7
Stephen rang Council-eng ularr ilelhek
Priest twernk angerrel Stephen renh pawenhek, “Angketj arratj key ngkweng-akert inang ilem?”
Stephen-elemeh inenh ilek, “Peltj mapay! Angerrepat mapay! Yeng-amparr awerrerrang! Altjerr nheng nwernarl nakem rang parrtj angerr-akert anem. Altjerr rang kwenh arrwekeleny nwern-henh Abraham kwer angkek, ngkwey anthwerr, rang nheng mer Mesopotamia-elarl anetjam-rlwer, rang mpank-amparr Haran-warn alhetjeh-anngernt anetjam. Altjerrel Abraham renh ilek, ‘Mer ngkwengenh peltj ngkwengenh map thwen imperl-alhang, ntwang mer arrpenh-warn alhang, tharl ngkweng mer renh mernetjenharl.’
“Abraham-el mer Chaldea imperl-alhemel, rang mer Haran-warn alhek, mer nhenhel rang antarl-irrek. Angey kwerenh Terah ilwekemeh mer Haran kwerel. Kwereng Altjerrel Abraham renh mer nhenh-warn lanthek, mer kwerel nwern lyet anemarl-warn. Altjerrelemeh mer renh itja kwer anthek, mpank-amparr. Rang Abraham alhelekant war, mer renh anthetjeh kwel, kelant apek anthetjenh mer renh arlaltj kwerenh mapehan. Altjerr Abraham kwer angketjamarl-rlwer, Abraham rang ler-kweny-amparr anek, mpank kwet. Altjerrel Abraham renh ilek, ‘Peltj arlaltj ngkwengenh map tjerrtj arrpenh map-henh merel-ayeng-amparr anetjenh 400 years-ek-atwetj. Inang tjerrtj mer kwer-areny mapeh angerr rrkwapetjeh-amparr. Tjerrtj mer-areny mapel itja rrkwapentj-penheh maney kwart-wem. Inang irlkert angerrant war anetjenh. Ingkern thang tjerrtj lwereny map irlkert angerr anthwerr anthetjenh. Kwereng peltj arlaltj ngkwengenh map mer lwereny kwereng anam-irretjenh, inang mer nhenh-warn alpetjenh, inang nhenhel kelkertel-ayel yengenh arrernelhemel naketjenh, lakenh.’ Altjerrelemeh Abraham renh ilek, ‘Ntwang, peltj ngkwengenh map-akertel, arrantherr rrwey ingkerrek artwang-iletjeh, kel inang 8 days old-emeh anemarleng wart.’ Kelant Abraham-el ler rrwey kwerenh Isaac artwang-ilek, rang 8 days old-emeh anekarleng. Kel ingkernemeh Isaac rang ler rrwey kwerenh Jacob renh artwang-ilek. Ingkernemeh Jacob-el ler rrwey kwerenh 12 inenh artwang-ilek-antimarlam. Nwern ingkerrek Jacob-kenh ler 12-eng arratekarl, lakenh nwern anem.
“Jacob-henh ler map inang tjey inehenheh Joseph-eh arnkely-irrek. Kwerenh kekw mapel Joseph renh artwang lwereny mapeh sell-em-ilek. Artwang lwereny mapelemeh Joseph renh mer arrpenh-warn Egypt-warn anginek. Joseph rang angerr rrkwapek, inang renh itja rrkwapentj-penh kwart-wek. Altjerr rang Joseph-el-ayeng kwet anek. 10 Rwekenth-kenth-rlwer Altjerrel renh arntarnt-arek. Altjerrel renh iterrentj mwerr anthek, rang kaltj anek inangkal anthwerr. Egypt-areny-henh king arreny Pharaoh anek, rang Joseph-eh arrken anthwerr awelhek. Pharaoh-el renh ngkernek, mer Egypt ingkerrekeh twernk angerr anetjeh, warl angerr kwerenh rnwanentj kwerenh arntarnt-aretjeh.
