4
Ri Jesús y rixoq aj Samaria
Ri Jesús xretaꞌmaj, ri fariseos xkito más e kꞌi rutijoꞌn Rire chikiwa rutijoꞌn ri Juan, yey más e kꞌi ri kakikꞌul ri bautismo ruma Rire chikiwa ri kakikꞌul ri bautismo ruma ri Juan. (Tobꞌ na e ta kꞌu ri Jesús ri kuya ri bautismo, ma e taq rutijoꞌn ri keyaꞌw re.) Ruma kꞌu ri Jesús retaꞌam ri xkita rike, xel bꞌi pa ri luwar re Judea y xtzelej tanchi pa ri luwar re Galilea.
Yey chirajawaxik che ri Jesús kikꞌow pa ri luwar re Samaria.* Jekꞌulaꞌ xeꞌela pa jun tinamit Sicar rubꞌiꞌ, kꞌo che ri luwar re Samaria, chunaqaj rulew xuya kan ri Jacob che rukꞌajol José. Chiriꞌ kꞌo wi ri jun pozo ukꞌotom kan ri Jacob. Ruma kꞌu kosinaq ri Jesús che ri bꞌe uꞌanom loq, xtzꞌuyiꞌ chunaqaj ri pozo echiriꞌ ya kuꞌana pa tikꞌil qꞌij.
Xkꞌun kꞌu lo jun ixoq aj Samaria, e riꞌ koꞌlresaj bꞌi uyaꞌ pa ri pozo, yey ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Sipaj la jubꞌiqꞌ nuyaꞌ —xchaꞌ. Yey rutijoꞌn ri Jesús ebꞌenaq pa ri tinamit xeꞌkiloqꞌo kiwa.
Rixoq aj Samaria xubꞌiꞌij kꞌu che:
—¿Saꞌ riꞌ laꞌ katzꞌonoj yaꞌ la chwe? Ma rilal lal kukꞌil raj judiꞌabꞌ yey riꞌin in aj Samaria —xchaꞌ. Xubꞌiꞌij waꞌ ma raj judiꞌabꞌ na kechꞌaw ta chikiwach kukꞌ raj Samaria.
10 Ewi ri Jesús xukꞌul uwach:
—We ta kꞌu ketaꞌmaj la saꞌ ri kusipaj ri Dios cheꞌla yey we ta ketaꞌmaj la in china riꞌin, ri kantzꞌonoj nuyaꞌ cheꞌla, riꞌ e ne rilal katzꞌonoj la yaꞌ chwe yey riꞌin kanya kꞌu cheꞌla ri yaꞌ kuya kꞌaslemal —xchaꞌ.
11 Rixoq xubꞌiꞌij che ri Jesús:
—Wajawal, na jinta ne saꞌ rukꞌ kesaj lo la ri yaꞌ yey ri pozo lik naj upa. ¿Pachawi kꞌu riꞌ kesaj wi lo la ri yaꞌ kuya kꞌaslemal? 12 E ri qamam Jacob xuya kan wa jun pozo chiqe ojertan, ma wara xutij wi uyaꞌ rire kukꞌ taq ri ralkꞌoꞌal y taq ri rawaj. ¿Más nebꞌa kꞌo wach rilal chwach rire? —xchaꞌ.
13 Ri Jesús xukꞌul uwach:
—Konoje ri ketijow re waꞌ wa yaꞌ, katzajin tanchi kichiꞌ. 14 Noꞌj china ri katijow re ri yaꞌ kanya riꞌin, riꞌ na kachaqij ta chi kꞌana uchiꞌ. Ma ri yaꞌ kanya riꞌin, kuꞌan pachaꞌ jun akꞌal kalax lo pa ranimaꞌ re kuya ukꞌaslemal na jinta utaqexik* —xchaꞌ.
