8
Yolcu na teiꞌjndeii Jesús
Jnda̱ joꞌ tja Jesús chaꞌtso njoom ntꞌmaⁿ ñequio njoom nchꞌu na tyoñequiaaⁿ ñꞌoom. Tyotseicañeeⁿ nnꞌaⁿ ñꞌoom naya cantyja na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ndoꞌ ñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ na canchooꞌwe ñꞌeⁿñê. Mati tyꞌe ñꞌeeⁿ yolcu na jnda̱ seinꞌmaaⁿ na ñejleichuu jndyetia. Ndoꞌ ñꞌeeⁿ ntꞌomcheⁿ yolcu na jnda̱ seinꞌmaaⁿ cwii cwii nnom ntycu na ñetjoom. Cwii joona jndyu María Magdalena, tsaⁿ na jnda̱ tjeiꞌ Jesús ntquieeꞌ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom. Ndoꞌ ñꞌeⁿ Juana, jom scuuꞌ Chuza, tsꞌaⁿ na mandoꞌ tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Herodes. Ndoꞌ mati ñꞌeⁿ Susana, ñequio jndyendye ntꞌomcheⁿ yolcu. Tyocaljondyena sꞌom na tyoteiꞌjndeiina Jesús ꞌnaⁿ na macaⁿnaꞌ jom ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ canchooꞌwe.
Tsꞌaⁿ na tjacjuꞌ lqueeⁿ trigo
(Mt. 13:1-9; Mr. 4:1-9)
Tjomndye cwii tmaaⁿꞌ tꞌmaⁿ nnꞌaⁿ nacañoomꞌ Jesús, na jnaⁿna cwii cwii njoom. Tyotseineiiⁿ ñꞌoom na tjañoomꞌ nda̱a̱na. Matsoom:
—Tyomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ na tyochꞌee tsꞌiaaⁿ jnda̱a̱. Tjaaⁿ, tjacjoomꞌm lqueeⁿ trigo. Ndoꞌ yocheⁿ na tyojoomꞌm lqueeⁿꞌñeeⁿ, ntꞌom joꞌ tquiaa tsꞌom nato. Joonaꞌ ndyue nnꞌaⁿ ndoꞌ ntꞌom tcwaꞌ cantsaa. Ndoꞌ ntꞌom lqueeⁿꞌñeeⁿ tquiaanaꞌ yuu na jeeⁿ ljo̱ꞌ. Quia jnda̱ tꞌoomnaꞌ, mantyja tjacaaⁿnaꞌ ee titeiiⁿꞌ tyuaa. Ndoꞌ ntꞌom lqueeⁿꞌñeeⁿ tquiaanaꞌ yuu na tooꞌ ndaꞌ lꞌo̱o̱ nioom. Ñeꞌnaaⁿꞌ tyꞌewijnda̱naꞌ, sa̱a̱ lꞌo̱o̱ nioomꞌñeeⁿ tco̱ꞌnaꞌ joonaꞌ. Ndoꞌ ntꞌom tsjaaⁿ lqueeⁿꞌñeeⁿ tquiaanaꞌ yuu na ya tsꞌo. Tꞌoomnaꞌ ndoꞌ lꞌanaꞌ cwii cwii siaⁿnto lqueeⁿ na cwiinaꞌ.
Jnda̱ na tsoom ñꞌoommeiⁿꞌ, seineiiⁿ na cꞌuaati, matsoom:
—ꞌÑeeⁿ juu na niom lueꞌ nꞌom luaꞌqui na nndii, candiiya.
Luaa tsꞌiaaⁿꞌ ñꞌoom tjañoomꞌ
(Mt. 13:10-17; Mr. 4:10-12)
Ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê taꞌxꞌeena nnoom chiuu maꞌmo̱ⁿ ñꞌoom tjañoomꞌwaaꞌ. 10 Tꞌo̱ Jesús matsoom:
—Nda̱a̱ꞌ ꞌo mañequiaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom na caliuꞌyoꞌ ñꞌoom wantyꞌiuuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na matsa̱ꞌntjoom. Sa̱a̱ nda̱a̱ ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ matseina̱ⁿya ñꞌoom na wjaañoomꞌ, cha meiiⁿ na cwintyꞌiaa nda̱a̱na sa̱a̱ tixoqueⁿna cwenta ndoꞌ meiiⁿ na cwindyena sa̱a̱ xocalaꞌno̱ⁿꞌna.
