene rïrï, te Yesu rï wü mürü tima ka-ye nzükpa de füh ye ꞌbasu ne di, etamurago, gbü sïkpï te wüh zoro engu tete. Gbü sapïta 17, ah de ngü ka gba te Yesu ku fü Me, teka wü kpara ka-ye, te engu le ace ewü ne.
Wü ngü te mü ena amaka gbü buku ka Yüwane, wüh dene.
Sapïta 1:1-18 Ngü ka Ri Me te fü te-ye, akoro kpara tete
Sapïta 1:19-51 Ngü ka Yüwane Mürü Babatïza,
bete ngü ka gina wü kpara te wüh lala gbü nga Yesu
Sapïta 2:1–12:50 Wü ngü te Yesu ngbü rï mere bi wü kpara di
Sapïta 13:1–17:26 Wü ngü te Yesu ngbü rï wü mürü tima ka-ye,
nzükpa de füh ye ꞌbasu, di ne
Sapïta 18:1–19:42 Ngü ka kpi ka Yesu
Sapïta 20:1–21:25 Ngü ka züzükü ka Yesu gbü kpi
Dene ngü ka Yesu Kurisito,
1
o wüh bï engu la de
1-2 Ta gügü, te enga gina, o Me o kotö ne la de, Yesu *Kurisito ladü. Ah ka-ye de Ri Me. Ah ka-ye kpah Me. Wüh ngbü ta ake Me te enga gina.
3 Te Me mere kpï ake tö, ah to tima la ꞌburu esaka Yesu, de ah mere tima la ꞌburu me-ye. Te ah bala la, Yesu ka-ye de kpara, te mere tö ake kpï, de wü e gbü ye, ꞌburu me-ye.
4 Fü Me atima engu füh kotö ne, de ah nü, ah küwa wü kpara, da elofo sü maguma ewü.
5 Angü wü kpara füh kotö ne ngbü ꞌburu gbü biti. Ri Me ka-ye ba Ra-sü te ngbü esü da eliki biti la. Gara wü kpara le Ra-sü la nda-wü de, amba ah ngbü esü ka-ye fï bü asü. Wüh tï atïrï engu nda-wü de.
6 Te Yesu koro füh kotö ne, fü Me ayia atima gara kpara ka-ye de ïrï ye *Yüwane Mürü Babatïza, kpa engagira nü fefe, o Yesu kpo de tima la de.
7 Me tima Yüwane, de ah mala nga Ra-sü la fü wü kpara. Fü Yüwane angbü erï dofo, gü ba, “Ah le de wü kpara ꞌburu fü maguma wü, wüh le ngü ka Ra-sü la.”
8 Gara wü kpara fï ta nda-wü, gü ba, Yüwane me-ye de Ra-sü la. Amba ah bala de. Yüwane ka-ye de kpara te emala nga Ra-sü la fü wü kpara.
9 Ra-sü la, ah ka-ye Yesu, te ena alofo maguma wü kpara füh kotö ꞌburu.
10 Yesu o wü kpara füh kotö ne ꞌburu me-ye. Amba, te engu koro füh kotö ne, wü kpara le ngü kaka nda-wü de.
11 Wüh bï engu gbü nguwa wü *Yïsarayele. Amba wü Yïsarayele la le ngü kaka nda-wü kpah de.
12 Amba teka mene wü kpara ꞌburu, te ewü to maguma wü eyi fü Yesu ne, Yesu fü ewü eyi ba wü di Me.
13 Mü tï afü te-mü ba ye Me de tete-mü nda-mü de. Ah ba e te wüh ngbü eyaka kpara füh kotö ne nda de. Me ena afü mü me-ye, fü ah ao mü ba ye ye.
14 Fü Ri Me la adu afü te-ye, aza küte baka nih, wü kpara füh kotö ne. Fü ah angbü esüka nih. Ah ka-ye de kpara te gü tamu *züka maguma ka Me fü nih, da emala zu ngü ka Me fü wü kpara. De-a, wü *mürü tima kaka, a wu engu cu de jia a. A wu kpah mere wazi kaka, gü ba, engu zu de biri Ye Me biringbö.
15 *Yüwane Mürü Babatïza, wu engu kpah kpo. Fü ah angbü emala ngü kaka fü wü kpara, gü ba, “Yesu ka-ye de kpara, ta te ni mala nganga na fü wü, gü ba ‘Kpara te ena akoro sidi nga ni ne, wawazi na fa nda-ni ka, angü engu ta kü ladü o wüh bï ni la de.’ ” Dela ngü ta te Yüwane mala teka Yesu.
16 Yesu Kurisito ka-ye de kpara te gü tamu züka maguma ka Me fü nih. Teka ngü kaka-na, nih küwa eyi. Nih ena amaka kpah mere bi wü züka ngü, teka ngü kaka.
17 Me to ta *Rïrï ka-ye fü wü Yïsarayele esaka *Müse. Amba züka ngü te Yesu to fü nih ne, ah fa nda Müse ka. Angü Yesu ngbü emala zu ngü ka Me fü nih fanü fanü, gü ba, “Me le nih fa sü.”