15 Xubꞌiꞌij kꞌu rixoq che:
—Wajawal, yaꞌa ko la weꞌin riꞌ laꞌ la yaꞌ, chaꞌ na kachaqij ta chi nuchiꞌ y na kinkꞌun ta chi ne riꞌ kꞌa wara re koꞌlnuwesaj bꞌi nuyaꞌ —xchaꞌ.
16 Pero ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Oj la, jeꞌsikꞌij la ri achijil la y kꞌamaꞌ kꞌu lo la wara —xchaꞌ.
17 Ewi rixoq xubꞌiꞌij:
—Riꞌin na jinta wachijil —xchaꞌ.
Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús che:
—Qatzij ri xbꞌiꞌij la, na jinta achijil la. 18 Ma e woꞌobꞌ lo rachijabꞌ e kꞌojiꞌnaq ukꞌ la yey rachi kꞌo ukꞌ la woꞌora na achijil ta la. Ruma kꞌu riꞌ, lik qatzij ri xbꞌiꞌij la —xchaꞌ.
19 Echiriꞌ xuta waꞌ rixoq, xubꞌiꞌij che ri Jesús:
—Wajawal, e kunaꞌ nukꞌuꞌx riꞌin, rilal lal qꞌalajisanel re ri Dios. 20 Ri qatiꞌ-qamam ri oj aj Samaria lik xkiloqꞌnimaj uqꞌij ri Dios chwach wa juyubꞌ,§ noꞌj ri alaq aj judiꞌabꞌ kabꞌiꞌij alaq e Jerusalem ri luwar pa chirajawaxik wi kaloqꞌnimax wi uqꞌij ri Dios —xchaꞌ.
21 Ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Ixoq, lik kojo la wa kambꞌiꞌij cheꞌla, ma kopon na ri qꞌij na xew ta chi kaloqꞌnimax uqꞌij ri Dios wara chwa wa juyubꞌ o kꞌa chilaꞌ Jerusalem, ma utz kaꞌaniꞌ waꞌ pa ronoje luwar.
22 Ralaq alaq aj Samaria, na etaꞌam ta alaq china ri kaloqꞌnimaj alaq uqꞌij; noꞌj riꞌoj lik qetaꞌam chi utz china ri kaqaloqꞌnimaj uqꞌij, ma ri kolobꞌetajik kape kukꞌ raj judiꞌabꞌ.
23 Noꞌj kopon na kꞌu ri qꞌij yey ekꞌu uqꞌijol waꞌ xoponik echiriꞌ e janipa ri kakiloqꞌnimaj uqꞌij ri Qaqaw Dios pa saqil wi, kakiꞌano ruma ri Ruxlabꞌixel kꞌo pa kanimaꞌ. Ma e karaj waꞌ ri Qaqaw Dios chike konoje ri keloqꞌniman re. 24 Ma ri Dios e Uxlabꞌixel; Rire na kilitaj ta uwach. E uwariꞌche konoje ri keloqꞌniman uqꞌij, lik chirajawaxik wi kiꞌana waꞌ pa saqil wi ruma ri Ruxlabꞌixel kꞌo pa kanimaꞌ —xchaꞌ.
25 Xubꞌiꞌij kꞌu rixoq che ri Jesús:
—Riꞌin wetaꞌam kakꞌun Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios, ri kabꞌiꞌx “Cristo” che; y echiriꞌ kakꞌun Rire, kuqꞌalajisaj ronoje chiqe —xchaꞌ.
26 Ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Waꞌ wa kabꞌiꞌij la e riꞌin, ri kinchꞌaꞌt ukꞌ la —xchaꞌ.
27 Ekꞌuchiriꞌ, xetzelej lo rutijoꞌn y lik xkam kanimaꞌ che ma ri Jesús kachꞌaꞌt rukꞌ jun ixoq. Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, na jinta junoq chike xutzꞌonoj saꞌ puwiꞌ kachꞌaꞌt wi rukꞌ rixoq.
