RUKUNI KAMA VAYA INO
(Ruku)
Rukuni Kama Vaya Ma Uvanteí Pákenai Afova Vaya Ino
Ma vompon ma uvantein banta ino.
Ena anan pinte vanta Ruku ayofan banta vákan ma minó ano anunu iyan ma inká Porini kama arona váken ma ven má manápá non ma monó dorarí iyá ein manon ma vompon uvanten mino.
Uvarein orana ino.
AD sikisti-tu (62) fin ma Kama Vaya Varen Orin Banta (Aposeri) Kayoi Yoran Bompon ída uvanten mino. Manáa afova vanta kéká ano siyáken AD fifti-eiti (58) ráké sikisti (60) fin ma Sisareá barurá ma Porin karavusií ukhá ein damúi ma vompon uvantan mino. Máan tukhan mi Yisas Karaisini Kama Vaya vá Baya ma Varen Orin Banta (Aposeri) Kayoi Yoran Avúavá bá bompon ma uvaran danasinta vá maí damú anan ovare evare uan átaru ukhen mino.
Ma vompon ma uvantein baru ino.
Kiriki varafin ma vain baru Ákaia safi áa Sisarea safin uvanten nen ten inikhen mino.
Ma vompon ma uvaman amikhein kéká ino.
Ída afová ukhé tiferuna vanta Tiofirasin mifo kákan ineine maen Kiriki varafin ma vain kéká bá inká ena anan kéká ma monó tiyain kayofin má ino.
Nái ana vará ma vompon uvanten nafino.
Yisasini yoran ma oniyáken afová ukhá ein kéká anon mai yoran nan tian amá ukhen mino.
1
Rukuni Esé Baya Ino
*Kákan banta Tiofirasi oe. Pefá kokhon banta kayo ano Yisasi ma setin aúbaná afoká uádakaré ein daná baya van uvaman one one iyaren mino. Mai yaná avúavá ma afokáin ma ontaré ein banta kayo mai Tiyarafenui yoran banta kayon bákan esé anará ma afokáin ma onein daná bayan uvaman tetin timen mino. Máan tukhein nan mi séi yere ayá damú ina uré mai vaya ana kamaé afová uréi ma funtákein bompon uvaman amé uno. Pefá ma siamikharé ein baya mai fura vaya ino seya yankáde afová ono van mi ma vompon uvaman amé uno.
Yoni Monó Non Péantan Banta Ma Kain Nain Baya Ino
Eroti ma Yudia kayoi kini ukhá ein damú Abiya ma monó ánon bantaí ukhan maen mana monó doran banta Sekaraiyan ne sin banta vákan ben aná Erisabeti Eronini kéká pintenan baren mino. Békanan Tiyarafenu avorá puntáken minó man baya ánain dakhafiyáken Bafan oo yaiyen puntáden Tiyarafenu avorá baren mino. Békanan ayokhuvini ukharen mifo Erisabeti a naniní ukhan míkanan ída iyampon kaúkaren mino.
Maná damú Sekaraiyani monó ánon banta kéká ano monó namumpin mo yorarí iyákan Sekaraiya má maifin Tiyarafenu avorá doriyaren mino. *Maí damú monó doran banta kayo ano yanka iya iya uren asíka vá ayá danka kayo vá ma yanufin nain banta anon mun monó namumpin Tiyarafenu íkun uan aminten mino sirákan* Sekaraiya ano ayá danka yanú dan béin tiantan monó namumpin óden mino. 10 Íkun uantan áauí iyákan kokhon nanin banta ano monó barurá átaru ukhen amúkiyan mino.
11 Amúkiyákan Sekaraiya vaintá mana Bafani enisori ano mai ma kama aunka íkun uantan takhó ádé afoká uven ayan kurompá mantakhan mino. 12 Mantakharéin Sekaraiya mai enisori ma onen anú diyan akhokho van en mino. 13 Akhokho van íkan mai enisori ano Sekaraiyan máa sen tiamemí, “Ída vá akhokho van ono. Tiyarafenu ano eni amúkin inka inen mino. En aná Erisabeti afon iyampon kainten mifo ven avisá Yoni ne se vá aví dano.” 14 Mai iyampon ma afoká inain damú éin ará ano kama intiya amusin esin maen kokhon nanin banta ano yere moéken amusin intin maen 15  *béi Bafan auufen kákan bí baranten mino. Be anóen amúpin ma vantin Kantá Áunan mano ven aúpin bíkanten mifo véi ída vá uvaini vá óen non má nano. 16 Béi anon kokhon Isareri nanin banta ará maman baéden evaránen betí ankani Bafan Tiyarafenu vaípá aviren orinten mino. 17  *Béi Iraiyani ákona vá avúavá bá mamaren Bafan an uanten oriven maen mo ve akhafana vá be afóeyan má ará maman manafiní uantanten mino. Máan tuantáden maen man baya ma átakharéin kékái ineine maman puntáden kama ineine ma vain kayo an daantanten mino. Béi vanasi maman arakhoku urantin Bafani erin nan ave inten mino.”