18 Kpara biringbö te wu Me de jia ye nda ma. ꞌDuwa Yesu Kurisito kpikpi ye, angü engu de Ye Me, te ngbü ka-ye ake Me. Ah wu Me me-ye, fü ah akoro amala ngü ka Me fü nih fanü fanü.
Dene ngü te Yüwane Mürü Babatïza
mala teka Yesu
19 *Yüwane Mürü Babatïza ngbü ta erï dofo fü wü kpara. Fü gara wü kpara angbü efï nda-wü, gü ba, engu de kpara, te Me tima teka aküwa ani ne. Fü wü angbe cögbörö kpara ka wü Yïsarayele, te ewü ngbü agbü Yerüsalema ne, ayia aje ngü la. Fü ewü atima wü kpara kpaka Yüwane. Wüh tima wü mürü gele, kpah de wü kpara te ewü ele ta-ngü te ewü, gbü nguwa wü *Levi ne. Fü wü kpara la akoro kpaka Yüwane, ayi-tata, gü ba, “Ye de neh da? Ye de *Kurisito, te Me gü ba, ni ena atima teka aküwa ani ne?”
20 Amba Yüwane cere nga ye nda de. Fü ah amala nga ye fü ewü mbölö, gü ba, “Aꞌa. Ni de Kurisito nda-ni de.”
21 Fü ewü adu kpah ayi-tata, gü ba, “Ye de neh da? Ye de mürü dofo *Ïlïya?” Yüwane gü ba, “Bala de. Ni de Ïlïya nda-ni kpah de.” Wüh gü ba, “Ye de mere *mürü dofo, ta te wü mürü dofo ba ngüngü na ne?” Yüwane gü ba, “Aꞌa. Ni de mürü dofo la nda-ni de.”
22 Wüh gü ba, “Te di bala, ye ngbü erï dofo, neh baye baye? Ye di nda-ye de neh da? Ah le fü ani adu alügü zu ngü fü wü kpara, te ewü tima ani ne. Ye ena agü tüngü ye, neh fe?”
23 Yüwane gü ba, “Ma de kpara ta te mürü dofo Yïsaya ba ngüngü gbü *Ngari Me, gü ba, ‘Me ena atima kpara, te ena angbü etü gü, da emala ngü de mere ri ye, gü ba, “Wü reke kaje fü Mere Miri,” ne.’ ”
24 Gara wü *Farusi ta kpah ladü esüka wü kpara, te wüh tima ewü kpaka Yüwane ne. Fü wü Farusi la ayia ayi-ta Yüwane, gü ba,
25 “Te ye gü ba, ‘Ni de Kurisito de, ni de Ïlïya kpah de, ni de mere mürü dofo la kpah de,’ te di bala, ye ngbü eto babatïza fü wü kpara, neh baye baye?”
26 Yüwane gü ba, “Ma ngbü eto babatïza fü wü kpara ne de ngu kükürü, teka areke kaje fü Mere Miri. Angü Miri engu ne ladü esüka yi sene, amba yi wu engu nda-yi de.
27 Ah ena akpo de tima ka-ye tïtïne. Ah de mere kpara fere, angü wawazi fa nda-ra ka. Ma be te ma ena angbü ba labï kaka nda-ra la de.”
28 Dela ngü ta te Yüwane mala teka Yesu, gbü lakï te engu ngbü eto babatïza fü wü kpara gbü gara kötï de ïrï ye Betanïya, te di kpa etangu mere ngu de ïrï ye Yürüdene ne.
Dene ngü ka Yesu te di ba Kambiliki ka Me
29 Baka te kpï seke tete, o *Yüwane mürü Babatïza ngbü de wü kpara ka-ye, fü ah awu Yesu te ngbü ekoro. Fü Yüwane ayia amala ngü fü wü kpara ka-ye la, gü ba, “Yi ceka komoko la, ah baka *Kambiliki ka Me, te ena akpi teka afa wü kpara gbü *siti ngü ka-wü.
30 Ah de kpara ta te ma mala ngüngü na fü yi, gü ba, ‘Kpara te ena akoro sidi nga ra ne, ah de mere kpara, te fa ra ka, angü ah ka-ye kü ladü, o wüh bï ra la de.’
31 Ma wu engu gügü nda-ra de. Ma wu engu mba tïtïne. Amba si-ngü te ma koro ato babatïza fü yi tete de ngu ne, ah teka areke kaje fefe, kpah da egü tamu ngü kaka fü yi.
32 Ma wu engu, teka *Nzïla Wazi Me, te koro agbü kpï baka mö, arü gbü nzönzö.
33 Te ah ena adi ta bala de la, de bane ma wu engu nda-ra de. Angü Me, te tima ra, de ma to babatïza fü yi de ngu ne, mala ta ngü fere me-ye, gü ba, ‘Ma ena awu Nzïla Wazi ni, te ena akoro arü gbü nzö gara kpara. Kpara engu la, ah de kpara te ni tima engu, de ah koro, ah to babatïza de Nzïla Wazi ni, Me,’ ne.