28 Ekꞌuchiriꞌ, rixoq xuya kan rukꞌambꞌaꞌ, xeꞌek pa ri tinamit y jewaꞌ kubꞌiꞌij chike ri winaq:
29 —Peta alaq, jeꞌilaꞌ alaq jun achi ubꞌiꞌim chwe janipa ri nuꞌanom. ¿Na e ta nawi rire ri Cristo? —kachaꞌ.
30 Ekꞌuchiriꞌ, xebꞌel bꞌi ri winaq pa ri tinamit y xebꞌek chilaꞌ pa kꞌo wi ri Jesús.
31 Echiriꞌ kꞌamajaꞌ kebꞌopon ri winaq, rutijoꞌn xkitij riꞌ che, jewaꞌ xkibꞌiꞌij:
—Lal tijonel, tija wa la —xecha che.
32 Ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Riꞌin kꞌo ri nuwa kantijo, tobꞌ riꞌix na iwetaꞌam taj saꞌ waꞌ —xchaꞌ.
33 Ekꞌu rutijoꞌn xkijeq kakibꞌiꞌij chikiwach: «¿Kꞌo nawi junoq xkꞌamaw lo uwa?» xechaꞌ.
34 Ekꞌu ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
«Ri nuwa riꞌin e ri kanꞌan ri rajawal ukꞌuꞌx ri taqayom lo weꞌin y kankꞌis na kꞌu ruchak. 35 Riꞌix kibꞌiꞌij: “Kajibꞌ ikꞌ chik kopon wi chaꞌ kaꞌan ri molonik.” Noꞌj riꞌin kambꞌiꞌij chiwe: Chixtzuꞌn apanoq y chiwila chi utz ri tikoꞌn, ma ya riꞌj chik, utz chik kamolik. 36 Ri kachakun che ri molonik, kukꞌul na ri tojbꞌal re yey janipa ri kumolo, kꞌo kutiqoj che rukꞌaslemal na jinta utaqexik. Jekꞌulaꞌ, ri katikow re junam kekiꞌkot rukꞌ ri kamolonik. 37 Ma e kuꞌana pachaꞌ ri kabꞌiꞌxik: “Jun ri katikow re yey jun chik ri kaꞌanaw re ri molonik.” 38 Riꞌin xixintaq bꞌi re kimol ri na xitik ta riꞌix; ma e jujun chik ri xetikow re. Ekꞌu woꞌora kꞌo kikꞌul riꞌix che ri chak ke rike» xchaꞌ.
39 E kꞌi chike ri e aj Samaria xkubꞌiꞌ kikꞌuꞌx rukꞌ ri Jesús ruma ri xutzijoj rixoq echiriꞌ xubꞌiꞌij chike: «Rire xubꞌiꞌij chwe janipa ri nuꞌanom.» 40 Ruma kꞌu laꞌ, rike xekꞌun rukꞌ ri Jesús y lik xebꞌelaj che chaꞌ kakanaj kukꞌ. Ewi Rire kebꞌ qꞌij xkanaj kan kukꞌ. 41 Yey más e kꞌi ri xkubꞌiꞌ kikꞌuꞌx rukꞌ ruma ri xutzijoj Rire chikiwach. 42 Xkibꞌiꞌij kꞌu che rixoq:
—Woꞌora lik kubꞌul qakꞌuꞌx rukꞌ rire na xew ta ruma ri xatzijoj riꞌat chiqe, ma e ruma ri xqata ruchꞌaꞌtem rire. Qetaꞌam kꞌu riꞌ rire paqatzij wi e ri Cristo, ri Kolobꞌenel re ruwachulew —xechaꞌ.