11 “Kwer-penh kwatj-kwenyemeh mer apanpel anek, mern-kweny ker-kweny-arlk. Mer Egypt ntjaperel mer Canaan ntjaperel thwen tjerrtjeh arrakelakel anthwerr anek mern-kweny. Arrwekeleny inang angayel anetjart. Tjerrtj ingkerrek pwelek-arlkemeh angayel irrek. 12 Jacob-elemeh awek, mern angerr kwel Egypt kwerel anetjamarl. Jacob rang ler kwerenh map mer Egypt-warn lanthek. 13 Inang Egypt-warn alhek, mern angkep anginek mer Canaan-warn. Mern nhenh ywerrekarleng inang weth Egypt-warn angkep alhek, mern inetjeh. Inang Egypt-el anetjam-rlwer, Joseph rang kwewaleny ilelhekemeh kekw mapeh, rang tjey ineh anthwerr wart anek. Ingkern Pharaoh-el awek angketj Joseph-akert, artwang nheng inang yatjarr petjekarl inang Joseph-kenh kekw map anek. 14 Kwereng Joseph-el ilek angerrepat kwerenh map, ‘Angkep alperrerrang, angey nwern-henh peltj nwern-henh-arlk ngwerl-atherr-alpang nhenh-warn, ingkerrek-antey.’ Peltj inenh inang tjerrtj 75 pel anek. 15 Kel Jacob rang Egypt-warn alhek, peltj kwerenh mapel-arleng. Mer Egypt kwerelemeh Jacob ilwek. Kelant ingkern-penh arrpenh map Egypt kwerel ilwek. 16 Kel arrpenhelemeh inang Jacob-henh ler map inehenh ngkwern map angkep angenhewarrek mer Canaan-warn town Shechem-warn. Inang ngkwern inehenh intey-warn kwernek, intey nheng Abraham-el ngkwey Hamor-henh ler mapeng payem-ilekarl.
17 “Mer Egypt-el kel nwern-henh peltjemeh aningk-irrek. Altjerremeh iterrek, inenh mer Canaan-warn angkep anginetjeh, mer nheng rang Abraham renh arrwekel alhelekarl-warn, mer nhenh anthetjeh. 18 Kwereng king arrpenhemeh mer Egypt kwerel inang ngkernek. King rartek itja angketj Joseph-akert awekarl apek, rang pal war anek. 19 Rang tjerrtj nwern-henh map rrtjwerremel war iletjam, ineh ahang-irremel. Rang inenh twernek, kwer ampelyerrk map keth-warn mentj wetjeh, inarrp ilwetjeh.
20 “King Pharaoh nhenh rang anetjam-rlwer, Moses-emeh ngwerrm-irrek. Moses rang ntwat anthwerr anek. Angey matj kwerenhel thwen renh warl kwenel alengk-wek, 3 months-ek-atwetj. 21 Matj kwerenhel renh panthel-ayel arrernek, kwereng kwatj-warnemeh arrernek. Pharaoh-henh ler marlelemeh renh panthel-ayeng intetjamarl ngwerrm-ilek-amparr. Kelant rang renh mer kwerenh-warnemeh anginek, rang kwer kwerenhemeh anek, rang renh mangkelh-ilemel ayerrpelh-ilek, kwewaleny. 22 Egypt-areny mapelemeh Moses renh inang kaltj-anthek angerr anthwerr. Rang kaltj anthwerr irrek, twer anthwerr irrek.”