Luaa maꞌmo̱ⁿ ñꞌoom cantyja na tjacjuꞌ tsꞌaⁿ lqueeⁿ trigo
(Mt. 13:18-23; Mr. 4:13-20)
11 ’Luaa maꞌmo̱ⁿ ñꞌoom tjañoomꞌwaaꞌ. Lqueeⁿ trigo na tjacjuꞌ tsꞌaⁿ, ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom joꞌ. 12 Lqueeⁿ na tquiaa tsꞌom nato, joꞌ joꞌ nnꞌaⁿ na cwindye ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Mantyja ndyo tsaⁿjndii, macwjeeⁿꞌeⁿ ñꞌoomꞌñeeⁿ naquiiꞌ nꞌomna cha tilaꞌyuꞌna, tiluiꞌyana. 13 Lqueeⁿ na tquiaa yuu na jeeⁿ ljo̱ꞌ, joꞌ joꞌ nnꞌaⁿ na cwindye ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Cwilaꞌyuꞌna cwantindyo xuee sa̱a̱ quia na mandyo cwii na macoꞌwiꞌnaꞌ joona, cwiꞌndyena. 14 Ndoꞌ lqueeⁿ na tquiaa yuu na tooꞌ ndaꞌ lꞌo̱o̱ nioom, mati nnꞌaⁿ na cwindye ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Sa̱a̱ joona, jeeⁿ mꞌaⁿna ñꞌomtiuu chiuu na cwii ꞌoomꞌaⁿtina. Ñeꞌcuaa ꞌnaaⁿna, ndoꞌ ñeꞌcꞌomna cantyja na neiⁿnco tsjoomnancue. Joꞌ chii tjaaꞌnaⁿ cwii nnom na cwiwitquiooꞌ cantyja ꞌnaaⁿna na cwilaꞌñꞌoomꞌndyena ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. 15 Ndoꞌ tsjaaⁿ na tquiaa yuu na ya tsꞌo, mantꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na cwindye ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom. Ñequio na xcweeꞌ nꞌomna cwilaꞌwena ñꞌoom na cwindyena naquiiꞌ nꞌomna. Ticaꞌndyencꞌuaaꞌndyena meiiⁿ nawiꞌ cwitjoomna. Cantyja na cwilꞌana cwiwitquiooꞌ na cwinaⁿndyena yuu na matsonaꞌ.
Ñꞌoom tjañoomꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ lámpara
(Mr. 4:21-25)
16 Seineiⁿ Jesús cwiicheⁿ ñꞌoom na tjañoomꞌ. Tsoom nda̱a̱na:
—Tjaaꞌnaⁿ ꞌñeeⁿ juu na nntseicwꞌaa lámpara jnda̱ chii nntseicoomꞌm juunaꞌ ñꞌeⁿ xuaa oo nncwjaaꞌñê juunaꞌ nacjeeꞌ jnduu. Maxjeⁿ nntseintyja tsꞌaⁿ juunaꞌ cha na xuee nntyꞌiaa nnꞌaⁿ na nncꞌooquieꞌ. 17 Chaꞌtso na matsꞌaa jeꞌ na ticaliu chaꞌtsondye nnꞌaⁿ, mancjoꞌyoꞌ nlacano̱o̱ⁿꞌyoꞌ joonaꞌ nda̱a̱na. Ndoꞌ cwii cwii ñꞌoom wjaañoomꞌ na matseina̱ⁿya jeꞌ maxjeⁿ nncueꞌntyjo̱ na meiⁿquiayuucheⁿ nlaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ juunaꞌ. Maxjeⁿ nncuaa tyenquionaꞌ.
