11
Yesu Gi Nyiile Mɔ-Akasɛbo Mɔ Adalaabi
1 I ba yɛɛ Yesu bo gɛtɛɛko ɔ kya dalaa. Ɔ dalaa ta mɔ, mɔ-ɔkasɛbo ɔko gi kolɛ mɔ yɛɛ, “Aye-wura, nyiile aye gɛdalaa fɛɛ gɛnɔɔbono Gyɔn gi nyiile mɔ-lɛɛ akasɛbo mɔ.”
2 Nfono ne Yesu gi nyiile mɔmɔ yɛɛ, “Nengyene fɛ laa dalaa mɔ, fɛꞌ dalaa yɛɛ:
Aye-sɛ,
yɛgɛ asa mɛꞌ buu fo yɛɛ fo-nkon ne n gyɛ Wurubuaarɛ.
Yɛgɛ fo-gɛwuragyi dɔ akyenabi aꞌ ba asa dɔ.
3 Sa aye ndɛ gɛkɛ gɛdɛ-lɛɛ ilaa gyisɛ.
4 Kyu aye-ilaa nyɛnyɛn kyɛɛ aye.
Aye, mɔ, kee, a dɛ ilaa nyɛnyɛn ibono nyamesɛ kamaasɛ gi wɔra aye mɔ a kya kyɛɛ mɔ.
Kpaa aye de ilaa iko iŋ sa iꞌ nyɛ aye penɛ de aꞌ wɔra ilaa nyɛnyɛn.”
5 Yesu gi kii tɔgɛ sa mɔmɔ yɛɛ, “Aꞌ kyu yɛɛ fɛye dɔ ɔko bo ɔkyɛmenɛ. Gɛnyɛ de nsana gɛko mɔ, ɔ koso kpe mɔ-kyɛmenɛ mɔ-gɛwi kpaa ŋmɛɛ mɔ-gisen ne ɔ tɔgɛ sa mɔ yɛɛ,
6 ‘Me-kyɛmenɛ, nperɛ-nperɛ ne me-kyɛmenɛ ɔko gi kpɛ baa sogɛ me so faa. Meŋ bo sɛi de nꞌ sa mɔ. Imɔso paa me ibodobodo isaꞌ.’
7 Ɔ kolɛ mɔ gɛnen mɔ, mɔ-kyɛmenɛ mɔ gi lɛɛ gɛnɔ yɛɛ, ‘Gɛŋ sa foꞌ nyala me. Nɛ ti tii. Me-biana mɛ dɛ me asɛ. Maŋ baa taalɛ koso de nꞌ baa sa fo ilaa iko!’
8 Nꞌ tɔgɛ fɛye yɛɛ nkana fɛɛ gɛkyɛmenɛ mɔ wolɛ so ne ɔ maŋ koso sa mɔ sɛi mɔ, gɛnɔɔbono mɔ-kyɛmenɛ mɔ laa kpɛ mada mɔ-gikolɛ mɔ, i wɔra nnɛ mɔ, ɔ laa koso de ɔꞌ sa mɔ ilaa kamaasɛ ibono i tiri mɔ mɔ.
9 Imɔso n kya tɔgɛ mi‑i sa fɛye yɛɛ, ‘Fɛꞌ dalaa kolɛ Wurubuaarɛ; ɔ laa sa fɛye. Fɛꞌ laarɛ; fɛ laa nyɛ. Fɛꞌ ŋmɛɛ Wurubuaarɛ gisin; ɔ laa tigi fɛye.’
10 I kya nyiile yɛɛ ɔkamaasɛ ɔbono ɔ kpɛ ɔ kya kolɛ mɔ, Wurubuaarɛ kya sa mɔ. Ne ɔbono ɔ kpɛ ɔ kya laarɛ mɔ, ɔ kya nyɛ. Ɔbono mɔ, ɔ kpɛ ɔ kya ŋmɛɛ Wurubuaarɛ gisin mɔ, ɔ kya tigi mɔ.