23 “Moses rang 40 years old anek. Rang iterrek tjerrtj arlaltj kwerenh map-warn Israel-kenh map-warn yatjarr alhetjeh, inenh arerl-alpetjeh. 24 Rang talkw alhetjam-rlwer, rang arerl-alhek, artwang Egypt-arenyel artwang arrpenh atwetjamarl, artwang renh kwenh Moses-kenh peltj anek. Kwereng Moses rang artwang Egypt-areny irrernng atwek ankwerl. 25 Moses-emeh lakenh iterretjam, ‘Lyet nhenh map inang iterrem kwel, nheng Altjerrel yengenh lanthekarl wart, inenh arntarnt-aretjeh.’ Itja kwenh, inang kwenh itja kaltj anek. 26 Arltang arrpenhel rang arek artwang Israel-kenh peltj atherr atwerrerleh. Rang renh-atherrenh arnpakemel ilek, ‘Mpwel kwenh akenheng-atherr, mer nyent-areny atherr! Wenhengam mpwel atwerrem?’
27 “Artwang rarl artwang arrpenheh ahang-irrekarl, artwang arrpenhelan Moses anampart-wek. Rang Moses renh angkep iltek, ‘Ntwang ilernenh itja lakenh iletjeh! Ngwenham ntwang, twernk angerr kwel? 28 Ntwang key ahentj-anem, ntwang yengenh irrernng atwetjeh, ntwarl artwang arrpenh nheng angwerreh irrernng atwekarl-arteh?’ 29 Moses rang ater arrtjanek renh iltekarl-penh mer Midian-warn. Mer Midian kwerel rang kwet irretj-alpek. Arltang arrpenhel rang anew inek, kwereng kwer rrwey atherr ngwerrm-irrek.
30 “Rang 40 years-eh-atwetj mer Midian-el anek. Kwereng angel alker-areny kwer-warn mernelhek, rrkwalel nheng Sinai Pwerteng iterel. Arnang nyent ampetjamel-arleng angel rang mernelhek. 31 Moses-el rwang amperleh aremel anwerlkek. Rang itwek-irrek arnang nhenh aretjeh. Rwang amperleh rang arek. Ngkartemeh kwer angkek, 32 ‘Yeng kwenh Altjerr nheng arrwekeleny ngkwengenh mapel nakekarl, Abraham-el Isaac-el Jacob-el thwen.’ Moses rang arrewemel ater-irrek, renh aretjeh.
33 “Ngkartelemeh renh ilek, ‘Pwet ngkwengenh rlwang. Keth yanh ntwarl irnem yanh-artek mek-mek anem, ahelh mwerr anthwerr.* 34 Mer Egypt lyet anem rwekenth-kenth anthwerr, tjerrtj tjengenh map inenh kweteth atwerl-anem. Thang inenh awek arlkerleh-arlk irlkert angerr-akert. Yengemeh kerneng anarnpek, inenh mer yanheng inetjeh. Lakenh thang ngwenh mer Egypt-warn angkep lanthem.’ Lakenh Altjerrel Moses renh ilek.”
35 Stephen-el kwet iletjam, “Artwang nhenh Moses rang kwenh ineh twernk irretjeh anek. Arrwekeleny inang ahentj-kweny anek, rang twernk kwel anetjeh ineh. Artwang ratherr lakenh angkek Moses-ek, ‘Ntwang itja ilernenh twernetjeh!’ Altjerr rant Moses-warn angkek angel kwerenhel-arleng. Angel rang nheng Moses-warn mernelhek arnang ampetjamarl-rlwer. Moses renh Altjerrel lanthek, tjerrtj kwerenh map inenh inetjeh Egypt-areny mapeng, ineh twernk anetjeh. 36 Moses-el twer angerrel mpwaretjam, tjerrtj arlaltj kwerenh map inenh tjey-angetjam 40 years-ek-atwetj. Kel arrantherr iterl-arem, rang Israel-kenh map mer Egypt-eng tjey-angek. Inang alhek kwatj alay Athethek-warn. Rang twer angerr mpwarek, inang kwatj kwerel alhetjenheng, ingkerrek iteth anyenemel. Rang twer angerr mpwaretjart mer rrkwalel, inarl nthwetjart 40 years-eh-atwetj. 37 Moses nhenh rang Israel-kenh peltj map arrwekel iletjam, ‘Kelant Altjerrel artwang angketj angenh-angenh arrpenh arrehantherr-warn lanthetjenh. Rang yeng-arteh anthwerr anetjenh. Rang artwang Israel-kenh anetjenh.’ 38 Moses rang tjerrtj map arrawelh-ilek rrkwalel, pwert-warn antjetjeh-anngerntel. Moses kwer-warn angel nheng angkek Sinai pwert kernel. Kwereng Moses-el anarnpemel angketj renh tjerrtj ineh iletj-alpek, inang kangkwerremel iteth anetjenheng.