18 ’Joꞌ chii queⁿꞌyaꞌyoꞌ cwenta joo ñꞌoommeiiⁿ na matseina̱ⁿya nda̱a̱ꞌyoꞌ. Ee juu tsꞌaⁿ na mamaleiñꞌoom nloꞌñomti sa̱a̱ tsꞌaⁿ na tjaa ljoꞌ coleiñꞌoom, nluiꞌñꞌeⁿ mandiñꞌeⁿ ljoꞌ na matseitioom na niom naquiiꞌ lꞌo̱o̱ⁿ.
Tquie ntyjee Jesús ñꞌeⁿ tsondyeena
(Mt. 12:46-50; Mr. 3:31-35)
19 Tsondyee Jesús ñequio ntyjeeⁿ tquieꞌcañomna, sa̱a̱ tîcanda̱a̱ nncꞌoontyjaaꞌna jom ee jeeⁿ jndye nnꞌaⁿ. 20 Ndoꞌ seicandii tsꞌaⁿ jom, tso:
—Chꞌeⁿ mꞌaaⁿ tsoꞌndyoꞌ ñequio ntyꞌiuꞌ. Ñeꞌcalaꞌneiⁿna ñꞌeⁿndyuꞌ.
21 Tꞌo̱o̱ⁿ tsoom:
—Joo nnꞌaⁿ na cwindye ñꞌoom ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱o̱tsꞌom ndoꞌ cwilaꞌcanda̱ juunaꞌ, naⁿꞌñeeⁿ cwiluiindye tsondyo̱ya ndoꞌ ntyjo̱ya.
Seicheⁿ Jesús jndye ñꞌeⁿ nmo̱ⁿ ndaaluee
(Mt. 8:23-27; Mr. 4:35-41)
22 Cwii xueeꞌñeeⁿ tuo̱ Jesús tsꞌom cwii wꞌaandaa ñequio nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌoomꞌm. Tsoom nda̱a̱na:
—Cjaaya xndyaaꞌ ndaaluee.
Quia joꞌ jnaⁿna tsꞌo̱ndaa Galilea, to̱ꞌna na ꞌoowityꞌiooꞌna juunaꞌ. 23 Yocheⁿ na cwiwiꞌtyꞌiooꞌna, tsoo Jesús. Ndoꞌ jndeii tioo jndye nnom ndaalueeꞌñeeⁿ. Tiomnaꞌ ndaa tsꞌom wꞌaandaa. Waa na teincuuꞌ na nncꞌuꞌnaꞌ juunaꞌ. 24 Ndoꞌ tyꞌentyjaaꞌna jom, jlaꞌnlcwina jom, jluena:
—ꞌU Maestro, manncwja̱a̱ya.
Jnda̱ na lcweeⁿ, seitiaaⁿꞌaⁿ jndye ñequio nmo̱ⁿ ndoꞌ jlaꞌcheⁿnaꞌ. Sꞌaanaꞌ na wacheeⁿ nnom ndaaluee. 25 Quia joꞌ tsoom nda̱a̱na:
—¿Yuu waa na maꞌmo̱ⁿnaꞌ na cwilayuꞌya nꞌomꞌyoꞌ?
Sa̱a̱ joona jlaꞌcatyuendyena ndoꞌ tjaaweeꞌ nꞌomna. Tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana:
—¿ꞌÑeeⁿ cwiluiiñe tsaⁿmꞌaaⁿ na matsa̱ꞌntjoom meiiⁿ jndye, meiiⁿ ndaaluee ndoꞌ cwilaꞌcanda̱naꞌ ñꞌoom na matsoom?
