7
Stiveni Ma Kanisori Kayo Manáa Vaya Siamein Baya Ino
Máan turan mairá monó ánon banta kékái ánon banta ano Stivenin inaemí, “Ma ma éin nan tiyain baya kayo mai furá tiyan nafino.”
*Máa síkan Stiveni evaránen temí, “Tifá tiváeyan má tifóeyan ma soe, siretí ankan ná ineno. Teti sinafu Abaraamu ma Mesopotemiá barafá ban ma Araní barufá ída orikhan maen inarufá ma minó ákona vain Tiyarafenu ano Abaraamu vaintá dákó en mino. Dakó uven Tiyarafenu ano véin tiamemí, ‘E antun má ei vara vá ampireya séi ma aní onuna varafasá orono.’ Esé 12:1
*“Máa síkan Abaraamu Saridia vara me ampiren Arani varufá o varéin be afóe ma fúbíkan Tiyarafenu ano véin tiantan ma ma saréa vaóna vara e varen mino. *Maí damú Abaraamun ída manáa vara amikhan inká ída iyampon kaúkan maen Tiyarafenu ano siyáken, ‘Ma vara ínaimpáké e má en ana akhá bá amenté uno,’ sen iyáantákan mino. *Tiyarafenu ano Abaraamun máa sen tiamemí, ‘En ana akhá ano ma ena varafá o soya ma vainí ukhantin kami kamí antareti (400) oranarái vetin uman amiyantin miyan ída van dorarí inten mino. *Máan tinten mifo mai ma ída miyan ban dorarí uantiyaré inona kéká téi uman amirékun maen ínaimpáké betí mai vara me ampiren ma varará e váken téintá monó tinten mino.’ Esé 15:13-14
*Máa siren mairá Tiyarafenu ano Abaraamun má ma kasen báken au ma kaí pákena siamídan mairá Abaraamu ano Aisakin afóení uven béin kaúdan ma yan manápá ifo afápá kanú manaú damusí ma iyan maen béin au kharan ínaimpáké Aisaki ano Yekopun kaúdan inka Yekopu ano siyan míkan mifo sirantan kan orun kákan (12) banta setin tináuyan kaen mino.
*“Kaúdan mai sináuyan mano Yosepin ará namu uantáden avían ena kékápin mo sarí uran béin miyaní uren aviren Isipi morun kain baren mifo Tiyarafenu véin má báken 10  *beni uman kayo aya iyaren mino. Aya iyan Yosepi ma Isipíké Kin Fero má ma vaya siyákan Tiyarafenu véin kama afova amiyan kin mano véin nan moéken anunu uren mai van mi kin mano véin maman kamaniní urákan Isipí dafíaren ben amáká dafisen mino.
11  *“Dafikaréin ínaimpáké Isipi vá Kenani vái varafin kákan anan eríkan kákan uman baren tetin tináuyan mano arafan nan ída kanaíen dunan doseren en mino. 12 Mai umampin ban maen Yekopu iníkan Isipí dunan ban ne siyain baya iniren tetin tináuyan tiantan ída aravin táké araíen araven mino. 13  *Aravukharen ma evaránen kan dádasí en Isipi aravíkan mairái Yosepi veyan maman páman en be afá aváeyan tiamemí, ‘Téi Yosepi uno,’ ma siyain baya ínaimpá kin mano afová en be antun mi varéin mino sen mino. 14  *Mai oyampáké Yosepi ma siantan be afóe Yekopun má bei kéká minó ma o aviren erein mai seventi-faipi (75) nanin banta ino. 15  *Yekopu ma Isipi orun baren ínaimpáké béi fúbin inká setin tináuyan má dere furen mino. 16  *Púbíkan ínaimpáké mai kéká daiyó en evaránen Sekemú barufá ma fefá Abaraamu ano manáa monípó Amorin akhafana finte miyaní ukhá ein barafin ma varé ein masípin mo masíen mino.
17  *Kokhon orana orivin maen Tiyarafenu ano ma fefá Abaraamun tiamen éin avu onté uno ma sikhá ein damú ádesí iyákan Isareri nanin banta ma Isipí baré ein mano mo ampan kauren kokhoníen mino. 18 Máan tiyákan Yosepin ída afová ukhein banta ano Isipii kiníen mino. 19  *Mai kin mano setisi kéká bá tináuyan má máká maáká en namu uantáden aase ma kaúdan iyampon arará kayo vá arin purino siren betin duvunin baren mo karúden mino.
20  *Maí damú ana Mosesin ma ve anóe ano kaúden onan Tiyarafenui avorá avorú iyampon baimpin be anóe afóe ano kanú manaú biyontá mápin aúpá dafisiyaren mino. 21  *Dafisiyaren béin ma avían barufá kaúdan maen kin araun mano véin aviren mo ve akhasí uran baren mino. 22 Báken maen Mosesi ano Isipi kayoi kama afova variyáken e anoníen baya vantaí iyan ákona yoraríen mino.