18 Síkan Sekaraiya evaránen máa sen enisori siamemí, “Téi intesá uré mainá afoká inten mino siré éini vaya afová onte rafuno. Te síbasu afova nanin bantan bá uno.”
19  *Máa síkan mairá enisori ano máa sen tiamemí, “Téi Kebrieri uno. Téi Tiyarafenu auufen manté iyarunan bákan mi Tiyarafenu anon tisintá ma kama vaya éin tiameno van eré uno. 20 Ineno. Tenti vaya ma éi ída mumunan eonafá éin oo uman dantiya éi ída vaya sin basin mi mai yaná afoká inten mino. Beni yamusí ma intin mi senti vaya ano yákó inten mino.”
21 Minó nanin banta ano Sekaraiya monó namumpin ayáká bákan ave ukhen bavakon kokhon ineine en mino. 22 Ínaimpáké monó namun pinté Sekaraiya ekhuven barufá eraven béi ída vaya semí. Máan tíkan betí ankan afová en ten mino. “Mai monó namumpin ben avorá ena yaná afoká ukhan ayampó ana avavé navé iyáken oo uman dan ída vaya siyan mino.”
23 Ínaimpáké Sekaraiyani yoran kípan be amá barufá oren mino. 24 Orikharé íkan ínaimpáké be aná Erisabeti amú basí en mino. Amú basí uven dan manápá biyontá umeraren baren Erisabeti sian páman en mino, 25 “Bafan mano séin avábá usinten mino. Mai avábá ano vanasi avorá ten tiyave yo arútinten mino.”
Yisasin Ma Kain Baya Ino
26 Erisabetin dan manápá ifo afápá mana un kádan biyon esantavin Tiyarafenu ano enisori Kebrierin tiantan Kariri varafá Nasaretí barufá oren mino. 27  *Oren mana Kin Devitini anan pintena vanta Yosepin ne sin banta amikharé ein arinta Marian ne sin ída mana vanta vá bakharé ein arinta vaípá enisori ano oren mino. 28 Mairá Kebrieri véi vaintá onó ben máa semí, “Anasi oe, bayan mino. Bafan mano éin má ban mino. Tiyarafenu ano éin moékentá avu uren éin kama uanten mino.”
29 Síkan Maria mai vaya iniren anú duren mai nái vayá ten nafino siren kokhon ineine en mino. 30 Máan tíkan mairá enisori ano máa sen Marian tiamemí, “Maria oe, ída vá éi akhokho van ono. Tiyarafenui anunu ano éi má ban mino. 31  *Ineno. Éi amúbasí ukhareya mana afon iyampon kain nono. Kaúde vá mai iyampon avisá Yisasi ne vá teno. 32  *Béi ayafa vanta vantin béi nan Moéken Dan Bain Tiyarafenu Anin mino siyantin Bafan Tiyarafenu ano véin maman be anafu Devitin an den kiní uantanten mino. 33 Kiní uantádantin béi Isareri kékái kin bantin maen beni yafisin doran mano fara van oriyan ban ída kípanten mino.”
34 Máa síkan Maria evaránen enisori inaemí, “Intesá uren ná mai ná afoká intéi vae séi ída vanta manté uno.”
35 Máa síkan enisori ano evaránen béin tiamemí, “Kantá Aunan mano éimpin erivintin Moéken Dan Bain Tiyarafenui ákona ano éi má banten mino. Máan tukhantin mai iyampon ma ínaimpá kainona ano kantasí ukhein bantan bantin ben nan Tiyarafenu Anin ne sinten mino. 36 Afová ukha ono ei kéká pintena nanin Erisabetin nan ma a nanin báken iyampon ída kainten mino siyan mifo mai saréa véi afovaí uvein pimpá amú basí ukharéin dan manápá ifo afápá mana un kádan biyon orikhein afon iyampon mi kainten mino. 37  *Para vara seyo, minó danápin Tiyarafenu ano kanaí inten mino.”