Tsꞌaⁿ Gadara na ñjomndye naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom
(Mt. 8:28-34; Mr. 5:1-20)
26 Jnda̱ joꞌ jluiꞌna xndyaaꞌ ndaaluee, ndyuaa tsjoom nnꞌaⁿ Gadara na waa ndyeyu tsꞌo̱ndaa Galilea. 27 Jnda̱ na jluiꞌ Jesús tyuaatcwii, jndyocatjomñe cwii tsꞌaⁿ tsjoomꞌñeeⁿ jom. Tsaⁿꞌñeeⁿ jnda̱ sꞌaa xuee na matseixmaaⁿ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌoom. Tacocweⁿ liaa ndoꞌ tacocꞌeeⁿ na waa wꞌaa. Macꞌeⁿyom yuu na cwijaacantyꞌiuuꞌndye lꞌoo. 28 Quia na ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ Jesús, jndeii seixuaⁿ sꞌaa jndyetia. Tcoomꞌm xtyeeⁿ jo ncꞌee Jesús. Jndeii seineiiⁿ, tsoom:
—¿Ljoꞌ nntsaꞌ ñꞌeⁿndyo̱, ꞌu Jesús, Jnda Tyꞌo̱o̱tsꞌom na mꞌaaⁿ nandyeticheⁿ? Matsꞌaaya tyꞌoo njomꞌ, na tilcoꞌwiꞌ ja.
29 Tsoom ñꞌoomwaaꞌ ee jnda̱ sa̱ꞌntjom Jesús na caluiꞌ jndyetia naquiiꞌ tsꞌom tsaⁿꞌñeeⁿ. Teijndye xuee maleiñꞌoom jndyetia juu. Tyolatyeⁿ nnꞌaⁿ lꞌuaancjo lꞌo̱o̱ⁿ ndoꞌ ncꞌeeⁿ. Sa̱a̱ tyocꞌiooꞌñê joonaꞌ ndoꞌ tyowjaañꞌoom jndyetiaꞌñeeⁿ jom yuu na tjaa nnꞌaⁿ cꞌoom. 30 Quia joꞌ taxꞌee Jesús nnom, matsoom:
—¿Ljoꞌ jndyuꞌ?
Tꞌo̱ ꞌñom, tso:
—Ja jndyuya Jndye Meiⁿ.
Luaaꞌ tsoom ee jeeⁿ jndye naⁿjndii jnda̱ tuo̱ naquiiꞌ tsꞌoom. 31 Ndoꞌ tyolaꞌtyꞌoondye naⁿjndiiꞌñeeⁿ nnom Jesús na ticajñoom joona yuu na wiꞌ nntjoomna. 32 Joꞌ joꞌ tyomꞌaⁿ cwii tmaaⁿꞌ calcu quiiꞌ jnda̱a̱ na cwicwaꞌ. Naⁿjndiiꞌñeeⁿ tyolꞌana tyꞌoo nnoom na quiaaⁿ na nncꞌooquieꞌna naquiiꞌ nꞌom calcuꞌñeeⁿ. Quia joꞌ tquiaaⁿ na wanaaⁿ. 33 Ndoꞌ jnda̱ na jluiꞌ jndyetia ñꞌeⁿ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom tsaⁿꞌñeeⁿ, tyꞌequieꞌna naquiiꞌ nꞌom calcu. Ndoꞌ tmaaⁿꞌ calcuꞌñeeⁿ jleiꞌnomyoꞌ, teiꞌtyuꞌyoꞌ yuu na ntyꞌa ꞌndyoo ndaalueeꞌñeeⁿ, mana nchjeeñenaꞌ jooyoꞌ quiiꞌ ndaa.