39 “Arrwekeleny nwern-henh map inang itja Moses-eh kangkwerrek, kwer ahentj-kweny anek. Inang ahentj-anek, Egypt-warn angkep alpetjeh kwel. 40 Inang Moses-henh kek Aaron renh pawenhek, ‘Tjey ngkwengenh Moses nthakenh irrekay? Kwetant kwenh rang ywerrek! Wenhek-ahepel rang nwernenh Egypt-eng mer nhenh-warn tjey-angetjek? Rang nwernenh imperl-alhetjeh-anngernt key? Altjerr arrpenh nwerneh mpwaray! Rang nwernenh tjey-angetjeh!’ 41 Inang altjerr-arrpantey mpwarek, pwelek kwek-arteh. Kwereng inang arraw-irrek, altjerr-arrpantey nhenh kangkemel naketjenheng. Inang kwer ker tjenkerr-arlk anthek. Arrken angerr inang rrkwek rntwemel. Altjerr-arrpantey nhenh inarl iltjel mpwarekarl!
42 “Kwereng Altjerremeh ineheng ntjwem-irrek. Rang inenh impek. Inang kwerraly-arlkemeh kelkertel-ayeng arrernelhemel nakek. Lakenh Altjerr-henh angketj angenh-angenh nheng Amos-el ngkwey ilekarl,
‘Tjerrtj Israel-kenh peltj mapay, awerrerrang!
Nheng arrantherrarl mer rrkwalel alhetjam-rlwer
40 years-ek-atwetj,
arrantherr ker pwelek apek yep-yep apek kweteth
irrernng atwerl-apetjart,
arrantherr tjeng key ker tjenkerr anthek?
Arrantherr itja tjenkerr tjeng anthekarl!
43 Molech-ek Rephan-ek war arrantherr mer kwer atherr-henh
angerl-apetjart, altjerr-arrpantey-henh,
kel itjarl tjengan.
Arrantherr altjerr-arrpantey renh-atherrenh iltjel
mpwarekarl-penh angerl-apetjam,
arrantherr nhenh kwer-atherr kelkertel-ayeng
arrernelhemel nakek.
Lakenheng thang arrantherrenh ntwarr lanthetjenh,
mer Babylon-eng ntwarr-warn.’ ”
Stephen-el weth ilek, “Lakenh Amos-el arrwekel ilek. Angketj nhenh keth-warn arratek. 44 Ngkwey arrwekeleny nwern-henh mapel tent tjeperr rrkwalel-ayeng angerl-apetjam. Arrwekel Altjerrel Moses ilek, nthakenh rang tent mpwaretjeh, kel Moses-el lakenh tent mpwarek. Altjerr-henh angketj tent kwenel anek irntang atherrel-ayeng. Tent nhenh arrwekeleny nwern-henh mapel rrkwalel-ayeng angenherl-apetjam. 45 Ler inehenh mapel tent renh angerrerrek, nheng Joshua-el inenh mer-warn tjey-angek, mer nheng Altjerrel ineh arrwekel alhelekarl kwer-warn. Altjerrelemeh mer Canaan-areny map anpwek, kwereng arrwekeleny nwern-henh map mer kwerel anetj-alpek lwerenh-penhan. Tent rang mer yanhel kwet antarl-irrek, King David anetjeh-atwetj. 46 Altjerr David-eh kangkek. David-elemeh Altjerr renh pawenhek, rang warl angerretj artetjeh kwer, Altjerr rang anetjenheng kwerel-ayeng. 47 Altjerrel David arnpakek. Kelant ler kwerenhel Solomon-el wart warl angerretj artek Altjerrek, David rang ilwekarl-penh.