23 “Máan ten oriyan ma Mosesi e anoníen foti (40) oranaí ma iyáken mairá be afá aváeyan Isareri kéká o onano van en mino. 24  *Ineine uren oriyan o onákan mana Isipi vanta ano Isareri vanta aruren namu uantiyá íkan mai anonafá mai vanta mo ayaen Isipi vanta aruádan puren mino. 25 Mosesi ma inikhá ein Tiyarafenu anon tiantan tetin me siya iyan mino sen bei kéká ano ovaren me ininten mino sen mifo vetí ída afová ukharen mino. 26 Máan turákaren ena ákurá Mosesi oriyan o onákan Isareri vantá kan mano aruviyaréin béi mo yódá iyáken temí, ‘Tire anavasan mompo fará tirékan aruvianta fono.’
27 “Máa síkan mifo mai aruvin ma araí uren ena vanta vá aruviyá ein banta ano Mosesin do ékiyáken máa semí, ‘Iye ano éin nan ánon bantaí ukheya setin daimono sikhaya fono. 28 Éi ma inuran ma mana Isipi vanta ma aruan pureonaí eyá téin tiruan purono vara fono.’ 29  *Máa síkan mairá Mosesi mai vaya iniren me onen karan Midianí barafá o soya vanta an dakhen baren maifá anasi mamáken kankanan afon iyampon kaen mino. 30  *Kaúden baréin foti (40) orana esantari íkan banta i van kámá barafá Sainaí anuyon ádé o varé íkan mana enisori ano ira khiyain daa finté uaren Mosesi vaintá dákó en mino. 31 Mai ira ma khiyan Mosesi ódaren kokhon ineine iyáken mai ma yákó iyain daná onano van ádé oriven iníkan Bafan amen avaya ano máa semí, 32 ‘Téi en afóeyan ma vain Abaraamu Aisaki Yekopuni Ayarafenu uno,’ ma síkan Mosesin akhokhofen avinantan diyaimpin ída mo onen mino. 33 Máan tiyaimpin Bafan mano véin tiamemí, ‘Mai ma éi mantakhaona vara mai kantasí ukhein bara yontá ifo ei arantan anamun ná do ayufono. 34 Intéa uman ná tenti vanasi ma Isipí bain amaniná kaiyan nafi inka séi ódaré vetíi ifí inéi mai umanpinte utúantano siréi eré umpo varéa erikhesirá éin tiantéku evaránen Isipisá orono.’
35  *“Mai ma vetí ankan Mosesi nan tiyáken, ‘Iye anó éi nan tetintasá dafisiyáke vá daimono sirákaya fono’ siren ma veni vaya ída inen do ékein mai Tiyarafenu anon daa ana ma ira khiyain pinté béin nan ore vá betíi yafisiní ukhe mai uman pinte utúde vá avirano siren tiantein mino. 36  *Mosesi ano Isipíke yo iyanen oriyáken maen Isipi varafin má Nare Non má inká foti (40) oranará banta i van kámá barafá bái enará ukhein ákona vá aní danasinta vá uvaren dararen ukharen mino.
37 “Mai Mosesi anon Isarerin nanin banta máa sen tiamikharen mino. ‘Tiyarafenu ano sen ma erunaí ukhein mana sakhanampa vanta eni vanasi aúbanáke siantékun orinten mino,’ sen tiamikharen mino. Diu 18:15
38  *“Béi anon banta ída van kámá barafá banasi iyukhein aúbaná tetin tifóeyan má báken Sainaí anuyompin óden enisori vá un bákan Tiyarafenui aun bain baya siamikharéin taréa setimpin e van mino.
39 “Tiamíkan mifo setin tináuyan mano veni vaya átakharé en oyan amiren betin ma iniyá ein pura sen evaránen Isipí orono van mi inikharen mino. 40  *Mai kéká ano Eronin tiamemí, ‘Mai ma Isipíke setin tiviren erein Mosesin amaniná nái yanasá dákó ukhen nafi seti ída afová ukhétifé umpo éi ena ayarafenu kayo uvádesin ná tetin tufá oriyan aa aníen tiviren orintisá orono.’ 41  *Máa siren maí damú anan arará burumakaó aman manon uváden betiyantá ma ayampóké uvarein danáká íkun uan amiyan amusin en maináká monosí uanten mino. 42 Máan tiyaimpin Tiyarafenu ano vetí ankan me oyan amiran maen ayontá ma vain danasintará betí araíen monó tianten mino. Máan ma ein manon sakhanampa vanta kéká ano ma vompon uvamádan baré einíen mino.
“ ‘Isareri nanin banta kayo oe, foti (40) oranará ma vanta ída van kámá barafá ma váke
íkun uan amiyá eona yanasinta mai séin ná bare me susu sisintiyare rafono.