11 Fɛye dɔ ɔsɛ ɔmɔ ne n bo no yɛɛ mɔ-bi laa kolɛ mɔ ɔken de oꞌ kyu daa giwɔɔ kyu sa mɔ?
12 Abɛɛ mɔ-bi laa kolɛ mɔ gibɔli de oꞌ kyu daa gɛnan kyu sa mɔ?
13 Fɛye abono fɛ gyɛ ilaa nyɛnyɛn awura mɔ gbaa ne n kya bii kyu ilaa dɛnsɛ kyu sa fɛye-biana faa. Menɛtɔ so ne aye-sɛ ɔbono ɔ bo soso mɔ maŋ kyu mɔ Wurubuaarɛ Oduduu mɔ kyu sa asa abono mɛ kya kolɛ mɔ mɔ?”
Yesu Ne N Kya Gyi Ilaa Nyɛnyɛn Pɛwu Gɛmu So
14 Owi ɔko dɔ mɔ, Yesu gi kosorɛ ilaa nyɛnyɛn oduduu ɔnyen ɔko so. Ilaa nyɛnyɛn oduduu mɔ mɛŋ kya tɔngɛ, ne i yɛgɛ ɔnyen mɔ gi wɔra omuumuu. Yesu gi kosorɛ gɛnen oduduu ɔbono ɔnyen mɔ so mɔ, ɔnyen mɔ gi taalɛ ɔ kya tɔngɛ. I dɛ sakpii ɔbono ɔ gyanꞌ nno mɔ gɛnɔ.
15 Asa mɔ ako berɛ mɛ kya tɔgɛ yɛɛ, “Ilaa nyɛnyɛn oduduu pɛwu gɛmu mɔ ɔbono mɛ kya terɛ mɔ-ginyen giko yɛɛ Besibuli mɔ ne n kya sa Yesu ɔlon. Imɔso ne ɔ kya taalɛ ɔ kya gya ilaa nyɛnyɛn oduduu kpɛi-kpɛi koso asa so gɛnen.”
16 Mɔmɔ ako, mɔ, mɛ tɔgɛ mɔ yɛɛ ɔꞌ wɔra ilaa lii Wurubuaarɛ dɔ sa mɔmɔ de iꞌ lɛɛ nyiile yɛɛ Wurubuaarɛ ne n sa mɔ ɔlon ɔbono ɔ dɛ mɔ. Mɛ tɔgɛ mɔ gɛnen mɔ, mɛ kya daasɛ mɔ mɛ kya kerɛ.
17 Yesu, mɔ, gi bii mɔmɔ-nwɔnsa dɔ, ne ɔ tɔgɛ sa mɔmɔ akpalɛ dɔ yɛɛ, “Nengyene ilaa nyɛnyɛn gɛmu mɔ ne n kya yɛgɛ nꞌ kosorɛ mɔ-adɛ mɔ, i laa wɔra fɛɛ wura mɔ‑rɛ mɔ-adɛ ne n kya kɔ de abara. Mɛ kya kɔ gɛnen mɔ, mɔ-gɛwuragyi mɔ gɛ laa nyida. Ne gɛten kolon dɔ asa mɛ yɛ mɔmɔ-nyoro dɔ mɛ kya kɔ de abara mɔ, gɛnen gɛten gɛbono gɛ laa boori.
18 Imɔso nengyene i gyɛ gɛsintin yɛɛ ilaa nyɛnyɛn pɛwu gɛmu mɔ kya kɔ de mɔ-adɛ mɔ, nnɛ so ne mɔ-gɛwuragyi gɛ laa dɛ kpe? Fɛye yɛɛ ilaa nyɛnyɛn gɛmu mɔ ɔlon ne nꞌ dɛ n kya kosorɛ mɔ gbaa-gbaa adɛ. Fɛ sɔɔ gyi yɛɛ ɔ laa kyule sa me gɛnen? Ɔ maŋ kyule.
19 Ne ibono fɛye-adɛ ako, mɔ, mɛ kya kosorɛ ilaa nyɛnyɛn oduduu asa so faa mɔ de‑e? Anɛ ɔlon dɔ ne mɛ kya kosorɛ imɔ gɛnen daa? Fɛye gbaa-gbaa adɛ mɔ mɛ laa kyɔɔlɛ fɛye yɛɛ iŋ gyɛ Besibuli ɔlon dɔ ne isa laa taalɛ kosorɛ ilaa nyɛnyɛn oduduu kpɛi-kpɛi.