Ri Jesús kukunaj rukꞌajol jun achi lik kꞌo uwach
43 Echiriꞌ ikꞌowinaq chi kaꞌibꞌ qꞌij, ri Jesús xel bꞌi chiriꞌ Samaria, xumaj bꞌi ubꞌe y xeꞌek kꞌa Galilea. 44 Ubꞌiꞌim chi kꞌu ri Jesús: “Juna qꞌalajisanel na kayak ta uqꞌij pa rutinamit.” 45 Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, echiriꞌ xopon chilaꞌ Galilea, ri aj chiriꞌ lik xkikꞌul chi utz, ma rike xebꞌopon pa ri nimaqꞌij Pascua chilaꞌ Jerusalem y xkilo janipa taq ri xuꞌan ri Jesús pa ri nimaqꞌij.
46 Ekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xtzelej pa ri tinamit Caná re Galilea pa xuꞌan wi vino che ri yaꞌ. Kꞌo kꞌu jun aj wach raj chak ri rey chilaꞌ Capernaúm, y rire kꞌo jun ukꞌajol lik yewaꞌ. 47 Wa waꞌchi echiriꞌ xuto ri Jesús petinaq Judea y kꞌo chi chiriꞌ Galilea, xeꞌek kꞌu che rilik y lik xeꞌelaj che chaꞌ keꞌek chirocho re kuꞌkunaj rukꞌajol kajekꞌowik. 48 Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús che:
—Ralaq na kakubꞌiꞌ ta kꞌuꞌx alaq wukꞌ we na kil ta taq kꞌutubꞌal re ri nuchuqꞌabꞌ o taq milagros kanꞌano —xchaꞌ.
49 Ri raj chak ri rey xubꞌiꞌij tanchi che ri Jesús:
—Wajawal, peta ko la wukꞌ chiwocho, ma ri nukꞌajol kajekꞌowik —xchaꞌ.
50 Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús che:
—Oj la chi ocho la, ma ri kꞌajol la na kakam taj —xchaꞌ.
Rachi xukoj ri xbꞌiꞌx che ruma ri Jesús y xeꞌek. 51 Echiriꞌ katajin roponik chirocho, ri raj chakibꞌ xebꞌel lo che ukꞌulik y xkibꞌiꞌij che:
—¡Ri kꞌajol la na xkam taj ma xkunutajik! —xechaꞌ.
52 Ekꞌu rire xutzꞌonoj chike jampalaꞌ xujeqo utz uwach rukꞌajol. Y rike xkibꞌiꞌij che:
—Iwir che ri nabꞌe ora** bꞌenaq qꞌij xikꞌow ri aqꞌ chirij —xechaꞌ.
53 Jekꞌulaꞌ ruqaw rala xretaꞌmaj e ora riꞌ xubꞌiꞌij ri Jesús che: «Ri kꞌajol la na kakam taj.» Ruma kꞌu riꞌ laꞌ, rire kukꞌ konoje ri e kꞌo pa rocho xkubꞌiꞌ kikꞌuꞌx rukꞌ ri Jesús.
54 Wa jun kunanik e ukaꞌm kꞌutubꞌal re ruchuqꞌabꞌ ri Dios xuꞌan ri Jesús chilaꞌ Galilea echiriꞌ tzelejinaq lo Judea.
* 4:4 Ojertan raj judiꞌabꞌ kakiqꞌat kibꞌe chaꞌ na kebꞌikꞌow ta Samaria, ma ri e aj Samaria kukꞌ ri e aj judiꞌabꞌ lik tzel kakil kibꞌ. Yey ri Jesús retaꞌam kajawaxik ri e aj Samaria kakita ri Utzilaj Tzij puwi Rire. 4:6 “Tikꞌil qꞌij”: Kil “hora” pa vocabulario. 4:10 “Yaꞌ kuya kꞌaslemal”: Waꞌ keꞌelawi “jun akꞌal”, pero ri Jesús kachꞌaꞌt chwi ri kꞌaslemal kubꞌiꞌtisij ri Dios chiqe. Jn. 7:38 * 4:14 Jn. 7:37-38 § 4:20 Waꞌ e ri juyubꞌ Gerizim rubꞌiꞌ. ** 4:52 “Ri nabꞌe ora”: Kil “hora” pa vocabulario.