34 Nnꞌaⁿ na cwiteiꞌxꞌee calcuꞌñeeⁿ, jnda̱ na ntyꞌiaana na luaaꞌ tuii, jleiꞌnomna, tyolaꞌneiⁿna ñꞌoomwaaꞌ naquiiꞌ tsjoom ndoꞌ jo jnda̱a̱. 35 Quia joꞌ tyꞌe nnꞌaⁿ, tyꞌecantyꞌiaa ljoꞌ tuii. Tquieꞌcañomna Jesús ndoꞌ jliuna tsꞌaⁿ na jnda̱ jluiꞌ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom, wacatyeeⁿ nacañoomꞌ Jesús. Macweⁿ liaa ndoꞌ jnda̱ tcoꞌyañꞌeⁿnaꞌ jom. Ndoꞌ naⁿꞌñeeⁿ, jeeⁿ tyuena. 36 Joo nnꞌaⁿ na jndooꞌ chiuu tuii na nꞌmaⁿ tsꞌaⁿ na ñeseixmaⁿ naⁿjndii, jlaꞌneiⁿna nda̱a̱ nnꞌaⁿ na tyꞌecantyꞌiaa. 37 Ndoꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ chaꞌwaa ndyuaa Gadara, lꞌana tyꞌoo nnom Jesús na calueeⁿꞌeⁿ quiiꞌntaaⁿna, ee joona jeeⁿ nquiaana. Joꞌ chii tuo̱nndaꞌ Jesús tsꞌom wꞌaandaa mana tjalcweeⁿꞌeⁿ tsꞌo̱ndaa Galilea. 38 Juu tsꞌaⁿ na jnda̱ jluiꞌ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom, tyochꞌee tyꞌoo nnom Jesús na quiaa tsaⁿꞌñeeⁿ ñꞌoomꞌ na nñꞌeⁿ ñꞌeⁿñê, sa̱a̱ sa̱ꞌntjom Jesús na caljooꞌñê. 39 Tsoom nnom:
—Cjaꞌlcweꞌ na waa waꞌ, catseineiⁿꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ cwanti tꞌmaⁿ naya jnda̱ sꞌaa Tyꞌo̱o̱tsꞌom ñꞌeⁿndyuꞌ.
Ndoꞌ tja tsaⁿꞌñeeⁿ, tyotseineiiⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ chaꞌwaa quiiꞌ tsjoom na tꞌmaⁿ naya sꞌaa Jesús ñꞌeⁿñê.
Yuscuchjoo jnda Jairo
(Mt. 9:18-26; Mr. 5:21-43)
40 Teityꞌionndaꞌ Jesús ndaaluee. Quia na jlueeⁿꞌeⁿ wꞌaandaa, jndyendye nnꞌaⁿ toꞌñoomna jom ñequio na neiiⁿna, ee chaꞌtsondyena mameiꞌndooꞌna jom. 41 Tyjeeꞌcañoom cwii tsꞌaⁿ na jndyu Jairo. Jom cwiluiitquieñê naquiiꞌ watsꞌom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos. Tcoomꞌm xtyeeⁿ jo ncꞌee Jesús, sꞌaaⁿ tyꞌoo na cjaa tsaⁿꞌñeeⁿ waⁿꞌaⁿ. 42 Ee mꞌaaⁿ jnaaⁿ na yuscu, na macanda̱ juu. Chaꞌna canchooꞌwe chuuꞌ yuꞌñeeⁿ ndoꞌ mañeꞌcueꞌ. Yocheⁿ na njom Jesús nato na mawjaⁿ waaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ, sꞌaanaꞌ na jeeⁿ tyeeⁿ nacañomꞌm na jeeⁿ jndye nnꞌaⁿ.
43 Ndoꞌ quiiꞌntaaⁿna mꞌaaⁿ cwii yuscu na jnda̱ canchooꞌwe chu wiiꞌ tycu na cwicaa nioomꞌ. Jnda̱ seicatsoom chaꞌtso ꞌnaaⁿꞌaⁿ ñequio nnꞌaⁿ na cwilꞌa nasei. Sa̱a̱ meiⁿcwiindye joona tîcanda̱a̱ nntseinꞌmaⁿ jom. 44 Tjatseicandyooꞌñê jo naxeⁿꞌ Jesús ndoꞌ tyenquioomꞌm ꞌndyoo liaatco na cwee Jesús. Mañoomꞌ tjameintyjeeꞌ na cwicaa nioomꞌm.
45 Quia joꞌ taxꞌe Jesús, tsoom:
—¿ꞌÑeeⁿ juu tyenquiuuꞌ ja?