20 Gɛnɔɔbono i dɛ faa mɔ, Wurubuaarɛ ɔlon ne nꞌ dɛ mi‑i kosorɛ ilaa nyɛnyɛn oduduu asa so. Imɔso i kya lɛɛ i kya nyiile fɛye yɛɛ Wurubuaarɛ gɛwuragyi dɔ akyenabi a ti ba fɛye dɔ ne.”
Yesu Kya Sɔgɛ Asa Lii Ilaa Nyɛnyɛn Gɛmu Mɔ Abaa Dɔ
21 Ne Yesu gi kii da mɔmɔ gikpalɛ yɛɛ, “Ilaa nyɛnyɛn pɛwu gɛmu mɔ dɛ daa fɛɛ ɔnyen bolonsɛ ɔbono ɔ dɛ adontɔ ɔ kya dii mɔ-gɛten dɔ atɔ pɛwu dandan. Ɔ bo nno gɛnen mɔ, ɔko maŋ nyɛ sɔgɛ sɛi lii mɔ-abaa dɔ.
22 Ne fɛɛ ɔko gi ba ne ɔ bo lon don mɔ mɔ, ɔbono laa baa kɔ de mɔ. O gyi mɔ so mɔ, ɔ laa sɔgɛ mɔ-adontɔ abono ɔ kya ka gyanꞌ amɔ so mɔ lii mɔ asɛ de ɔꞌ san kyu atɔ mɔ yɛ-yɛ sa asa.
23 “Fɛꞌ nu yɛɛ ɔbono ɔŋ kya buu me mɔ kya sɔɔ akyɔɔlɛ de me ne. Ɔbono ɔŋ kya kpaa me de nꞌ koola asa mɔ kya yaasɛ mɔmɔ ne.
24 “Nengyene ilaa nyɛnyɛn oduduu i koso isa so mɔ, i kya naa kingi, ne i kya wɔra imɔ fɛɛ i naa gɛsinkpan so nfono nkyu giŋ bo mɔ i kya laarɛ ɔkyoolaten. Nengyene iŋ nyɛ ɔkyoolaten mɔ, i kya tɔgɛ sa imɔ-nyoro yɛɛ, ‘Nan kii kpaa kyena isa ɔbono so n wolaa n tɛ mɔ.’
25 I kii kpe isa mɔ asɛ mɔ, i kya kpaa wu yɛɛ isa mɔ gi wɔra fɛɛ gɛten gɛbono mɛ kpa gɛmɔ lɔrɔ gɛmɔ dɔ ne gɛ wɔra ɔdan mɔ.
26 Nfono mɔ, ilaa nyɛnyɛn oduduu mɔ kya kpaa terɛ imɔ-nanboana sono ibono i bo ilaa nyɛnyɛn don imɔ-nyoro mɔ kyu baa bɔla imɔ-nyoro so de iꞌ kpaa kyena isa mɔ so kon. Nengyene i ba gɛnen mɔ, i kya lɔrɔ wɔra nyɛnyɛn sa isa mɔ don gigyangbarasɛ mɔ.”
Yesu Gi Nyiile Isa Ɔbono Ɔ Gyɛ Omudɛnsɛbo Mɔ
27 Ɔkyii ɔko bo sakpii mɔ dɔ. Yesu gi tɔgɛ idɛ ta mɔ, o kpen tɔgɛ Yesu yɛɛ, “Kaasɛ ɔbono ɔ korogɛ fo ne fo nyabo mɔ mɔ, mɔ‑rɛ gimu dɛnsɛ.”
28 Yesu, mɔ, gi lɛɛ gɛnɔ sa ɔkyii mɔ yɛɛ, “Omudɛnsɛbo gbaa-gbaa, mɔ, ne n gyɛ ɔbono ɔ laa nu Wurubuaarɛ agyɛbi ne ɔ laa gyi amɔ so mɔ.”