38 Máa síkan Maria evaránen temí, “Téi fura sé Bafani yoran nanin muno. Éi ma sisimeona mai veni anunu ifo vá maina sá dákó ino,” síkan enisori ano Marian me ampiren oren mino.
Maria Ano Ma Erisabetin Onano Van Beni Varufá Orein Baya Ino
39 Manáa yamú orivin Maria e manten Yudiá barafá anu yompin bain barufin oriven 40 Sekaraiyan amápin ódiven Erisabetin nan mo vayan ne sen mino. 41 Erisabetin nan ma vayan mino ma sein baya ma Erisabeti iniyain má ana ven amúpin ma vain iyampon mano káusen ódiven eraven iyain má Kantá Aunan mano véin aúpin bíken mino. 42 Máan tíkan béi avádóden oovaren temí, “Tiyarafenu ano éin kama uanten mi ena nanin kayo ano ma variyain mai avu moéken esantakhein avun éin amen mino. Máan tukhein mi en amúpin ma vain mai iyampon má ano yere Tiyarafenui avu varen mino. 43 Téi iyé bákun ná tenti Bafan anóe ano se varunafá eriyan nafino. 44 Para vara seyo, éi ma sen nan bayan mino sená ma iniyaruna vá anan ten timúpin ma vain iyampon mano amusin iyáken káusen ódiven eraven en mino. 45 Mai ná Bafan mano afoká inten mino siyáke mumunan e ompo mai vará éi amusin nono.”
Mariani Í Ino
46  *Máa síkan Maria máa sen ídemí,
“Ten tirá ano Bafan aví daní iyan
47 ten taunan mano moéken Ten Tiyain Tiyarafenu van amusin iyákái
48 séi veni yoran nanin mi váké paen danái vaken mifo
véi sen nan iniren mi séin kamaen tarisari ein mi
saréa fi ínaimpáke safi vanasi ano sen nan Tiyarafenu ano kákan amusin amikhein nanin mino sinten mino.
49 Tiyarafenu Minó Ákona Vain mano kákan danasintan ten turá afoká uren ten tiyaen mifo
béin avisá kantasí ino.
50  *Beni aránaópá ma orein nanin banta ma avábá uanté iyain mano
sare ma vain nanin banta vá ínaimpáké ma afoká inain nanin bantafin má dere máan mana en oriyan bantin
51  *béin ayan mano kákan dorarí ukhantin
beyan nan ma kákan muno siren be aví ma yaní iyá inain mai nanin banta yo siantantin orera iyantin
52  *ákona kin kéká maman bara finí uren
aví ma ída vain banta kayo maman daníen mino.
53  *Nanante vanante ma iyá ein kayo véi kokhon kama yaná póké kanaí uanten
kama yaná ma kokhon kain baré ein kéká do siantan para oríkan
54-55  * Abaraamun má be ana akhá bá ma avábá onté uno síkhá ein baya van béi ovaren me iniyáken
bei Isareri nanin banta ayaen mino.”
56 Máa sen ídaren béi Erisabetin má kanú manaú biyontá baren me afaen bei varufá oren mino.
Yoni Monó Non Péantan Banta Ma Kain Baya Ino
57 Erisabetini iyampon kain damú afoká íkan béi afon iyampon kaen mino. 58 Kaúdákan mana varu ráke nanin banta vá bei kékábá ano Tiyarafenu ma Erisabetin avábá uantein nan iniyáken béin má minó ano amusin en mino.
59  *Amusin urákan dan manápá ifo afápá kanú manaú un kádan damú orivíkan mai iyampon au khaviyan be afóen avavaníden Sekaraiya ne seno van aviran eríkan 60 be anóe ano, “Ída ino. Ben aví Yoni ne vá teno,” semí.