34 Ma wu ngü la cu de jia ra. Fü ra adu agara tatamu kpah fü yi, gü ba, ‘Engu de Ye Me.’ ”
Dela ngü ta te Yüwane mala fü wü kpara ka-ye, teka Yesu, te di baka Kambiliki ka Me.
Dene ngü ka Yesu de wü kpara ka
Yüwane Mürü Babatïza
35 Gbü gara sïkpï, fü Yüwane Mürü Babatïza adu angbü kpah kpala, de wü gara kpara ka-ye ꞌbasu.
36 Fü Yüwane awu Yesu te ngbü ekoro. Fü ah amala ngü fü wü kpara ka-ye de ꞌbasu ne, gü ba, “Yi ceka komoko la, ah baka *Kambiliki ka Me!”
37 Te wü kpara de ꞌbasu ne je ngü la, fü ewü ayia kürrrü, afa nga Yesu.
38 Fü Yesu ayia afü te-ye, aceka ewü te ewü ngbü efa nga ye ne. Fü ah amala ngü fü ewü, gü ba, “Wü ngbü egïrï, neh ene?” Fü ewü alügü ngü fefe, gü ba, “Mere kpara, ye ngbü engbü neh siye?”
39 Yesu gü ba, “Yi koro la ekoro, fü yi awu.” Fü ewü anü akoro awu sü, te Yesu ngbü engbü tete. Ngü la mere te-ye gbü lö-ra bala ka tamurago. Fü ewü angbü de ewü, zalü ekoro di gbü biti.
40 Esüka wü kpara de ꞌbasu la, gara de Anderïya, enga ni ye Sïmüna Petero.
41 Fü Anderïya ayia ꞌduwa, anü amaka Sïmüna, amala ngü fefe, gü ba, “A maka *Kurisito, te Me tima engu teka aküwa nih ne eyi!”
42 Fü Anderïya aza Sïmüna, akoro di kpaka Yesu. Fü Yesu aceka Sïmüna, amala ngü fefe, gü ba, “Mü de Sïmüna ye Yona. Ma ena afü ïrï mü la, ao Petero.” (Ah ba e te ewü gü ba, kpeke kpara baka da.)
Fütanga ngü la, fü wü Anderïya ake Sïmüna, bete gara kiri wü la, akpo ꞌduwa da elala gbü nga Yesu.
Dene ngü ka Yesu de wü Fïlïpo ake Natanïyele
43-44 Fütanga ngü te wüh mere ne, fü ewü adu ara. Fü kpï aseke. Fü Yesu afï ngü, gü ba, ni ele adu agbü *Galïlaya. O wüh nü la de, fü ah ayia anü amaka gara komoko de ïrï ye *Fïlïpo, te di de kpara ka Betesayïda, kpah baka wü Anderïya ake Petero. Fü ah amala ngü fefe, gü ba, “Mü koro, mü lala gbü nga ra.” Fü Fïlïpo ayia ale.
45 Fütanga ngü la, fü Fïlïpo ayia anü amaka gara kiri ye, de ïrï ye Natanïyele, amala ngü fefe, gü ba, “Ani maka *Kurisito eyi, kpara ta te wü *Müse ba ta ngü kaka gbü *Ngari Me, gü ba, ‘Me ena atima engu teka aküwa ani ne.’ Ïïrï na de Yesu, kpara ka Nazareta, ye *Yüsefa.”
46 Natanïyele gü ba, “Ho! Dene ne töndö ngü ne? Mere züka ngü tï eyi akoro gbü Nazareta?” Fïlïpo gü ba, “Ye koro la ekoro, de ye ceka cu de jia ye.” Fü ewü ayia anü akoro kpaka Yesu.
47 Te Yesu wu Natanïyele te ngbü ekoro, fü ah ayia amala ngü, gü ba, “Kpara la, ah de züka enga *Yïsarayele, te mani di tete ma.”
48 Natanïyele gü ba, “Ye wu ni neh baye baye?” Yesu gü ba, “Ni wu ye tïne, te ye ngbü esa rü de kpane, o Fïlïpo ï ye la de ne.”
49 Fü Natanïyele ayia agüka, agü ba, “Mere kpara, mü wu ngü ꞌburu! Mü de Ye Me! Mü de Mere Miri ka wü Yïsarayele!”
50 Yesu gü ba, “Ye fü te-ye, le ngü ka-ni bü kere ne, teka ngü te ni mala fü ye, gü ba, ‘Ni wu ye esa rü de kpala’ ne? Ye ena awu wü gara kpeke ngü, te fa engu la!”
51 Fü Yesu adu amala ngü fü ewü ꞌburu, gü ba, “Ngü te ma emala fü yi ne, ah de zu ngü. Te gara, ma ena agü tamu ngü ka Me agbü kpï fü yi. Fü yi awu ra, te ma di baka ꞌbeꞌbe te wü *malayïka ka Me ngbü ekoro agbü kpï, da edu fefeh na.”