29 Sakpii ɔbono ɔ kya ba Yesu asɛ mɔ kpɛ ɔ kya nyaakyɔ ɔ kya too mɔ, Yesu gi yii gɛsɛ ɔ kya tɔgɛ ɔ kya sa mɔmɔ yɛɛ, “Ndɛ nkɛ ndɛ asa mɛ bo ilaa nyɛnyɛn. Mɛ kpɛ mɛ kya laarɛ yɛɛ nꞌ wɔra ilaa sa mɔmɔ de iꞌ lɛɛ nyiile yɛɛ Wurubuaarɛ ne n sa me ɔlon ɔbono n dɛ mɔ. Ilaa lɛɛnyiilesɛ kolon guan‑n ne Wurubuaarɛ laa wɔra sa ɔmɔ. Gɛnen ilaa ibono mɔ i laa wɔra daa fɛɛ ibono i ba Gyoona so mɔ ɔnan.
30 Wurubuaarɛ gi kyu mɔ-ɔlon wɔra ilaa sa mɔ-ikalan ɔtɔgɛbo Gyoona, ne i wɔra ilaa lɛɛnyiilesɛ sa Ninifa awura. Gɛnen kee ne ɔ laa kyu mɔ-ɔlon wɔra ilaa sa me, anyamesɛ pɛwu mɔmɔ-daa mɔ ne. I laa wɔra ilaa lɛɛnyiilesɛ sa ndɛ asa adɛ.
31 “Owi ɔbono Wurubuaarɛ laa gyi anyamesɛ pɛwu nbɛlɛ mɔ, wura kyiisɛ ɔbono o gyi gɛwura Siiba gɛsinkpan so dedaa mɔ laa yelɛ tɔgɛ yɛɛ i kaaborɛ Wurubuaarɛ oꞌ bun fɛye ndɛ asa adɛ gipuɛɛ. I lii fɛɛ Wura Solomon owi mɔ, gɛnen ɔkyii baarɛ gi nu Solomon ɔlaako ginyi mɔ so, ne ɔ koso lii koo-koo mɔ-gɛwi kpaa nu Wura Solomon ɔlaako ginyi ilaa nyiilesɛ mɔ. Fɛye berɛ, fɛ nyɛ me ɔbono nɛ don Wura Solomon mɔ n bo fɛye asɛ gɛrɛ ndɛ, ne fɛ mɛŋ sɔɔ me gyi.
32 Gɛkaabono kee mɔ, Ninifa awura mɛ laa yelɛ tɔgɛ yɛɛ i kaaborɛ Wurubuaarɛ oꞌ bun fɛye ndɛ asa gipuɛɛ. I lii fɛɛ Gyoona owi mɔ, Gyoona gi tɔgɛ Wurubuaarɛ ɔkalan sa Ninifa awura mɔ, mɛ nu mɔmɔ-nyoro gɛsɛ ne mɛ kyɛɛgɛ lii mɔmɔ-ilaa nyɛnyɛn giwɔra dɔ. Fɛye berɛ, fɛ nyɛ me ɔbono nɛ don Gyoona mɔ, n bo fɛye asɛ gɛrɛ ndɛ, ne fɛ mɛŋ sɔɔ me gyi.”
33 Yesu gi da mɔmɔ gikpalɛ yɛɛ, “Ɔko mɛŋ bo no ɔ laa nyɔga fatela de oꞌ kyu yii nfono i ŋara mɔ abɛɛ oꞌ kyu fɛɛ tasa baala bun mɔ so. Ɔ laa kyu mɔ kyɔlɔga daa de asa abono mɛ laa ba fatela mɔ asɛ mɔ iꞌ nyɛ wu mɔmɔ peren‑n.
34 Fɛye-nwɔnsa gi boran mɔ, fɛ dɛ fɛɛ ɔbono mɔ-ansi a boran mɔ. Fɛye-ansi a boran mɔ, fɛ laa wu ilaa kamaasɛ. Ne fɛɛ fɛye-ansi aŋ boran mɔ, fɛye-ilaa kamaasɛ i bo daa gibiri dɔ.