Chaꞌtsondye nnꞌaⁿ jlue ticaliu. Ndoꞌ tso Pedro ñequio ncꞌiaaⁿꞌaⁿ:
—Ta, jndyendye nnꞌaⁿ jnda̱ seicantoꞌnaꞌ nacañomꞌ hasta manchjenaꞌ ꞌu cwilꞌana, ndoꞌ mawaxeꞌ: “¿ꞌÑeeⁿ juu tyenquiuuꞌ ja?”
46 Tꞌo̱ Jesús, tsoom:
—Mꞌaaⁿ ꞌñeeⁿ juu na wiiꞌ tyenquiuuꞌ ja. Ee ntyjiiya na jnda̱ teilꞌue juu najndeii na matseixmaⁿya na nꞌmaⁿ tsꞌaⁿ.
47 Jnda̱ na ljeii yuscuꞌñeeⁿ na xocanda̱a̱ nncwantyꞌiuuꞌñê, ñequio na cwiteiñê jndyocoomꞌm xtyeeⁿ jo nnom Jesús. Ndoꞌ ñequio na ndye chaꞌtsondye nnꞌaⁿ tjeiꞌyuuꞌñê chiuu na tyenquioomꞌm liaaꞌ Jesús ndoꞌ na mañoomꞌ nꞌmaaⁿ. 48 Quia joꞌ tso Jesús nnoom:
—ꞌU jndaaya, ncꞌe na matseiꞌyuꞌyaꞌ tsꞌomꞌ ñꞌeⁿndyo̱ joꞌ na jnda̱ nꞌmaⁿꞌ. Cjaꞌ na meiⁿncwii ñomtiuu tancꞌoomꞌ.
49 Ndicwaⁿ matseineiiⁿ ndoꞌ tyjeeꞌ tsꞌaⁿ na jnaⁿ waaꞌ Jairo, tsꞌaⁿ na cwiluiitquieñe watsꞌom. Matso tsaⁿꞌñeeⁿ:
—Tantseicachjuuꞌtiꞌ Tamꞌaaⁿꞌ ee jnda̱ tueꞌ nomjndaꞌ.
50 Jnda̱ na jndii Jesús ñꞌoomwaaꞌ, tsoom nnom Jairo:
—Tintyꞌueꞌ, macanda̱ na catseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱, quia joꞌ nnꞌmaⁿ nomjndaꞌ.
51 Ndoꞌ jnda̱ na tueⁿꞌeⁿ na waa wꞌaa, meiⁿcwii tsꞌaⁿ tînquiaaⁿ na nncjaaquieeꞌ ñꞌeⁿñê, macanda̱ Pedro ñequio Juan ñequio Jacobo, ndoꞌ tsotye yuscuchjoo ñꞌeⁿ tsondyee. 52 Chaꞌtso nnꞌaⁿ jndeii cwilaꞌxuaana, cwityueena cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsꞌoochjoo. Sa̱a̱ matso Jesús nda̱a̱na:
—Tantyueeꞌyoꞌ ee tyooweeⁿꞌeⁿ, cweꞌ watsom.
53 Sa̱a̱ joona, cweꞌ tyoncona Jesús ee manquiuyana na jnda̱ tueꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ. 54 Quia joꞌ tꞌueeⁿ tsꞌo̱, seineiiⁿ jndeii, tsoom:
—Yuscuchjoo, quicantyjaꞌ.
55 Mantyja tandoꞌnndaꞌ ndoꞌ mañoomꞌ teicantyja. Sa̱ꞌntjom Jesús na quiana na nlcwaꞌ yuscuchjooꞌñeeⁿ. 56 Nnꞌaⁿ na nda tsaⁿꞌñeeⁿ tꞌomna na jeeⁿ tꞌmaⁿ tjaweeꞌ nꞌomna, sa̱a̱ Jesús sa̱ꞌntjoom na ticaluena nnom meiⁿcwii tsꞌaⁿ chiuu tuii.