48 “Altjerr itjarl mek-mek kwerel anem, warl tjerrtjel artek-penh. Itja kwenh! Altjerr ngkwey ilelhek angketj angenh-angenh kwerenhel-arleng,
49 ‘Alkerel chair angerretj tjengenh anem,
thang ingkang tjengenh ahelhek arrernem.
Warl wenh-arteham arrantherr tjeng artemer,
yeng apek anetjeh-anngernt?
50 Thang kwenh alker-arlk ahelh-arlk tjerrtj-arlk ingkerrek
mpwarekarl.’
“Lakenh Ngkart rang ilelhek.”
51 Stephen-el inenh ilek, “Arrantherr-artek ahert map anem! Itja arratj kangkwerretj-kwenh. Arrantherr kwenh arrwekeleny arrehantherr-henh map-arteh anem! Arrwekeleny arrehantherr-henhel kwenh Kwerrern Alngaltarek irrpelth-irrek! 52 Arrwekeleny arrehantherr-henh kwenh Altjerr-henh angketj angenh-angenh mapeh ahentj-kweny mernelhek. Inang arrpenh inenh irrernng atwek, inarl tjerrtj map arrwekel kwet ilekarl, ‘Artwang arratj anthwerr rang petjetjenharl.’ Artwang nhenh kel petjek. Arrantherremeh artwang arratj renh atwenh-atwenh mapeh anthekarl, renh irrernng atwetjeh. Arrantherr kel renh irrernng atwek! 53 Arrantherr Altjerr-henh angketj rrkwemarleng-artany, angketj nheng angel alker-areny mapel Moses kwer ilekarl-penh. Arrantherremeh angketj ineh itjarl kangkwerrek.” Lakenh Stephen-el inenh ilek.
Inang Stephen renh irrernng atwek, irntel iltewemel
54  Council-areny inang awekarl-penh arrengker awelhek. 55 Stephen renh Kwerrern Alngaltarel twer-ilek. Rang kern-antep alker arek, rang Altjerr renh arek, Jesu kwerel-ayel irnemeng. Ratherr amparrkek anthwerr. 56 Stephen-el inenh ilek, “Thang alker renh altjwer arem, Tjerrtj-henh Ler rang Altjerrel-ayel irnemeng!”
57 Inang nhenh awemel arlkek, irlpang arltwelhemel. Kwereng inang Stephen-warn arrtjanemel renh antwerrkek. 58 Inang Stephen renh Jerusalem-eng keth-warn tjarr-angek. Kwereng inang renh irntel iltewek. Artwang inang mantarr alkey kern-penh rlwemel artwang nyenteh anthek, rang mantarr anyenetjeh. Artwang kwerenh arreny anek Saul.
59 Inang Stephen renh irntel iltewetjam-rlwer, Stephen rang angkek, “Ngkart Jesu-ay, yeng ilwemeng, ntwang kwerrern tjengenh inang!” 60 Rang kelkertel-ayeng arrernelhek. Rang arlkemel ilek, “Ngkartay, ntwang inenh itja angkep atwetjeh!” Lakenh ilekarl-penh rang ilwekemeh.
* 7:33 Tjerrtj map pwet rlwetjart, inang mek-mekel irnemarleng. 7:43 Amos 5.25-27 7:58 Ingkern arreny kwerenh Paul-emeh anek. Rang Ngkart Jesu-henh kaltj-anthenh-anthenh tjeperremeh anek.