35 Imɔso fɛꞌ kerɛ fɛye-nyoro so dɔɔdan de fɛye-gɛwɔnsa gɛbono gɛ kya yɛgɛ fɛ kya nu ilaa gɛsɛ mɔ gɛŋ sa gɛꞌ nyida.
36 Nengyene Wurubuaarɛ kya yɛgɛ fɛꞌ nu ilaa gɛsɛ ne sɛi mɛŋ sii gibiri dɔ sa fɛye mɔ, fɛye-gɛkyena dɔ ilaa i laa wɔra fɛɛ fatela ne n kya wu hayin.”
Nbara Aŋmarasɛbo de Farasii Awura, Fɛye Laako!
37 Ibono Yesu gi tɔngɛ ta mɔ, Farasii gikpen mɔ dɔ ɔnyen ɔko gi da gibaa terɛ mɔ yɛɛ ɔꞌ ba mɔ-gɛten dɔ de mɔ‑rɛ mɔ mɛꞌ gyi. Yesu gi kpe kpaa tu asa ako ogyiten mɔ.
38 Yesu gi yii gɛsɛ ɔ kya gyi agyudɔ mɔ mɔ, i dɛ Farasiinyen mɔ gɛnɔ yɛɛ Yesu mɛŋ foro mɔ-abaa mɔmɔ Gyuda awura itiibilaa aforobi de iŋ sa iꞌ kyɔlesɛ mɔ-Wurubuaarɛ ɔson.
39 Gɛnen so mɔ, Wura Yesu gi tɔgɛ sa mɔ yɛɛ, “Gɛnɔɔbono fɛye Farasii awura fɛ kya wɔra mɔ, fɛ dɛ fɛɛ asa abono mɛ kya foro mɔmɔ-nwɛ de mɔmɔ-ilɛpɛ imɔ-nyoro so taa imɔ tudɔ yɛgɛ mɔ. Imɔ ne n gyɛ yɛɛ ansi so giyan ne fɛ kya gyere lɔrɔ fɛye-nyoro. Fɛye-itɔ dɔ de fɛye-amu dɔ berɛ, onsipara de gɛkyo ne n bɔla nno.
40 Fɛŋ kya sa gɛwɔnsa kpe gɛta! Iŋ gyɛ Wurubuaarɛ kolon ɔbono ɔ pɔrɔ nyoro mɔ kee ne n pɔrɔ ɔtɔ?
41 Fɛꞌ kyu ilaa ibono i bo fɛye-asen dɔ mɔ kyu wɔra gidɛnsɛ sa ayenbo. Fɛ wɔra gɛnen mɔ, fɛ laa wu yɛɛ sɛi maŋ baa kyɔlesɛ fɛye-ɔson mɔ.
42 “Fɛye Farasii awura adɛ, fɛye laako! Ansi so berɛ mɔ, fɛ kya bii yɛ fɛye-ilaa dɔ gikpadɔ gudu-gudu de fɛꞌ kyu gikpadɔ kolon-kolon kyu sa Wurubuaarɛ fɛɛ gɛnɔɔbono i dɛ sa fɛye mɔ, dabɔlɛ de afɛdaa gyisɛ fɛɛ agbɛɛma de malebokyu gbaa. Fɛ kya wɔra imɔ idɛ pɛwu faa mɔ, gɛnɔɔbono fɛ laa gyi gɛsintin sa asa abɛɛ fɛꞌ laarɛ Wurubuaarɛ ilaa mɔ berɛ, fɛ kya lɛɛ ansi yɛgɛ imɔ. Nbara nbono, mɔ, ne i kaaborɛ fɛꞌ tansi gyi nmɔ so. Iŋ gyɛ yɛɛ fɛꞌ taa nbono fɛ ti fɛ kya gyi nmɔ so mɔ yɛgɛ daa.
43 “Fɛye Farasii awura, fɛye laako! Nengyene fɛ kya kpe fɛye-akyangbon dɔ mɔ, abelɛnsɛ ikyenaten gikyena ne n tiri fɛye. Fɛ kya laarɛ asa mɛꞌ kyu buubuu faala fɛye sakpii dɔ de ɔkamaasɛ oꞌ wu.
44 “Fɛye laako! Fɛye-ilaa nyɛnyɛn i ŋara fɛye-itɔ dɔ fɛɛ nkyan nbono mɛ mɛŋ daasɛ nmɔ ne asa mɛ kya kyise nmɔ so kyon mɔ.”