61 Máa síkan minó ano véin tiamemí, “Ída Yonin bí tetimpin bain mino.”
62 Máa siren betí ankan ayampó ana avavé nave iyáken be afóentá mai iyampon avi san inaen mino. 63 Inaíkan béi vetí ankan nan mana vompon ma uvaran dóki vare ereno síkan baren meran mairá bompon máa sen uvaremí, “Ma iyampon aví Yoni ino,” sirákan betí ankan anú duren kokhon ineine en mino. 64 Máan tiyain má Sekaraiya oo saferen baya siyan Tiyarafenu aví daníen mino. 65 Máan tiyain má beni varu ráke kayo ano mai yaná ma afoká ein ódaren akhokho van uren e siádan Yudiá barafin anufá ma vain barufimpá oreraen mino. 66 Bafani ákona ano véin má bákan minó nanin banta ano mai vaya iníden anúden orera iyan temí, “Mai iyampon ínaimpá interená inten nafino.”
Sekaraiyani Í Ino
67 Mai iyampon afóe Sekaraiyan aúpin Kantá Aunan mano vikavíkan sakhanampa vaya máa sen mino:
68  *“Bafan avisá daní ó tifano. Béi Isareri nanin bantai Ayarafenu ino.
Béi ma varará eraven barará nanin banta kama uren ume fintena evaránen avíken mino.
69  *Tetin evaránen tivirano van bei yoran banta Devitini kéká pintena
béi mana ákona vanta maman dákó uáden mino.
70 Pefá ma vei kantasí ukhein sakhanampa vanta kayo oorá ma sikhá einíi en mino.
71  *Béi ma siyáken namuro ayan pintena vá tetin ma ará namu usintiyain kéká ayan pintena vá ma evaráné tivirano van ma sikhá ein mi yákó en mino.
72  *Tetin tináuyan arunan uren aya ukharen mino. Pefá ma manafin kasukhen ban kantasí ukhein baya ma veyantá tikharé ein mai van béi ovaren me inen mino.
73  *Tetin tinafu Abaraamun avorá ma ayan befiyó uren ódino fura sé uno ma véi sikharé ein danái saréa setimpin afoká en mino.
74 Ma mai ma véi iyáantan baré ein mino. Béi ano namuro ayan pintena setin tivían ádun kaintí báké
ída feran beni yorarí ó tifanté uno.
75  *Ena ena yamú béin avorá teti kantasí é puntáké ana vá bá tifano.
76  *Mai van mi se sanin noe, ínaimpá éi nan Moéken Dan Bain Tiyarafenui sakhanampa vanta ino siyantiya
éi ano Bafani an uante oreya aa uvisin nono.
77  *Bei vanasi evaránen aviran nain afova amiresin
betí ankani ume arúantanten mino.
78  *Para vara seyo, Tiyarafenu ano vei sarisarifói máan tinten mino.
Mai maen Yisasi ano kakhan an den Tiyarafenu vaípáké teti vaípá eranten mino.
79  *Minó nanin banta ma anukheimpin báken
ma umefin purein an dakhein mai on mano kakhaantantin
ará kusin aintá oró tifanté uno.”
80 Ínaimpá mai iyampon e anoní íkan Kantá Aunan mano véin aúpin bikhavíkan kámá barafá o van damú afoká íkan e unen Isareri nanin bantafin dákó eren mino.
* 1:1 Apo 1:1 * 1:9 Eks 30:7 * 1:9 Danka yanufin avúavá mai kati ma siyainíi ukharen mino. * 1:15 Nam 6:2-3 * 1:17 Mar 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13 * 1:19 Dan 8:16; 9:21 * 1:27 Mat 1:16, 18 * 1:31 Ais 7:14; Mat 1:21-23 * 1:32 2Sa 7:12, 13, 16; Ais 9:7 * 1:37 Esé 18:14 * 1:46 1Sa 2:1-10 * 1:50 Íbo 103:13, 17 * 1:51 2Sa 22:28 * 1:52 Yop 5:11; 12:19; Íbo 147:6 * 1:53 Íbo 34:10 * 1:54-55 Esé 17:7; Íbo 98:3; Mai 7:20 * 1:59 Esé 17:12; Riv 12:3; Ruk 2:21 * 1:68 Íbo 72:18 * 1:69 Íbo 18:2 * 1:71 Íbo 106:10 * 1:72 Esé 17:7; Íbo 105:8-9 * 1:73 Esé 22:16-17 * 1:75 Tai 2:12-14 * 1:76 Ais 40:3 * 1:77 Yer 31:34 * 1:78 Ais 60:1-2 * 1:79 Ais 9:2