43 Mai ma yavaráe fóké ma uvaran namun ma kampun ayarafenu Moreki nina ma vare nóke ma
inká tiretí ayampó ma uvaran kampun ayarafenu Refanini ofun amantá ma monosí uantiyaóna
mai van mi séi siretin tiantéku mae Babironí esante enai varafá o soya ma vainí ukhe van nono.’ Amo 5:25-27
44 “Tiyarafenu ano ma Mosesin tiamíden béin aníin onein mai avúaváká ten mi yavaráe fóké Tiyarafenui má uváden maifin Tiyarafenu ano vetin má manafin ban baya kaúdan mi setin tináuyan mano vanta ída van kámá barafá baren noren mino. 45  *Mai ma yavaráe fóké uvaran namun ma setin tifóeyan amin mamaren maen mai vá baren Yosua má enai vara varano siren oríkan Tiyarafenu ano vetin avorá mai kéká aren tain orivin mai namun mo khain mai varafá para van oriyan Devitini yamú mo kanaíen mino. 46  *Tiyarafenu ano Devitin kama uantan béi amusin uaren Yekopuni Ayarafenu ma van nain namun uvarano siren béin inaúan inen mino. 47  *Máa sen inaen mifo Soromoni anoi véin amá uvaren mino.
48 “Máan ten mifo vanta fóké ma uvaran namumpin Dan Bain Tiyarafenu ano ída vákan sakhanampa vanta ano sikhen mino.
49 “ ‘Bafan mano siyáken
inarufái senti kini kumanin kará bákan
bararái se sirantan kain baru van mifo
siretí inté ukhein namun ná tentina uvarantó iyákeyá inká
intefasá tenti sivíkan baru vanten nafino.
50 Téin tiyan mano mai ídá minó danasinta uvante rafuno.’ Ais 66:1-2
51  *“Tiretí ankan monó baya átakharéin nanin banta ma vainí ukheya ída vaya iniyáke Tiyarafenun ída ará amiya ono. Tiretí afóeyan ma iyaré einí eya minó damú Kantá Aunan mano ma siamiyain baya átakharé iya ono. 52  *Intéa sakhanampa vantá tiretí afóeyan mano fefá betin amaniná ídá uman amikharen nafino. Mai ma Funtákein Avúavá Baran Banta erinten ne sen tian dákó iyaré ein banta kéká inan aruan púkaré íkan mai vanta ma yákói mae saréa siretí anon avían namuro ayampin amen nan béin aruan puren mino. 53 Tireti anan Tiyarafenui man baya enisori kayo finte vareona ifo mai ánain ída yakhafe ono.”
Stivenin Ma Onámaná Ankamein Baya Ino
54 Máa síkan mai yafisin banta kayoi ánon banta kéká ano Stivenini vaya ma iniren maen béin nan aranan iyáken avayanan uanten mino. 55  *Máan uantiyákan Kantá Aunan mano Stivenin aúpin bíkavin inarufá mun onan Tiyarafenui kakhan má Yisasi véin ayan kurompá mantakharen mino. 56  *Mantakhan béi máa semí, “Inaru ona yiví téi oniyá umpo onano. Vanta Anin mano Tiyarafenui ayan kurompá mantakhen mino.”
57 Máa siyain má betíi atarentá iyáden avádóden bádiyáken Stiveni vaintá tavaen oren mino. 58 Oren béin e yarifen kákan baru akhempá morun kaúden araíen onámanápó ankamiyáken mai ma esé araíen béin au finté ma iyá ein kéká ano vetíi ayá buí dana ayúariyan Sorin ne sin pumara arantampin kaen mino.
59 Stivenin ma onámanápó ankamiyan maen béi máa sen amúkemí, “Bafan Yisasi oe, séin taunan barano.” 60  *Máa siren aron kan daféden oovariyáken temí, “Bafan noe, vetí ankani ume vá ampiantano.” Máa siren aun ma vareiníen puren mino.
* 7:2 Esé 11:31; 12:1 * 7:4 Esé 11:31; 12:5 * 7:5 Esé 12:7; 15:18; 17:8 * 7:6 Esé 15:13-14; Eks 12:40 * 7:7 Eks 3:12 * 7:8 Esé 17:9-14; 21:4 * 7:9 37:11, 28; 39:2, 21-23 * 7:10 Esé 41:37-44 * 7:11 Esé 41:54; 42:1-2 * 7:13 Esé 45:1-4, 16 * 7:14 Esé 45:9-11; 46:27 * 7:15 Esé 46:1-7; 49:33 * 7:16 Esé 23:2-20; 33:19; Yos 24:32 * 7:17 Eks 1:7-8 * 7:19 Eks 1:11-22 * 7:20 Eks 2:2 * 7:21 Eks 2:3-10 * 7:24 Eks 2:11-15 * 7:29 Eks 2:21-22; 18:3-4 * 7:30 Eks 3:1-10 * 7:35 Eks 2:14 * 7:36 Eks 7:3; 14:21; Nam 14:33 * 7:38 Eks 19:3 * 7:40 Eks 32:1 * 7:41 Eks 32:2-6 * 7:45 Yos 3:14-17 * 7:46 2Sa 7:1-16 * 7:47 1Ki 6:1-38 * 7:51 Ais 63:10 * 7:52 Mat 23:31 * 7:55 Íbo 110:1 * 7:56 Kor 3:1 * 7:60 Ruk 23:34