45 Yesu gi tɔgɛ ilaa idɛ mɔ, Gyuda awura nbara anyiilebo mɔ dɔ ɔko gi tɔgɛ sa mɔ yɛɛ, “Ɔbelɛnsɛ, fo tɔgɛ ilaa idɛ mɔ, fɛ saalɛ aye kee ne.”
46 Yesu gi lɛɛ gɛnɔ yɛɛ, “Fɛye nbara anyiilebo mɔ kee, fɛye laako! Fɛye-anyiilebi mɔ a dɛ daa fɛɛ nsola boduduusɛ nbono giŋ bo gisola ne fɛ dɛ fa‑a nyise asa. Fɛye gbaa-gbaa berɛ fɛ maŋ kyu ba‑a fɛye-gibaa kolon taa puru kpaa mɔmɔ.
47 “Fɛye laako! Fɛ kya pɔrɔ nkyan fɛ kya wɔra Wurubuaarɛ ikalan atɔgɛbo abono fɛye-naanaana mɛ mɔɔ mɔ.
48 Fɛ kya pɔrɔ mɔmɔ-nkyan mɔ faa mɔ, fɛ kya kyule yɛɛ ibono fɛye-naanaana mɔ mɛ mɔɔ mɔmɔ gɛnen mɔ, i boran sa fɛye ne.
49 Fɛye‑rɛ fɛye-naanaana ilaa wɔrasɛ i kyena de ibono Wurubuaarɛ gi wolaa tɔgɛ mɔ-Ɔlaako Ginyi Ɔwolɛ mɔ dɔ mɔ. Ɔ tɔgɛ yɛɛ,
‘Nan sun me-ikalan atɔgɛbo de me-isɔɔ mɔmɔ asɛ.
Mɛ laa mɔɔ mɔmɔ ako, ne mɛ laa ka mɔmɔ ako ansi.’
50 “Imɔ idɛ so mɔ, Wurubuaarɛ ikalan atɔgɛbo abono pɛwu asa mɛ mɔɔ kyu lii gɛsinkpan so gɛkyena giyiigɛsɛ kyu baa lii de ndɛ mɔ, Wurubuaarɛ laa kyu imɔ-ilaa kyu taasɛ ndɛ asa de ɔꞌ biidɛ mɔmɔ-giso. I lii fɛɛ mɛ kyule yɛɛ ibono mɛ mɔɔ mɔmɔ mɔ, i kyena sa mɔmɔ.
51 Ɔ laa yii gɛsɛ taasɛ ndɛ asa ilaa kyu lii Abelɛ ɔbono mɛ gyangbara mɔɔ mɔ mɔ kyu gɛnen‑n baa lii Sakariya-lɛɛ lɛwu mɔ so. Ɔbono, mɔ, mɛ mɔɔ mɔ Wurubuaarɛ asunbi ɔlɛɛten de Wurubuaarɛ obu belɛ mɔ nsana. N kya buu mi‑i sa fɛye yɛɛ Wurubuaarɛ laa biidɛ fɛye ndɛ asa adɛ giso kyu lii gɛnen asa abono lɛwu so.
52 “Fɛye nbara anyiilebo, fɛye laako! Fɛ kyu ilaa ibono nkana i laa yɛgɛ de asa mɛꞌ bii Wurubuaarɛ ilaa mɔ kyu ŋara mɔmɔ. Fɛye gbaa-gbaa fɛ mɛŋ kya kyu de ɔlaako ginyi ɔkpa mɔ, ne fɛ kii koso ŋɛ fɔlɔgɛ tii abono mɛ kya laarɛ de mɛꞌ kyu de ɔkpa ɔbono mɔ.”
53 Lii owi ɔbono Yesu gi lii Farasiinyen mɔ gɛwi mɔ, nbara aŋmarasɛbo mɔ de Farasii awura mɔ mɛ san mɛ dɛ mɔ ginyadon, ne mɛ kya laarɛ mɛꞌ nu mɔ-gɛnɔ dɔ.
54 Mɛ kya soo mɔ idoo de ɔꞌ nyɛ tɔgɛ ilaa nyɛnyɛn iko de mɛꞌ nyɛ mɔ.